Tíminn - 09.12.1962, Blaðsíða 1

•, \ »••<,*, u't '» * •.’V.\ \ \**'**» •
<*■
wumfíti
sunnudagur 9. desember 1962
II
Klukkan cr íarin að halla í tíu.
Heim að Nesi í Aðaldal rennur
Opel-bifreið árgerð ’55. Þegar heim
undir er komið, stíga komumenn
út og gangá til bæjar, Karl al-
þingismaður Kristjánsson í farar-
broddi, en á eftir þeir Áskell bæj-
arstjóri á Húsavík og sá er þetta
ritar. Sá er tilgangurinn að hitta
Steingrím skáldbónda Baldvins-
son, dvelja með honum eina kvöld
stund, ferðast í fylgd hans um
ljóðalendur Þingeyinga, og ef til
vill næla í nokkrar ferhendur,
sem fýsilegt væri að birta lesend-
um Tímans.
En Steingrínuir er ekki heima.
Það eru mikil vonbrigði. Hann er
að veiðum niðri við Laxá. Við
stöldrum við nokkra stund á bæj-
arhellunni, komumenn, og hugleið
um hvort við eigum að snúa við,
við svo búið, ellegar bíða Stein-
gríms bónda.
Á endanum verður það að ráði,
að við ökum niður með Laxá og
freistum þess að hafa upp á hon-
um og heilla hann heim með okk-
ur. Pétur sonur Steingríms slæst
í förina með okkur, sem leiðsögu-
maður og við ökum áf.am troðn-
ingaveginn meðfram Laxá.
. . . Lengi vel finnst enginn
Steingrímur, — en loks hillir und-
ir menn og stengur. Og þarna er
hann einmitt og ekki- tóm-hentur,
því 20 punda lax er afrakstur veið
anna í þetta skiptið.
Steingrimur tekur komumönn-
um hið bezta, kveður veiðifélaga
sinn Svan frá Halldórsstöðum, og
ekur með okkur heim til bæjar.
Og innan stundar erum við setztir
umhverfis stofuborðið í Nesi.
FerskeyHan lifir.
— Ég var staddur hjá Baldri á
Ófeigsstöðum í gærkvöldi. Stein-
grímur og við vorum meðal ann-
ars að ræða um framtíð ferskeytl-
unnar. Baldur var nokkuð uggandi
um framtíðardaga hennar. Hvað
heldur þú um þá?
— Ferskeytlan? Hún er ódauð-
leg, — það er að segja, að þetta
form kveðskapar hverfur ekki með
an íslenzk tunga er töluð. Maður
tekur við af mannj og ferhend-
urnar lifa. — Að vísu má segja,
að dægurlagatextarnir sæki fast á
þessa stundina, og unga fólkið er
hrifið af þeim. Það kann að vera
Vinir sann-
leikans
Oft er tapið leið að sigri
sönnum.
Sannleikurinn yfir veglaus
klungur
borinn er af minnihluta-
mönnum
meðan hann er vinafár og
ungur
Ef sannleikanum hleður
valdið vígi
og viðurkenning meirihlut-
ans fær hann,
taka hann í fang sitt fals
og lygi
og faðma hann, svo and-
anum varla nær hann
Stemgrímur Baldvinsson.
L
að gengi ferskeytlunnar falli eitt-
hvað á timabili, en hún lifir með-
an íslendingar eru til og tala ís-
lenzka tungu.
— Eigum við nú ekki að leyfa
okkur að vona, að sú verði fram-
tíðin?
— Það bólar nú á hugmyndum
um þáð, að þag sé ekkert annað
en sérvizka að vera að halda í
þjóðernið og iafnvel málið. En ég
vona nú, að það verði alltaf til
nógu margir „sérvitrir“.
Ljóð, og ekki Ijóð.
Nú er það að Steingrímur geng-
ur að skáp nokkrum og tekur það-
an fram bók eina, brúna. Hefur
bók sú auðsjáanlega yrkingar að
geyma.
— Þetta kvæði hef ég lengi ætl-
að að leyfa Karli Kristjánssyni að
heyra, segir Steingrímur, það er
um haust:
Hlíðin er rauð og brún sem lifrað
blóð,
bleikur mór og grund,
dagarnir fölir, kvöldin kvíðahljóð,
sem kveðjustund.
Því eru dægrin dauf og niðurlút,
döpur grund og hlíð,
að sumri þeirra er að blæða út
og æskutíð.
Dimmrauðum harmi litað er mitt
ljóð,
lokið er skeiði hinna björtu
daga.
Þjóðbanki fölvans frystir litasjóð,
felhella klakans byrgir lífsins
glóð;
þó komi vor — og kveði nýjan óð
kraftaskáld lífsins — það er
önnur saga.
— Ég er nú orðinn gamall eins
og þið sjáið, og farið að hausta hjá
mér.
— Já, en það skáld, sem getur
lifað haust í skáldskap sinum, get-
ur líka lifað vor, svarar Kari.
— Ja, tilfinningalífið er vitan-
lega ölduhreyfing, og maður er
vissulega ekki alltaf jafndjúpt
niðri í öldudalnum, heldur lyftir
aldan manni líka upp á öldufald-
inn, verður Steingrími aftur að
orði.
— Og það er haldið áfram að
ræða um ljóð og ljóðagerð ,og
Steingrímur er maður hispurslaus
í skoðunum: Ég tel að móðurmál-
inu sé misþyrmt með því að kalla
Ijóð, það sem ekki er bundið mál.
Það er þó alltjent skilgreining á
ljóði, að það sé háttbundið. Ekki
kannski endilega rímað, en bund-
ið. —
— Það þarf að finna heiti yfir
þessi verk. Skáldskapur geta þau
verið, þá bæði góður og lélegur
skáldskapur. Eigum við ekki að
reyna að finna heiti yfir þetta?
— Þörf værj á því, svarar Karl.
— Ef ekki væri í málinu til
orðið ljóðmæli, segir Steingrímur,
þá mætti kalla þetta ljóðmál. Nú,
einhver stakk upp á því að kalla
þetta ákvæði eða óljóð, en þá er
það nú anzi mikið farið að nálgast
óhljóð.
— Ég heyri, að þér líkar ekki
öldungis nútíma ljóðaformið, Stein
grímur, verður mér að orði.
— Líkar? Þar er flúið frá erfið-
leikunum við að binda hugsanirnar
í málsform, og svo er annað hitt,
að það er engu líkara en að þag sé
verið að tala upp úr svefninum í
mörgum þessara verka. Þetta er
samsvarandi málaralistinni, sem
STEINGRIMUR BALDVINSSON
sýnir ekkert, sem maður kannast
við. Þetta er flótti frá lífinu, og er
kannski ekkert óeðlilegt við þetta,
þegar þess er gætt, að allt það
gamla , — kristindómur, siðfræði
og list — allt betta er orðið ruglað
og einskis nýtt í augum tíðarand-
ans. Það er hvort tvéggja bölsýni
og stráksskapur sem birtist í þess-
um listum.
„Ég skrifa minnst af því,
sem ég yrki.“
— Þú ættir að spyrja hann að
því, segir Karl, hvernig á því
standi, að hann skuli aldrej hafa
gefið út bók.
— Og Steingrímur er spurðurj
að því hvernig á því standi, að(
hann skuli aldrei hafa gefið út
bók. |
— Mér hefur oft verið boðið
það, svarar Steingrímur, en mér
finnst það hlægileg fjarstæða, að(
gefa út rugl, sem maður setur sam-
an og var aldrei ráð fyrir gert að
hefði bókmenntalegt gildi. Ástæð-
an til þess að ég fór að reyna að
yrkja var sú, að ég hafði gaman af
Ijóðum og lærði öll ljóð. Því fór
ég að reyna að yrkja sjálfur en það
var nú ekki burðugt í fyrstunni
og hefur reyndar aldrei orðið.
Ég skrifa minnst af því, sem ég
yrki. Oftast verður mér þetta^ á,
þegar ég er úti við störf, og ég er
fljótur að gleyma því, sem ekki er
ætlað að geymast.
Svívirðingar í bróðerni.
— Mér skilst, Steingrímur, að á
milli ykkar nokkurra þessara þing-
eysku hagyrðrnga sé eiginlega hálf-
gert skáldabræðralag?
— Já, það er þannig með þá
Egil og Kai'l Sigtryggsson og eins
eru alltaf svolítil tengsl milli okk-
ar Egils og Baldurs.
— En það er enginn metingur,
skýtur Karl inn í.
— Nei, segir Steingrímur. Við
höfum allir ort nokkuð líðilegar,
vísur hver til annars en það er allt
í mesta bróðerni.
— Hafig þið nokkuð hitzt í sum-j
ar?
— Varla er nú orð á því ger-
andi. Að vísu var Egill hór í gær
hjá mér. Við vorum við veiðiskap.
— Baldur hefur ekki verið með í
þessum leik, það var skaði.
— Nei, hann var ekki meg í
þetta skiptið.
— Manstu ekki einhverjar
vísur úr viðskiptum ykkar?
—Þær kunna nú einhvers stað-
ar að leynast, en annars er ég nú
bara orðinn svo fjári gleyminn.
En þó var það einhverju sinni
ag ég var staddur á Ófeigsstöðum
og kváðum við Baldur eitthvað
hvor til annars Eg man ekkert
af því, nema þessar tvær vísur.
Fyrst þarf ég að taka það fram
að kona Baldurs heitir Sigurbjörg,
en mín Sigríður.
Nú, jæja mín vísa varð svona:
Baldur seint ég blessa mun
byggist það á mörgu,
einkum þó hans einokun
á henni Sigurbjörgu.
Baldur svarað'i um hæl:
Svartan Steini svipinn bar,
Sigríði vel ég kenni.
En aldrei hef ég orðið var
vig einokun á henni.
Ég er að reyna að rifja upp vís-
ur, sem okkur Agli fóru á milli.
Það var einu sinni fyrir jól, að ég
scndi Agli vini mínum hangikjöts-
la ri og þessa vísu með:
Eg lýsi yfir því og læt á blað,
ag lærið er á réttum stað
hjá þér vinur. úr því að
ærin er hætt að nota það.
Egill þakkaði fyrir sig með vísu.
Til skýringar verð ég ag geta þess
að kona Egils heitir Sigriður.
Nú nú, en Egill svaraði:
Nú kvíði ég ekki, þótt fari í fjúk
fyrst að er hlaupig á snærið,
af lyktinni einni er sálin sjúk
og Sigríður klappar á lærið.
Og við höldum áfram að ræða
skáldskap, jg þar koma þeir hvor-
ugur ag annars kofa tómum Stein-
grímur eða Kari Kristjánsson.
— Æ, það er ekki rétt að vera
Sóttur heim Stein-
grímur Baldvinsson
Þá var það, að hann fékk ofurlitla
silungsbröndu á öngulinn, og þá
varð mér það á að láta hann hafa
þessa vísu:
Ef þú heldur þig við þitt,
þér mun enginn skáka,
alltaf getur treyst á titt
tittaveiðikráka.
Egill svaraði, en ekki strax.
Litlu seinna fékk hann 15 punda
lax. Þegar hann hafði innbyrt veið-
ina, hafði hann yfir þessa til mín:
Heldur betur heiður jók
heimskra veiðistráka
15 punda tittinn tók
tittaveiðikráka.
að birta þessar vísur segir Stein-
giímur. Það má segja um mínar
■-•ísur, það sem Brynjólfur Einars-
son skipasmiður í Vestmannaeyj-
um orti:
„Um visurnar minar helzt er
þetta að hafa í minni,
þær áttu við á einum stað
og einu sinni.“
Að vera skáld eða vera ekki skáld 1
— Þú veizt það eins vel og ég
og eflaust oetur Steingrímur, að
milli hagyrðings og skálds er tals
verð vík Hins vegar segja mér
fróðir menn að þú siglir ekki ó-