Tíminn - 10.01.1962, Blaðsíða 9
/
sinni. Hann sagði meðal ann-
ars, að árið 1961 hefi verið það
ár, sem danska þjóðin hefði
komizt næst því markmiði, að
útvega öllum næga atvinnu og
útrýma neyð og skorti. Á ár-
inu hefði verið ákveðið, að taka
upp viðræður um upptöku í
Efnahagshandalagið ásamt Eng
landi, en árið hefði ekki leitt
fram þá úrlausn, sem vonazt
var til. — Forsætisráðherrann
fullyrti, að það væru enn miki-
ir möguleikar á efnahagslegum
framförum. Hann benti þó á
það, að hin raunverulega or-
sök væri hin mikla hreyfing í
dönsku efnahagslífi, framleiðsl
an mætti ekki einokast af viss-
um atvinnuvegum. Það væiri
ekki alltaf létt að skipta um
atvinnuvegi, en þó væri það
vegurinn til framfara. Hin
mikla hreyfing og vöxtur efna-
hagslífsins skapaði mörg vanda-
mál. Mörgum fyndist, að þró-
unin væri of ör, sagði forsæt-
isráðherrann, og það væri hún
vissulega á sumum sviðum, en
við verðum að láta okkur
nægja að halda í við hana. Við
megum ekki stöðva hana. Að
lokum beindi Kampmann máli
sínu til æskunnar og sagði að
það væri ánægjulegt, að á síð-
ari tímum hefði ungt fólk lagt
fram drjúgan skerf til þjóð-
mála. Lauk forsætisráðherrann
máli sínu með því, að bjóða
það velkomið til starfa.
Unga fólkið hefur sannar-
lega látið til sín heyra að und-
anförnu, ekki aðeins með um-
ræðum og tillögum, heldur og
með mótmælagöngum og úti-
fundum. Mótmælagöngur gegn
kjarnorkuvopnum og kjarn-
or'kusprengjum byrjuðu þegar
snemma á árinu. í lok ársins
urðu mótmælaaðgerðir enn víð-
tækari, og náðu hámarki á
Þorláksmessukvöld með hung-
urverkfalli fjögurra ungmenna
á Ráðhústorginu, sem mörg
hundruð áhorfendur voru vitni
að. Með hungurverkfallinu
vildu þeir leggja áherzlu á, að
milljónir þær, sem notaðar
væru til vígbúnaðar ættu að
í sambandi við áramótin hafa
margir athafna- og stjórnmála-
menn látið til sín heyra. Tal
flestra þeirra hefur einkennzt
af bjartsýni og trú á það, að
hin góðu ár séu ekki glötuð. En
jafnframt hafa þeir látið í Ijós
þá skoðun, að framfara sé að-
eins að vænta, ef vissum skil-
yrðum sé fullnægt. — Atvinnu-
veitendur benda á það, að
fyrsta skilyrði góðæris, sé það,
að launahækkanir verði ekki of
miklar á árinu. Launahækkanir
samsvarandi þeim, sem gerðar
voru á síðast liðnu ári, geti
ekki staðizt nema með framlagi
eru í samræmi við þá mynd,
til atvinnuveganna. — Annað
skilyrði sé það, að sparnaður
aukist. — Þessar upplýsingar
sem opinberar upplýsingar gefa
af fjárh^gsástandinu á liðnu
ár.i Þar segir, að hin mikla
þensla og atvinnuaukning utan
landbúnaðarins hafi haldið á-
fram á árinu 1961, að undan-
skilinni kreppunni á vinnu-
markaðinum síðast liðið vor.
Þessi þróun sýni hátt verðlag
og tilhneigingu til vei’ðbólgu.
Forsætisráðherrann, Viggo
Kampmann lét í Ijós ánægju
með liðna árið í áramótaræðu
Íy.,:.
Kampmann, forsætisráðherra Dana.
notast til þess að hjálpa þeim
milljónum manna, sem svelta í
Afríku og Asíu. Mótmælaað-
gerðirnar náðu einnig til Efna-
hagsbandalagsins, einræðis og
auðvaldsstarfsemi. Þetta átti
sér sem sagt stað á árinu sem
leið, en þar með er ekki bund-
inn endir á mótmælaaðgerð-
irnar. Nú þegar á nýja árinu
hefur æskufólk látið að sér
kveða. Að þessu sinni beindust
mótmælaaðgerðirnar að Sið-
væðingarhreyfingunni og kín-
versku leikriti, sem siðvæðing-
armenn færðu upp í Kaup-
mannahöfn. Lögreglan varð
hvað eftir annað að skakka
leikinn og taka marga fasta,
en ekkert stöðvaði mótmæla-
aðgerðirnar. Neyddist Siðvæð-
ingarhreyfingin til þess að
stöðva sýningar á leikritinu og
aflýsa síðustu sýningum, því að
ólíft var í leikhúsinu vegna
hávaða og „skítalyktarkúlna".
sem sprengdar voru í sífellu.
Geir ASils
'mmmm
Hér hefur lögreglan orðið að skerast [ leikinn og ryðja sallnn, þar
sem ungt fólk í Kaupmannahöfn hefur gert uppþot á sýningu sið-
væðingarmanna á leikritinu Drekinn.
ÆJL fgXAjihttdrá* &*íðSMSM lilBlllMl!
■ . \ 1 i \ - 111 :§$<
hvort og hvernig slík yfirlýs
ing sem þessi eigi stoð í hei-
lagri ritningu, kenningum
Krists og því viðhorfi til
mannsins, sem af henni mót
ast.
í mannréttindaskránni er
talað um trú á grundvallar
atriði mannréttinda. Það er
viturlegt að nota orðið trú
í þessu sambandi, því að hér
getur ekki verið um að ræða
vísindalega niðurstöðu, held
ur trú 1 einhverri mynd,
hvort sem trú sú er byggð
á erfðum heimspekinnar eða
yfirnáttúrulegum og yfir-
skilvitlegri opinberun. Svo
sem kunnugt er, hafa mann-
réttindin bæði fyrr og síðar
verið studd af hvoru tveggja.
Því hefur stundum verið
haldið fram, að kristin trú
gerði lítið úr manninum.
Það hefur verið sagt, að með
an kristin kirkja réð mestu.
hafi hún lagt alla áherzlu á
að heiðra guð, — en maður-
inn hafi verið fyrirlitinn og
talinn einskis verður. í stað
þess að benda á göfgi og
gildi mannsins, hafi kristin
dómurinn fyrst og fremst lit
ið á mannkynið, og þá um
leið á manninn sem hinn
aumasta moldarmaðk, skríð
andi í duftinu, ataðan í synd
og svívirðingu, og mannkyn
ið sem „massa perditionis“,
dyngju glötunarinnar, sem
síður en svo verðskuldaði
nokkurn heiður, virðingu
eða réttindi í sjálfu sér.
Skáldið, sem orti sálminn
sem ég las, hinn 8. sálm í
Saltaranum, hann virti fyrir
sér manninn, þar sem hann
stendur andspænis hinu
mikla sköpunarverki Guðs.
Hann sér, hve maðurinn er
smár, þegar hann er borinn
saman við þá víðáttu, sem
stjörnugeimurinn birtir á
tunglbjartri nóttu. Hví
skyldi guð vera að láta sér
annt um mannsbamið, þetta
litla fis í veröld, sem býr yf
ir svo mörgu dásamlegu og
mikilfenglegu. En til þess
að myndin verði gleggri,
skulum við reyna að gera
oss grein fyrir því, að forn-
aldarmenn litu stjörnugeim
inn öðrum augum en vér.
Aðei-ns sárafáir menn höfðu
öðlazt skilning á, að himinn
inn væri geimur, þar sem
sólirnar svifu eftir óralöng-
um brautum i óendanlegri
víðáttu. Þrátt fyrir það var
himinninn engu síður tákn
hins mikilfenglegasta, sem
mannshugurinn gat numið.
ekki sízt þar sem því var
trúað, að tungl og stjörn-
ur væru líkamir dásamlegra,
yfirnáttúrlegra lífvera. sem
væru mönnunum æðri. Him
inninn var tákn æðra lífs en
þess, sem á jörðinni bjó.
Stjörnufjöldinn á heiðskírri
nóttu sýndi manninum á
vissan hátt inn í veröld
engla og guðlegra andavera,
sem lifðu sínu lífi, frjálsara
og fegurra en lífi mannanna.
Það var engin furða. þótt
maðurinn væri smár frammi
fyrir hinni himnesku fylk-
ingu, hvað þá frammi fvrir
þeim skapara, sem „breiddi
ljóma sinn yfir himininn“.
Eg hugsa, að ekki þurfi orð-
um að því að eyða. að jafn-
vel nútímamaðurinn hljóti
að finna til smæðar sinnar.
er hann lítur á líf sitt og
tilveru frá lágum, jarðnesk
um sjónarhól, með víðáttu
geimsins allt umhverfis sig.
Og það er næsta eftirtektar
vert, að vísindamenn vorrar
aldar eru nú á vissan hátt
að komast í spor fornaldar-
mannsins, og gera sér það í
hugarlund, að maðurinn,
sem byggir jörðina sé ekki
nema litið brot þess lífs, er
til kunni að vera í geimn-
um. Vér erum að því leyti
farnir að ganga l spor þeirra
Björns Gunnlaugssonar og
Helga Pjeturs. sem á sinum
tíma voru af mörgum álitn-
ir sérvit.ringar. Þá er mað
urinn ekki síður smár
frammi fvrir hinum ósýni-
lega lífheimi.
En — sálmaskáldið forna
hafði ekki enn sagt hug
sinn allan. Maðurinn var að
vísu smár. en bó að vissu
leyti mikill. Hann vantaði
lítið á við guð. Hér er ekki
átt við guð skapara himins
og jarðar, heldur hinar guð
dómlegu verur. sem skapar-
inn hafði gert að bjónum
sínum. Höfundur Hebrea-
bréfsins hefur vafalaust slci)
ið sálminn rétt. þegar hann
lætur hebreska orðið elohim
tákna engla guðs. Þrátt fyr
ir smæð sína vantar mann-
inn lítið á við englana. Hann
á sitt ríki. Hann er krýndur
sæmd og heiðri. Og varla er
hægt að lýsa tign og veldi
mannsins með sterkari orð-
um en hér er gert. Hann á
að rlkja yfir handarverkum
skaparans sjálfs. Maðurinn
er drottnari jarðarinnar, og
allt er lagt að fótum hans,
— veldi hans nær til merkur
innar, loftsins og hafsins.
Það liggur við, að oss finn-
ist það vera nútímamaður,
sem er að tala, — að öðru
leyti en því, að orðið „tækni“
kemur ekki fyrir í sálminum.
Er það ekki einmitt þetta,
sem prédikað er nú — mátt
'ur mannsins, vald hans yfir
náttúrunni, — vitsmunir,
sem hafa náð tökum á jörð-
inni, loftinu, hafinu, með
beim undratækjum, sem
skáldið gamla gat engan veg
inn grunað, að nokkurn
tíma yrðu til? Ög mætti
nefna fleira, sem sýnir, hve
maðurinn er mikill. Sumir
myndu meira að segja vilja
leggja höfuðáherzluna á
snilli mannsandans á öðr-
um sviðum, hversu langt
hann hefur komizt í göfugri
hugsun, þegar á það er litið,
sem liggur eftir snlllinga
allra alda, í skáldskap og
listaverkum, baráttu fyrir
háum hugsjónum, — hversu
mannlífið er fagurt, göfugt
(Framhald á 15. sfðu).
9
TÍMINN, miðvikudaginn 10. janúar 1962.