Tíminn - 06.03.1962, Qupperneq 6

ærri eingöngu nefndar-
törf á búnaðarþinginu
í vikunni sem leið vann
búnaðarþing mest í nefndum
er fjölluðu um mál, sem fram
hafa verið lögð. Málin sjálf og
nefndarálit eru ekki komin að
ráði til umræðu á þinginu —
hafa aðeins verið lögð fram
og vísað til nefnda.
S.l. miðvikudag var búnaðar-
þingsfulltrúum boðið upp í Áburð-
arv^rksmiðiuna í Gufunesi til þess
að sjá þar uppskipun áburðar og
störf í verksmiðjunni sjálfri. Mun
tilefnið hafa verið ályktun, sem
Búnaðarsamband S-Þingeyinga hef
ur sent búnaðarþingi um þá ráð-
stöfun landbúnaðarráðherra að
leggja niður Ábur'ðarsölu ríki&ins
en fela hana Aburðarverksmiðj-
unni. í ályktun þessari er nokkur
gagnrýni a þessa ráðstöfun og mælt
með, að áburðarsalan verði gefin
LIF OG LIST -
lítil atkiífasemd
Sigurður A. Magnússon, blaða-
maður og bókadómari, getur tíma-!
ritsins „Líf og list“ lítillega í rabb;
dálki sínum í Lesbók Mbl. um sál-
uð íslenzk lista- og bókmenntarit.1
Ekki veit ég, hvort hann er að
þakka mér svona persónulega (í
víðlesnasta blaði landsins) fyrir að
hafa ekki birt smásögur eftir sig,
sem hann var að senda mér með
ofur vinsamlegum bréfum, meðan
hann var góði drengurinn í KFUM
og lagði stund á guðfræði, eða
hvort Líf og list, sem nú hefur
hvílt í friði í 10 ár, getur enn sært
sjúklegan bókmenntametnað hans
og espað upp í honum enn meiri
löngun í nafn en raun er á. Svo
virðist sem hvorki Morgunblaðið
né Rósinkranz né Grikkjakóngur
hafi getað fullnægt nafnílöngun
hans fram að þessu.
Þeir, sem þekkja Sigurð gerla,
munu dæma um, hvort það er af
meðfæddum óheiðarleik eða upp-
runa eða uppeldi hans — trúlega
þó ekki í IiFUM — að hann fer
svona skakkt með, blessaður pilt-
urinn.
Sigurður minn góurinn!
Líf og list kom ekki út í IV2 ár.
Þar skrökvaðirðu vísvitandi. Ut
komu 20 hefti á rúmum tveim ár-
um. Það hóf göngu sína í apríl
1950, en hrökk upp af klakknum í
júní 1952. Sem sagt, það lifði tvö
ár og tvo mánuði.
Svo þakka ég þér tóninn í um-
sögninni — hann kemur upp um
þig — og óska þér til hamingju
með að Líf og list birti ekki smá-
sögu eftir þig á sínum tíma og tók
ekki á sig ábyrgð og vanda „góðs
fólks“, sem þú áttir' eftir að hitta
síðar.
Steingrímur Sigurðsson.
frjáls. Allsherjarnefnd búnaðar-
þings fjallaði um erindi þetta og
kvaddi til sín menn, sem þessum
málum eru kunnugir til ráðuneytis.
Brá þá Ingólfur ráðherra við og
bauð öllum fulltrúum upp eftir til
að kynnast starfrækslunni þar.
Svo stóð á, að verið var að skipa
upp lausum áburði úr skipslest, og
var áburðinum mokað með krana
á vörubílapalla opna 'og ekið upp
í stóra skemmu. þar sem áburður-
inn er geymdur og sekkjun fer
fram. Mun búnaðarþingsfulltrúum
hafa þótt þetta heldur tæknilítil
vinnubrögð, bílar dýrir og áburð-
urinn í hættu af vindi og regni
Ingólfur ráðherra hélt síðan
ræðu í kaffiboði verksmiðjunnar
og mælti fast með ráðstöfun sinni
og kvað þetta miða að því að bænd-
■ur fengju áburðinn ódýrari. Kvað
hann sér þykja hart að bændur
kynnu ekki að meta þetta betur en
svo, að þeir gerðu ályktanir gegn
þessu. Fékk ræða hans heldur
daufar undirtektir.
Þorsteinn Sigurðsson, forseti
búnaðarþings, þakkaði boð verk-
smiðjunnar með ræðu og kvað
lofsrvert að reynt væri að afla
bændum ódýrari áburðar. Hins
vegar hefðr þeir ekki enn séð ör-
ugg merki þess, að hin nýja skip-
an næði því marki. Skipaleigan
mundi dýrari en ráð var fyrir gert
og vinnubrögð við uppskipun ekki
af mikilli tækni. Einnig kvað hann
bændur frjálsa að því að gera á-
lyktanir, og væri slíkt fremur vert
| hróss en ámælis af hendi landbún-
aðarráðherra. Bændur reyndu að
gera sér skýra grein fyrir málum
og létu síðan álit sitt uppi, og
væri óskandi að þeir héldu því
áfram og sættu ekki ámæli fyrir.
Tóku menn öfluglega undir ræðu
Þorsteins.
A fimmtudag flutti Þór Guðjóns-
son, veiðimálastjóri, erindi á bún-
aðarþingi og sýndi skuggamyndir
frá laxaklaki og eldi í Bandaríkj-
(Framhald á 15. síðu)
KVIKNAR
I BÁT
Snemma morguns s.l. laugardags
var vélbáturinn Hólmsteinn frá
Garði, dreginn inn til eKflavíkur,
og var eldur í vélarrúmi og káetu
bátsins. Slökkviliðið beið tilbúið
á bryggjunni, og var eldurinn
fljótlega slökktur. Báturinn er
mikið skemmdur, m.a. er allt raf-
kerfi hans ónýtt.
V.b. Hólmsteinn var á leið í
róður, þegar eldurinn kom skyndi
lega upp í honum. Var hann þá
staddur út af Garðsskaga. Skips-
menn réðu ekkert við eldinn, og
þegar þeir ætluðu að senda út
liiiálparbeiðni, fór rafmagnið af
nokkrum hluta bátsins, og varð
sendistöðin óvirk. V.b. Gylfi var
staddur skammt frá, og gátu skips
menn á v.b. Hólmsteini vakið at-
hygli hans á sér. Sjólag var frem-
ur slæmt, g gerði það erfiðara
um vik við slökkvistarfið. Skips-
menn á Gylfa reyndu að koma
sjóslöngu yfir í Hólmstein en með
an á þeim tilraunum stóð, slóst
afturmastur Gylfa í reiða og loft-
I net Hólmsteins með þeim afleið
ir.gum, að mastrið á Gylfa brotn-
aði. Tók þá Gylfi Hólmstein í tog
og dró hann til Keflavíkur. Talið
er að kviknað hafi í út frá raf-
magnstöflu.
Þingstörf t gær
Fundir voru í báðum deildum
Alþingis í gær. Fundur í efri
deild stóð aðeins í 15 mínútur.
Frumvarp við vangefið fólk var
til 2. umr. Auður Auðuns mælti
fyrir áliti heilbrigðis- og félags
málanefndar, sem mælti með
samþykkt frumvarpsins. Frum-
varpið var samþykkt og vísað
til þriðju umræðu. Friðjón
Skarphéðinsson mælti fyrir
nefndaráliti um frumvarp um
framsal sakamanna. Nefndin
með meðmælt frumvarpinu. —
Var var samiþykkt og vísað til
3. umr.
í neðri deild mælti Gunnar
Gíslason fyrir áliti landbúnaðar \
nefndar um frumvarp Gísla
Guðmundssonar og fl. um eyð-
ingu svartbak?. Nefndin var
sammála um að mæla með sam
þykkt frumvarpsins. Gísli Guð
mundsson þakkaði nefndinni
fyrir afgreiðslu málsins og
kvaðst vona, að frumvarpið
fengi skjóta afgreiðslu í deild-
inni. Einar Ingimundarson
mælti fyrir áliti allsherjar-
nefndar um frumvörp um erfða
lög, skipti á dánarbúum og fé-
lagsbúum, réttindi og skyldur
hjóna og ættaróðal og erfðaá-
búð. Við frumvarpið um erfða
lög töluðu auk Einars Gísli
Jónsson og Bjarni Benedikts-
son. Gísli Jónsson hafði flutt
breytingatillögur við frumvarp
ið og voru þær felldar og öll
frumvörpin fjögur samþykkt
og afgreidd til 3. umr. og fundi
slitið.
Við 2. umr. um frumvarp um
Atvinnubótasjóð flutti Gísli
Guðinundsson athyglisverða
ræðu. í upphafi máls síns ræddi
Gísli um fólksflutninga þá, sem
orðið hafa í þjóðfélaginu s.l.
áratugi og afleiðingar þeirra.
Taldi hann, að á næstu áratug-
um og um þessar mundir væri
stærsta verkefni þjóðarinnar að
stuðla að jafnvægi í byggð
landsins. Hér fara á eftir stutt-
ir kaflar úr ræðu Gísla Guð-
mundssonar.
Hvernig á að stuðla að því,
sem kallað er jafnvægi í byggð
landsins? Frumskilyrði til þess
að byggð haldist og íbúatala
aukist, hvar sem er á landinu,
er auðvitað efling og aukning
atvinnuveganna á hverjum stað.
Aukið fjármagn, fleiri atvinnu
tæki eða framkvæmdir, sem
styðja atvinnulífið, meiri fram-
leiðsla til sjávar og sveita.
Þetta skildu Norðmenn, þegar
þeir gerðu Norður-Noregs-áætl-
un sína rétt eftir 1950. Eg vék
nokkuð að þeirri áætlun við 1.
umr. þessa máls og skýrði hér
frá ýmsum atriðum i.sambandi
við hana. Og þetta er hugsunin
á bak við það, sem talað hefur
verið um og stundum fram-
kvæmt til að stuðla að jafnvægi
í byggð iandsins. Að mínum
dómi er hér um að ræða stærsta
viðfangsefni þjóðarinnar um
þessar mundir og á næstu ára-
tugum. Og margt af því, sem
við erum að fást við, þrátta um
hér á Alþingi og á ýmsum öðr-
um vettvangi, eru hreinir smá-
munir í samanburði við þetta
aðkallandi viðfangsefni, sem
getur varðað tilveru þjóðarinn-
ar og sjálfstæði. Og ef menn
bera ekki gæfu til samþykkis
um það, sem í þessu sambandi
þarf að gera á komandi árum,
þá er hér mál, sem vissulega er
þess virði, að fyrir það sé bar-
izt og að menn helgi því krafta
sína.
Auðvitað á mergur þessa
máls að vera sá, að koma upp
öflugri stofnun til að stuðla að
jafnvægi í byggð landsins með
dreifingu fjármagns og áætlun-
argerð, nokkuð hliðstætt því,
sem Norðmenn hafa gert og
gera enn í sinu landi. Og það
má geta þess í því sambandi,
að núna eftir að Norður-Noregs
áætluninni svokölluðu er lokið.
þá hafa Norðmenn sett nýja lög
gjöf og raunar verið gevð ný
áætlun um jafnvægi í byggð
Noregs, sem er á breiðari grund
velli en Norður-Noregs-áætlun-
in sjálf var Og mér finnst, að
hæstv. ríkisstj., sem hefur gert
töluvert af því að fá norska
menn til þess að vinna fyrir sig
verk, hún ætti að gefa gaum að
því, sem Norðménn hafa hafzt
að í þessum málum undanfar-
inn áratug, þeirri starfsemi,
sem þar hófst upp úr 1950 í
Norður-Noregi og-haldið er á-
fram siðan og hvílíkt fjármagn
það er, sem búið er að veita
inn í Norður-Noreg samkv. þess
ari áætlun. Norður-Noregur er
landssvæði, sem er ekki fjarri
því að vera álíka stórt og fs-
land. íbúatala þar er að vísu
enn hærri en á íslandi, en þó
hins vegar ekki hærri en svo;
að það eru mjög sambærileg,
bau viðfangsefni, sem þar er
um að ræða og hér, og þær fjár
upphæðir. sem þar hafa verið
veittar 1 jafnvægi í byggð lands
ins og þær fjárupphæðir, sem
talað ei um að veita í þessu
frumvarpi.
En hvað sem þvi líður, hvað
sem aðrar þjóðir gera, þá á okk
ur að geta verið Ijóst okkar eig
ið viðfangsefni. Og til þess að
eitthvað miði áfram í þessa átt,
þá þarf þetta ríkisframlag sam-
kv. frv. áreiðanlega mjög að
hækka og ég held, að hv. 1.
þm. Norðurl.v. hafi farið tiltölu
Iega hóflega í sinni brtt. um
það efni. B-lið 1. gr. vil ég láta
breyta eins og lagt er til í brtt.,
sem ég hef áður nefot á þskj.
327. Mér finnst, að hér eigi að
koma hreint fram og ekki vera
með óþavflega Ioðið orðalag,
koma hreint fram, þannig, að
það a. m. k. gleymist ekki, að
hér sé um jafnvægissjóð að
ræða. Það mundu menn a. m.
k. í fyrra, þegar þáltill. var af-
greidd, að þetta átti að vera
jafnvægissjóður, og þess vegna
er eðlilegt að Iiðurinn sé svona
orðaður, að sjóðurinn eigi að
veita lán til að stuðla að hag-
nýtingu góðra framleiðsluskil-
yrða í landinu, sérstaklega eða
fyrst og fremst í þeim lands-
hlutum, þar sem íbúum hefur
fækkað undanfarið eða íbúa-
fjölgun verið minni en sem svar
ar íbúafjölgun landsins í heild,
eins og ég hef lej'ft mér að orða
það atriði. Annaðhvort vilja
menn eða vilja ekki nota þessa
fyrirhuguðu stofnun til þess að
reyna að leysa úr þeim vanda,
■em hér hefur verið gerður að
nmtalsefni Og menn mega ekki
gleyma því i þessu sambandi,
að til eru aðrar lánsstofnanir,
sem halda áfram að gegna sínu
hlutverki og hugsanlegt, að
þær geti gert það í ríkara mæli
en nú er. Hvers vegna þá að
vera að gefa það í skyn, að þessi
stofnun, sem á að vera sérstak-
lega til þess að stuðla að jafn-
vægi í byggð landsins, hún eigi
e. t. v. að hafa eitthvert annað
hlutverk líka. Hvers vegna endi
lega að seilast í lamb hins fá-
tæka manns í þessu efni? Eða
dettur mönnum í hug að nota
líka þetta fé, ef svo ber undir,
til þess að hjálpa til að efla enn
þá fólksflutninga og þá háska-
legu þróun, sem ég hef nefnt
og þá landeyðingu, sem virðist
vofa yfir eftir nokkra áratugi,
ef svo heldur fram sem horfir?
Eg vona, að svo sé ekki.
Hér er í B-lið 1- gr. frv. tal-
að um að veita lán til
að stuðla að hagnýtingu góðra
framleiðsluskilyrða í landinu. \
En um allt fsland, a.m.k. hinn
byggða hluta þess, eru góð
framleiðsluskilyrði frá náttúr-
unnar henc.i í hverri sýslu og við
hverja höfn, framleiðsluskilyrði
á ýmsum sviðum, sum sem
aldrei hafa verið notuð, fram-
leiðsluskilyrði, sem á þessari
miklu tækniöld, þættu góð í
hverju því landi, sem ekki telst
vanþróað. Það er fólksins, sem
Iandið byggir eða samfélagsins,
að nota þessi skilyrði eins og
þjóð. sem vill eiga land sitt «g
helga sér eignarréttinn með
byggð, en ekki eins og farandi
þjóð, sem safnast saman í einn
tjaldstað og fer þaðan til fanga.
Nota þau bessi framleiðsluskil
yrði, þar sem þau em og tengja
ötfög sín við landið, sem skóp
h-'na. Það er sitthvað, þó að fs-
Gísli Guðmundsson.
lendingar vilji eiga myndarlega
höfuðborg sem hæfilega mið-
stöð nýmenningar og gróandi
þjóðlífs, og það viljum við öll,
eða að gera ísland að borgríki
á einu útnesi, svo að notað sé
orðalag Landnámabókar. Slíkt
ríki fær ekki staðizt fremur en
önnur af því tagi, fyrr á tím-
um og þarf eki þar um að fjöl
yrða. Ág hef nú gert nokkra
grein fyrir brtt. minni á þskj.
327 og hvers vegna hún er orð-
uð eins og hún er orðuð.
Nú vék hv. frsm. n. að því
áðan í framsöguræðu sinni, að
hann teldi það eðlilegt eða
gerði frekar ráð fyrir, að brtt.
yrðu teknar aftur við þessa
umr. enda sagði hann, að ncfnd
in þyrfti að halda fund, til að
ganga frá ákvæði, sem vantaði
í frv. Ég vil mjöig gjarnan verða
við þessu, og taka brtt. mína
aftur við þessa umr., þannig að
hún komi ekki til meðferðar
fyrr en við 3. umr. og vil ég þá
mega vænta þess að hv. fjlin.
taki hana til athugunar, þegar
hún fjallar um málið.
..........................
)
6
T f M1N N , þriðjudaginn 6. marz 1962