Tíminn - 01.03.1962, Qupperneq 4

Sjónleikur í þremur þátt-
um eftir Sigurð A. Magnús
son. Leikstjóri: Benedikt
Árnason. Leiktjöld: Gunn-
ar Bjarnason.
Kaupmannahöfn, eða ef til
vill öílu heldur leikhús Kaup-
mannahafnar eiga heiðurinn af
iþví að hafa bæði beinlinis en
þó einkum óbeinlínis hvatt
nobkra snjalla íslendinga til að
skrifa leíkrit, sem skipa heið-
urssess í íslenzkum bókmennt-
um.
Þegar áhrif Kaupmannahafn
ar á menningarlíf íslendinga
fóru að dvína hnignaði einnig
leikritun íslendinga. Nú virð-
ist þessu hnignunartímabili lok
ið. Á þessu ári hefur Þjóðleik-
húsið frumsýnt tvö eftirtektar-
verð leikrit. Annað eftir viður-
kenndan rithöfund en byrjanda
í leikritagerð. Hitt eftir ungan
höfund, sem á stuttum tíma hef
ur getið sér nokkurn orðstír
sem blaðamaður, ljóðskáld og
rithöfundur, en eigi glímt við
leikræn efni fyrr en nú svo
vitað sé.
Sigurður A. Magnússon hef-
ur með frumsmíð sinni á sviði
leikbókmennta farið langt fram
úr öðrum löndum sínum, er við
þann vanda hafa glímt á síð-
ustu árum.
Efnið er sótt beint í daglega
lífið eins og við þekkjum það
í höfuðborg íslands árið 1962
og eins og það er í ýmsum öðr-
um borgum. Meðferðin er þess
eðlis að leikhúsgestum líður
það naumast úr minni að sinni.
Það er mjög ríkjandi siður
meðal þeirra, sem skrifa um
leiklist á íslandi að finna íslenzk
um höfundum einhverja er-
lenda fyrirmynd eða lærimeist
ara, eins og óhugsandi sé að
íslenzkur höfundur geti hugs-
að neitt, sem kallast mætti
frumlegt. Mér finnst þessi sið-
ur allhæpinn. Það er ekkert
leyndarmál, að enginn höfund
ur semur leikrit án þess að not
færa sér á ýmsan hátt reynslu
annarra, lífs eða liðinna, er við
svipuð viðfangsefni hafa féng-
izt. Fyrixmynd daglega lífsins
mun þó flestum, sem lengst
vilja komast á þessari braut
notadrýgst en ekki hnupl frá
Pétri eða Páli austan hafs eða
vestan.
Ég fæ ekki betur séð en per-
sónur Sigurðar A. Magnússonar
séu allar búsettar í Reykjavík.
Auður (leikin af Herdísi Þor-
valdsdóttur) er ósköp venjuleg
reykvíúk kona, sem alin er upp
í góðum efnum og aldrei hefur
þiírft mikið fyrir lífinu að hafa.
Hún giftist Ólafi, ágætum
manni (Róbert Arnfinnsson),
ekki vegna þess að hún elski
hann, heldur vegna þess, að
hann getur boðið henni örugga
framtíð. Það er mjög algengt,
að stúlkur í Reykjavík ræði það
í fyllstu alyöru, hvað þær geti
haft út úr tilvonandi eigin-
mönnurn, síður hvað þær geti
gert fyrir eiginmennina og
hvað sé hægt að gera til að
byggja upp farsælt hjónaband.
Ólafur er ekkert nema góð-
mennskan og trúgirnin. Lifið
er ekki búið að kenna honum
að ekki er allt gull sem glóir
og ekki allir viðhlæjendur vin-
ir. Hann vinnur sína vinnu sam
vizkusamlega meðan konan
hans sér um heimilið, sem er
næsta létt ver'k og löðurmann-
legt með hjálp allra nýtízku
tækja. Hún hefur því góðan
tíma til þess að njóta ástríðu-
fullra . atlota læknanemans
Gunnars (Gunnar Eyjólfsson).
Gunnar er einnig barn, síns
tíma. Námsmaður sem ekki
nennir meira en svo að stunda
nám en vill ekki láta nein tæki
færi til holdlegs unaðar frá sér
fara.
Samband hans við Auði verð
ur' þeim mun heitara sem það
er í meinum. Honum verður
því ekki skotaskuld úr þvi,
að leggja þann ástríðu-
þunga í ástarjátningar sínar að
hún trúi á þær og ákveði að
skilja við manninn, enda ófrísk
af völdum Gunnars.
Gunnar virðist vera dágott
efni í eilífðarstúdent og hann
er sízt við því búinn að fara að
Þjóðleikhúsið;
Herdís Þorvaldsdóttir og Gunnar Eyjólfsson
í hæfilegum fjarska þegar hann
situr á grískri eyju og skrifar
leikritið. Það er ekkert nýtt, að
íslenzkur höfundur nái beztum
tökum á efninu, þegar hann
dvelst fjarri fósturlandinu. —
Nægir í því efni að minna á
Fjalla-Eyvind Jóhanns Sigur-
jónssonar og fjölda gullaldar-
kvæða íslenzkra skálda.
Menn geta jagazt endalaust
um það hvort þessar persónur
séu eins og þær eiga að vera
eða eitthvað öðru vísi. Aðalat-
riðið er að höfundur hefur
gætt þær allar slíku lífi, að þær
munu ekki gleymast. Ef til vill
sjá ekki mjög margir leikritið
að þessu sinni, vegna þess að /
þkð er aldrei fínt á Islandi að
vera að viðurkenna góðan höf
und strax þegar fyrsta verk
hans kemur fyrir almennings-
sjónir. Vel má því vera, að
viðurkenningin komi fyrst fyr-
ir alvöru þegar höfundurinn er
búinn að skrifa fleiri eins góð
verk og búinn að fá almenna
viðurkenningu. Sérstaklega ef
hún skyldi nú koma að utan.
Ekki er að efa að leikhúsinu
hefur bætzt efnilegur leikari
við komu Gísla Alfreðssonar
þangað og hressandi að sjá nýj
an mann á sviðinu, sem eitt-
hvað getur.
Kristbjörg Kjeld nær þarna
í fyrsta sinn allgóðum tökum
á ástarhlutverki og Gunnar Ey-
jólfsson bætir enn við sig leik-
sigri.
Herdís Þorvaldsdóttir og Ró-
bert Arnfinnsson hafa oft gert
betur en leikur þeirra er við-
unandi.
Heimilið sem Gunnar Bjarna
son hefur skapað með leiktjöld
um sínum er mjög gott nýtízku-
heimili í Reykjavík, en her-
bergi læknastúdentsins minnir
fullmikið á tíma kreppulána-
sjóðs og annarra fyrirstríðsfyr-
irbrigða.
Guðmundur Daníelsson skrif
ar merka grein um höfundinn
í leikskrá, og geta menn lesið
þar hvar hann er fæddúr og
fleira fróðlegt.
Ólafur Gunnarsson.
taka á sig þá ábyrgð, sem fylgir
hjónabandi. Alvöruleysi hans
sannfærast leikhúsgestir um við
að kynnast ástasambandi hans
við Rúnu (Kristbjörg Kjeld),
skólastúlkuna, sem stelst að
heiman til þess að njóta ástar
hans. Slíkar stúlkur eru senni-
lega í flestum bekkjum æðri
skóla landsins og því lítill
vandi pilti sem gengið hefur í
Menntaskólann í Reykjavík að
lýsa þeim svo vel sé, enda er
Rúna eins sönn og frekast verð
ur á kosið.
/
Jóhann (Gísli Alfreðsson) er
ef til vill ekki alveg eins al-
geng manngerð eins og hinar
fjórar. En hver þekkir ekki gáf
aða unglinginn, sem allt veit
og ekkert gerir, en á allt ógert.
Það vekur nokkra undrun
leikhúsgesta að þessi reykvíska
ásta- og framhjáhaldssaga breyt
ist allt í einu í leikrit. „En er-
um við ekki alltaf að leika“
minnir mig höfundur segja á
einum stað. Er leikið meira inn
an leikhússins en utan þess.
Persónur Jóns Thoroddsens
urðu fólki minnisstæðar sökum
þess að þær áttu sínar fyrir-
myndir í sveitafólkinu, sem all-
ir þekktu. Persónur Sigurðar
A. Magnússonar eru dæmigerð-
ir Reykvíkingar, sem hann sér
eftir Sigurð A. Magnússon
Leikstjóri: Benedikt Árnason
Kristbjorg K|ela og Gisli Aifreðsson
4
T I M I N N, fimmtudagur 1. marz 1962