Tíminn - 27.08.1963, Blaðsíða 9

Sumarhátíðir Framsóknarmanna
Vestur-Barðastrandarsýsla.
SumarhátíS Framsóknar-
manna í Vestur-Barðastrandar-
sýslu verður á Patreksfirði laug
ardaginn 31. ágúst n. k. og
hefst kl. 9 um kvöldið. Ræður
flytja: Halldór E. Sigurðsson,
al'þingismaður, Borgarnesi, og
Halldór Kristjánsson, bóndi,
Kirkjubóli. Ómar Ragnarsson
Haildór E. Halldór Kr.
skemmtir. Á eftir verður dans-
að. Góð hljómsveit.
StrandasýsJa.
Sumarhátíð Framsóknar-
manna í Strandasýslu verður á
Sævangi laugardaginn 31.
ágúst n. k. kl. 9 um kvöldið.
Ræður flytja: Skúli Guðmunds-
son, alþingismaður, og Stein-
grímur Hermannsson, verkfræð
ingur. Árni Jónsson, óperu-
söngvari. syngur meg undirleik
Gísla Magnússonar og Jón
Gunnlaugsson skemmtir með

Skúli Steingrímur
eftirheimum. Góð hljómsveit
leiku~ fyrir dansi.
Vestur-Húnavatnssýsla
Sumarhátíð Framsóknar-
manna í Vestur-Húnavatns-
sýslu verður í Víðihlíð sunnu-
daginn ). september n. k. og
hefst kl. 9 um kvöldið. Ræður
flytja: Pkúli Guðmundsson, al-
þingismaður og Steingrímur
Hermannsson, verkfræðingur.
Árni Jónsson, óperusöngvari,
syngur með undirleik Gísla
Magnússonar og Jón Gunnlaugs
son skemmtir með eftirherm-
um. Á eftir verður dansað. —
Aðalfundir Framsóknarfélag-
anna í Vestur-Húnavatnssýslu
hefjast í Víðihlið kL 5 á sunnu-
dag, 1. sept.
Skagafjarðarsýsla
Sumarhátís Framsóknar-
manm í Skagafjarðarsýslu verð
ur á Sauðárkróki sunnudaginn
1. september n. k. og hefst kl.
8,30. Ræður flytja: Eystelnn
Jónsson, formaður Framsóknar
flokksins, og Hjörtur Eldjám,
bóndi, Tjöm. — Smárakvart-
Eystelnn H|8rhir
ettinn a Akureyri syngur og
leikari skemmtir. Gautar leika
fyrir dansi.
Ámessýsla
Sumarhátíð Framsóknarfélag
anna í Ámessýslu verður i Ara-
tungu laugardaginn 31. ágúst
n.k. Skemmtiatriðl og ræðu-
menu nánar auglýst síðar.
Ragnhildur Ingibergsdóttir:
NORRÆNT ÞING UM MAL-
EFNI VANGEFINS FOLKS
Dagana frá 12. til 15. ágúst var
líaldið í Os!ó norrænt þing um fá-
vitaframfærslu og vanvitaskóla. (XII.
Nordiske Kongress for áandssvake-
omsorg og evneveikeskoler). Þingið
er hið 12. í röðinni, sem haldið er
um þessi mái, en þetta er í fyrsta
skipti, sem íslendingar taka virkan
þátt í þvl,
Þingið sóttu um 1000 manns frá
öllum NorGurlöndunum og hefur það
aldrei verið jafn fjölsótt. Frá íslandi
voru 5 þátttakendur: Ragnhildur
Ingibergsdóttir læknir og Björn
Gestsson forstöðumaður úr Kópa-
vogi; frú Sigríður Ingimarsdóttir,
sem er í stjórn Lyngáss, dagheimilis
styriktarféiags vangefinna og Jónína
Eyvindsdóttir forstöðukona; og Krist
inn Björnsson skólasálfræðingur úr
Reykjavík. Ávörp og kveðjur fyrir
hönd fsl’endinganna fluttu Ragnhild-
ur Ingibergsdóttir og Björn Gests-
son.
Helztu viðfangsefni þingsins voru
nýjustu rannsóknir á fávitasjúkdóm-
um, uppeldi og sálarfræði vangef-
ins fólks, fræðsla, atvinnumöguleik-
ar vangefinna og skipulagning fram
færslu þeirra.
Framsöguerindi fluttu: Dr. Hall-
vard Visiie, yfirlæknir frá Osló um
nýjustu i annsóknir á orsökum fá-
vitaháttar. Dr. Annalise Dupont, yfir
læknir, frá Brejning i Danmörku,
um meðferð og horfur fávitasjúk-
dóma. Professor Niilo Máki frá Finn
landi um ný sjónarmið i uppeldis-
og sálarfræði. Niels Albertssen skóla
stjóri i Árósum um félagslegt upp-
eldi vanvita. Ingrid Fröstedt skóla-
stjwri frá Svíþjóð um skynjunaraef-
ingar. B. Möhl-Hansen námsstjóri frá
Danmörku um uppeldi fullorðinna.
N.E. Banc-Mikkelsen frá Danmörku
um sklpulagningu.
Gestir mótsins voru A. Meuzelaar
frá Groningen í Hollandi, sem flutti
framsöguerindi um atvinnumögu-
leika vangefins fólks og Dr. H. C.
Gunzberg frá Birmingham í Eng-
landi, sem talaði um ný sjónarmið
varðandi félagslegt uppeldi og verk
kennslu.
Auk framsöguerinda voru flutt tvö
til fjögur styttri erindi um hvert
mál og síðan frjálsar umræður.
Annan dag þingsins voru flutt yfir
litserindi um það sem gert hefur
verið í þessum málum á Norðurlönd
um frá þvf að siðasta þ;ng var hald-
ið. Ragnhildur Ingibergsdóttir flutti
erindi fra fslandi. í sambandi við
mótið var sýning sem öll Norðurlönd
in tóku þátt í. Mest bar á hælisteikn
ingum frá öllum Norðurlöndum. Frá
fslandi voru sýndar teikningar af
Lyngási, dagheimili styrktarfélags
vangefinna, nýreistu starfsmanna-
húsi Kópavogshælis og fyrirhuguð-
um hælisdeildum í Kópavogi.
Frá Danmörku voru sýndar iðn-
aðarvörur unnar af vangefnu fólkL
Frá nokkrum heimllum í Noregi var
sýnt föndur og handavinna. Einnlg
voru á sýningunni kennshítæki,
kennslubækur, og fleira.
Erindi voru ekki haldln um bygg-
ingar ,en arkitektar og aðrir, sem
um þau mál fjalla og mótið sóttu,
hittust og ræddu hinar ýmsu teikn-
ingar, sem á sýningunni voru, sín á
milli og skiptast á skoðunum. Teikn-
ingar af fyrirhuguðum hælisdeildum
í Kópavogi vöktu athygli og hlutu
mjög góða dóma. Arkitektarnir Gisli
Halidórsson og Jósef Reynis hafa
gert þær.
Flestar teikningarnar, sem sýndar
voru, voru af aðalhælum (central-
institution), en um hiutverk þelrra
fjallaði N.E. Bank-Mikkelsen meðal
annars í framsöguerindi sínu. Norð-
urlöndum er flestum skipt i héruð
og í hverlu héraði er eitt aðalhæli,
en fólksfjöldinn á íslandi er ekki
meiri en svo, að eitt aðalhæli gæti
fullnægt þörfinni.
Aðalhæli er stofnun, þar sem
hægt er að rannsaka fávita og veita
þeim þá meðferð læknisfræðilega og
uppeldislaga, sem þeir þarfnast. Á
þeim stofnunum eru þeir fávitar vist
aðir, sem þarfnast hælisvistar.
1. Þeir, sem þarf að rannsaka.
2. Þeir, sem þarfnast sérstaks
lækniseftirlits og meðferðar.
3. Þeir, sem þarfnast uppeldis og
kennslu, að undanskildum
þeim börnum og unglingum,
sem sækja vanvitaskóla og aðr
ar heimangöngustofnanir.
Aðalhæli þarf að ná ákveðinni
stærð, svo að hægt sé að greina vist
fólkið í samstæða hópa. Deildirnar
verður að gera eins heimilislegar
og hægt er, en það krefst meðal
annars, að þær séu ekki hafðar of
stórar. Aðalhæli verður að vera svo
stórt, að þar sé hægt að hafa það
sérmenntaða fólk, sem þörf krefur
vegna kostnaðar. Hælí fyrir 300 til
400 vistmenn er yfirleitt talin heppi
legasta stærð. en það svarar þeirri
þörf, sem vera mun hér á landi.
Á aðalhæli þarf einnig að vera að-
staða tll að mennta starfslið, en
þjálfað starfslið er frumskilyrði þess,
að hægt sé að reka sltka stofnun
sæmilega.
Þangað verða foreldrar og aðrir
einnig að geta leitað eftir rannsókn
og ráðleggingum vegna þeirra, sem
heima búa.
Vísir að þessu öllu er þegar í
Kópavogi.
Aðalhæli þarf að vera nálægt stór
um spitala, sem hefur þelm sérfræð
ingum og tækjum á að skipa, sem
ekki er hægt vegna kostnaðar að
hafa á hælinu sjálfu. *
Öll þessi mál þróast nú mjög ört
á Norðurióndum og í stuttu máli má
segja, að niðurstöður þess, sem
mótið fjallaði um séu, að ekki hefur
enn komið neitt fram innan læknis-
fræðinnar, sem leitt geti til þess, að
hægt sé að lækna fávitahátt, aftur
á móti er unniö af kappi að rannsókn
um á ýmsu, sem getur komið i veg
fyrir ,að einstaklingar verði fávitar
vegna nokkurra meðfæddra eða á-
unninna sjúkdóma. Rétt er þó að
MINNING
Magnús Björnsson
ríkisbókari
í dag verður til moldar borinn
Magnús Björnsson ríkisbókari.
Ilann var fæddur að Narfastöðum
i Skagafirði hinn 8. maí 1904 og
lézt í Landspítalanum hér hinn
19. þ.m., rúmlega 59 ára að aldri.
Foreldrar Magnúsar voru Björn
Gunnlaugsson bóndi á Narfastöð-
um og Halldóra Magnúsdóttir kona
hans.
Magnús var yngstur 5 systkina.
Elztur va~ Gunnlaugur, landskunn
ur maður, m.a. kennari við bænda
skólann 06 Hólum á 3ja áratug,
jafnhliða því að vera bóndi í Brim
nesi, lár.inn fyrir um það bil 2 ár-
um; þá Elín húsfreyja í Reykja-
vík, Anna látin 1937 og Vilborg
starfskona að Vífilstöðum.
Magnús ólst upp hjá foreldrum
sínum, en fór til náms að Hólum
sem unghngur og aukanemandi í
tvo vetur 1921—’23. Þá var hann
tvo vetur i Samvinnuskólanum og
utskrifaðist þaðan vorið 1925.
Næsta ve*ur á eftir, 1925—’26, var
Magnús með öðru starfi kennari
í vélritun við Samvinnuskólann, og
á næstu árum vann hann ýmis störf
meðal snnars í Kaupfélagi Borg-
arfjarðar eystra, en um tíma var
hann til frekara náms í Danmörku.
Á árinu 1930 gerðist hann deildar-
stjóri í innkaupadeild Skipaútgerg
ar ríklsins og gegndi því starfi
tram á árið 1931, er hann var skip
aður fulitrúi í ríkisbókhaldinu.
Kom pá að verulegu leyti á hans
herðar að framkvæma breytingar
á bókhildskerfi ríkisins úr ein-
földu, svokölluðu „kassabókhaldi”
í nýtízkulegt tvöfalt rekstrarbók-
hald samkvæmt erlendum fyrir-
•nyndum, sem rikisstjórnin hafði
ag vísu noKkuö látið kanna.
Á árinu 1935 var Magnús skip-
aður rfkisbókari og gegndi hann
því starfi til dauðadags. Fylgdist
hann jafnan vel meg á sínu starfs-
sviði og íór nokkmm sinnum utan
' því sambandi. 1954 dvaldi hann t.
d 2Vi mánuði í Bandaríkjunum til
þess að undirbúa vélabókhald, og
á næsta ári dvaldi hann nokkra
mánuði 1 Bretlandi og víðar til
þess að kynna sér ýmislegt til full
komnunar á sama sviði.
Á árunum 1931 til 1939 kenndi
Magnús bókhald í Samvinnuskól-
anum og sömuleiðis í Menntaskól-
anum í Reykjavík í 5—6 ár, áð-
ur en heilsan bilaði.
Fyrstd kynni mín af Magnúsi
voru í Samvinnuskólanum vetur-
inn 1925—’26, er ég var nemandi
þar og nann kennari. En síðan lágu
taka fram, að umrædd sjúkdómstil-
felli eru mjög sjaldgæf. Talið er að
keppa beri að því, að allir vanvitar
(debilir einstaklingar) fái þá fræðsiu,
sem þeir geta notið bæði bóklega
og venklega og þannig uppeldi, að
sem flestir þeirra verði færir um að
sjá sér farborða á vinnumarkaði.
Einnig, að hálfvitum (imbecilum
elnstaklingum) gefist kostur á að
nýta þá starfsgetu, sem þeir kunna
að hafa til þarflegra starfa. Að
ekki séu fleiri vistaðir á hælum, en
þeir sem nauðsynlega þurfa þess
með og að stefnt sé að þvi, að líf
allra vangefinna geti verið eins eðli
legt og eins likt ltfi almennings og
kostur er.
Formaður undirbúningsnefndar
þingsins var Dr. med. Chr. Lohne
Knudsen, yfirlæknir. Heiðursgestir
þingsins voru professor Dr. med.
Asbjörn FöIHng og Marie Petersen
fyrrv. fræðslumálastjóri norsku van-
vitaskólanna.
Við, sem tókum þátt í mótinu er-
um mjög þakklát fyrir þá alúð og
gestrisni, sem við urðum aðnjótandi.
leiðir oit saman í starfi og félags-
l.'fi. Skal ' þessu sambandi einkum
minnzt Samvinnumötuneytisins, er
stofnag ' ar af nokkrum mönnum
árið 1930 og starfrækt með vax-
andi félagsmannatölu til 1946, þeg
ar húseigu félagsins brann ásamt
öllu innbú: og reksturinn stöðVað-
ist, fyrst og fremst vegna þess að
opinberar hömlur voru lagðar á
endurbyggingu og nytjun lóðar
félagsins, sem eins og á stóð fól
1 sér einu, hreinu eign þess.
Á yfirborðinu var aðaltilgangur
Samvmnumótuneytisins að sjá fé-
lagsmönnum fyrir góðu fæði á
sanngjörnu verði, sem það gerði og
reyndist jaínvel á þessu sviði til
almenn'raj víðmiðunar og hjálpar
-erðlagsnfrirliti á styrjaldarárun-
um En fa-stum mötunautum mun
þó minnista-ðast þetta atriði held-
ur heimihsbragurinn og félagslífið
i mötuneyt.nu.
Magnúí var frá upphafi reikn-
mgshaldar! og framkvæmdastjóri
félagsins og gegndi því starfi
i frítíma sínum frá aðalstörf-
um meðan mötuneytið var starf-
ra;kt, i r.ærri 16 ár. Átti hann
þannig langmestan þátt allra fé-
.agsmanna . giftusamlegum rekstri
mötuneytisms. Er þessum ummæl
um á er.gan hátt ætlað að
skyggja á ágætt starf,
sem ráðskor.ur félagsins inntu jafn
an af hendi ásamt öðrum starf-
stúlkum.
Fyrstu 2—3 árin var starf Magn
úsar fyrir mötuneytið algerlega
ólaunuð s.iálfboðavinna, en þegar
lítils háctar þóknun var loks ákveð-
ín, lét Mignús hana ótilkvaddur
ganga til aaupa á nýju píanói, sem
hann hreinlega gaf mötuneytinu,
af því að siíkt hljóð'færi þótti vanta
til skemmtunar.
Sýnir þetta betur en flest ann-
að frábæra éeigingirni Magnúsar
r.g fórníysi í félagsskapnum, en
slíkt kom víðar fram í störfum
hans og lífi.
Mér er það minnisstætt, að áður
en Anna systir hans lézt eftir lang
varandi vanheilsu, þá stofnaði
hann heimili vegna hennar og
syndi henm frábæra ástúð og um-
úyggju.
Magnús tók þátt í ýmsum félög-
um. Hann var eitt sinn formaður
Félags u?igra Framsóknarmanna,
: Golfkiútb íslands og um skeið
' stjórn hans, og hann var félagi
reglu Frimúrara, og hefir vafa-
iaust í ölium þessum félögum not
ið vinsælda og virðingar.
Magnús átti vandað bókasafn
og var ve. lesinn og fróður. Hann
var góðum gáfum gæddur, dugleg-
ur að hverju sem hann gekk, traust
Framhald á 13. síðu

T ( M I N N, þrlSjudagurlnn 27. ógúst 1963, —