Tíminn - 21.10.1962, Qupperneq 9

„Mér finnst flestum, sem
séð hafa kvikmyndina „79 af
stöðinni" þykja hún allgóð,
svona yfirleltt, og ég er á
sömu skoðun. Það er hægt að
halda áfram í þessum dúr,
gera mynd og mynd við þau
skilyrði, sem hér eru fyrir
hendi. En það sem gera þarf,
er að byggja kvikmyndaver
(studio), það er fyrsta skilyrði
fyrir kvikmyndagerð og einn-
ig byggist sjónvarp á því. Sjón-
varp hlýtur að koma, ekki þýð-
ir að loka augunum fyrir því,
heldur er bað aðeins tíma-
spurningin, hvenær það kem-
ur. Við verðum að búa okkur
undir það."
Á þessa leið fórust Gunnari Eyj-
ólfssyni leikara orð, fyrir helgina,
þegar ég hitti hann í búningsher-
hergi nr. 3 í Þjóðleikhúsinu.
— Er þetta þinn samastaður hér
í þessu húsi, Gunnar?
— Við Baldvin Halldórsson
fengum hér inni fyrir náð, í her-
herginu hans Haraldar Björns'son-
ar.
Og það er auðséð, enn hanga
myndirnar hans á veggjunum, og
þó er þarna ein af Gunnari Eyj-
ólfssyni í gervi Galdra-Lofts, þar
sem hann krýpur við altarið í Skál
holtskirkju.
— Þú ert samt búinn að hengja
þarna upp eina mynd af sjálfum
þér.
— Nei, lagsmaður, ég hef ekki
enn pinnað neitt annað á vegg-
ina hér en þetta „79“-spjald. Har-
aldur á myndina af mér. Hafi ég
staðið mig vel í Galdra-Lofti, þá
á ég talsvert Haraldi að þakka,
því að hann var leikstjórinn. Þetta
yar fyrsta veturinn eftir skólann í
London, og síðan eru liðin hvorki
meira né minna en 15 ár. Skelfing
æðir tíminn áfram. Manni finnst
bara enginn tími síðan maður var
á stuttbuxum.
Hann sá bara stjörnur
— Vel á minnst, komst þú ekki
eitthvað í tæri við kvikmyndagerð
á Lundúnaárunum?
— Jú, raunar. Þegar ég var
búinn með Konunglega skólann.
var ég prófaður nokkrum sinnum
í hlutverk á móti Mai Zetter-
iing í kvikmyndinni „Cockpit",
sem var tekin 1947 í London. En
þegar til kom, vild; leikstjórinn,
Sidney Box, ekki taka ókunnan
leikara í aðalhlutverk. hann vildi
,.stjörnu“, svo að það varð ekki
meira úr því. Richard Attenbo-
rough fékk hlutverkið.
— Voruð þið æfð i kvikmynda-
leik í skólanum?
— Nei, aðeins fyrir leiksvið,
og fyrir útvarp. En hins vegar
var mjög skemmtileg reynsla þess
ir fáu dagar í kvikmyndaverinu.
Heyhlaða og Hollywood
— En þegar þú fórst til Amer-
íku mörgum árum seinna, hafð-
irðu þá Holiywood að takmarki?
— Það hafði hvarflað að mér,
ekki get ég borið á móti því. Eg
var í tvö sumur við sumarleikhús
I New York-ríki, lék þar í nokkr-
um leikritum, svo sem „Á yztu
nöf“, „The moon is blue“, „Gigi“
og „My three angels". Leikhúsið
hét The Red Bam, og það var
gomul rauðmáluð heyhlaða. sem
' ir allt heimshornaflakkið?
— Það er mjög skemmtilegt að
starfa hér — og þó er eitt, sem
hér er sífelldur skortur á, en er
samt skilyrði fyrir starf; leikhúsa
hvar sem er á hnettinum — ný
I innlend leikrit. Hér koma allt of
1 fá ný íslenzk leikrit á svið. Auð-
vitað getum við valið úr hundruð-
um erlendra ágætisleikrita, og sett
þau hér á svið, en það er sannar-
lega stór eyða í starfi okkar, ef
ekki eru flutt nú íslenzk leikrit
annað' veifið. Við þyrftum að hafa
litið leiksvið til að setja upp nýj-
ar leikritatilraunir höfunda.
Það er áreiðanlegt, að til eru
fleiri ungir höfundar hér, sem hafa
hæfileika, sem leikhúsin bíða eft-
ir og þessir höfundar þurfa að fá
tækifæri til að sjá verk sín að
einhver'ju leyti líkamnast á svið-
inu. Það er áreiðanlega oft aðeins
herzlumununnn, sem til þarf að
koma þessum ungu mönnum á
strikið. Þeir verða umfram allt að
komast í snertingu við leiksviðið
fil að annað og meira komi frá
þeim en bækur, sem hver les fyr-
ir sjálfan sig.
Ti! hvers er qagnrýni?
— Geturðu ekki sagt mér eitt-
hvað í fullri meiningu um gagn-
rýnina hér, er hún nokkurs virði,
eða hvað?
— Frómt frá sagt, get ég ekki
sagt neitt fréttnæmt um gagnrýn-
ina blessaða. Hún er til hér bæði
góð og vond eins og annars staðar.
En það liggur í augum uppi, að
gagnrýnendur verða að kunna sitt
fag eins og annað fólk. Eg hef
alltaf litið svo á, að sönn gagnrýni
er ekki í því einu falin að rífa
niður, heldur verði hún fyrst og
fremst að vera uppbyggileg, kon-
strúktív. Mér finnst endilega, að
ekkj geti aðrir skrifað leikgagn-
rýni en þeir, sem hafi brennandi
áhuga á leiklist og til að bera ein-
lægni og virðingu fyrir verki sínu.
Það nær engri átt að gagnrýnend-
ur hlaði skrif sín upp með hinu
þeir höfðu innréttað með leiksviði
á miðju gólfi og áhorfendabekki
allt í kring. Slík leikhús voru
rokkuð farin að tíðkast þar vestra,
hið fyrsta var víst í Dallas í Texas
og vakti svo mikla athygli, að önn-
ur spruttu upp víðar um landið.
Svo fékk ég smáhlutverk í sjón-
varpi þarna á austurströndinni, og
eftir það tók mig tali kona ein,
sem var einhvers konar kvikmynda
agent. Hún lét alldrýgindalega,
sagði: „Go west, young man“ og
það gerði ég. Þegar til Hollywood
kom, veittu þeir mér raunar
áheyrn, þeir háu herrar, sem þar
ráða ríkjum, en þeir sneru mig
af sér með því, að ég hefði of
mikinn útlendan málhreim, að ég
gæti ekki hlaupið inn í kvikmynd-
irnar svona alveg á stundinni. Það
var svo sem nógu fróðlegt að
hafa fengið nasasjón af þessum
fræga stað, þar sem fleiri hafa
r erið gerðir afturreka en tölu
verður á komið.
Leikarar lagðir á hillu
— En varðstu ekki var við það
hjá ýmsum, þeim erlendu leikur-
um, sem Hollywood hafði sölsað
til sín, að þeim hefði ofboðið vist-
:r. þar?
— Það situr ekki á mér að kveða
upp neinn allsherjardóm um
Hollywood. Eftir því, sem ég bezt
veit, er mikið til í því, sem Mai
Zetterling sagði í blaðaviðtali fyr
ir skemmstu: „Aumingja Holly-
wood, hún er í dauðateygjunum".
Sú ágæta leikkona þekkir stað-
inn betur en ég. Við vitum það
öll, að Hollywood hefur gert tals-
vert af því að kaupa upp marga
snjöllustu leikara frá öðrum lönd-
um, þegar þeir hafa verið búnir að
skapa sér frægð, fengið þeim eitt
og eilt hlutverk og lagt þá síðan
á hilluna eftir eigin geðþótta.
Nútímaleikur á róm-
versku sviði
— Kynntist þú ekki leikhúsum
víða um heim. þegar þú flaugst
fram og aftur um hnöttinn á ár-
unum?
— Jú, svo sannarlega notaði ég
hvert tækifæri til að fara í leik-
bús, hvar sem ég lenti og stanzaði
lengur eða skemur. T. d. fór ég
GUNNAR BERGMANN
cftar í leikhús í París á þessum
ferðum en þegar ég dvaldist þar
aftur um tíma síðar. Eg kynntist
leikhúsum í Afríku og Asíu, í
Bangkok varð ég sérstaklega hrif-
ir.n af hinum dásamlegu austur-
lenzku musterisdönsum, og í Beir-
ut lét ég ekki úr greipum ganga
að fara upp í fjöllin, þar sem var
cldgamalt rómverskt útileikhús,
þar var haldin eins konar leik-
listarhátíð og boðnir þangað leik-
hópar frá ýmsum löndum, úrvals-
lið frá Englandi. Frakklandi og
Þýzkalandi. Svcna mætti lengi
telja, ég vildi ekki fyrir nokkurn
mun hafa farið á mis við þessi
ferðalög og óll þau kynni sem ég
fékk af leikhúslífi í hinum ólík-
ustu löndum.
Ný leikskáld óskast
— Hvað segirðu svo um reynsl-
una af leikhúsunum hér síðan þú
settist um kyrrt í Reykjavík eft-
og þessu, sem fyrst og fremst er
sprottið af persónulegri óvild og
fyrirlitningu. Leikarar vildu
gjarna læra af dómum þessara
manna, ef hægt væri.
Leitað að kunningjum
— Hvað t. d. um dómana um
um „79 af stöðinni“?
— Myndinni er lagt sitt af hverju
til lasts. Og það er ekki nema sjálf
sagt að svo sé. Eg hef tekið eftir
því, bæði með dómara og aðra bíó-
gesti, að það er nokkur fjötur um
fót, að fólk sér þetta í of mikilli
nálægð. Það horfir ekki á mynd-
ina eins og um væri að ræða erl.
mynd í sama gæðaflokki. Þetta
sést máske betur þegar frá líður
og nýjabrumið er farið af. Eg
beld sem sé, að öll þessi kunnug-
legu andlit í myndinni hafi nokk-
uð truflandi áhrif á skynvit bíó-
gesta gagnvart myndinni. Máske
Framh. á 15. síðu
- SEGIR GUNNAR EYJOLFSSON, LEIKARI, I VIÐTALI VIÐ TIMANN
TIMINN, sunnudaginn 21. október 1962
9
.i,,/■

i i t \