Tíminn - 28.04.1962, Síða 14

Tíminn - 28.04.1962, Síða 14
voru búnar til bardaga. Laust fyr- ir klukkan 8 á páskadagsmorgun- inn komu fimmtíu japanskar sprengjuflugvélar og jafnmargar Zero-orrustuflugvólar drynjandi úr suðri. í bardaganum, sem á eftir fylgdi, var helmingur sprengjuflugvólanna skotinn niður og jafnmargar flugvólar varnar- iiðsins. En enda þótt höfnin og skipakvíin yrði fyrir miklum skemmdum og tveimur brezkum tundurspillum vœri sökkt, þá sneru þó árásarflugvólarnar aftur til móðurskipa sinna, án þess að hafa fullkomnað ætlunarverk sitt. Vegna snarræðis aðmírálanna tveggja, sem trúað hafði verið fyr ir eyjunni og austur-flotanum, voru loftvarnir eyjarinnar enn órofnar og flotinn heill og örugg- ur úti á hafi. í fyrsta skipti frá styrjaldarbyrjun hafði stórárás hinnar rísandi sólar verið hrundið. Samt var Indlandshafið og sam göngurnar milli Bretlands, Ind- lands og Mið-Austurlanda ekki úr allri hættu. AHan næsta dag leit- aði Somerville aðmíráll, sem hafði verið staddur hjá Addu Atoll, þeg ar honum bárust fréttirnar um ár- ásina, óvinarins, meðan óvinurinn leitaði hans. Mikilli ógæfu var af- stýrt, einungis vegna þess, að brezki aðmírállinn hélt áfram á ausurleið sínni að bjarga skips- brotsmönnunum af tundurspillun- um, er Japanir sökktu. En þrátt fyrir það, þá hefði Nagumo hinum japanska, er leitaði hans allt of vestarlega, getað tekizt að vinna sigur, sem veitti Japönum yfirráð á Indlandshafi, einangraði Mið- austurlönd og kollvarpaði stjórn Churchills. Daginn eftir skipaði á hyggjufullt flotamálaráðuneyti Somerville að sigla hinum hæg- gengu og van-vopnuðu orrustuskip um sínum til Afríkustrandarinnar. MIÐVIKUDAGINN 8. apríl fór Brooke til London til þess að hitta Marshall hershöfðingja og Harry Hopkins, sem höfðu, eftir dvöl á Bermuda um páskana, lent á flugvellinum í Prcsiwick kvöldið áður. Um kvöldið snæddi hann miðdegisverð með forsætisráðherr anum, ásamt þcim, í Downing Street 10. 46 ‘WíVj.'SJH 36 fólksins, að annað og meira hefði búið undir komu hans. Þag varð því héraðsfleygt innan stundar, að enn hefði Guðrún hryggbrot- ið biðil. Að vísu fór þag ekki í hámæli, til þess vantaði sterkari líkur, en undiraldan vann, og hið hljóðláta ris hennar mátti sín mikils. XXVI Einn dag siðla sátu fósturmæðg urnar einar við vinnu sían. Guð- rún spann en frúin prjónaði. Þær höfðu þagað lengi. Frúin var þungt hugsandi, en Guðrún raul- aði létt lag, án þess að orðaskil heyrðust. Hvarf rödd hennar að mestu saman við rokkhljóðið. Leið svo tíminn, snældan fylltist og síðasti bandendinn raknaði af völunni og lá hún eftir í tínu- stokki frúarinnar. Þá var það að frúin reis úr sæti, leitaði " í hnykklastokknum, en fann engan paufa, sem var nkvæmlega eins og bandið, sem hún var að ljúka við. Fór hún þá að hyggja að hespunum og fann brátt þá hesp una sem leitað var að . En hesp- an sú var gömul og tekin að flókna. Frúin virti hana fyrir sér. Þá segir Guðrún: — Á ég ekki að halda sundur hespunni, meðan þú vindur? — Þakka þér fyrir, sagði frú- in hlýjum rómi. Guðrún tók nú hespuna á arma sína, rétti frúnni endann, og bráð um var valan horfin aftur inn í nýjan paufa, sem gildnaði jafnt og þétt. — Það er langt síðan þú hefur haldið sundur hespu fyrir mig, sagði frúin. — Já liklega. — Já, Guðrún mín. Einu sinni áttum víís samleið. Þú varst barn, sem þarfnaðist umönnunar. Eg var kona, sem þráði að eiga barn. Þú réttir mér arn)a barnsins. Þú svalaðir þrá mini. En hvað var ég þér? Það veit guð. Eg vildi vel. Mistök mín eru á misskilningi byggð. — Viltu ekki tala um eitthvað annað? sagði Guðrún, sem þóttist skilja, að nú var hafin sókn úr nýju vígi. . — Jú, líklega ætti ég að gera| það, mælti frúin. — Þú ert ekki i barn lengur, en ég er senn orðin, barn. Mig langar til að vig sýnumi hvor annarri trúnað. — Spyr þú. Eg skal reyna að svara, sagði Guðrún, og hlýjan var horfin úr rómnum. Frúin sá veðrabrigði i svip Guð rúnar, hryggðist við og lá við sjálft, að málið félli niður og reynt yrði að taka upp léttara hjal. Hún hugsaði sig um. Hún varð einhvern tíma að tala við Guðrúnu, þó að hún gæti keypt sér frið með afskiptaleysi, sem var svipuð undanlátssemi. — Hvers vegna neitar þú biðl- unum hverjum af öðrum. góðum mönnum, sem koma? — Hef ég neitað fleirum en þið fyrir mína hönd? — Ætlar þú að neita, unz jöfn uður finnst í höfðatölu, og taka svo þeim, sem þá býðst, án tillits til þess, hver hann er? — Þessari fyrirspurn svara ég ekki Hún er ósanngjörn og illa rætt, sagði Guðrún. — Fyrirgefðu mér, sagði frúin. Mig langar að tala við þig, en þú gerir mig í senn hrædda og hik andi. Þess vegna liggja mér orð á vörum, sem ég vildi að ósögð væru. — Þú veizt það, fóstra n.in, að „Attlee var þar einnig og Ant- hony Eden kom að miðdegisverði loknum. Hvorki Hopkins né Mars- hall lögðu fram áætlanir sínar, sem voru þó orsök komu þeirra. Þetta var samt skemmtileg kvöld- stund og gott tækifæri til þess að kynnast Marshall. Fór ekki aftur fyrr en klukkan 1,30 e.m.“ Samkvæmt frásögn Hopkins eyddi forsætisráðherrann mestum tíma kvöldsins í það, að tala um amerísku borgarastyrjöldina og fyrri heimsstyrjöldina og vék aldrei að því málefni, sem þeir höfðu þó komið til að ræða um. Samkvæmt sörnu heimiJdum hafði hann þó vcitt Bandaríkja- mönnunum beztu undirtektir fyrr um daginn, er þeir sýndu honum áætlun sína. Hopkins, sem var reyndur stjórnmálamaður, efaðist um alvöru hans, en hinn hrein- skilni, ráðvandi hermaður, Mars- hall, varð djúpt snortinn. Vilji Bandaríkjamanna til að gera árás var fullkomlgga cinlæg- ur og eftir fjögurra mánað,a:Jósj.gur og auðmýkingu, voru þeir nú stað ráðnir í því að hefna harma sinnag HW Í7WP*IW»-W*W*ÍW j ég hef unnáð manni. Honumj hefði ég fylgt, hefði ég mátt. Eng inn, sem hefur beðið mín siðan, hefur borig með sér það atgervi j sem ég þráði. Þeir hafa þekkt I tjón mitt og ætlað að bæta það. j En það er ekki það, sem hjarta mitt þráir. Eg vil vera jafningi ástvinarins, en ekki. að hann sé skjólstæðingur scm ver mig á- föllum eða bjargar mér úr prí- sund. — Eg skil þig ekki, Guðrún mín. Falleg orð eru fyrir sig, en ekki allt —> Hvað ætlar þú að gera, þeg ar ég kem með mannsefnið? spurði Guðrún og var nú léttari í máli. — Eg blessa þig og hann. — Hver sem hann er? — Já, hver sem hann er, sagði frúin. — Jæja, það sést á sínum tíma. — Já, það skaltu sjá. Eg blessa þig með hryggum hug ef mér Hk ar ekki valið. En með fagnandij hjarta, ef vel tekst. — Eg giftist manni úr almúga stétt, ef ég á hann nokkurn. Frúin þagði. — Segir þú ekkert við þvi? * — Það rennur göfugt blóð í æðum þínum. 'a.gði frúin. — Og er það ekki göfugt að gefa vel? Þú sagðir áðan að þú vildir vera jafningi ástvinarins. Ertu jafn-1 ingi almúgamanns? sagði frúin. — Já, ef andinn miðlar af sama innileik. Ef ástin finnur það, sem hún þráir heitast. Ef hjörtun eiga samcign í sama sjóði. Göfug ætt, sem svo er nefnd, er hold og mold, Þar eru allir jafnir. i — Göfug ætt er perla, sem eng inn ætti að glata. Hún vex og skírist við sama cld, en skuggar Herlið þeirra á Phillipseyjum var nú að taka síðasta andvarpið og kafbátar sökktu skipum þeirra, svo að tugum skipti. Þeir vildu hefnd, þeir vildu úrslit, þeir vildu berjast. Þeir höfðu ekki yfirgefið heimili sín og siglt austur um haf til þess að eins að slæpast í æfinga stöðvum. Þeir vildu berjast við óvininn, eins fljótt og auðið yrði og binda endi á stríðið. Eins og forsetinn skrifaði þann 3. apríl, þá var næsti staðurinn, þar sem þeir gætu gert slíkt, franska ströndin, beint andspænis Eng- landi. Vesturveldin áttu að nota England sem stökkpall til þess að ráðast yfir sundið á ríki Hitlers, og ljúka þannig styrjöldinni í Evrópu. Sex herdeildir áttu að ganga á land fyrsta daginn o.g með því að fá 100.000 manna liðsauka vikulega, ná fyrst á vald sitt Oise- St. Quentin-línunni og því næst hafnarborginni Antwea-pen. Að- eins með því eina móti var hægt að létta mesta þunganum af Rauða hernum. Það var nefnileg„ álit Bandaríkjaforseta árið 1942, að Rússar dræpu fleiri hermenn Möndulveldanna og eyðilegðu fyr- ir þeim meiri tæki ög útbúnað en allar hinar 25 sameinuðu þjóðirn- ar til samans og því yrði að hjálpa þeim, hvað sem það kynni að kosta. Fáum dögum síðar — þann 11. s.m. — tilkynnti hann Stalin, að hann væri að leggja fram „mjög mikilvæga hernaðarlega til lögu um hagnýtingu herliðs okkar í þeim tilgangi að létta af ykkur mestum þutiganum á vestur-víg- stöðvunum . . . . “ Þann 9. apríl voru skýrslur Marshalls lagðar fram á herfor- ingjaráðsfundi. „Fundurinn hófst klukkan níu f.m. og Marshall kom klukkan 10.30. Hann var hjá okkur til kl. 12.30, og gerði okkur glögga grein fyrir skoðunum sínum Hann' taldi nauðsynlegt að hefja aðgerðir á vesturvígstöðvunum i september n.k., sem Bandaríkjaher myndi taka þátt í,- Hins vegar yrðu það aðéins tvær og hálf herdeild, sem Bandaríkjamenn gætu þá sent frá sér. Ekki sérlega stórt framlag . . . Mér geðjaðist vel að Marshall . . . skemmtilegur maður, sem gott er að ræða við, en hefur helzt til háar hugmyndir um sitt eigið mikil- vægi. Eg myndi samt ekki álíta hann neitt mikilmenni . . . . “ „Þetta fyrsta álit mitt á Mars- hall“, skrifaði Brooke síðar — „er auðvitað mjög ófulkomið og byggðist einungis á eins dags við- ræðum . . . . “ Marshall virðist hafa gert sér mjög svipaða hugmynd um Brooke því að hann sagði við Hopkins, að þótt hann kynni að vera góður bar dagamaður, þá vantaði hann þó heila Dills. „10. apríl: Mjög annasamur dag ur, sem hófst með venjulegum her foringjafundi, þar sem rætt var um það, hvort og hvernig væri hægt að bjarga Indlandi undan Japönum. Borðaði hádegisverð með Adam, en sat svo annan fund til að ræða áform Marshalls um innrás í Evrópu. Fór því næst til Chequers til þess að borða mið- degisverð og dvelja þar um nótt- ina. Þar voru líka Harry Hopkins og Marshall. Ræddum um heims- málin til klukkan 2 um nóttina.“ „13. apríl: Misheppnaður fundur með miklu tímatjóni og truflun- um. Reyndi að semja svar til Mars halls . . . Ráðherrafundur klukkan 5,30 e.h., þar sem einnig mættu þeir Harry Hopkins, Marshall og Casey. Fundur á eftir til þess að ganga frá endanlegu svari til Mars halls. Losnaði ekki fyrr en klukk- an rúmlega átta e.m. og borðaði miðdegisverð með Marshall. Því oftar sem ég sé hann, þeim mun betur fellur mér við hann . . . “ „14. apríl: Annar mikill anna- dagur. Marshall sat herforingja- fund með okur, þar sem ég skýrði frá svari okkar við tillögu hans og afhenti honum skjal. Héldum því næst ráðherrafund til þess að BJARNI ÚR FIRÐI: r túdentinn Hvammi sem erfitt er að má út, falla á hana við blóðblöndun lakari kyn stofns, sagði frúin. — Eg á bágt með ag trúa því, að eðli ættgöfgi þeirrar segi ekki til sín er þú hyggs-t bindast manni sem tilheyrir múgnum. — Eg er hrædd um að ég verði^ þér til hryggðar seint og snemma, sagði Guðrún. — Nei, Guðrún mín, sagði frú- in. — Eg vil fá að dvelja í skjóli þínu. Þú átt að ylja mér ellimóðri og fyrirgefa gamla háttinn. — Þú ert að breytast, fóstra mín. — Eg er að eldast og hrörna. Það er allt og sumt, sagði frúin. — Ekki er ég viss um að þar sé sagan öll. sagði Guðrún. — Ef nokkuð hefur breytt mér þá er það spámaðurinn, sem kom hér í fyrravetur, sagði frúin. j — Var það svo merkilegt, sem hanr -’.ði þér? — Hann rakti þætti úr lífssögu minni, og loks sagði hann það, sem vermir mig til hinztu stund- ar, sagði frúin. — Hvag var það? spurði Guð- rún. — Það segi ég engum, sagði frúin. Vegna þeirra orða get ég tekið hverju, sem að höndum ber. Aðeins, að sú spá væri nær í tím anum en hann vildi vera láta XXVII í Ási var gömul griðkona, er • Sólbjörg hét. Hún hafði aldrei ílenzt til lengdar á sama bæ. Var hún allt í senn, hávær, orðhvöt, gustmikil og afskiptasöm. Lá þvl vig borð að henni yrði sagt til sveitar. Sveit átti hún enga aðra en fæðingarhreppinn, og hann og hann var á öðru landshomi. Hún barst inn á sýslumannssetrið sem hálfgerður vandræðagemling ur, sem hann átti að ráðstafa, og fór svo, ag hann skaut skjólhúsi yfir hana þau ár, sem hann átti eftir ólifað. Eitt kvöld um sumarmálahelg- ina var drepið á dyr í Ási. Sól- björg var nærstödd og gekk til dyra. Kominn var virðulegur mað ur, nókkuð við aldur. Hár var hann og herðabreiður Maðurinn var með þrjá til fjóra hesta og fylgdarsvein. Hann heilsaði Sól- björgu gömlu. — Hver er maðurinn? spuTði hún — Jóhanncs á Kírkjubóli, svar aði hnnn. Hundimir í Ási höfðu ruðzt út, TÍB2 I N N, langaídi-ghvít 28. aprál 1962. 14

x

Tíminn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.