Tíminn - 01.11.1962, Blaðsíða 13

MINNING
__________"■_■______ ■ '1: ■/■::■:.■
Kristján Pálsson,
frá Holtslandi
Kristján Pálsson var fæddur í
Hrútsholti í Eyjahreppi í Hnappa-
dalssýslu hinn 25. ágúst 1880 og
var því á áttugasta og þriðja ald-
ursári er hann lézt 21. f. m.
Fullu nafni hét hann Kristján
Jóhannes Páll og var það ekki
ótítt á þeim árum, að börn voru
skírð mörgum nöfnum. Foreldrar
hans voru Kristín Hannesdóttir
og Páll Kristjánsson, en Páll
stundaði barnakennslu jafnframt
búskapnum. Vora þau hjón ættuð
af Snæfellsnesi. Kristján var elzt-
ur sinna systkina og vafalaust
hefur verið þröngt í búi hjá for-
eldrum hans á frumbýlisárum
þeirra, því að þau brugðu búi
skömmu eftir fæðingu sonarins
og fluttust til Reykjavíkur, en
hann varð-eftir í fóstri í Hrúts-
holti, að ég held hjá vandalausu
fólki.
Þegar Kristján var á þriðja ári
munu fregnir hafa borizt til for-
eldranna um það, að drengurinn
væri framfaralítili og vildu þau
því reyna að fá hann suður til sín.
En það var ekki hlaupið að því
á þeim árum að koma smábarni til
Reykjavíkur vestan úr Hnappa-
dalssýslu. Það varð þó að ráði, að
góður vinur þeirra hjóna, hraust-
menni, sem ekki lét sér allt fyrir
brjósti brenna, tók að sér að koma
drengnum til Reykjavíkur. Lagði
hann upp frá Hítarnesi í Kolbeins
staðahreppi á fjögurra manna
fari og sigldi þaðan beinustu leið
til Reykjavíkur á björtum vor-
degi, í Ijúfri norðankælu með
drenginn litla í fanginu, og kút-
holu við hlið sér, sem ekki inni-
hélt sýrublöndu.
Ferðin tókst vel og átti Kristj-
án heimili í Reykjavík til 7 ára
aldurs, en flutti þá aftur vestur á
Snæfellsnes með foreldrum sín-
um.
Þessi ævintýralega sigling til
Reykjavíkur var upphaf að merki-
legu lífsævintýri Kristjáns Páls-
sonar, en það ævintýri verður
ekki rakið hér, nema að litlu
leyti.
Rúmlega tvítugur að aldri gekk
Kristján að eiga frændkonu sína,
Danfríði Brynjólfsdóttur, en fað-
ir hennar var hreppstjóri og bjó
að Gröf í Breiðuvík. Var Dan-
fríður annáluð fyrir friðleik og
talinn mikill kvenkostur. Bjuggu
þau fyrst vestur á Snæfellsnesi
í Breiðuvík og Staðarsveit, en
fluttust að Hólslandi í Eyjahreppi
vorið 1813 og bjuggu þar í rúma
þrjá áratugi, en brugðu þá búi
og fluttust til Reykjavíkur, þar
■sem mörg af börnum þeirra voru
búsett.
Kynni min af þeim hjónum,
Danfríði og Kristjáni, hófust litlu
eftir að þau fluttu að Hólslandi.
Var ég þá kennari í Eyjahreppi
um tveggja vetra skeið, og voru
þá þrjú af börnum þeirra komin
á skólaskyldualdur og sóttu far-
skólann. — Kom ég þá eitt sinn
að Hólslandi. — Ég held, að börn-
in hafi þá verið orðin 10 talsins,
en hreinleg'og snyrtileg var litla
borðstofan, þótt hópurinn væri
stór. Mig minnir að baðstofan væri
aðeins tvö og hálft stafgólf, en
hjónin voru glöð og gestrisin og
auðugri af lífshamingju en marg-
ir þeir, er stærri áttu húsakynnin
og meiri bústofninn.
Þarna, í þessum lágreista bæ,
urðu börnin síðar 17 að tölu, sem
flest komust til fullorðinsára, og
aðeins tvö þeirra ólust upp utan
heimilis. —
Það þarf ekki að rekja þá sögu
hér, að mjög hefur reynt á þrek
og dug þeirra hjóna á þessum bú-
skaparárum. — Sorgir og ýmiss
konar erfiðleikar kvöddu stundum
dyra, en aldrei brást þeim sam-
heldnin og lífsgleðin. Hin sanna
lífshamingja ríkti á þessu fjöl-
menna barnaheimili. Engir erfið-
leikar gátu bugað þá hamingju.
Af þessum 17 Hólslandssystkin-
um eru 11 á lífi, og eru mörg
þeirra búsett í Reykjavík. — Öll
eru þessi systkin vel gefin og búa
við góð kjör. Af þeim eru þeir
bræður Ingólfur rithöfundur og
Kristjón bifreiðarstjóri forsetans,
þekktastir.
Kristján Pálsson var um margt
óvenjulegur maður. Hann var ekki
mikill að vallarsýn, en fríður mað-
ur og snar í hreyfingum og verk-
maður svo af bar. Var sama að
hverju hann gekk á sjó eða landi,
en þó held ég að afburðir hans
hafi verið mestir við heyskapinn.
Voru vinnustundirnar ótaldar um
sláttinn, en snemma fóru elztu
börnin að létta undir með for-
eldrunum, þótt þau vitanlega
hyrfu að heiman smátt og smátt,
eftir því sem árin liðu.
Kristján var fróðleiksfús og
minnugur og hafði glöggt auga og
eyra fyrir öllu broslegu, og svo vel
sagði hann frá einföldum hlutum,
að unun var á að hlýða. Fram á
síðustu ár hélt hann glaðlyndi sínu
og bjartsýni sem ungur væri að
árum. Mikill harmur var að bon-
um kveðinn, er hann missti konu
sína fyrir nokkrum árum, en hann
bar vel sorg sína. —
Einn er mér glöggt í minni, er
ég kom að Hólslandi til þeirra
hjóna með stóra barnahópinn
sinn í lágreistu, litlu baðstofunni.
— Þau hljón voru þá í blóma lífs-
ins og heimilishapingjan geislaði
af þeim báðum. Ég man enn hús-
íreyjuna glæsilegu með þykku,
ljósu flétturnar, sem tóku henni
tvibrugðnar í beltisstað.
Atvikin höguðu því svo til, að
Kristján átti heima í nágrenni við
mig í Reykjavík, síðustu æviárin.
Hann bjó þá hjá Kristínu dóttur
sinni og manni hennar Stefáni
Þór Árnasyni. — /Gigtin hafði þá
leikið hann grátt, svo að þessi létt-
leika-maður var orðinn fótfúinn og
stirður, en hann lét það ekki hafa
lífsgleði sína. Hann sagði skemmt;
lega frá gömlum minningum og
fylgdist vel með þvi, sem gerðist
í nútímanum og hafði gamanyrði
á vörum. Ellin var honum ekki
þung, enda naut hann góðs hjá
dóttur sinni og lengdasyni. Um
Kristján Pálsson á ég einungis
góðar minningar, og lífsgleði hans
virtist mér næstum óbreytt til sið-
ustu stundar. —
Stefán Jónsson.
2. síðan
lagt fram herstyrkinn, sem kraf-
izt var, ef Strauss fengi sitt
fram.
Taylor er nú orðinn yfirmað-
ur bandaríkka hersins, en á Eis-
enhowertímanum vék hann
vegna afstöðu sinnar með venju-
legum vopnum á kostnað atóm-
vopna. Hann hefur heldur ekki
sömu samúð og Norstad hers-
höfðingi með vilja Evrópuþjóð-
anna til að eignast atómvopn og
hefur reynzt Strauss þungur í
skauti.
Fallex 62 opnaði augu
herforingja
Þrátt fyrir viðvaranir Schröd-
ers utanríkisráðherra og ritara
hans, Carstens, um að gera sam-
komulagið við Washington ekki
verra, hefur Strauss hafið áróð-
ursherferð gegn hermálastefnu
Kennedy-stjómarinnar, og held-
ur enn fast við eldflaugakröfur
sínar.
Strauss fék • Adenauer kanzl-
ara til stuðnings við sig. En það
var fyrir heræfinguna Fallex 62,
þar sem kom í ljós, að vestur-
þýzki herinn er aðeins ,varnar-
hæfur undir visusm skilyrðum“,
en ekki á neitt hátt sóknarhæf-
ur. Herinn er búinn eldflaugum
í stað herfylkja, atómsprengju-
vörpum í stað hermanna, sjúkra-
deildin, matvæladreifingin, loft-
varnimar, stjórnin á flóttamanna
straumnum, fjarskiptasamband-
ið, umferðareftirlitið og fleiri
lífsnauðsynlegir hlutir voru í
molum, þegar heræfingin fór
fram.
Ekki er vitað, hvaða áhrif þessi
heræfing NATO kann að hafa á
her'mál Vestur-Þýzkalands og
Vesturveldanna, en þetta er sú
fyrsta á þeim grundvelli, að
þriðja heimsstyrjöldin hæfist
rrleð allsherjarárás á Evrópu.
Stutt er lestin þín
Framhaid af 9. síðu.
ið með okkur. Víkingarnir, sem
kusu sér og námu hér bólstaði,
voru sambornir bræður þeirra
rnanna, sem unnu Normandí,
síðan Bretland, meitluðu loks
svip sinn í ásýnd heimsins. —
Draumar þeirra um frjálst og
höfðinglegt líf, varðveittir og
hafnir í hærra veldi í fornsög-
unum hafa aldrei getað gleymzt
niðjum þeirra. Okkur er ekki
tamt að hugsa í hópum, heldur
sem einstaklingar. En um fram
allt er þetta lífsnauðsyn. Nóg-
ir aðrir verða til þess að minna
okkur á smæðina. En hvað yrði
af okkur sem þjóð, ef við vær-
um sífellt að einblína á fá-
menni, fátækt og vanmætti?"
Þessi orð hef ég dáð mjög,
segir Helgi, og mér finnst þau
hið bezta, sem ég hef heyrt
lengi um landið og þjóðina. Við
búum ekki einir í þessu landi
— þessar sálir, sem nú hjara —
gengnar kynslóðir búa hér með
okkur. Þannig lifir sagan í
huga mínum, og þannig hef ég
skynjað hana, og þess vegna var
þetta eins og talag úr hjarta
mínu — þó að ég hafi aldrei
heyrt.það eins snilldarlega orð-
að. En ég vildi að menn gæfu
gaum ag þessum skilningi og
tileinkuðu sér hann, segir
Helgi Haraldsson að lokum.
— AK.
Rafha
eldavéB
•'l sölu er Rafha-eldavé1
■i'dri gerð) á tækifæris
"írSi.
'^oivsingar í síma
•5785
SEXTUGUR:
Jdn Thorarensen
Séra Jón Thorarensen varð sex-
tugur í gær. Þess gerist ekki þörf
að kynna séra Jón íslenzkri þjóð.
Hann er ekki aðeins þjóðkunnur
kennimaður, heldur og stórmerk-
ur rithöfundur og fræðimaður.
Þeir verða margir, sem í dag hylla
séra Jón fyrir störf hans fyrir ^s-
lenzka kirkju og íslenzkar bók-
menntir. Eg er einn í þeim hópi.
Séra Jón er að arfi og eigin gerð
borinn til sæmdar á sviði mennta.
Bjarni Thorarensen var langafi
hans í föðurætt. Skáldkonurnar
Herdís og Ólína voru amma hans
og ömmusystir, og þá var séra
Matthías ekki langt undan þeim
megin.
Á æskuárum dvaldi séra Jón
lengi á ágætu heimili Hildar föð-
ursystur sinnar og Ketils manns
hennar að Kotvogi í Höfnum. Þar
nam hann kjarnmál íslenzkrar
sjómannastéttar og lifði sig inn í
kjör hennar og hugarheim. Síðar
lá leiðin til Reykjavíkur í skóla.
Á heimili sinnar ágætu móður,
frú Elínar, nam hann hjá ömmu
og ömmusystur fróðleik og „mál-
ið fræga söngs og sögu“. Og hinn
ungi sveinn beið ekki boðanna.
Þegar í skóla hóf hann fræða-
störfin — og síðar jafnhliða anna-
sömu embætti samdi hann skáld-
ve-rk, sem hafa vakið þjóðarat-
hygli. Verk séra Jóns eru eigi að-
eins merk vegna efnis og efnismeð
ferðar, heldur og ómetanleg vegna
máls og stíls. Á sviði tungunnar
hefur hann borgið frá glötun ó-
metanlegum verðmætum.
En ég ætlaði mér ekki að skrifa
aðeins um kunnan kennimann og
nierkan rithöfund í dag, heldur
um afmælisbarn, um kæran skóla-
bróður og vin. Við séra Jón vorum
nánir félagar og vinir á. skólaár-
um, og vinátta okkar hefur varð-
veitzt skuggalaus gegnum árin.
Gleðistundirnar voru margar, en
stundum nokkrar námsáhyggjur
eins og gengur. En áhyggjur urðu
ekki langlífar, þar sem séra Jón
var annars vegar. Fyrr en varða
bar hann Ijós í bæinn — og allt
varð gott á ný. Þannig reyndist
hann okkur öllum skólafélögunum
fyrr og síðar. Sextugur að aldri
er séra Jón enn sami góði félag-
inn og vinurinn sem forðurti, —
ungur í anda og ungur að aldri,
þrátt fyrir árin.
Það er bjart yfir prestsheimil-
inu við Ægissíðu. Þangað er hýrt
að horfa, — en miklu bezt þó þar
að dvelja í hópi góðra vina. En
séra Jón er ekki einn um að bera
ljós í bæinn þann. Þar á hans
ágæta eiginkona, frú Ingibjörg,
einnig sinn rika þátt. Úr fjarlægð
horfi ég þangað í dag og bið vígslu
bróður, eiginkonu hans og börn-
um blessunar Guðs, margra ham-
ingjuríkra daga.
feinar Guðnason.
LÆKNINGASTOFA
mín er flutt aS Aðalstræti 18. (Uppsalir). Gengið
inn frá Túngötu.
Viðtalstími mánudaga, þriðjudaga, miðvikudaga
og föstudaga kl. 10—11, fimmtudaga kl. 18—19,
laugardaga kl. 9—10.
Tekið á móti vitjanabeiðnum ’ síma 14513 alla
virka daga til kl. 13 nema laugardaga til kl. 10,—
Heimasími 19369. Símar eru ekki skráðir í síma-
skrá. — Tek einnig á móti sjúklingum eftir fyrir-
fram beiðni.
Sérgrein: Lyflæknisfræði. — Efnaskipta- og
hormónasjúkdómar.
EINAR HELGASON
Vinsamlega geymið auglýsinguna.
Tilkynning varðandi
Slysavarðstofu Reykjavíkur
Vegna læknaskorts verður óhjákvæmilegt að tak-
marka um sinn starfsemi slysavarðstofunnar frá
því sem verið hefur.
Tekið verður eingöngu á móti sjúklingum, sem
þarfnast tafarlausrar aðgerðar vegna slysa.
Með aðra læknaþjónustu ber borgarbúum að snúa
sér til starfandi lækna í bænum.
Reykjavík, 31. okt. 1962.
Sjúkrahúsanefnd Reykjavíkur
T f MI N N , fimmtudaginn 1. nóvember 1962
13