Tíminn - 16.05.1962, Blaðsíða 8

Tæknirit á íslenzku
Vilhjálmur
Sigurjón
Haukur
Listi Framsóknarflokks-
ins / Neskaupstað
Framboðslisti Framsóknar-
flokksins í Neskaupstað er
þannig skipaður:
1. Vilhjálmur Sigurbjörnsson,
skipstjóri.
2. Sigurjón Ingvarsson, skip-
stjóri.
3. Haukur Ólafsson, túgerðar-
maður.
4. Jón Einarsson, húsasm.m.
5. Þorfinnur fsaksson, verkstj
G. Friðrik Vilhjálmsson, neta
gerðarmeistari.
7. Björn Steindórsson, bakara-
meistari.
8. Þórður Sveinsson, iSnnemi.
9. Sigurður Guðjónsson, húsa-
smíðameistari.
10. Pálmar Magnússon, stúdent
11. Ármann Magnússon, fram-
kvæmdastjóri.
12. Sveinn Vilhjálmsson, verka
maður.
13. Sveinn Þórarinsson, tré-
smiður.
14. Guðmundur Jónsson verzl
unarmaður.
15. Anna Björnsdóttir, húsfrú
16. Þorleifur Árnason, verkam.
17. Björn Ingvarsson, sjómaður
18. Haraldur Brynjólfsson,
fyrrv. fiskimatsmaður.
Jón
h TvnÍs ScfT
Fyrir nokkru var spurt og spjall-
að um bókaútgáfu á íslandi. Þetta
var allgott spjall, þrír miðluðu oss
ýmsum fróðleikskornum, en sá
fjórði 'lagði til skemmtiefnið. —
Eftir á hefur verið nokkuð spjallað
um þennan þátt og hans minnzt í
blöðum. Er oss tjáð, að jafnvel
meydómur sjálfs útvarpsins, fyrir-
bærið hlutleysi, hafði verið spjall-
að í þessum þætti. Er bágt til þess
að vita, og er að vona, að þetta
blessaða tabu verði ekki fyrir
frekari spjöllum að sinni af hendi
vomdra manna.
í þætti þessum var oss tjáð, að
ríkisútgáfan væri þarflaus, því
einkaforlög gæfu út bækur eigi ó-
yandaðri og gætu þau sem bezt
tekið að sér þær útgáfur allar, sem
ríkisútgáfunni væru ætlaðar. Rétt
mun það, að bækur einkaútgefenda
séu ekki lakari að gerð sumar en
bækur Menningarsjóðs. Málsvari
einkaframtaksins í nefndu spjalli
innleiddi á sínum tíma ólánss-tefnu
í bókagerð, þar sem mest áherzla
var lögð á, að koma sem mestum
pappír í hverja bók; smákver
þrútnuðu svo mjög bæði á langveg
og þverveg, að þau uríSu að þykk-
um doðröntum í meðförum hans.
Sem betur fór hvarf hann og aðrir
útgefendur frá þessum afkárahætti
að mestu.
Það má vel vera, að Helgafell og
önnur útgáfufyrirtæki, geti gefið
út öll þau ritverk, sem ríkisútgáf-
an telur að eigi erindi til almenn-
ings í landinu. En myndu þau gera
það? Ég efast mjög um, að Saga
íslendinga, í sjö þykkum bindum,
væri komin út á vegum fyrr-
nefndra fyrirtækja. Er þetta þó hið
þarfasta ritverk, þótt á því kunni
að vera vankantar. Og hvernig fór
með alfræðibókina (van)sællar
minningar? Hún er ókomin enn,
nog töpuðu allir á því, nema þeir
- sem söfnuðu áskrifendum. En
Með Hervald Á. Björnssyni er
horfinn merkur maður og_ góður
drengur. Hann fæddist á Óspaks-
stöðum í V-Hún., sonur Björns
Gunnlaugssonar, bónda þar, og
konu hans, Sesselju Stefánsdótt-
ur. Hervald lauk gagnfræðaprófi
í Flensborg 1909 og kennaraprófi
1912. Það haust fékk hann kenn-
arastöðu á Akranesi og gegndi
henni til 1919, en þá var hann
settur skólastjóri í Borgarnesi,
s;em síðan varð hans lífsstarf.
Við Hervald vorum saman í
skólum. Fyrst í Flensborg og síð-
an í Kennaraskólanum og bekkjar-
bræður allan þann tíma. í Kenn-
araskólanum tókst með okkur ein
læg vinátta, sem hélzt æ síðan.
Að vísu hittumst við ekki svo oft
sem við vildum vegna fjarlægðar,
en þegar ég átti þess nokkurn
kost, kom ég við á heimili þeirra
hjóna í Borgarnesi. Hervald varj
góður námsmaður, afbragðs skóla
félagi og síðar traustur, mikill,
starfsmaður og vel hæfur til fjöl-
breyttra starfa. Ungur hneigðist
hann mjög til þjóðmála, bar gott
skyn á þjóðarhag og hugsaði
ungra manna mest um þjóðmál.
Síðar tók hann mikinn þátt í
stjórnmálum. félagslífi og fund-
um. Hervald var vel máli farinn,
skýr og öruggur, æði herskár,
kappsfullur og nokkuð óvæginn
við andstæðinga. Allt þetta þóttu
höfuðkostir á hverjum manni á
þeim árum, sem Hervald Björns-
son var í blóma lífsins.
í Borgarnesi voru Hervald fal-
in margs konar trúnaðarstörf, var
það eðlileg afleiðing af hæfileik-
um hans og áhuga á framfaramál-
uim þjóðfélagsins. Auk þess að
vera skólastjóri barnaskólans og
einnig unglingaskólans frá 1927,
sem breyttist í miðskóla 1948,
var hann eftirlitske’nnari í Borg-
arfjarðar- og Mýrasýslu ofan
Skarðsheiðar í nokkur ár, 15 ár
ÍVS ! N N I N G:
HERVALD BJÖRNSSON
fyrrv. skélastjéri í Borgarnesi
F. 2. 4. 1890, — d. 2. 4. 19G2.
var Hervald í skólanefndinni og
um nokkurt skeið formaður
hennar. Hann var í stjórn h.f
Skallagríms frá stofnun þess,
lengst af sem fuiltrúi ríkisstjórn-
arinnar, einnig var hann í stjórn
samvinnuútgerðarfélagsins Grím-
ur. Þá lét Hervald sveitarstjórn-
armál mjög til sín taka, hann
var í hreppsnefnd, oddviti og
hreppst.jóri. Allt þetta, sem
nefnt hefur verið, sýnir, svo að
ekki verður um villzt, hið mikla
álit og traust, sem Hervald naut
alla tíf? meðal samborgara sinna.
Enn er það ónefnt, að harin var
einn af burðarásum baráttunnar
fyrir stofnun Sambands ísl. barna
kennara og kosinn í fyrstu stjórn
sambandsins á stofnfundinum.
Hervald skólastjóri rækti vel það
markmið kennarastéttarinnar að
leita sér viðbótarmenntunar með-
al erlendra þjóða, eftir ag hann
var orðinn skólastjóri, meðal ann
ars dvaldi hann heilan vetur á
skóla í Englandi. Það hentar
sannarlega ekki nema úrvalsmönn-
um að stunda nám með góðum ár
angri við enska skóla, en það
tókst Hervaldi. Hér verður ekki
fleira talið trúnaðar- og auka
starfa Hervalds, enda er þegar
bent á ærið margt tímafrekara
trúnaðarstarfa samhliða umsvifa-
miklum og vandasömum skólastörf
um. Hervald Biörnsson reyndist
ætíð öruggur í forustu og traust-
ur liðsmaður. Þegar Hervald var
(Framhald á 9 síðu)
slíkt rit þurfa íslendingar að eiga.
Þó verður þar að sníða stakk eftir
vexti. Alfræðibók í tveim stórum
bindum myndi bæta úr brýnustu
þörf, en þó langt frá fullnægjandi.
Og svo mætti lengi telja margt sem
vantar, þó sleppt verði í þessu
greinarkorni.
Eitt Reykjavíkurblaðanna lét á
þrykk ganga nokkru eftir þessar
útvarpsumræður: „Bókaútgáfa á
íslandi er svo fjölbreytt, að þar er
varla nokkurt skarð, sem þyrfti að
fylla sérstaklega. Bókaútgáfa
Menningarsjóðs hefur því ekki
lengur sérstöku hlutverki að
gegna.“ Já, það var og; varla nokk-
urt skarð ófyllt. Minna mátti nú
gagn gera. Athugum þetta nokkru
nánar.
Það er staðreynd, að bókaútgáfa
á íslandi er mjög einhæf. Ar eftir
ár eru aðalflokkarnir þessir: Skáld
sögur og loks ýmis rit, sem flokk-
bókmenntagildis), ævisögur, ferða-
sögur og loks ýmiss rit, sem flokk-
ast undir þjóðlegan fróðleik. í
mörgu þessu er vel bitastætt, en
ekki er fjölbreytnin mikil. Að-
gengilegar bækur um raunvísindi
fyrirfinnast varla með'al vor. Hvað
dvelur nú orminn langa í Smára?
Það er þá helzt hjá einu bókafélag-
inu, sem vart verður viðleitni til
slíkrar útgáfu. Þeir, sem halda
fram þeirri firru, að vart sé skarð
ófyllt í bókaútgáfu á íslandi, ættu
að verða sér úti um bókalista frá
hinum Norðurlöndunum, svo ekki
sé lengra farið. Þá myndu þeir sjá,
að skörð'in eru bæði mörg og stór.
Ég skal nefna aðeins eitt slíkt
skarð, stórt og gapandi, svo til
vandræða horfir og vanza.
Ég á hér við þá tilfinnanlegu
vöntun sem er á hvers konar tækni
ritum hér á landi. Það er svo
komið, á vorri miklu tækniöld, að
það má telja til viðburða, komi út
eitt slíkt rit á ári. Menn sem tækni
störf vinna hafa ekki nærri allir
það vald á erlendum málum, að
fræðslurit í hinum ýmsu greinum
komi þeim að gagni. f Danmörku
eru a. m. k. tvö stór forlög, sem
svo til einvörðungu gefa út tækni-
rit, en hér er þessu brýna verk-
efni lítt eða ekki sinnt. Utgáfa
tæknibóka er dýr og sala takmörk-
uð við vissar stéttir. Á þess konar
útgáfu var ekki minnzt í spjalli
þeirra vísu manna í útvarpsþættin-
um. En þessu þarf að gefa gaum
sem fyrst, og ég held, að hér sé
verkefni fyrir ríkisútgáfuna. Þess
er varla von, að einstakir útgef-
endur ráðist í slíka útgáfu, enda
þótt þeir gunnreifustu í þeirra
hópi telji sér fátt eða ekkert of
viða.
Ríkisútgáfan hefur vissulega
ærin verkefni að vinna að, m. a.
með útgáfu nauðsynlegra rita, sem
ekki er að vænta að seljist mjög
ört en nú virðist bókaútgáfa standa
eða falla með skyndisölu í jólamán-
uði ár hvert. Menningarsjóður get-
ur að skaðlausu látið öðrum eftir
að gefa út skáldsögur og dýrar,
óseljanlegar myndabækur. Verk-
efnin eru samt nóg næstu áratugi.
Har. Guðnason.
Knattspyrnudeild KR.
ÆFINGATAFLA:
Meistara- og I. flokkur.
Mánudaga kl. 8,30—10.
Miðvikudaga kl. 7,30—9.
Föstudaga kl. 8,30—10.
Þjálfari Sigurgeir Guðmannsson.
2. flokkur:
Mánudaga kl. 7,30—9.
Miðvikudaga kl. 8,30—10.
Fimmtudaga kl. 8,30—10.
Sunnudaga kl. 10,30 f.h.
Þjálfari Gunnar Felixson.
3. flokkur:
Þriðjudaga kl. 8—9.
Fimmtudaga kl. 8—9.
Laugardaga kl. 5—6.
Sunnudaga kl. 1,30—3.
Þjálfari Guðbjöirn Jónsson.
(Frarah & 13 siðn >
8
TÍMINN, miðvikudaginn 16. maí 1962