Tíminn - 30.01.1963, Page 9

SÓLMYRKVI í KÍNA
í dælustöðvnnum eru gamlir nienn, sem dæla fersku drykkjarvatnl í skálár barnánna.
unni. Þetta er daginn fyrir kin
verska gamlárskvöldið, klukk-
an er sex og átveizlur vorhátíð
arinnar eru hafnar. Brúnar kök
ur eru skreyttar rjóma, meðan
fólk bíður. Mjölbollur synda
i súpulegi og pönnukökur
krauma í djúpum steikarpönn-
um. Þarna eru ókjör af nýju
grænmeti, heil fjöll af rótum
og angan af lauk og káli. Alls
staðar er sett upp hátíða-
skraut og rauð ljósker, alls
staðar heyrist í bjöllum og köll
smákaupmannanna. Einn gerir
við penna, annar vasaljós og
enn einn lagar sígarettukveikj
ara. í gluggum vöruhúsanna
eru brúður, járnbrautarlestir,
bílar og flugvélar. í öffrum
glugga eru hljóðfæri, blek og
gaddaskór. Þar eru vörur, sem
ekki hafa sézt lengi í Peking:
málmskeiðar, hliðartöskur,
prjónar. Einkaverzlunin
blómstrar á götunum, og utan
vig kvikmyndahúsin á sér stað
endursala á miðum, svo að
minnir á uppboð.
Maíhlýindi, maíloft. Líf og
hreyfing, sem minnir aftur á
það, að Peking er líflaus borg
og opinber stirfni hennar ekki
dæmigerð fyrir Kína.
Alltaf mynd af Mao
Götusalar fara fram hjá með
úrkeðjur úr kopar hangand; á
teini eða safn af ausum. Þeir
selja örlitla olíulampa og mönn
um eru gerð tilboð um að fá
að stíga á vog eða reyna vöðva
styrk sinn. Þeir safnast saman
á götuhornunum.
Hinum megin við járnbraut
ina eru fátækrahverfi. Húsin
standa á undirstöðum úr tré
eða sólþurrkuðum leir, vegg-
irnir eru fléttaðar strámottur
Húsin eru samanfaliin og sett
bótum. Mold er í gólfi. Nauð-
synleg húsgögn eru iðulega úr
bambusvið, einstöku sinnum
erfðir dýrgripir úr göfugri við
artegundum. En alltaf er uppi
mynd af Mao.
Þessir kofar eru í kílómetra
löngum röðum beggja vegna
við breitt stræti. Röðin er að-
eins rofin með verkstæðasvæð-
um, umluktum múrvggjum,
stórum drullupollum, og litlum
urtagörðum, sem eru girtir segl
garnsspottum, smásteinum og
ryðguðu járnarusli. Fólk kem-
ur frá korngeymslunni og ber
hvíta sekki. Með vissu millibili
sést dælustöð, sem í eru gaml-
ir menn og dæla fersku drykkj
arvatni í tréskálar barnanna.
Reynitrén eru skreytt og búin
til fagnaðarins.
Þegar dyrnar opnast,
kemur hamingjan
í húsiS
Síðdegis á gamlársdag í
bóndabýli. Gólf og veggir húss
ins eru gerðir úr þeirrj sömu
mold og bóndinn erjar. Komið
er inn um dyrnar inn í miðher
bergið, til vinstri handar er
svefnskálinn með net umhverf
is rekkjurnar, til hægri er eld
hús og búr. Borð og bekkir
gljá, hér er allt hreint. Ættar
bækúrnar liggja á hillu for-
feðranna milli tveggja rauðra
nýársljósa. í loftinu hanga
tvær horaðar hænur. Meðfram
dyrunum eru hengdir borðar
með rauðprentuðum áletrun-
um. Á þeim, sem snúa út á
hlaðið, segir eitthvað um fram
leiðsluaukningu Þeir, sem
snúa inn segja. eins og siðvenj
an býður, að „ekki skuli mark
taka á hjali barna og kvenna“
Þetta er til að koma í veg fyrir
óheillaorð á nýársnótt.
Bóndi er lítill snarlegur mað
ur með beinaberar hendur. Ég
spyr hann, hvernig hann hygg
ist verja kvöldinu.
— Fara í nýársbaðið og
snæða hátíðamat. Hann bendir
á hænurnar í loftinu.
— Límirðu hurðina aftur?
— Já, vegna hins forn-
kveðna, að „þegar dyrnar opn-
ast, kemur hamingjan í húsið“
„Og hvenær opnar þú dyrn-
ar?“
„Klubkan fjögur í fyrramál-
ið“.
„Hvað gerir þú svo?“
Það hefur safnazt að dálítill
hópur af fólki. Byltingarmaður
einn blandaði sér í samtalið.
„Hér í kommúnunni er ekk-
ert eftir af þeirrj gömlu hjá-
trú að hneigja sig fyrir himni
og jörð. Það er aðeins siður,
venjan tóm. En við hneigjum
okkur í fullri alvöru fyrir á-
unum og öldungum".
Þetta gamlárskvöld taka
börnin við stjórn á götunum í
Wuhan. Flugeldar og kínverjar
glymja í eyrunum. Hópar öskr
and; og syngjandi barna fara
fram hjá. Klukkan er tíu að
kvöldi, en stríðsóp barnanna
bergmála um dimmar göturn-
ar, sem annars eru auðar eftir
klubkan átta.
Þetta heldur áfram alla nótt-
ina. Börnin safnast undir götu-
Ijósunum í fimmtíu til hundrað
og fimmtiu manna flokka, þau
hertaka umferðarskýli lögregl
unnar og reyna með sprenging-
um og ópum að stöðva þær fáu
hifreiðir, sem sniglast áfram i
gegnum fjöldann. Á gangstétt-
unum er straumur unglinga á
leiðmni í leibhús. á leiðinni til
skóladansleikja eða bara á
leiðinni.
í nafnlausu myrkrinu kem
ég mér í slagtog við nokkra
unga verkamenn. Jafnvel i
Kína eru vandamál vegna
skemmtanasjúkra, tildur-
gjarnra unglinga. Þeir eru of
ungir til að muna, hvernig að-
stæðurnar voru fyrir 1949, en
þeir hafa ekki gleymt, að lífið
fyrir fimm árum var allt annað
en núna. Þessa a-fei er hægt
að hitta í vissum kaffihúsum i
stórborgunum, þar sem þeir
sitja og hlusta á slitnar, ame-
rískar jazzplötur. Þetta eru oft
börn háttsettra foringja, þau
hafa peninga til að kasta í
kringum sig, og stunda svarta-
markaðsbrask við Kínverja er-
lendis. En þessir ungu menn í
Wuhan voru ekki gjörspilltir.
Þeir töluðu aðeins hógværlega
og dálítið dapurlega um það,
hve útilokað væri að ná í á-
fengi, um skömmtunina og
það. að þeir hefðu engan stað
til að vera á. Þunglyndi þeirra
var algjör andstæða við gleði-
óp barnanna úti á götunni.
Stuttu fyrir dögun er slökkvi
liðið kallað út og er elt af há-
værum hópj kátra barna. Rak-
arinn er enn að búa síðustu
viðskiptavinina undir vinafagn-
að morgundagsins. Annars er
allt lokað og dimmt.
Kyrrð nýársdagsins leggst yf
ir þreytt, þæg börn og mann-
hafið. sem liðast hljóðlega á-
fram Ef til vill var þetta búið
einum seint í gærkvöldi. Á öll-
um meiri háttar gatnamótum
standa hermenn úr öðrum
landshluta, tveir og tveir sam-
an með vélbyssur 02 riffla með
stingjum. Ég ýti mér gegnum
þröngina til stöðvarinnar og er
senn setztur upp í lestina og
leiðbeiningar hátalarans um-
lykja mig. Þegar við komum til
Peking klubkan fimm morgun-
inn eftir, heldur röddin stutta
lofræðu um höfuðstaðinn. En
það vekur undarlegar tilfinn-
ingar að hafa verið þar í
nokkra daga, sem börnin ríkja
eina nótt ársins. Peking er
óraunveruleg borg, tómur sýn-
ingargluggi landsins gagnvart
umheiminum. Um allt Kfna lif-
ir gamla Kína enn þá, einkum
á vorhátíðinni. Og einmitt á
vorhátíðinni láta smáverzlun
og einsta-klingsframtak sérstak-
lega mikið að sér kveða. En
hvorki hið gamla né hið nýja
má.sjást í Peking, borginni,
sem á að vera tákn eilífra
kennisetninga og fela þess
vegna líf sitt. Hátalararöddin
veittj okkur í ferðalok þá hug-
hreystingu, sem vig þörfnuð-
umst og kvaddi:
„Kæru ferðafélagar. Við höf
um lengi ferðazt saman og
núna erum við komnir á leið-
arenda Kveðjustundin er runn
in upp. Munið ætíð, hvað leið-
toginn Mao segir . . Að lokum
óska ég ykkur öllum gæfu og
gengis. Verið þið sæl. Verið
Mð sæl“.
KTB
T í M I N N, fimmtudagur 31. janúar 1963.
9