Tíminn - 14.07.1962, Qupperneq 4

Sex persónur leita höf-
undar. Svo nefnist eitt af
leikritum Pírandellós. —
Þetta endurtekur sig í
Afríkuríkinu Ghana þ. e. a.
s. í því formi þó, að þar
leitar þjóðin öll sem einn
maður að eins mörgum höf-
undum og nokkur kostur
er á. En þessi leit hefur
ekki borið árangur sem
skyldi allt til þessa. í sann-
leika sagt eiga Ghanabúar
engar boðlegar bókmennt-
ir. Þeim þykir þetta að von-
um mjög svo miður farið,
og þá ekki sízt vegna þess,
að í nágrannaríkinu, Níg-
eríu, hafa sprottið upp á-
gætir rithöfundar eins og
Cyprian Ekwensi og Amos
Tutuela. Og það fór svo
sannarlega í þjóðernistaug-
arnar á Ghanabúum, er
þeir litu Nígeríuhöfunda í
hverri hillu á bókasýningú
í Accra nú á dögunum —
en engan Ghanahöfund.
En allt um það. Enginn er
spámaður í sínu föðurlandi. Það
fá rithöfundar í Nígeríu að
reyna eins og viðtal það, sem
danski blaðamaðurinn Jörgen
Andersen Rosendal átti við
nefndan Cyprian Ekwensi og
hér fer á eftir í lauslegri þýð-
ingu, ber svo greinilega með
sér.
Ekki aurar fyrir
skáldsögum
Ekwensi segir að heima í
Nígeríu seljist ekki bækur hans
né annarra þarlendra rithöf-

né heldur nokkurri annarri,
slíkt og þvílíkt getur hann ekki
keypt heima í Nígeríu — og
að leita að bók eftir sig í heim
ilisbókasöfnum í landinu •—
alveg vonlaust. En til þess að
losa blaðamanninn undan allri
hugsanlegri kurteisisskyldu
varðandi bókareintakið, þá bið
ur hann bara um addressuna
á bókamarkaðinum stóra, þar
geti hann e.t.v. einhvern tíma
keypt bók eftir sig og eignazt
um síðir eintak af bók eftir
sjálfan sig.
Afríka í hnotskurn
Ungur að aldri fluttist Ek-
wensi frá fæðingarbæ sínum
til Lagos, höfuðborgar Nígeríu.
Hann tók að leggja stund á
lyfjafræði — ekki veit hann
hvers vegna, en þannig var
það. Honum sóttist námið vel
og þar kom, að hann varð kenn
ari í lyfjafræði. Síðar var hann
svo sendur til Englands til þess
að fuUnuma sig í þessum fræð
um. Þegar til Englands kom,
kynntist Ekwensi í fyrsta sinn
evrópskum bókmenntum. Hann
gleypti í sig verk meistara
Nígeríski rithöfundurinn Cyprian Ekwensi túlkar lífið í Nígeríu nútímans í skáldsöguformi, en það eru
' ekki -Nígeríumenn, sem kaupa og iesa sögur Hans.
Hinn ágæti nígeríski rithöfundur, Cyprian Ekwensi er
EKKI SPAMAÐUR I
• •
EIGIN FODURLANDI
unda. í rauninni er þetta ekk
ert óskiljanlegt, segir Ekwensi.
Því er nefnilega svo farið, að
enn eru margir Nígeríubúar,
sem hvorki kunna að lesa né
skrifa, en þeir sem þær listir
kunna, eru þá oft heldur fé-
Forsaetisráðherra Nígeríu, sir Abubakar Tafawa er einn skynsam-
astl og bezti stjórnarherra hinnar frjálsu Afríku.
vana og eyða ekki aurum sín-
um í skáldsögur, sem þeir hafa
að auki engan tíma til að lesa.
Niðurstaðan af þessu öllu er
svo sú, að það er ekki vænlegt
til lífsbjargar að vera rithöf-
undur í Nígeríu. Og samkvæmt
því er Ekwensi aðeins rithöf-
undur í hjáverkum, en aðal-
starf hans er í upplýsingamála
ráðuneytinu.
Ekwensi er fæddur í litlum
bæ í norðurhluta Nígeríu. Fað-
ir hans hefur lengst af verið
skógarhöggsmaður, en móðir
hans hefur sagt honum ein-
hver ósköp af ævintýrum og
Ekwensi hefur mikið gaman af
þeim. Hann harmar það mjög,
að enginn skuli segja honum
ævintýri í símann, heldur alt-
af vera að spyrja einhverra
drepleiðinlegra spuminga um
hitt og þetta, sem hann á jú að
kunna svör við, sem er svo
aftur annað mál.
Nú, sem sagt, Ekwensi seg-
ist vera kominn af ósköp venju
legu fólki án nokkurra sérlegra
tilhneiginga og í beinu fram-
haldi af því hefur Ekwensi
stundum verið að velta því fyr
ir sér, hvaðan honum komi
löngunin til þess að tefla stöð
ugt á tæpasta vað í lífinu, mað
ur með konu og börn o.s.frv.
En nú hefur Ekwensi uppgötv-
að, að þessi árátta er úr föður
ætt komin. Gamli maðurinn er
hættur skógarhögginu en hef-
ur tekið sér byssu um öxl og
veður nú um frumskóginn og
leggur villidýrin að velli.
Á enga bók eftir síg
Ekwensi er léttur í máli og
gamansamur. Hann víkur nú
að fyrstu bókinni sinni, sem
hann gaf nafnið „Borgarbúar'*.
Hún fjallar um íbúana í Lagos,
höfuðborg Nígeríu, og hættur
og freistingar afríkanskrar stór
borgar. Blaðamaðurinn danski
hefur lesið þessa bók og það
verður til þess að ýmsar spurn
ingar sækja á Ekwensi. Hvar
í ósköpunum hefur blaðamað-
urinn náð í hana? í bókaverzl-
un? Nei, kemur ekki til mála.
Á stórri bókasýningu, upplýsir
blaðamaðurinn. Það var lóðið.
Það var svo sem auðvitað. En
nú ber Ekwensi í mesta gamni
upp þá spurningu, hvort blaða
maðurinn vilji ekki gefa sér
eitt eintak af bókinni — hann
eigi nefnilega ekkert sjálfur
— hvorki af þessari bók siiíni
eins og Dickens, Walter Scott
og Dumas og nú uppgötvaði
Ekwensi að það, sem honum
var ætlað í lífinu var að skrifa.
Hann vildi skrifa og honum
fannst hann verða að skrifa —
skrifa um Nígeríu. Evrópskir
rithöfundar höfðu að vísu gert
það fyrir hann, en þeir þekktu
ekki hlutina niður í kjölinn —
þeir voru útlendingar.
í fyrstu bókinni minni
„Borgarbúar" er aðalpersónan
ungur, kvenhollur blaðamaður
og jassunnandi. Hann er í raun
inni lítt staðfastur en leitar þó
að sannri ást. Ég hef notað
sem einkunnarorð bókarinnar
gamalt afríkanskt máltæki, sem
segir, að hið vonda í fari og
Framhald á 13. síðu.
Afríkanskir rithöfundar eru útlendingum ómetanleg hjálp til skilh-
ings á því, sem fram fer í hverfum hinna svörtu, í stórborgum
hinnar nýju Afríku.
4
T í M I N N, laugardagurinn 14. júlí 1962