Tíminn - 14.11.1962, Qupperneq 2

sonniinargagn
gegn röngum skoðunum
— Hin gleymda fortíS Afríku — ný bók.
Sögulegar rannsóknir eru
ásamt fornleifafundum að
eyða orðrómi þeim, að negr-
ar séu andlega vanþroskaðri
en aðrir menn. Allir tímar
eru meira og minna fordóma-
fullir, á okkar tímum er einn
versti fordómurinn og
ósannasti um hinn svarta
mann. Þrátt fyrir samúð
með Afríkuríkjunum í sjálf-
stæðisbaráttu þeirra og jafn
réttisbaráttu hafa margir
Evrópubúar sömu skoðanir
á negrum og tíðkuðust á
Victoríutímabilinu. ,
Það er útbreidd skoðun, að
negrar hafi engar menningarleg-
ar hefðir, að þeir hafi í margar
aldir lifað í frumstæðu myrkri.
En sannleikurinn er annar. Sögu
fræðingar og fornleifafræðing-
ar eru nú fyTir alvöru byrjaðir
að grafa riiður í hið harða yfir-
borð afrískrar fortíðar. Og þó
að þeir séu ekki langt komnir
hafa þeir þegar fundið ýmislegt
Eitt af hinum frægu 2.500 ára
gömiu terracottahöfuSum, sem eru
frá Nok-menningunni i Nigeríu. —
sem afsannar álit manna á
Afriku hingað til.
Það sem fundizt hefur núna
er samt ekki það fyrsta, sem
fundizt hefur í hinni eiginlegu
Afríku, það er fyrir sunnan
Sahara. Þar hafa áður fundizt af
tilviljun rústir af þorpum, must-
erum, borgum, smiðjum og höfn-
um, dýrmæt listaverk og annað
þess háttar. En á nýlendutíma-
bilinu var því slegið föstu að
þessar minjar kæmu frá norð-
lægari menningarþjóðum eins og
Egyptum, Fönikíumönnum, Róm
verjum og Aröbum.
Þessar sögusagnir um hinn
eðliléga vanþroska negranna eru
ekki byggðar á neinum sérstök-
um staðreyndum segir enski sér-
fræðingurinn Basil Davidson i
bók sinni um hina gleymdu for-
tíð Afríku. Bók Davidson er mjög
góð heimild um allar nýjustu
sögulegar staðreyndir og því mik
ilvægt sönnunargagn gegn röng
um skoðunum nútímans.
Það er stórkostlegur heimur,
sem þarna lítur dagsins ljós
voldugur og auðugur afrískur
heimur, sem vitnar um siðmenn-
ingu og listir, skipulagshæfi-
leika, sköpunargáfu og mann-
dóm. Það er ekki hægt að neita
því, að margt af þessum forn-
fræðilegu uppgötvunum hafa
orðið fyrir einhverjum áhrifum
úr norðri frá Egyptum og síðan
Aröbum og að austan frá Ind-
verjum og Kínverjum. En það
er hægt að sanna, að þeir hafa
tekið eftir í blindni það sem
aðrir hafa komið fram með. Eins
og Norður-Evrópubúar hafa þeir
sótt ýmislegt, sem þeir hafa
þarfnast til menningarþjóða Mið
jarðarhafsins, en þeir hafa lagað
það alveg eftir afríkönskum
þörfum.
Og negrarnir hafa ekki látið
sér nægja að sækja til annarra,
þeir hafa einnig bætt við sjálf-
ir. Samkvæmt rannsókn David-
son hefur komið í ljós að af
8000 hauskúpum frá því fyrir
konungatímabilið í Egyptalandi
er að minnsta kosti þriðji hlut-
inn negrar. Það styður þá skoð-
un, sem málarannsóknir sanna
einnig, að forfeður nútíma
Afríkunegra hafi verið mikilvæg-
ur og jafnvel yfirgnæfandi hluti
af fólki því, sem skapaði hina
gömlu egypzku menningu.
En það er ekkí hægt að fara í
kringum það, að þróunin fyrir
sunnan Sahara leiddist inn á
aðrar brautir en þróunin við
Miðjarðarhafið. Fyrir því eru
margar ástæður, meðal annars,
að Sahara byrjaði að þorna
upp rúmlega 4000 árum fyrir
Krist og hið óendanlega víð-
flæmi Afríku kom í veg fyrir
þétta byggð, en þröngir árdalir
Egyptalands og Mesópótamíu
gerðu hana nauðsynlega og því
„ÚTVARPSHLUSTANDI” vill
koma hér a8 smápistli, sem fer
hér á eftir:
„ÉG HLUSTA allmikið á útvarp og
fagna þar flestu nýju og aðlaS-
and! efnl, Með vetrardagskránni
hvert haus't fær maður alltaf eltt-
hvað nýtt og hlustar vel á það og
með góðri eftirtekt, að minnsta
kosti fyrst ( stað. Einn veigamesti
nýi þátturinn á þessu hausti er
„Á BLAÐAMANNAFUNDI" f um-
sjá Gunnars G. Sehram, ritstjóra.
Nú hef ég hlustað á tvo þætti,
hinn síðari f gærkvöldi. — Ætl-
unin mun vera — eins og nafnið
bendir til — að fundir þesslr séu
með því sniðl, að blaðamenn
spyrji kunna borgara eða embætt.
ismenn um ákveðið mál, helzt dag-
skrármál og nýmæli, Sá, sem
spurður er svari og skýri málin,
en blaðamennirnir rökræði þau
En spurningin getur lika verið
hvöss í rökræðu. Að þessu leyti
er þáttur þessi með öðru sniði en
t. d. þáttur Slgurðar Magnússonar.
Þar eru jafnar rökræður af allra
hálfu. Þessum mun verður að
halda mjög vel, þvf að annars
þróaðist þar af beinni nauffsyn
sérstakt samfélag.
Saga Afríku, sem felur í sér
fyrstu vitanlegu sannanir um
homo sapiens, hina eiginlegu
mannveru, og þaff að Vestur-
Afríkubúar fyrir 6—7000 árum
verður þetta ekki „á blaðamanna-
fundl".
MIKILVÆGT er, að velja umræðu-
efnln rétt og helzt þurfa það að
vera tfmabundin dagskrármál. —
Fundurlnn hlýtur og mjög að fara
eftir spyrjendum, og veltur því
mjög á þvf, að blaðamennirnir
hafi búið sig vei undir hann,
kynnt sér efnið eftir föngum og
hugsað sér spurningar og séu fljót-
ir að grfpa góð tilefni spurninga
úr svörum. Fyrsti fundurinn var
um Efnahagsbandalag Evrópu. Það
efnl var auðvftað sjálfkjörið —
brýnt, tímabundið dagskrármál. Sá
fundur var allgóður, að öðru
leyti en því, að svör ráðherrans,
sem spurður var, urðu nokkuð
ræðukennd og gætti þess mjög,
að hann var vanur að fjalla um
mál þetta í ræðum. Þáttur spyrj-
endanna varð of lítill og orða-
skiptln ekki nógu bein.
gær var rætt við séra Sigurð Páls
son um íslenzku kirkjuna og trú
mál. Það efni hæfði illa blaða
mannafundi. Það var eilíft deilu
mál en ekki tímabundið dagskrár
mál. Fundurinn bar þess merki
Orðaskipfm urðu þó tíðari og
lærðu líklega fyrstir í heimin-
um aff rækta baðmull, inniheldur
einnig sögu um stanzlaus upp-
þot og þjóðflokkauppreisnir, nýja
bústaði og fólksblöndun.
Annars var það ekki villt stein-
aldarþjóð, sem flakkaði um þeg-
ar Evróptibúar innleiddu skot-
vopnið, guilþorstann, og þræla-
haldið. Afríkubúar höfðu þá í
margar aldir búið við háþróaða
bronzaldarmenningu. Þeir smíð-
uðu úr járni og steyptu úr
bronzi og kopar, þeir byggðu
stórar borgir með margra hæða
húsum úr steini, þeir stunduðu
námugröft, sem enginn hafði
sýnt þeim, plægðu, þar sem eng-
inn hafði plægt áður, gerðu
vatnsveitur, stunduðu landbúnað
og sköpuðu verðmæta hluti í
listum pg/ heimspeki.
í Norður-Afríku voru í forn-
öld stórveldin Punt (núverandi
Ethiópia) og Kush (Sudan),
sem var í nánu, en ekki beinu
Framh. á 13 síðu
spurninga og svaraformlS héit sér
betur. Hins vegar kom f Ijós, aB
blaðamennirnir höfðu ekki undir-
búiS sig nógu vel, og umræðuefn
ið var þeim of fjarlægt tll þess að
þelr nytu sfn. Þeir gripu ekki tæki
færin, sem presturinn bauð hvað
eftlr annað tii þess að herja á með
nýjum spurningum. Þátturinn varð
daufari en tii stóð, og það sem
verra var, að umræður leiddust
mjög inn á sama svið og fjallað
var um í þætti Sigurðar Magnús-
sonar mjög nýlega, og óneitanlega
fannst mörgum, að hann hyrfi um
of í skugga hans.
EF ÞESSI ÞÁTTUR á að eiga góða
lífsvon í útvarpinu verður að gæta
hans betur — einkum í vaii um-
ræðuefna, sem vel hæfa á blaða-
mannafundi. Enn fremur verða
blaðamennirnir að hugleiða efnið
nokkuð og kynna sér það. Þessa
verður stjórnandinn að gæta. —
Einnig mætti gjarnan hafa lítið
eitt fastara form á spurningum og
svörum. Þessi þáttur er satt að
-,3gja -vo mikilvægur, að honum
má ekki stofna í hættu með lausa
tökum í upphafi." — Þetta segir
útvarpshlustandi.
— Hárbarður.
FLÓÐHESTUR í ELDHÚSINU
Hann er afskaplega vingjarnlegur og feikllega hungraður, og hann er
ótrúlega vel upp allnn. Annars er þetta Rupert, flóðhestur, sem bjargað
var úr flóði síðasta maí. Hann er uppáhaldsdýr dýralæknisins John
Condy og fjölskyldu hans i Salibury, Suður-Rhodesíu. Hérna á myndinni
er Condy að fá sér btta milii mála, sem er banani frá David, sex ára
gömlum. — Rupert var ekki nema ungviði, þegar honum var bjargað
úr flóðl f Kariba, og stendur til að flytja hann til dýradeildar þjóðgarðs-
ins i Matopos nálægt Bulawayo.
A FORNUM VEGI
ekki við hann nema í spurningum. Á SEINNI blaðamannafundinum
n Kvörtun AíþýÖu-
flokksmanns
Alþýðublaðið birtir í fyrra-
dag athyglisvert viðtal við rúm
Iega miðaldra Alþýðuflokks-
| mann, Sigfús Bjarnason, gjald-
Ikera Sjómannafélags Reykja-
víkur, um síldveiðideiluna, Sig-
fús segir:
„Svo virðist, sem nýir menn
séu komnir til valda í LÍÚ.
Hinir nýju menn virðast ekki
skilja nauðsyn þess, að góð sam
vinna sé við verkalýðssamtökin.
Og afleiðingin er sú, að mun
erfiðara gengur með alla kjara
samninga en áður.“ Og Sigfús
nefnir dæmi um þóf um kjör
á flutningabátum og segir:
„Kröfur okkar varðandi kjör
sjómanna á flutningabátum eru
aðeins um eðlilegar lagfæringar
til samræmis við þær breyt-
ingar, er orðið hafa á kjörum
landverkafólks, en samt þrjózk-
ast hin nýja LÍÚ-klika við að
semja."
Stjórnarandinn
Þetta er vafalaust rétt hjá
Sigfúsi, svo langt sem það nær.
En þag er aðeins sögð hálf
sagan. Það er ekki réttmætt að
skella þessari skuld á „hina
nýju ungu menn í LÍÚ“. Hund-
urinn liggur annars staðar graf-
inn. Það er stjórnarandinn, sem
ræður gerðum þeirra. Það er
hiff harðsvíraða viðhorf ríkis-
stjórnarinnar gegn alþýðustétt-
unum, hinar öflugu klær rík-
isstjórnarinnar í öllum kjara-
málum, sem hér ráða og segja
fyrir verkum. Gamall og trúr
Alþýðuflokksmaður sér og skil-
ur breytinguna, þó að hann
gerj sér orsakimar ekki fyUi-
lega.ljósar. Þeir eru þó margir,
Alþýðuflókksmennimir, sem
ekki þurfa að fara í neinar graf
götur um þetta. Þeir skUja, að
sú sorgarsaga hefur gerzt, að
Alþýðuflokkurinn styður og
ber ábyrgð á íhaldsstjórn, sem
er Ulviljaðri í garð alþýðustétt
anna en nokkur önnur. Orð Sig-
fúsar mættu verða möimum
scm stutt hafa Alþýðuflokkinji
tU nokkurrar mnhugsunar.
Ríkisstjórnin
og læknarnir
Hannes á horninu ræðir um
„det glade vanvid“ í þáttum
sínum f gær, nefnir dæmi og
segir:
„Það er ekki hægt að sjá ann
að en að framkoma ríkisstjórn-
arinnar við læknana mánuð-
um saman hafi orðið tU þess
að koma veirkfaUi þeirra af
stað. Hvað, sem leið kröfum
þeirra um breytingar á launa-
kjörum, er þag ekki nema skilj-
anlegt, að þeir gætu ekki þolað
það lengur, að þeim væri í engu
sinnt, að ekki væri svarað bréf-
um þeirra né þcir kallaðir tU
viðræðna. Þetta vora mikil mis-
tök.“
Þama kemst stjórnarmálgagn
ið alveg að sömu niðurstöðu
og Tíminn og dregur fram þær
orsakir, sem hann hefur gagn-
rýnt ríkisstjórnina fyrir og
bent á, að IæknadeUan sé ein-
mitt táknrænt dæmi um vinnu-
brögð ríkisstjómarinnar í
kjaradeilum. Þar er unnijj að
öllu öfugt, ekki reynt að liðka
málin, meðan færi er á, en
Ioks gripið til óyndisúrræða,
þegar allt er komið í harðan
hnút. Afleiðingin er sú meðal
annars, að aldrei hefur verið
Framhald á bls 13.
a
2
/
T í MIN N* miðvikudaginn 14. nóvember 1963