Tíminn - 01.11.1962, Blaðsíða 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Arnason Ritstjórar: Þórarinn
Þó.rarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Auglýs-
ingastjóri: Sigurjón Davíðsson. Ritstjórnarskrifstofur í Eddu-
húsinu. Afgreiðsla, auglýsingar og aðrar skrifstofur í Banka-
stræti 7. Símar: 18300—18305. — Auglýsingasími: 19523 Af.
greiðsiusími 12323. — Askriftargjald kr. 65.00 á mánuði innan.
lands. í lausasölu kr. 4.00 eint. — Prentsmiðjan Edda h.f. —
222%
Eins og f.iárlagafrumvarpið ber með sér eru skatta-
og tollaálögur á landsmönnum áætlaðar 1785 milljónir
á næsta ári. Árið 1958 voru þessar sömu álögur 698
milljónir og hafa því hækkað um rúmlega einn milljarð.
Gengið hefur verið fellt tvisvar án þess að slakað hafi
verið teljandi á verðtollsákvæðum, og með þessu móti
hefur milljónahundruðum verið sópað inn í ríkissjóð.
En þetta var ekki nóg í hít ríkisstjórnarinnar.
Nýr innflutningstollur, söluskattur í tolli var á lagð--
ur, og nýr söluskattur innan lands, sem leggst á nær all-
ar vörur og þjónustu og sópar margfalt á við þann, sem
lagður var niður. Innflutningsgjöld stórhækkuðu með
gengisfellingunum.
Svo freklega hefur veriS fram gengið að óbeinar
álögur tolla og söluskatta hafa hækkað um 222% síð-
an 1958 eða meira en þrefaldazt.
í sýndarskyni hafa beinir skattar verið lækkaðir, en
það dregur lítið á móti hinum hækkunum öllum, og Hag-
tiðindin komast að þeirri niðurstöðu, að aukning beinna
skatta á vísitöluheimili hafi hækkað vísitöluna um 2,3
stig.
Eysteinn Jónsson dró upp skýra mynd af þessari ein-
stæðu skattpíningu í ræðu sinni við fyrstu umræðu fjár-
laga á dögunum. Og hann bætti við:
Ekki er annað að sjá, en ríkisstjórnin hafi verið
haldin hreinu skattaæði, því að ofan á allar þessar.
álögur, hefur hún beitt sér fyrir sérsköttun á einstak-
ar stéttir. Hún lét lögleiða sérskatt á bændur, sem
jafngildir 2% af pesrónulegum tekjum þeirra, því að
bannað er að taka skattinn með í framleiðslukostnað
og bændum einum með því ætlað að leggja fé til op-
inberra lánasjóða af starfslaunum sínum. Er þetta gert
á sama tíma sem ríkisstjórnin státar af f jársöfnun ails
staðar og hundruð milljóna af sparifjáraukningu þjóð-
arinnar eru tekin úr umferð og fryst í Seðlabank-
anum".
Skattafjötrar
Eitt skýrasta dæmi um þá skattfjötra, sem ríkisstjórn-
in heldur einstaklingum og atvinnuvegum í, eru hinir
skefjalausu tollar á landbúnaðartækjum, sem ekki verð-
ur án verið við buskap. Þetta er svo augljóst ranglæti,
að talsmenn stjórnarinnar viðurkenna það en láta þó ár
líða af ári án þess að leiðrétta þetta.
Allir þingmenn Framsóknarflokksins í efri deild hafa
enn einu sinni reynt að fá einhverja leiðréttingu þessara
mála með frumv. um að fella þessi gjöld niður. Ásgeir
Bjarnason færði mörg og sterk rök fvrir málinu í fram-
sögu.
Hann benti m. a. á, að venjuleg dráttarvél kostar nú
106 þús. kr. og þar af eru tollar og söluskattur í ríkissjóð
27 þúsund. Hið sama gildir um ýmsar aðrar jafnnauðsyn-
legar vélar og tæki ,sem fjöldi bænda getur nú alls ekki
keypt vegna tollanna eftir hækkunina af gengisföllunum.
Eitt dæmi um hið hrópandi óréttlæti, sem bændur
verða að búa við, eru tollar og söluskattar á vélum til
rafmagnsframleiðslu í sveitum. ivlargir bændur verða nú
sð kaupa slíkar vélar fyrir stórfé, vegna þess að þeir fá
ekki rafmagn frá glmenningsveitum t.d. dísilrafstöðvar.
Þessar vélar verður bóndinn að borga og reka alveg á .
eigin kostnað en einnig að taka þátt í rekstri héraðsveitna
með framlagi eins og aðrir landsmenn, þó að hann fá'
ekkert rafmagn þaðan og verði að kaupa sér rafmagn
dýrara verði en par fæst. Þannig leggst rafmagnsleysið
með tvöföldum þunga á þann, sem sízt skyldi.
Idflaugastöðvarnar í Tyrklandi
Hefjast viðræður tnilli Nato og Varsjárbandalagsins?
í SEINUSTU viku var tals-
vert um þaS rætt í heimsblöð-
unum, að ef til vill væri hægt
að leysa Kúbumálið á þann
hátt, að Rússar legðu niður
flugskeytastöðvar sínar þar
gegn því, að Bandaríkin legðu
niður hliðstæðar stöðvar í
Tyrklandi. M.a. kom þetta
fram í grein Walter Lipp-
manns í forystugrein í enska
blaðinu „Times“. Krustjoff
greip þessa hugmynd á lofti
og gerði Bandaríkjastjórn til-
boð á þessum grundvelli sl.
laugardag. Daginn eftir breytti
hann hins vegar um stefnu og
bauðst til að leggja niður eld-
flaugastöðvarnar á Kúbu gegn
því, að Kúba væri tryggð gegn
innrás. Á þeim grundvelli er
unnið að því að leysa Kúbu-
málið nú sem einangrað mál,
án tengsla við vígbúnað eða
hervarnir annars staðar. Bæði
Bandarikjamenn og Rússar virð
ast orðnir sammála um að
vinna að málinu þannig. Rúss-
ar byggja það á þeirri for-
sendu, að eldflaugastöðvarnar
á Kúbu hafi eingöngu verið
byggðar í þágu varna Kúbu,
en ekki í þágu hernaðarkerfis
Sovétríkjanna eða Varsjár-
bandalagsins. Bandaríkjamenn
telja að semja eigi sérstaklega
um Kúbu, en blanda þessu máli
ekki inn í gagnkvæma samn-
inga um afvopnun í einu eða
öðru formi, því að slíka samn-
inga beri að ræða um á þeim
jafnvægrsgrundvelli sem var.
áður en stöðvarnar á Kúbu
komu til sögunnar.
AF ÞEIM ástæðum, sem
raktar eru hér að framan
munu eldflaugastöðvarnar i
Tyrklandi sennilega ekki drag
ast inn í þá samninga, er nú
standa yfir um Kúbu. Náist
hins vegar samkomulag um
Kúbumálið, verður að telja
líklegt, að það geti orðið upp-
haf meiri og víðtækari við-
ræðna á eftir um að draga úr
viðsjám milli stórveldanna.
Þá er ckki ósennilegt að eld-
flaugastöðvarnar í Tyrklandi
muni mjög bera á góma og er
því ekki úr vegi að rifja upp
sögu þeirra.
, Það var haustið 1957, er
Rússar sendu fyrsta gervitungl
sitt umhverfis hnöttinn og
sönnuðu með því, að þeir ættu
orðið miklu öflugri og lang-
drægari eldflaugar en Banda-
ríkjamenn. Bandaríkjamenn
áttu þá ekki til eldflaugar,
sem gátu dregið frá Bandaríkj
unum til Sovétríkjanna. Til
að jafna það bil, sem hcr hafði
skapazt, var ákveðið á ráð
herrafundi Atlantshafsbanda-
lagsins haustið 1958 að koma
upp stöðvum í Vestur-Evrópu
fyrir bandarískar eldflauga1
sem taldar voru draga 1500—
2000 km. Mörg NATO-lönd í V-
Evrópu, eins og t.d. Noregur
og Danmörk, neituðu þó að
leyfa staðsetningu slíkra
stöðva, en Tyrkland og ítaiia
féllust hins vegar á það. í
Bretlandi höfðu þá þegar ver
ið reistar stöðvar fyrir slík
skeyti.
í framhaldi af þessu var svo
hafizt handa um byggingu
slíkra stöðva i Tyrklandi í
sérstökum samningj milb
KEMAL GURSEL, forseti Tyrklands.
Bandaríkjanna og Tyrklands,
sem var undirritaður j október
1959, er svo ákveðið, að stöðv-
arnar sjálfar séu undir stjórn
Tyrkja, en kjamorkuskeyti,
sem þessar stöðvar kunna að
nota, séu í gæzlu Bandaríkja-
manna og verði ekki notuð,
nema bæði stjórn Tyrklands
og herstjórn NATO samþykki
það. Yfirleitt er talið, að um
15 svokölluð Júpiterskeyti,
hlaðin kjarnorkusprengjum,
séu nú staðsett í Tyrklandi.
Þau eiga að geta dregið 1500
mílna vegalengd og ná því tii
flestra þýðingarmestu staðanna
í Sovétríkjunum.
ÞÓTT ekki séu nema 3—4 ár
síðan að eldflaugastöðvarnar
voru reistar í Tyrklandi, hefur
orðið breyting á hernaðartækn
inni síðan. Bandaríkjamenn
eiga nú orðið marga kafbáta.
sem eru búnir kjarnorku-
sprengjum, en áttu enga þá.
Þeir eiga nú orðið langdrægar
eldflaugar, sem geta borið
kjarnorkusprengjur frá Banda
ríkjunum til Sovétrikjanna. Að
dómi margra sérfróðra manna
eru eldflaugarnar í Tyrklandi
búnar að missa hernaðarlega
þýðingu sína, þar sem Rússar
vita líka vel um staðsetningu
þeirra og eiga auðvelt með að
eyðileggja þær, ef til stríðs
kæmi. Það styrkir þessa skoð-
un, að Bandaríkjamenn eru nú
að leggja niður hliðstæðar eld-
flaugastöðvar í Bretlandi. Fram
tíðarstefna Bandaríkjanna er
sú, að hafa aðeins eldflauga-
stöðvar, sem séu staðsettar
neðanjarðar í Bandaríkjunum
AF ÞESSUM ástæðum, sem
hér hafa verið raktar, hefur
verið talsvert ymprað á því að
undanförnu, að Bandaríkja
menn eigi að leggja eldflauga
stöðvarnar í Tyrklandi niður
Bandaríkjamenn geta hins veg
ar ekki gert þetta ejnir, þa
sem stöðvarnar eru þáttur
vörnum Tyrklands og Atlants
hafsbandalagsins. Ýmsar Vest-
ur-Evrópujóðir munu líta svo
á, að ekki eigi að leggja þess-
ar stöðvar niður nema eitthvað
tilsvarandi sé gert á móti f A-
Evrópu.
Mál þetta er þannig vajcið,
að eigi það að verða samnings-
■mál, þá er miklu eðlilegra að
það verði 'samningamál milli
Atlantshafsbandalagsins og
Varsjárbandalagsins, en milb
Bandaríkjanna og Sovétríkj
anna. Oft hefur verið bent á,
að eðlilegar væru viðræður
milli Atlantshafsbandalagsins
og Varsjárbandalagsins um að
draga úr spennunni og vígbún
aði í Evrópu, m.a. hafa bæði
Kennedy og Krustjoff látið orð
falla í þá átt undanfarið. Með-
al þess, sem þá kæmi til mála
að ræða um, væri að fjarlægja
allar eldflaugastöðvar óg kjarn
orkustöðvar í tilteknu belti
sitt hvorum megin við járntjald
ið svonefnda. Undir það myndu
stöðvarnar í Tyrklandi falla,
en einnig sambærilegar stöðv-
ar, er væru í álíka fjarlægð
frá járntjaldinu að austan
Slíkt væri í átt við tillögur
þær, sem Rapacki utanríkisrh. g
Pólverja hefur borið fram, en ®
það mun annars hafa verið
Anthony Eden, fyrrv forsætis
ráðherra, er einna fyrstur
hreyfði hugmyndum í þessa átt.
SÚ ER nú von manna um
allan heim, að samkomulag ná-
ist í Kúbudeilunni, er báðir
aðilar geti unað sæmilega. Ef
það tekst, gæti verið opnuð til
víðtækari samninga, þótt ekki
sé hins vegar rétt að búast
við skyndilegum árangri. Enn
er tortryggnin og spennan svo
mikil, að slíks er vart að
vænta. Það verkefni, sem ekki
sízt ber að snúa sér að, ef íeið
opnast til sacnninga, er að
draga úr spennunni og vígbún-
aðinum í Evrópu. Það væn
vissulega hugsanlegur áfangj
þeim efnum, að leggja niður
árásarstöðvar á ákveðnu belti
sitt hvorum megin við járntjald
ið. Þ.Þ

T í MIN N , fimmtuðáginn 1. nóvember 1962
J
z