Tíminn - 25.07.1963, Blaðsíða 8

Frá því að ljós þetta kom tU
sögunnar fyrir um það þil þrerri
ur árum í Bandaríkjunum, hafa
allar tilraunir, sem með það
hafa verið gerðar, borið undra-
Talið er, að lasergeislinn —
undraljósið, sem er milljón sinn
um stenkara en sólin, sé ein
merkasta uppfinning þessarar
aldar.
Ein merkilegasta tilraunin með lasergeislann var gerð i maí 1962,
þegar geisianum var beint upp í himingeiminn i fyrsta sinn, og
látinn staðnæmast á tunglinu. Fór geislinn til tunglsins og heim
aftur á tveimur og háifri sekúndu.
Fyrsti lasker.„uppskurðurinn" var framkvæmdur f sjúkrahúsl kirkju
lega öldungaráðslns f New York-borg. Eyddi gelsiinn sársaukalaust
frumum úr æxli á bak við augað á broti úr sekundu.
verðan árangur. Þetta ljós atom
aldarinnar er líkara ævintýri en
vísindalegum staðreyndum.
Ein merkilegasta tilraunin
var gerð fyrir um það bd ári,
þegar vísindamenn beindu geisl
anum til tunglsins. Innan ör-
fárra sekúndna myndaði geisl-
inn 3,2 kim. breiðan ljósblett á
tunglinu og kastaðist siðan aft
ur til jarðar. Skærustu kastljós
gætu aldrei náð til tunglsins,
en ef þau gerð það, yrði birtan
af þeim um 40,000 km. að flat-
armáli, er þau staðnæmdust á
tumglinu.
Aðrar tilraunir hafa leitt í
ljós, að lasengeislinn getur á
broti úr sekúndu borað holu í
demanta, graflð göt í gegn um
stál og lóðað saman stálstykki.
Geislinn hefur meira að segja
verið notaður til að framkvæma
skurðaðgerð með góðum árangri
— á augabragi drap hann frum
ur í augnaæxli sársaukalaust!
Og í fyrsta sinn í sögunni hafa
símtöl og sjónvarpsmyndir ver
ið send með ljósgeisla.
Orðið LASER er samansett af
upphafsstöfum orða, sem skýra
eðli geislans: „Light Amplifica-
tion by Stimulated Emission of
Radiation", eða lauslega þýtt:
Ljósmagn með aukinni geislaút-
sendingu. Geislinn er þannig til
kominn, að venjulegt ljós er
magnað og úr því myndaður
einn örmjór geisli. Kjamorkurn
ar í venjulegu ljósi senda frá
sér mismunandi langa geisla,
sem trufla og draga úr styrk-
leika hvers annartv.-dtögS
leið^ úr stýrkleika. Ijóssins og
dreifa geislunum út í allar átt-
ir þar til þeir hverfa. Laser-
ljósið þvingar hins vegar atóm
sín til að senda frá sér geisla,
sem eru „samfastir" og jafn
langi> og beinast alUr í sömu
átt. Úr þessu myndast örmjór
og óhemju magnaður geisli.
sem breiðir næstum ekkert úr
sér og dregur því ótrúlega
langt.
Eftir hinar giftusamlegu til-
raunir með geislann á sviði
læknavísindanna, gera læknar
sér vonir um, að með tímanum
geti lasergeislinn tekið við hlut
verki skurðhnífsins. Nýiustu til
raunir, sem gerðar hafa verið
á sikepnum. gefa góðar vonir
um nytsemi geislans f þágu
læknavísindanna.
Og þá má ekki gleyma áhrif-
um lasergeislans á útvarp og
sfma. Álttið er, að ljósið geti
sent eina billjón símtala og eitt
þúsund sjónvarpsdagskrár sam-
tímis. Er um hessar mundir ver-
ið að framleiða útbúnað í Banda
ríkjuntim til notkunar á laser-
geislanum við sjónvarp og síma.
LasergeisHnn myndar holur
í hörðustu efni, svo sem dem-
anta og málma, án þess að
skemma út frá sér. Þykir því
sýnt. að liann muni verða mesta
þarfaþing á sviði málmiðnaðar
og málmrmíði.
Allt bendir til að lasergeisl-
inn verði óviðjafnanlegt þarfa-
þing á sv'ði flestra atvinnu-
vega í framtfðinni. Engin vís-
indaleg þróun undanfarinna ára
héfttr vakið eins óskinta at-
hygli eðlisfræðinga og verkfræð
inga sem hessi undarlegi o? fiöl
hæfi geisli. Og enda þótt áhald-
ið, sem framleiðir lasergeislann
sé enn á þroskaskeiðinu, leikur
enginn vafi á nytsemi hans í
framtíðinni. Eins og sakir
standa eru framfarirnar svo ör-
ar, að sjálfir vísindamennirnir
vita ekki sitt rjúkandi ráð.

Laser-geisltnn er þannig til orðinn, að framleidd er örm|ó Ijósræma,
sem engum geislum dreifír út frá sér; venjulegt Ijós verður að.
einum geisla, sem er sterkara en sólin. Laserinn á myndinni er
fyrs’ta áhaldið, sem framleiddi lasergeisla, en síðan hafa verið fram-
leidd mörg laseráhöid af ýmsum stærðum og gerðum. Yfir 400
fyrirtækja i Bandaríkjunum keppast nú vlð að framleiða lasar-
geislatæki til ýmissa nota.
Myndin sýnir visindamenn sýna sjónvarpsmyndir með laser.
Rörið í miðjunni, sem er miðpunktur algengustu laseráhalda,
glampar, þegar venjulegt Ijós er leitt í gegn um glerplpurnar f
kring um það. Ljósið magnar atómurnar i rörlnu og hefur þau áhrif
á þær, að þær framlelða mjóan geisla, sem er gjöróhkur öðru Ijósl.
8
T í M I N N, fiinmtudagurinn 25. júlí 1M3.