Tíminn - 12.04.1962, Qupperneq 8

/
MINNING:
Þorsteinn Þorsteinsson
hreppstjórí, Húsafelli
Hann lézt að heimili sínu, Húsa
felli í Borgarfirði, 3. febrúar
síðastliðinn. Þar var hann fædd-
ur 6. júl'í 1S89 og átti þar heima
alla ævi.
Foreldrar hans voru Þorsteinn
Magnússon frá Vilmundarstöðum
í Reykholtsdal, Jónssonar, og Ást-
ríður Þorsteinsdóttir bónda á
Húsafelli, Jakobssonar. Bjuggu
þau hjón allan sinn búskap á
Húsafelli. Ekki skulu ættir Þor-
steins raktar hér. Stóðu að hon-
um kunnar og fjölmennar ættir,
sem mjög hafa komið við sögu
héraðsins, og eru jafnan kenndar
við Húsafell, Vilmundarstaði og
DeiTdartungu, en þaðan var Ingi-
björg Jónsdóttir, móðurmóðir
hans.
Foreldrar Þorsteims eignuðust
tíu böm, og var hann þeirra yngst
ur. Hann var bráðþroska mjög.
Varð þegar á ungum aldri mikill
á velli og karlmannlegur og hinn
röskasti verkmaður. Sterkur og
góður fþróttamaður og hélt þreki
sínu fram eftir aldri, betur en
almennt gerist. Sumarið 1906
missti Þorsteinn föður sinn. Móð
ir hans hglt þá áfram búskap
með börnum sínum, en þegar
bróðir hans fluttist burt, 1912, tók
Þorsteinn við búsforráðum með
móður sinni, og réð upp frá því
búi á Húsafelli um nær hálfrar
aldar skeið.
Tvo vetur stundaði Þorsteinn
nám í lýðskóla Sigurðar Þórólfs-
sonar á Hvítárbakka, annað fór
hann ekki að heiman. Ekki þætti
þetta löng skólaganga nú á tím-
um, en hún nýttist Þorsteini vel.
Hann var námsmaður góður og
þessi skólavist, þótt stutt væri,
varð honum undirstaða að sjálfs-
námi á langri ævi. Hann las
margt góðra bóka og var víða
heima. Var ljós í hugsun, hafði
góða dómgreind og trútt minni.
f æsku tók hann mikinn þátt í
ungmennafélagsskapnum, og þeg-
ar sem ungur bóndi varð hann
einn helzti forsvarsmaður sveit-
ar sinnar og var það raunar til
hins síðasta. Hann var sýslunefnd
armaður í meira en fjóra áratugi,
hreppstjóri litlu skemur. Lengi
í hreppsnefnd, oddviti hennar um
skeið og formaður búnaðarfélags
um fjölda ára. Nægir þetta til
að votta það traust, sem til hans
var borið.
Þorsteinn sagði alla jafna fátt
á mannfundum. Honpm var frem-
ur stirt um mál, en þó að hann
væri ekki margorður, var jafnan
það, sem hann lagði til mála, tek
ið til greina. Óáleitinn og hóg-
vær þokaði hann málum áleiðis
og lét hvergi hrekjast frá því,
sem hann taldi réttast vera.
Vorið 1920 kvæntist Þorsteinn
frændkonu sinni Ingibjörgu Krist
leifsdóttur frá Stóra-Kroppi, og
tóku þau við jörð og búi. Þá voru
erfið ár og óhagstæð þeim, sem
voru að hefja búskap. Var þá hag
ur flestra frumbýlinga óhægur,
og fékk "Þorsteinn nokkuð á því
að kenna, en með árunum fór
fjárhagur hans mjög batnandi.
Eftir tíu ára sambúð missti
Þorsteinn kohu sína frá fjórum
ungum bömum. Var það honum
ag sjálfsögðu mikil og sár raun.
Skömmu síðar réðst til hans kona,
sem annaðlst heimilið lengi upp
frá því af mikilli alúð og fóm-
fýsi, og mat Þorsteinn það og
þakkaði.
Um langa tíð hafði Húsafell
verig vel setið og miklar umbæt-
ur gerðar í byggingum og jarða-
bótum. En þegar leið fram á bú-
skaparár Þorsteins og börnin
komust til þroska, hófst þar epn
tímabil mikilla framkvæmda. í
fjallinu upp og út frá bænum
eru heitar lindir. Þaðan var leitt
vatn til að hita húsin. Við eina
bergvatnsána norðan vig bæinn
var byggð mikil og góð rafstöð
og ræktunin var stóraukin. Nú
hafa þrjú börn Þorsteins tekið
við Húsafelli, dóttirin og tveir
synir. — Yngsti sonur hans er
kennari við bændaskólann á
Hvannéyri. — Hefur jörðinni nú
verið ski.pt í þrjú býli og reist
tvö ný íbúðarhús og miklar bygg
ingar aðrar, enda er búið stórt.
Eru þau systkinin svo fast tengd
ættleifð sinni, að þau hafa öll
kosið að vera þar kyrr, þótt
þröngt sé setið.
Þótt Húsafell sýnist afskekkt
og sé lengst til fjalla allra bæja
í BorgarfjariJarsýslu, hefur það
ávallt staðið við þjóðbraut. Þar
ættfeður Húsfellinga, Snorri
prestur Björnsson, Jakob sonur
hans, konur þeirra og fleira
frændUð. Þá var veður svo sem
fegurst er á haustdegi. Þorsteinn
var þá sjúkur og raunar merktur
dauðanum. Við, sem sáum hann
þá síðast, minnumst hans nú, þar
sem hann stóð í garðinum, fölur,
hvítur á hár, en kempulegur og
óbugaður: Við sáum hann horfa
yfir heimahagana, hraunið, hlíð-
arnar og sölnaðan skóginn, eins
og hann væri að kveðja þetta
allt. Hann vissi, eins og við hin,
að hann sæi ekki skóginn laufg-
ast á ný.
Á Húsafelli er náttúrufegurð
óvenjumikil og" í henni búa þeir
töfrar, sem fylgja ævilangt
þeim, sem þar alast upp, og fyrir
staðinn er það einkennandi, hvað
oft er þar bjart yfir og hve þar
er friðsælt.
f huga þess, sem ólst upp með
Þorsteini, og sat svo ag segja sam
týnist við hann alla ævi, eru
minningarnar um hann í órofa
tengslum við Húsafell, við stað-
inn, þar sem hann lifði og vann,
og þar sem hann hefur nú verið
borinn til hinztu hvíldar. Yfir
minningu hans er heiðríkja og
kyrrlát mildi.
Þorsteinn á Húsafelli var mikill
gæfumaður. Hann hlaut í vöggu-
gjöf marga kosti góðra ætta.
Eignaðist ágæta konu og mann-
vænleg börn. Hlaut tiltrú og virð
ingu samfylgdarmanna sinna og
vináttu fjölmargra iangt út fyrir
sína heimabyggð. Hann fæddist
til að skipa sér í liðssveit þeirrar
kynslóðar, sem fékk að sjá nýja
og betri tíma renna upp yfir þjóð
sína og föðurland, sem hann unni
af alhug.
Hann varg að vísu að reyna mót-
læti og erfiðleika, eins og tíðast
er um þá, sem lifa langa ævi, en
hann var úr svo góðum málmi
gerður, að hann þroskaðist og
göfgaðist við (hverja raun og gat
gengið móti lokadægri sínu æðru
laus með karlmannlegri ró.
S.
Sjóprófum lokið
Sjópróf vegna bruna Varðar
RE 336 fóru fram í Reykjavík
á föstudaginn. Skipverjar
komu fyrir dóminn og töldu
þeir sig ekki vita neina orsök
brunans.
Fyrsti vélstjóri fór síðást úr
vélarrúmi 20 mínútum áður en elds
ins varð vart. Þegar skipverjar litu
niður í vélarrúmið, var það fullt
af reyk svo ekki varð greint, hvar
eldurinn var í vélarrúminu. Öger-
legt var að komast niður í vélar-
rúmið, svo að sjódælunum varð
ekki komið í samband, en skipverj-
ar tæmdu tvö handslökkvitæki
niður í reykhafið. Það virtist gagns
laust með öllu. Skipverjar á Þór
eiga eftir að leggja fram skýrslu
um slökkvistarfið.
Vörður var byggður í Danmörku
árið 1946, 33 rúmlestir brúttó.
Nýtt dekk var á bátnum, en það
var sett á hann s. 1. sumar. Bátur-
inn var talinn í góðu ásigkomulagi.
Tregur af!i
Patreksfirði, 4. apríl.
Heildarafli Patreksfjarðarbáta
nam í marzlok 2.527 lestum. í 225
sjóferðum, en bátarnir eru 7.
Meðalafli í sjóferð var 11.2 lest
ir. Aflahæsti báturinn er Helgi
Helgason með 582 lestir í 46 róðr
um. næstur Sigurfari með 568
lestir í 41 róðri.
Dofri hefur fengið 302 lestir í
net frá 25. febrúar, en hann
stundaði síldveiðar fram að þeim
tímá.
Á sama tíma í fyrra fengu 6
bátar héðan 2.566 lestir í 261
róðri.
Afli hefur verið frear tregur
að undanförnu bæði hjá neta-
bátum og línubátum, sérstaklega
hefur steinbítsaflinn verið treg-
ari en undanfarin ár.
Fréttaritari.
Dónaleg árás
Þann 10/3 1962 sá ég í 8. tölu- sínum þannig án þess að ráða við
blaði íslendings grein eftir Jón
Sigfinnsson á Ærlæk, þar sem
hann talar um grein í Nýjum viku-
tíðindum 20. tbl. 15. des. s.l.
Sú grein fjallar um ómannúð
okkar Þingeyinga. Orðið hlýtur að
merkja okkur sem ómannúðleg ill-
menni eða eitthvað þvíumlíkt, og
er þá mikið í ráðizt og þarf karl-
mennsku til, að kveða upp slíkan
nokkuð. Og hefur áreiðanlega þótt
sárt að sjá þannig á eftir sinni
lífsbjörg. Og sjálfsagt á þetta allt
að vera að kenna þingeyskri ó-
mannúð og trassaskap, að dómi
spakra manna.
Nei, þetta eru íslenzkar náttúru-
hamfarir sem þessi maður hefur
kannske ekki komizt í eins mikið
kast við, eins og ætla mætti. Fjöldi
ekki undarlegt, þó að við Þingey-
ingar tökum ekki slíkum kveðjum
þegjandi. En hér virðist nú frekar
um oflátungshátt eða heimsku að
ræð'a, frekar en karlmennsku. Og
datt mér í hug, eftir að ég var bú-
inn að lesa þetta, málshættirnir:
hefur því löngum verið gest ! „Á heimahaug er haninn frakkast-
kvæmt, enda hefur gestrisni fylgt ur“, og „Oft bylur hæst í tómri
staðnum. Foreldrar Þorsteins tunnu“.
dóm yfir heilum héruðum, og er i manna mun hafa lesið söguna
voru mikil merkishjón. Faðir
hans var prúðmenni og vitsmuna-
maður, búhöldur og auðsæll. Móð
ir hans var þrekmikil og gjöful
rausnarkona, en gnægð var í búi.
Þar var öllum tekið vel og enginn
munur gerður á mönnum. Þor-
steinn hélt háttum foreldra sinna
um prúðmennsku og mannlund
og vildi hvers manns vandræði
leysa. Hann hafði kynni af fjölda
manna og margt barna og ung-
inga dvaldi á heimilinu að sumar-
lagi. Þeim var hann góður hús-
bóndi, frjálslyndur, hlýr og mild-
ur. Þeir eru því margir, sem minn
ast hans nú ag leiðarlokum og
mjög á einn veg.
Á síðastliðnu ári óx með Þor-
steini mein það, er dró hann til
dauða. f háust í. október var jörð
uð í gamla kirkjugarðinum á
Húsafelli Ástríður, elzta systir
hans, on þar í garðinum hvílá
Um búpening okkar er það að
segja, að honum er alls ekki beitt
í óbyggðum langt frá mannabú-
stöðum. Fullyrða má, að tæplega
fari kind úr heimahögum eftir
þriðju göngur, hér á stórum svæð-
um. En hættan vofir yfir öllu, hve-
nær og hvar sem er. Ég vil nefna
hér aðeins nokkur dæmi greinar-
höfundi til skýringar á því, að ís-
lenzka sauðkindin getur farizt af
öðrum ástæðum en mannvonzku og
trassaskap okkar Þingeyinga, og er
þar skemmst að minnast aftaka
stórhríðar 17. júní s.l. og mun þá
hafa fennt bæði lömb og fullorðið
og ekkert hægt að gera, þar sem
fé var komið á afrétt. — Víðs veg-
ar um land hefur maður heyrt um
fjárskaða við sjó og til sveita.
Dæmi veit ég til þess, að svo
snöggan stórhríðarbyl hefur gert
að degi til, að fénað hefur hrakið
fyrir björg og farizt þar og bónd-
inn orðið að sjá á eftir búpeningi
„Sýslumannsdóttirin", eftir Ingi-
björgu Sigurðadóttur í „Heima er
bezt“. Og allir munu minnast
Pálma fulltrúa og Gunnars kaupa-
manns. Ekki er fráleitt, að árásar-
maður Þingeyinga minni á Pálma,
þegar hann skaut sér undan hætt-
unni í skjóli skrifstofunnar. Að
minnsta kosti hefur honum þótt
öruggara, að láta ekki nafns síns
getið og verður það að teljast löð-
urmannlegt, að beita svo hvössu
vopni og þora ekki að halda á því.
Mér finnst það minnsta, sem við
getum farið fram á, að maðurinn
hissaði upp um sig og hleypti í sig
kjarki og segði til nafns síns, svo
að við getum gert þakkir og leitað
frekari upplýsinga, ef á lægi.
Mér dettur aðeins í hug, að mað-
urinn hafi ætlað ör sinni að koma
niður í háfjallabyggðum Þingeyj-
arsýslnanna, vegna þess að þar er
fénaður lengst frá byggð, og harð-
viðrasamt, þar af leiðandi mest
hætta á óhöppum, þótt hvorki sé
trassaskap eða mannvonzku um að
kenna.
Og er þar um að segja, að öll
veiðiskip leita á beztu miðin,
hversu óljós sem heimkoman er.
Og ég efast ekki um, að háfjalla-
beitarlöndin séu éeztu veiðimið
þeirra, sem þar búa, til aukinna
afurða eftir sinn bústofn á sem
ódýrastan hátt. En það get ég full-
jTt, að þar rikir engin ómannúð,
trassaskapur eða illmennska, eins
og lesa má úr orðum greinarhöf-
undar í Nýjum vikutíðindum. Þar
eru einmitt menn, sem geta fetað
í fótspor Gunnars kaupamanns og
mætt hættunni, hvenær sem er og
bjargað því, sem bjargað verður,
og enginn þarf að skammast sín
fyrir það, þó að hann geri það, sem
hægt er á hferjum tíma, því að
meira er ekki hægt að fara fram á
að mínum dómi.
Ekki er heldur gott að dæma eft-
ir hrícjum uppi um heiðar, því að
ýmsar orsakir eru til þess, að fén-
aður manna deyr í sumarhögum.
En ég spyr: Hefur maðurinn
ekki eitthvað þarfara að vinna
sínu þjóðfélagi, en hlaupa upp um
fjöll og heiðar til eftirlits og at-
hugunar á þingeyskum hræjum.
Kannske er hann að hugsa um að
útvega okkur markaðsmöguleika
hjá kónginum. Eitthvað minnist
hann á gort Þingeyinga. Ja, sér er
nú hver meinsemin.
Það finnst mér ekkert undarlegt,
þótt Þingeyingar hafi frá langræði
að segja og þarf ekki að heyra
undir neitt gort, því að þeir eru
því ekki vanir, að snjóplógar, ýtur
né önnur stórvirkustu tæki séu
send á vettvang þeim til hjálpar,
um leið og nokkuð reynir á og föl
sést á jörð. Nei, þeir verða að
troða sínar slóðir sjálfir og segja
þá auðvitað frá sínum gerðum
sjálfir. Ef ég á að segja eins og
mér finnst, þá finnst mér greinin
vítaverð og mannskemmandi og
höfundi og blaði til óvildar og
minnkunar.
Sigtúnum 20/3 1962.
Páll Sigtryggsson.

m i n n, fimmtudagur 12. apríl 1962. \