Tíminn - 17.04.1962, Blaðsíða 2

Tilviljun réð frægð
Don-kósakkakórsins
Nafnið stendur letrað stór-
um stöfum í auglýsingunum:
Don-kósíikkakórinn. í fjóra
áratugi hefur þessi kór töfr-
að hlustendur sína meira en
nokkur dæmi eru til um. Það
SERGE JAROFF,
stjórnandi kórsins í 40 ár
gengur kraftaverki næst, að
kósakkakórinn hans Serge
Jaroffs skuli hafa lifað af
styrjaldir, byltingar og þá
tækniöldu, sem nú rís hæst
um allan heim. Þessi frægi
kór hefur haldizt ósnortinn
af framrás tímanna, hann
hefur haldið sínum uppruna-
legu einkennum gegnum ár-
in, honum er hvarvetna vel
tekið, hann á aðdáendur um
gjörvallan heim.
Don-kósakka-kórinn hefur kom
ið fram í flestum löndum heims
á þeim fjörutíu árum, sem Iiðin
eru, síðan hann var stofnaður. í
dag heldur hann u.þ.b. 200 söng
skemmtanir á ári, alltaf fyrir
fullu húsi áheyrenda. Enginn
annar kór hefur hlotið slíka
frægð, og saga hans er held-
ur ekki sambærileg við sögur
annarra kóra.
Stofnaður í sóttkví
Það var árið 1921, eftir lok
rússnesku byltingarinnar, að
rúsneskur kór, sem stjórnað var
af ungum kósakka, Serge Jaroff
að nafni, var stofnaður í Tschil-
ingir, tyrkneskum herbúðum, ná-
lægt'Istanbul.
Tschilingir var fyrsti áningar-
staður margra kósakkaherdeilda,
sem fluttar voru brott frá Rúss-
landi, eftir að borgarastyrjöldin
var töpuð. Þá gaus upp kóleru-
faraldur í herbúðunum. Margra
mánaða sóttkví var fyrirskipuð,
og herbúðirnar voru umkringdar
frönskum hervörðum.
Til þess að sefa hina miklu
heimþrá kósakkanna og reyna að
drífa þá upp úr vesöld þeirri,
sem þeir voru fangnir af vegna
langvarandi kulda og vosbúðar,
hungurs,' einangrunar og sjúk-
dóma, skipaði yfirmaður herbúð-
anna kórnum að syngja við guðs-
þjónustur.
Réðst til Montargie
Kósakkinn Serge Jaroff skildi
strax, að þessum sérstæða kór
mundi fært meira hlutskipti en
af veikum mætti að reyna að
reka brott eymdina úr hugum
kósakkanna í Tsehilingir. Hann
vann ötullega að stjórn kórsins,
sem átti eftir að verða allt hans
iíf. Þegar kósakkarnir voru flutt-
ir til Sofia, söng kórinn um tíma
í kirkju rússneska sendiráðsins.
Kórfélagarnir urðu að vinna. fyr
ir brauði sínu með erfiðisvinnu.
Einungis Serge Jaroff var svo
lánsamur að fá stöðu sem söng-
kennari í framhaldsskóla.
Um skeið var framtíð kórsins
mjög óörugg. En þá kom Montar
gie ‘ skyndilega til sögunnar.
Serge Jaroff fékk tilboð um að
koma með kórinn sinn til Morií-
argie, sem er, litið franskt verk-
smiðjuþorp. Einn verksmiðjueig-
andinn þar vildi fá rússneskan
kór til að skemmta verkafólki
sínu — rússneskan vegna þess,
að eiginkona hans var rússnesk.
Jaroff tók boðinu. Það átti þó
ekki fyrir kórnum að liggja að
komast til Montargie. Þeir kór-
Hér er bréf um ráðhús Reykjav.:
„MIKIÐ HEFUR Reykjavík breytzt
frá því ég gekk þar fyrst um götur,
fyrir hálfri öld, og þar tll nú. —
Man ég þvi tímana tvenna, eSa öllu
heldur þrenna, um vöxt og viSgang
bæjarins og er um allt ólíku sam-
an aS jafna, sem var og er. Og þótt
ég hafi ekki veriS þar „helmamaS-
ur" nema um sfutt skeiS, hef ég
alltaf reynt aS fylgjast meS málefn-
um bæjarins eftir því sam föng
hafa gefizt til.
— Á ÞESSU TÍMABILI hafa margir
furSulegir hlutir gerzt í sögu
Reykjavíkur, sumir auSskildir
hverjum manni, en aSrir torráSnir,
eSa óskiljanlegir, flestum, eSa öll.
úm. Umsköpun og útþensla Reykja-
víkur hefur farlS fram úr öllum
ímynduSum. Mörg og viSáttumikil
bæjarhverfi hafa risiS af grunni á
óbyggSum svæSum og ýmis ann-
arleg sjónarmiS ráSið staSsetningu
þeirra og skipulagí. Þannig hafa
ibúSarhúsaþyrpingar verlS settar
niður f gamlar mógrafamýrar þar
sem lítt sést til allra átta, en verk-
smiSj’uhús, birgðageymslur og
viSgerSaverkstæSI sett upp á fal-
legustu byggingarlóSunum, þar
sem víðsýniS nýtur sin bezt. Og
sem eins konar kórónu (eSa kór-
ónur), á alla þessa „nýsköpun" eru
HÁHÝSIN, sem hafa veriS SETT
ÞAR SEM SÍZT SKYLDI: á hæstu
hæðirnar, sem öSrum stöSum frem
ur áttu aS VarSveit^st fyrir ýmsa
opinbera starfrækslu, eSa bygging-
ar ,og komandi kynslóSum til ráS-
stöfunar. ÞaS kemur viSar fram
en í kveðskaparformi og málaralist
aS sjónarmiS mannanna eru marg-
vísleg og sum þelrra næsta torskil-
in venjulegu fólkl. Svo er einnig
um jafn hlutlæg atriSi uppbygg-
ingu Reykjavfkurborgar.
— ÞEGAR UM SKIPULAG vaxandi
bæjar er aS ræSa, hélt ég aS allir
gætu veriS sammála um aS hag-
kvæmni og almenn fegurSar-skynj-
un ættu aS vera aSalstefnumlSin
f skipulagtnu og allri gerS. En um
þaS verSur varla dellt, aS svo hef-
ur ekki veriS um byggingaskipulag
Reykjavfkur, svo sem dæmin sanna.
— VerSur erfitt aS bæta um ýmls-
legt sem þar hefur fariS úrhendis
og ókleift hér eftir, aS gera svo
vel sem mátt hefSi ef nægilegrar
fyrirhyggju hefSI veriS gætt f upp-
hafl og einkahagsmunlr einskis ráS-
andl.
— FYRSTA MIKLA eyðileggingin á
æskilegu skipulagi miSbæjarins,,
sem ég mlnntst, var bygglng hýsa-
lengjunnar gegnt Landsbankanum,
milli Austurstrætis og Austurvail-
ar. SfSan hefur hvert glapræSiS
retyð annaS, svo sem Herkastalinn,
LandssfmahúslS, samtfygglng Út-
vegsbankans, MorgunblaSshöllin,
og er þó fátt eitt taliS. Morgun-
blaSshöllin hefur aS vísu þarna
nokkra sérstöSu því aS hennl er
bæjarprýSI, en þaS hefSi eins get-
aS orSiS þótt hún hefSi veriS staS-
sett annars staSar. — Þeim, sem
þetta rltar, fannst alltaf sjálfsagt
aS Austurstræti yrSi látiS ná upp
í GarSastræti, og vestan viS þaS
hefSI MorgunblaSshöllin eSa ann-
aS stórhýsi sómt sér vel,
— Eftir öllum sólarmerkjum aS
dæma, vlrSist engin stefnubreytlng
í skipulagsmálum Rvíkur vera fram
undan og verSa eftirkomendur
okkar ekki öfundsverSir af þeim
arfi, sem þeím er eftirlátinn f
þessu tilefni. — Og til viSbótar alls
þess, sem á undan er komiS, er
sú einstrengingslega og óvinsæla á-
kvörSun meirihluta borgarstjórn-
arinnar aS setja fyrirhugaS ráShús
ú’t í Tjörnlnal!
----í ÞESSU SAMBANDI er vert
aS geta um athyglisverSar tillögur,
sem SigurSur Jónasson fyrrv. for-
stjórl, bar fi;am f þætti „um dag-
inn og veginn" 26. þ.m. Þar var
aS ýmsu vikiS, bæSi um skipulags-
mál og annaS ,sem forystumönnum
okkar væri hollt aS hugleiSa. —
Vonandi birtir eitthvert blaSanna
þennan málflutning SigurSar, svo
aS hægt sé að ræöa þar merkustu
liSina. ■—
— — Úr því aS minnzt var á
ráðhúsiS, skal þaS viSurkennt, aS
hér er ekki um marga staði aS
ræSa, þar sem þaS væri vel sett.
Þó er sá elnn staSur, sem mér
finnst taka ölfum, öSrum fram, til
væntanl. ráShússbyggingar, og þaS
er ARNARHÓLL ofan Kalkofnsveg-
félagar lentu í margvíslegum erf
iðleikum á leiðinni þangað, og
enduðu þeir hrakriingar með því
að þeir lentu í hljómlistarborg-
inni frægu, Vínarborg.
Hið gullna tækifæri
Þessir ófyrirsjáanlegu erfið-
leikar höfðu úrslitaþýðingu fyrir
Don-kósakka-kórinn. Fulltrúi
þjóðabandalagsins kynnti hann
fyrir forstjóra umboðsskrifstofu
leikhúsanna. Kórinn var látinn
syngja til reynslu, og þar með
var framtíð hans ráðin. Montar-
gie var gleymd. Allt annað hvarf
í skuggann fyrir því óskiljanlega
undri, að kórinn átti að koma
fram í hinum dýrðlega hljóm-
leikasal í Hofburg.
Söngskemmtunin var stórkost-
legur sigur fyrir Don-kósakka-
kórinn. Hann eygði gullna fram-
tíð. Hann var ráðinn til að koma
fram á hljómleikum í Vínarborg
og öðrum austurrískum borgum,
,i Tékkóslóvakíu og Sviss. Hið
gullna tækifæri hafði boðizt, og
það hafði verið nýtt til hins ýtr-
asta.
Hinn óþreytandi
Serge Jaroff
Um allan heim standa hinar
glæsilegustu hljómleikahallir
opnar Serge Jaroff og heimilis-
lausu kósökkunum hans. í dag
eru aðeins fáir hinna uppruna-
legu félaga í kórnum. Á þessum
fjörutíu árum, sem liðin eru frá
stofnun hans, hafa raðir kósakk-
anna, sem bera svarta einkennis-
búninga og stígvél, stöðugt verið
endurnýjaðar.
Sá eini, sem enginn getur kom
ið í staðinn fyrir, er Serge Jar-
off, óþreytandi og urígur í anda.
Það er hreinasta unun að sjá
hann stjórna sínum fræga kór.
Hreyfingar hans eru snöggar og
takmarkaðar. Með snöru horn-
auga eða lyftingu eins fingurs
hefur hann stjórn á svartklæddu
kósökkunum sínum. Hann er
engum líkur.
ar, milli Sölvhólsgötu og Hverfis-
götu. — Mlg undrar mest á því, aS
mér vitanlega skuli enginn hafa
minnzt á þennan stað, þegar mest
hefur verið rætt um staðsetningu
ráðhússins. —
Einmitt þarna ætti ráðhúslð að
rísa af grunni, — byggt í áföngum
eftir efnum og ástæðum. — Ætti
það ekki að vera neinum vand-
kvæðum bundið, að haga svo til
um byggingu hússins, aS slíkt
mætti vel takast. Aðeins heildar-
mynd hússins og innra skipulag
verður fyrirfram að ákvarðast —
og þá er vandinn leystur. Húslð
má ekki verða neitt „fígúruverk"
heldur stílhreint, og í sem beztu
samræmi við landslag og nærliggj-
andi byggingar. A3 gera það svo
úr garði, ætti ekki að vera ofætl-
un þeim sérmenntuðu mönnum,
sem um það myndu fjalla.
RÁÐHÚSIÐ Á ÞESSUM STAÐ gæti
orSIS veruleg bæjarprýði og varla
verður um það dellt, að elnmitt
þarna, sé það sérstaklega vel stað-
sett með tilliti til þess hlutverks,
sem þaS á að gegna. — Efri hluti
Arnarhóls og breið spilda niður
með Hverfisgötu, ættu ekki að
verSa fyrir neinu raski ,en hins
vegar verður „Sænska frystihúsið"
aS hverfa (og á víst að gera það
hvort sem er), og svo þarf að sjálf-
sögSu „aS hreinsa til norðan Lækj-
artorgs og Hafnarstrætis alla leið
aS Pósthússtræti norðanverðu,
móti Eimskipafélaginu. Þarna
myndaSist þá ákjósanlegt opið
svæSl meS greiðum leiðum til
allra átta, — virkllegt ráðhústorg.
-----VÆRI ÞETTA EKKI AT-
HUGANDI? — m. — n."
ViÐAVANGUR
Þeir eru áoægðir
í eldhúsdagsumræðunum í
fyrri viku sagði Gylfi Þ. Gísla
son, vi'ðskiptamálaráðherra, að
vcrkamenn hefðu mjög góð
kj-ör, hefðu aldrei li.aft betri
kjör ag því er manni skildist.
Bjarna Benediktssyni, dóms-
málaráðherra fannst hagur al-
mennings harla góður og Gunn
ar Thoroddsen sagði æskuna
.aldrei betur setta en nú og
mögulcikana aldrei meiri. —
Þcski öfugmæli eru firna kald
ar kveðjur til almennings, en
það er þó bót í máli, að' nú
hafa menn það sv.art á hvítu,
og þurfa ekki að fara í graf-
götur meg það, að nú tclja
ráðherrarnir lífskjör manna
hæfileg, þau meg.a helzt ekki
verða betri að þeirra áliti,
hlut æskunnar telja þeir ó-
þarft að bæta, möguleika henn
ar þarf ekki að auka, .að þeirra
álitj — og ekki verður aunað
séð, en ráðherrarnir telji, að
þeir hafi efnt loforðið frá því
úr kosn'ingunum síðustu um
bætt lífskjör. Og menn skulu
taka eftir því, að þanniig á-
ræða þessír ráðherrar að tala,
þótt skammt sé í kosningar —
og hvað munu þeir þá ekki
leyfa sér ag gera eftir kosning
ar, ef þeir halda mcirihluta
sínum, og menn skyldu e'innig
hugleiða, hvernig þjóðfélagið
verður' í pottipn búið eftir
tveggja kjörtímabila stjórn
þessara flokka.
Dýru verði keypi
Það vakti athygli í þessum
útvarpsumræðum enn fremur,
ag ráðherrarnir gáfust gcrsam
lega upp við að reyna að rétt-
læta gengisfellinguna í sumar.
Þeir fóru undan í flæmingi og
á hundavaði. Þeir töluðu einna
mest um „hinn batnandi hag
þjóðarinnar." ÁHu þeir þar
við batnand'i gjaldeyrisstöðu
bankanna. Þeir hafa „bætt“
hana dálítig á pappírnum og
enn meira í blöðum sínum með
því að sleppa lausaskuldasöfn-
un erlendis út úr reikningum,
en hins vegar má búast við
því að gjaldeyrisstaðan farí
batnandi á næstunni, ' vegna
hiniw harkalcgu aðgcrða gegn
almenningi og samdráttar í
framkvæmdum. Með því að
svíkjast um að endurnýja
framleiðslutæki þjóðarinnar,
meg þvi að ekkert einasta
nýtt frystihús hcfur verið
byggt síðan „viðreisnin" hófst,
með því að draga íbúðabygg-
ingar svo saman, að þær eru
aðeins helmingur af því sem
þarf ag vera til ag svara fólks-
fjölguninni, mcð því að draga
úr fr.amkvæmdum ríkis'ins og
einstaklinga á öllum sviðum
fueð því að hafa ekki byggt
eitt einasta orkuver, hefur rík
isstjórninni tekizt að safna
nokkrum gjaldeyrískrónum í
sjóð.
En eru peningar í sjóði
meira virði en ný afkast.amikil
framleiðslutæki. Peningar í
sjóði og þorskur í sjó — í stað
báta, veiðarfæra, frystihúsa,
mikils afla og iðnaðar.
Viíreisn au9iarlanna
Ráðherrarnir lögðu auðvitað
mikla áherzlu á, að „viðreisn-
in“ hefði heppnazt. Það, sem
raunverulega var ætlunin með
„Viðreisninni" hefur rcyndar
| heppnazt. Skcrðing lífskjar-
anna, samdráttur framkvæmda
almennings og viðreisn auð-
jarla og stórgróðamanna. En
eitt veigamikið 'itríði í biblíu
i (Framhald a 15 síðu i

TIMINN. briðjudaginn 17. apríl 1962
I