Tíminn - 09.12.1962, Síða 8

Stefán Jónsson, fréttamaður, viS höfnina. Ekki hefur feng izt staðfesting á þvf, að þessi höfn sé Vb hiuti Vermanna hafnar, en það verða víst margar hafnir landsins, sem
gera tilkall til hluta í henni áður en langt um líður, (Ljósmynd- TÍMINN RE)
LÍFIÐ VIÐ SJÓINN TEKUR
OLLUM SKALDSKAP FRAM
Fyrir réttu ári var® Stefán
Jónsson fréttamaður fyrir því
að detta inn í bókmenntirnar
(eí svo má að orði kveða) og
gerast metsöluhöfundur á
nokkrum dögum. Ætla mætti,
að hann hefði skrifað bók um
feimnismál eða eltthvað slíkt,
en því var ekki til að dreifa.
Hann setti einfaldlega saman
sjó, ólst upp á Djúpavogi, og
flestir þeir menn, sem ég hef
kynnzt og fundizt merkastir og
eiga það skilið að vera nefndir
í bókum, það eru sjóarar, það
eru mínir menn. Eg þekki ekki
til annarra starfa á íslandi
merkilegri en að vera fiski-
maður eða bóndi. Og einkum
eru það fiskimennirnir, það eru
syn krefji. Eru þá sum nöfn
raunverujeg en önnur ekki?
— Já, mér fannst ég verða að
hafa þennan hátt á, af því að
sögupersónur eru svo nálægt í
tímanum, hafa nær allar lifað
eða eru á lífi, og atburðir raun-
verulegir. Víða hegg ég vita-
skuld allnærri mínum mönnum,
og þar ?em ég hef ekkj getað
bók um vini sína við sjóinn,
og bar bókin heldur lítið heill-
andi nafn; Krossfiskar og hrúð-
urkarlar, samt seldist hún upp
á rúmri vibu. En Stefán var
raunar Iandskunnur áur en
hann kom inn í bókmenntirnar,
sem sé útvarpshiustendum. Nú
er komin út önnur bók Stefáns
og nefnist engu síður sérkenni
legu nafni, „Mínir menn“ og
hefur skýringarheitið „Vertíð-
arsaga“. Það sem athygli vek-
ur, er að á bókarumslagi og
titilsíðu titlar höfundur sig
,.ifréttamann“, trúlega til að'-
greiningar frá alnafna sínum,
sem áður er þjóðkunnur og
einn af vinsælustu rithöfund-
um landsins. Mér þótti ómaks
ins vert að finna Stefán í f jöru
og leggja fyrir hann nokkrar
spurningar.
— Jæja, Stefán, er þetta
hrein fréttamennska, eða má
ekki kal'.a það skáldskap, sem
þú hefur fest á þessa bók?
— Lífið tekur öllum skáld-
skap fran*., einkum lífið við sjó
inn, á sjónum og í sjónum,
máske í sveitunum líka, ég
þekki þag ekki eins vel. Eg er
einfaldlega að reyna að segja
frá fólki, sem stendur í stríði
við náttúruöflin og á allt undir
þeim. Eg þekki ekki frásagnar-
verðara efni.
— Hefurðu sjálfur verið sjó-
maður?
— Þag get ég varla sagt, en
ég var lengstum í námunda við
gúbbar, sem vert er um að
ræða. Eg skal segja þér, að ég
er ekki vel kunnugur vinnu-
brögðum erl. sjómanna, en mér
er næst að halda, ag afköst ís-
lenzkra fiskimanna séu marg-
föld á við það sem gerist víð-
ast erlendis. Svo eru þeir magn
aðir okkar menn. Til dæmis um
það get ég sagt þér, að þegar
Björgvin Bjarnason gerði út
bátana sína við Grænland 1949,
þá fór ég þangað sem frétta-
maður með Súðarleiðangrinum.
Mér dati þetta í hug um dag-
inn, þega: þeir voru að ræða um
norræna samvinnu og norræna
menningu í úlvarpinu, þ. á. m.
íslenzka menningu. Hvað er nú
annars íslenzk menning? Er
þag aðallega músik eða ljóð-
in? Eg er nú helzt á því, að
fiskiríið og búsýslan, það sé
einmitt sú menning, sem
við getum verið stoltastir af,
bæði fyrr og síðar. Hvað seg-
irðu um það. sem ég horfði
upp á með eigin augum þarna
við Grænland um árið, að okk-
ar menn beittu 34 bjóð, þegar
Norðmennirnir önnuðu því að
beita 10 bjóð? Hvað er það á
móti-ljóði eða sögu? Menning
in okkar gerist um borð i döll-
unum okkar og uppi i afdöl-
um, já, þar fer hún fram. En
skáldin, þau koma þessum af
rekum bara á framfæri.
— Þú tekur það fram fremst
í bókinni. að nöfnum og staðar-
heitum ‘é breytt, þar sem nauð
fengið leyfi eða tekið mér bessa
leyfi að nefna þá alla raunveru-
legum nöfnum, hef ég tekið það
rág að skíra þá upp af nýju.
Vinir mínir á Austfjörðum, sem
við sögu koma, fá að halda
nöfnum sínum langflestir. Þeim
er ósárt um það. Flestir ná-
grannar munu víst þekkja per-
sónurnar. hvaða nafn sem þær
bera, því að atburðirnir, sem
greint er frá, hafa allir gerzt í
raun og veru. Að vísu má geta
þess til viðbólar, að í þremur
tilfellum neyddist ég til að
búa til einn mann úr tveim-
ur, og sögustaðurinn er sam-
settur úr þremur. En at-
burðum breyti ég ekki, að
heiti geti. Máske lita ég at-
burðasögurnar lítið eitt, og
sumsstaðrr neyðist ég til að
þjappa saman og hagræða
— Finnst þér, að allir okkar
ungu höfundar eigi að velja sér
þetta sama yrkisefni eða sögu-
hetjur og þú gerir?
— Það er síður en svo, að
ég vilji lasta viðleitni ungra
skálda til að skrifa um alþjóð-
leg eða sammannleg fyrirbæri.
En mér þykir æði oft sótt langt
yfir skammt. Það eru svo mikil
uppgrip yrkisefna í okkar eigin
þjóðlífi til sjós og lands, að það
sé ærið viðfangsefni fyrir þá,
sem fást við að setja saman
bækur . Það ræður því náttúr
lega hver höf., ef hann langar
til þess, að fylla bækur með
lýsingum á því, hvemig hon-
um líði í maganum í erlend-
um sjoppum. En hann getur
bara ekki lastað okkur hin fyr-
ir það, ef við hrífumst ekki
af slíkum bókmenntum. Og
ekki vit ég hvaða vegurviti
það var, sem fór fyrstur að
hamra á því, að ekki væri til
húmor með okkar þjóð. —
Sér er hver djöfuls vitleysan,
að hér sé ekki til skop og grín.
Ég held, að maður komi ekki
svo niður í lúkar á hvaða bát-
kopp sem er, að þar hitti mað-
ur eki fyrir menn, sem eru sjóð
andi af fyndni. Eða hver var sá,
GUNNAR BERGMANN
Mínir menn: í aðgerð.
8
T f M I N N, sunnudagur 9. d^ember 1962. —