Tíminn - 11.01.1962, Blaðsíða 9

Spurnmg: — TeljiS þér Krústj-
off annan Hitler, Duroselle próf-
essor?
Svar: — Það er nokkur svipur
með þeim, en þó er fleira ólíkt.
Krústjoff er leiðtogi alræðisstjórn
ar — eins og Hitler — í eins
flokks stjórnarkerfi. í Sovétríkj-
unum er tjáningarfrelsi skert eins
og í þýzka nazistaríkinu.
Kennisetningin er efst á blaði
hjá báðum — óskin um að móta
heiminn eftir ákveðinni kennisetn
ingu. Útþensla er annað sameig-
inlegt markmið. Heimastyrkur er
báðum þessum mönnum sameigin-
legur. Hitler hafði bakstyrk af
þýzku þjóðinni. Krustjoff styðst
við Sovétþjóðimar og kommún-
istaflokkana í öðrum löndum og
heims’hlutum.
En það, sem ólíkt er með þess-
um tvefcn mönnum, er þó fleira.
Spurning: — Hvað helzt?
Svar: — Það er munur á að-
ferðum, persónuleika, markmiðum
og rökleiðslu.
Tökum fyrst aðferðimar: Hitl-
er vgr einræðisherra. Hann hafði
algert persónulegt vald. Hann tók
allar meginákvarðanir. Stöðu
Krustjoffs í þessum efnum vitum
við ekki gerla. Sá litli hópur
manna, sem skipar æðstaráðið, get
ur haft einhver áhrif.
Hitler flýtti sér mjög — það
gerir Krustjoff ekki.
Hitler taldi, að enginn gæti
fyllt skarð hans. Hann kallaði
sjálfan sig „ofurmennið' — hinn
eina“, sem gæti skapað hið mikla
ríki. Hann talaði um „reiðarslag-
ið“ — dauða sinn — sem borið
gæti að höndum hvenær sem væri.
Þess vegna gerði hann nákvæma
áætlun með ákveðnum tímasetn-
ingum til hverrar meginathafnar.
Hann taldi sig engu geta frestað.
f augum Krustjoffs hafa tíma-
setningar ekki sama gildi. Sigur
hans er heldur ekki á sama hátt
tengdur persónu hans. Hann er
sannfærður um, að kommúnism-
inn muni sigra um síðir — að fram
vinda sögunnar sé honum hlið-
holl. En hann telur ekki nauðsyn-
legt, að það gerist á æviskeiði
hans sjálfs.
Berlínarmálið sýnir þetta.
Krustjoff setti úrslitakosti með
sex mánaða fresti 1958 — svo
fraimlengdi hann frestinn. Rúm
tvö ár liðu. Þá sagði hann, að
lausn yrð'i að fást á árinu 1961.
Nú segist hann fús til að bíða
nokkra mánuði enn.
Af þessu leiðir, að minni stríðs
hætta stafar af Krustjoff. Maður,
sem fellst á fresti og ér fús til að
bíða, er ekki eins líklegur til að
æða út í styrjöld og sá, sem hef-
ur fastsett, að ákveðnum mark-
miðum sé náð á ákveðnum tímum.
Spurning: — Er Krustjoff var-
kárari en Hitler? Er hann tneiri
sjónhverfingamaður?
Svar: — Hi.tler var varkár líka,
en með öðrum hætti. Hann við-
hafði ekki miklar sjónhverfingar.
Það var aðeins ímyndun vest-
rænna lýðræðissinna. Hann mætti
Kommúnistaþingið í Moskvu í haust, og atburðir sem
þar gerðust urðu mönnum mikið og tíðrætt umhugsunar-
efni og er enn. Framkoma Krústjoffs í alþjóðamálum á
liðnu ári hefur og orðið tíðast umræðuefni blaða um heim
allan. Allt þetta hefur vakið spurninguna um það, hvort
heimurinn eigi nú við að kljást annan Hitler og sömu
hættu og honum fylgdi. Hið kunna og gagnmerka tíma-
rit, U.S. News & World Report hefur gert tilraun til að
fá þessari mikilvægu spurningu svarað. Leitaði ritið til
nokkurra stjórnmálamanna, fræðimanna um alþjóðamál
og blaðamanna og átti við þá tal um þessi efni. Birtust
þessi viðtöl í sex greinum í ritinu fyrir áramótin. Þessir
menn þekkja feril. beggja, Hitiers og Krústjoffs og eiga
því að geta gert samanburð.
Þessi viðtöl munu birtast hér í blaðinu á næstunni, og
kemur hér hið fyrsta.
Spurning: — Hvað eigi.ð þér við?
Svar: — Samband Hitlers við
konur var undarlegt, óeðlilegt.
Hann átti mök við ^rænku sína,
sem framdi sjálfsmorð. Hann
hafði gaman af klámmyndum.
Hann kvæntist aldrei — ekki fyrr
en hann kvæntist Evu Braun, rétt
áður en þau frörndu sjálfsmorð;
saman í Berlín. Hann átti aldrei
skilgetið barn.
Svo var nú það. Eg veit að vísu :
lítið um afski.pti Krustjoffs af
konum. En við vitum, að til er
frú Krustjoff, sem virðist móður-
leg húsfreyja. Krustjoff á börn
og lifir eðlilegu fjölskyldulífi. —
Þegar hann fer til útlanda, hefur j
hann stundum eiginkonu sína eða I
þeirri hugsjón að gera Þjóðverja
að yfirþjóð.
Það er varla hægt að tala um
kynþáttaofsóknir í Rússlandi. Þar
verður að vísu vart andúðar á
Gyðingum, en það er ekki hægt
að líkja því saman við morð Hi.tl-
ers á milljónum Gyðinga.
Stefnumið kommúnismanns er
að bæta hag lágstétta. Margir
verkamenn og menntamenn landa
vestan tjalds og í vanþróuðum
löndum hallast að kommúnisma
fyrir þessar sakir
Af þessu leiðir, að kommúnism-
inn er langlíft vandamál. Nazism
inn átti sér aðeins fárra ára ald-
Spurning:
Stefnir Krustjoff
Er Krúst jof f annar
„Hitler leitaði yfirráða á takmörkuðu svæði
- en Krústjoff leitar heimsyfirráða"
Prófessor Jean-Baptiste
Duroselle er forstöðumaður
þeirrar deildar Parísar-há-
skóla, sem kennir fræði al-
þjóðlegrar samvinnu. Hann
hefur áður verið prófessor
við háskólana í Harvard og
fleiri háskóla í Bandaríkjun
um og skrifað margt um
þýzk og rússnesk stjórnar-
farsmálefni.
SBM
Samtal úr U. S. News & World Report viS Jean
Baptiste Duroselle, prófessor í París.
allri áhættu með varkámi og yfir- j
vegun.
Krustjoff beitir sjónhverfing-
um jafnt og þétt sem vopni í fim- j
legu tafli. Blekkingin er þáttur
í sálfræðilegum hernaði hans —
en þau fræði eru nú miklu lengra '
á veg komin en á dögum Hitlers. j
Allar yfirlýsingar Krustjoffs
verður að skilgreina á tvennan
hátt. í fyrsta lagi hver er hin raun
vemlega ætlun hans, og í öðru'
lagi hve mikið af þeim eru að-1
eins sálfræðileg sýndarbrögð.'
Hann lætur skiptast á kjass og -
yfirlýsingar, sem vekja reíði eða j
veikja líkur ti.1 samkomulags. Ann j
að hvort er aðeins blekking, og I
þessi hamskipti eru til þess gerð!
að vekja óstyrk og ringulreið með j
•al andstæðinganna og i almenn-
ingsáliti á Vesturlöndum.
Kenn^y ^p^ei,^,. og ráðgjafar
hansflle^ yljpjýgingar Krustjoffs
með rólégri yfirvegun, en það ger
ir almenningur á Vesturlöndum
ekki.. Krustjoff vill hins vegar
ekki hætta á neina ringulreið í
rússnesku almenningsáliti. Þess;
vegna eru aðeins ákveðnir og vald ;
ir hlutar af orðsendingum hans
birtir í rússneskum blöðum.
|
„KALDUR OG SLUNGINN“
Spurning: — Hvaða mun sjáið j
þér helztan á persónulegri fram-
komu Krustjoffs og Hitlers?
Svar: — Krustjoff er kaldari og
slungnari en Hitler. Þegar hann
virðist ævareiður, þegar hann
ber skóm sínum í borð í sölum
SÞ, þá er það af yfirlögðu ráði. í
Hann notar geðsveiflur hugvitsam- j
lega, kænlega. Reiði Hitlers var
einlæg og gat haft áhrif á ákvarð
anir hans.
Franski sendiherrann, André
Francois-Poncet, sagðist verða að
kljást við þrjá Hitlerá. Sá fyrsti
var kurteis, viðfelldinn, aðlaðandi.
Annar var draumóramaður —
mælti örfá orð, en hvarf svo aft-
ur í draumaheim sinn. Hinn
þriðji var fautinn, sem hellti af
skálum æðislegrar bræði yfir
erlenda sendiherra.
Hitler var ekki brjálaður. Hann
var fær um að gera stórfelldar
framkvæmdaáætlanir. Hann hafði
afbragðsgóða skipulag'shæfni. En
hann var geðbráður, truflaður.
hviklyndur og óeðlilegur. Krustj-
off er eðlilegri maður. Þér getið
t. d séð muninn á þessum tveim
mönnum af samlífi þeirra við
konur.
börn með sér. Þau virðast öll of-
ur eðlilegt fólk.
Annar auðsær munur á þessum
tveim mönnum er sá, að Krustj-
off er miklu látlausari maður.
Hitler hafði yndi af einkennisbún
ingum. Honum gazt illa að því að
klæðast borgarafötum. Hann var
í svörtum fötum, þegar hann
hi.tti Mússólíni í Stra á ítalíu í
júní 1934. Hann fyrtist, þegar
Mússólíni ljómaði við hlið hans
í gullslegnum einkennisbúningi.
Krustjoff er nær aldrei í ein-
kennisbúningi. Hann klæðist líkt
og miðstéttarmaður. Honum gezt
líka vel að því að láta Ijósmynda
sig eins og fyrrveTandi verka-
mann. Þegar hann kom til Frakk
lands og ræddi við de Gaulle ár-
ið 1960. varð á vegi hans bóndi,
sem var að höggva við. Krustjoff
lét stöðva bfl sinn og gekk til
bóndans, svo að Ijósmyndarar
gætu tekið myndir af þeim saman.
Spurning: — Er munur á mark
miðum Hitlers og Krustjoffs?
'Svar: — Markmið Krustjoffs
eru virðulegri að tilgangi. Við höf
um vanmetið þetta okkur sjálfum
til hættu. Hvaða álit, sem við höf
um á alræðisstjórn og grimmd
sovézkra stjórnaraðferða, þá eru
markmið komimúnista hærri og
viðfelldnari en nazista.
Markmið Hitlers var að veita
,.yfirburðakynstofni“ fríðindi og
yfirráð, en það þýddi undirokun
eða þrældóm lægra settra kyn-
stofna. Með örfáum undantekning
um var nazisminn engin freisting
öðrum þjóðum. Frakkar urðu til
dæmis ekkert uppveðraðir af
að sama takmarki og Hitler forð-
um — heimsyfirráðum?
Svar: — Hitler reyndi aldrei að
stofna heimsríki. Það er að vísu
rétt, að í „Mein Kampf“ sagði
hann, að þegar hann hefði náð
takmarki sínu, mundu Þjóðverjar
ráða heiminum. En í raunsærri
viðræðum við starfsmenn og sam
herja, kom það í ljós, að raun-
veruleg markmið Hitlers voru
miklu takmarkaðri.
Hitler stefndi að voldugu Þýzka
landi, er nyti góðrar fylgdar ná-
grannaríkja og olnbogarýmis í A-
Evrópu og Rússlandi. Hann setti
framtíðarlandamæri ríkis síns
austan Úralfjalla, en hafði ekki
Síberíu með. Hann viðurkenndi
japönsk yfirráð í fjarlægari Aust-
urlöndum og veldi Bandaríkjanna
á vesturhveli jarðar.
Markmið Krustjoffs eru víð-
feðmari. Hann gerir ráð fyrir, að
þjóðfélagskerfi kommúnismanns
nái um heim allan — ef til vill
eftir heila.öld. Og hann telur það
sitt hlutverk að vinna að þessu
eftir mætti.
HitleT leitaði persónulega land-
vinninga á stóru en þó takmörk-
uðu svæði heims. Krustjoff reynir
að vinna að landvinningum um all
an heim með kerfi, sem á að halda
áfram að breiðast út eftir hans
dag.
f báðum tilfellum er yfirlýstur
tilgangur sá að umbreyta heim-
inum í samræmi við kennisetning-
ar. Hitler byggði á kynþáttakenn
inigu sinni, og persónuleg met-
orðagirnd hans var sveipuð henni.
Krustjoff er ekki höfundur þeirr-
ar kenningar, sem hann flytur.
Hann lítur á sig sem hlekk í festi,
er á upphaf sitt hjá Lenin og
Stalin.
Á ráðstefnu í Moskvu fyrir
nokkru heyrði ég sovét-sagnfræð-
inga fullyrða, að þeir kynnu svör
við úrlausnarefni, þótt þeirra eig
i.n þekkingu á því væri áfátt. Þeir
sögðu, að fræðikenningar sínar
legðu þeim svörin í hendur.
Þetta er álit Krustjoffs.
(Frarah a 13 síðu. i
TÍMINN, fimmtudaginn 11. janúar 1963.
9