Alþýðublaðið - 25.02.1942, Blaðsíða 4

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
MlSvUmdasro 25 -feksím 1942
jUfrijðnMoðtt
Útgcfandi: Alþýðnflokknrinn
Ritstjóri: Stefán Pjetnrsson
Ritstjóm og afgreiðsla i Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu
Símar ritstjómar: 4901 og
4902
Símar afgreiðslu: 4900 og
4906
Verð 1 lausasölu 25 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h. f.
I
JÓNAS OUÐMUMDSSON:
„Ekki hvikað“
MSNN eru nú orðnir iþví svo
vanir, að lesa skrumaug-
lýsingar Morgunblaðsins og
Vísis um Sjálfstæðisflokkinn —
„flokk allra stétta”, „bandaríki
allra stétta”, „stærsta verka-
mannaflokkinn á landinu”, sem
bafi „tryggt” einni stéttinni
iþetta og annarri hitt, meira að
segja „launþegum fulla dýrtíð-
aruppbót”(!), að menn eru að
öllum jafnaði hættir að taka sér
slíkt til. Fyrir getur þó komið
að mönnum blöskri það, sem
þessum málpípum. Sjálf-
stæðisflokksins dettur í hug að
bera á borð fyrir almenning.
Og ekki væri það ófyrirsynju,
þótt ýmsum fyndist, sem skörin
væri ,þá farin að færast upp-í
bekkinn, þegar farið er að telja
Sjálfstæðisflokknum einnig það
til gildis, að hann hafi „ekki
hvikað í dýrtíðarmálunum”,
eins og gert var af einum skrif-
finna hans í langri grein í Morg-
unblaðinu í gær.
Við skulum bara athuga stað-
reyndimar.
í því málinu, sem „dýrtíðar-
pólitík” Sjálfstæðisflokksins
hefir eingöngu snúist um, deil-
unni um lögbindingu kaup-
gjaldsins, hefir stefna Sjálf-
stæðisflokksins litið þannig út
síðustu árin:
Haustið 1939 lýsti Ólafur
Thors því yfir, að Sjálfstæðis-
flokkurinn væri því andvígur,
að kaupgjaldið væri lögbundið.
Það ætti að vera frjálst samn-
ingsatriði aðila.
í árslok 1940, þegar kaup-
gjaldsákvæði gengislaganna
féllu úr gildi og samningsfrelsið
um kaup og kjör átti aftur að
koma til framkvæmda, var Ólaf-
ur Thors þess mjög fýsandi í
baktjaldaumræðum, sem fram
fóru milli hans og Hermanns
Jónassonar, að lögbinda kaupið
á nýjan leik. Þessu hefir Her-
mann Jónasson sjálfur lýst yfir
í Tímanum fyrir tveimur eða
þremur mánuðum síðan.
í september 1941 lýsíu báðir
ráðherrar SjáKstæðisflokksins
svo og miðstjóm hans sig „ein-
dregið fylgjandi” tillögum
Framsóknarflokksins um að
lögbinda kaupgjaldið, þar á
á meðal dýrtíðaruppbótina, án
nokkurs tillits til vaxandi dýr-
tíðar.
í nóvember 1941 greiddi
Sjálfstæðisflokkurinn atkvæði
gegn' þessum tillögum Fram-
sóknarflokksins á aukaþinginu,
af ótta við Alþýðuflokkinn, sem
neitaði að vera með í slíkri árás
á launastéttimar.
Iðrun synðarans.
T ÖÐRUHVERJU blaði, sem
út kemur af „Vísi“, skrifar
Árni Jónsson frá Múla um
nauðsyn nýrrar þjóðstjómar.
Hann er nú loksins kominn að
þeirri niðurstöðu, að það sé
fullkomin þjóðarnauðsyn, að
þjóðstjórn fari nú með völd.
Hefir hann verið býsna lengi að
átta sig á þessu. Á. J. var einn
þeirra manna í Sjálfstæðis-
flokknum, sem andvígastur var
því á sínum tíma, að þjóðstjórn-
yrði mynduð, og lá við sjálft,
að hann og hans samherjar
gætu hindrað þá stjórnarmynd-
un, sem varð í apríl 1939. Hefir
hann jafnan síðan verið allra
manna eljusamastur við að
reyna að spilla því samstarfi og
þannig lagt hvað mest til þess,
sem nú er orðið, að stjórnar-
samstarfið er rofnað og Alþýðu-
flokkurinn horfinn út úr sam-
starfinu.
Er það vel farið, er Ámi sér
nú ávöxt verka sinna og ann-
arra þeirra, er svipaðrar skoð-
unar hafa verið, að hann iðrast
nú synda sinna og vill fyrir þær
bæta með því að koma á nýrri
þjóðstjórn á þeim alvörutímum,
sem yfir standa og framundan
'eru. En það mun vera kenning
heilagrar ritningar, að svo bezt
þýði nokkuð að iðrast synda
sinna, að því fylgi sá einlægi
ásetningur að láta sig ekki
henda sömu afglöpin aftur og
gera allt til þess að bæta fyrir
hin fjmri afbrot sín, sjá þau eins
og þau voru og viðurkenna þau
og haga sér síðan betur í fram-
tíðinni. Sá, sem iðrast á þann
hátt, á vísa umbun í öðm lífi
— eða jafnvel þessu, ef af heil-
um huga og fullkominni hrein-
skilni er iðrast.
Ég er Árna Jónssyni sammála
um það, að það var hið mesta
ólán þjóð vorri, að stjórnarsam-
starfið skyldi þurfa að rofna
einmitt nú þegar svo sýnist sem
iyrir stafni séu stærstu brotsjó-
ir heimsstyrjaldarinnar og ekki
hefði veitt af, að skipshöfnin
væri samhent og skipstjómin
ömgg. Ég er honum líka sam-
mála um það, að það er svo að
kalla eingöngu sökum óhei.Iinda
og drengskaparleysis, sem sam-
starfið hefir rofnað og að nú er
enn erfiðara að koma því á aft-
ur en nokkurn tíma var 1939
vegna þeírra atburða, sem gerzt
hafa.
Ég mun nú hér á éftir leiða
Á. J. upp á þá hæð, sem hann
getur fengið af útsýni nokkurt
yfir sarnstarfsveginn, sem far-
inn hefir verið, og séð með hve
miklum heilindum hann og
hans flokkur hafa unnið gagn-
vart Alþýðuflokknum meðan
þjóðstjórnin sat að völdum.
n.
Það var ekki langt Iiðið á
samstarfstíma stjórnarflpkk-
anna þegar Sjálfstæðismenn
fóru að ympra á því, að það
bæri að taka utanríkismálin af
ráðherra Alþýðuflokksins og fá
þau Sjálfstæðisráðherra í hend-
ur. Hvað eftir annað var iþetta
reynt, fyrst á bak við tjöldin og
síðan var þess krafizt opinber-
lega í blöðum Sjálfstæðis-
manna. Og hver halda menn að ,
bæri þessa kröfu fram þar?
Árni frá Múla. Hann skrifaði
um málið stórar greinar í Vísi
og færði sitthvað til, sem allt
reyndist einskisvert þegar til
mergjar var krufið. Heldur nú
Á. J., að slík krafa hafi bætt
samsturfið? Heldur hann, að
hún hafi verið til þess að auka
samstarfsviljann í ríkisstjórn-
inni?
*
Eitt af mörgu, sem Á. J. og
fleiri Sjálfstæðismenn lærðu í
samvinnu þeirra við kommún-
ista var það „slagorð“ frá bylt-
ingartíma Héðins Valdimars-
sonar, að Alþýðuflokkurinn
væri dauður, fylgi hans væri^
farið og ekkert væri eftir nema
fylgislaus foringjaklíka, sem al-
gerður óþarfi væri að taka
nokkurt tillit til. Vikum og
mánuðum saman var þessi
söngur sunginn, bæði í Vísi og
Morgunblaðinu og eitt sinn
heimtaði Árni Jónsson það í i
Vísi, að Stefán Jóhann segði af
sér og færi úr stjóminni af því
að Alþýðuflokkurinn væri
dauður flokkur og ætti því eng-
an rétt á því að hafa þar mann
lengur. Svo langt náði þessi
rógur um Alþýðuflokkinn, að
jafnvel Tíminn fór að lepja
þetta slúður eftir Sjálfstæðis-
blöðunum. Heldur Á. J. að það
hafi bætt samstarfið í stjóm-
inni og milli flokkanna yfirleitt,
samstarfsflokk sinn? Nú hefir
að vera með slíkan róg um
hann fengið nokkra ráðningu
fyrir þetta í sveitarstjómar-
kosningunum, en hún á eftir að
verða meiri, bæði við kosning-
una í Reykjavík, en þó alveg
sérstaklega við kosningarnar til
alþingis, fari þær fram nú í
sumar.
*
Sjálfstæðismenn létu svo,
meðan þeir voru í félagi við
kommúnista að véla Dagsbrún
út úr Alþýðusambandinu, að
þeir berðust fyrir því eingöngu
að fá Alþýðusambandið og Al-
þýðufokkinn aðgreint til þess
allir fengju þar jafna aðstöðu.
Um nokkur ár hafði verið um
þetta rætt innan Alþýðuflokks-
ins og margir menn þar verið
þess lengi hvetjandi, að þetta
yrði gert, og var ég t. d. einn
þeirra.
Þegar þetta svo er fram-
kvæmt haustið 1940, hvað gera
Sjálfstæðismenn þá? Þeir ekki
einasta svíkja allar fyrri full-
yrðingar sínar um að láta Dags-
brún ganga í Alþý ðusanJaandið,
heldur kaupa þeir kommúnista,
sem þóttust vilja að Dagsbrún
færi aftur í sambandið, til þess
að hætta við að greiða því at-
kvæði, svo að þeir gætu haldið
Dagsbrún utan við það, og
þann.veikt áfram samtök verka-
lýðsins. Eru þetta heilindi Ámi?
Var þetta til þess fallið að
styrkja samstarf flokkanna?
*
Eðlileg afleiðing aðskilnaðar
Alþýðusambandsins og Alþýðu-
flokksins var sú, að breyta varð
fyrirtækjum þeim, sem verið
höfðu sameign, á einhvem þann
hátt, að hvert einstakt félag
gæti fengið til umráða það fjár-
magn, sem það átti í þessurn
fyrirtækjum, sem nú hlutu að
hætta að vera sameign þeirra.
Var þá valin hlutafélagsleiðin,
því eftir henni einni náðist það,
að hvert einstakt félag gæti
fengið það, sem þvi bar.
Hvernig snérist Á. J. og;
Sjálfstæðisblöðin við þessu, svo
sjálfsagða máli? Jú, dag eftir
dag og viku eftir viku skrifuðu
þau um það, að „broddar Al-
þýðuflokksins hefðu stolið eign-
um félaganna". Ekki var skirrzt
við því að þjófkenna okkur alla^
Frh. á 6. síðu.
, :
í janúar 1942 tóku báðir ráð-
herrar Sjálfstæðisflokksins svo
höndum saman við Framsókn-
arráðherrana, og gáfu út bráða-
birgðalögin, sem sviftu launa-
stéttirnar samningsréttinum,
bönnuðu verkföll og stofnuðu
lögþvingaðan gerðardóm í þeim
yfirlýsta tilganga að hindra
alla hækkun grunnkaups frá
því, sem það var fyrir áramót,
og framkvæmdu þannig raun-
verulega kaupkúgunartillögur
Framsóknarflokksins frá Iþví í
haust, sem Sjálfstæðisflokkur-
inn greiddi þá atkvæði á móti.
Þetta geta menn nú sagt, að
sé stefnuíesta — ekki satt? Og
svo kemur sannleikspostulinn
Jóhann Hafstein og segir í
Morgunblaðinu: „Sjálfstæðis-
flokkurinn hefir ekki hvikað í
dýrtíðarmálunum’ ’!
En þetta má máske til sanns
vegar færa, þrátt fyrir hina
ótrúlega hringsnúninga Sjálf-
stæðisflokksins í þessum mál-
um fyrir opnum tjöldum. Á bak
við tjöldin hefir hann sennilega
aldrei „hvikað” í þeim ásetningi
að vera með hverskonar kúgun-
arráðstöfunum til þess að halda
niðri kaupi launastéttanna,
þótt kjarkinn hafi stundum
brostið til þess, þegar á hólm-
inn kom.
VÍSER gerði í leiðara cínum í
gær stækkun Alþýðu-
blaðsins að urntalsefni. Þar er
stefnu og baráttu Alþýðublaðs-
ins lýst á eftirfarandi hátt:
,,í fyrsta lagi beinist barátta
þess gegn hagsmunum iands og
lýðs, í öðru lagi gegn hagsmunum
þeirra einstaklinga, sem blaðið
hyggst að berjast fyrir og í þriðja
lagi gegn áliti blaðsins sjálfs í
augum allra skyniborinna manna“.
Þetta þykir Alþýðublaðinu
góður dómur með tilliti til þess,
hvaðan hann kemur.
*
Blöðin eru nú farin að bera
þess þó nokkum vott, að bæjar-
stjómarkosningar eru í nánd
í Reykjavík. Það er nú einnig
farið að ræða bæjarmálin. í
því sgmbandi hefir verið minnst
á útsvar Kveldúlfs síðastliðið
vor, sem Sj álfstæðisflokkurinn
og Framsóknarflokkurinn komu
sér samah um, að ekk: skyldi
vera nema 780 þúsund krónur,
þó að honum bæri að greiða 2
milljónir, í samanburði við
aðra skattgreiðendur bæjarins.
Tíminn reyndi í gær að afsaka
þátt Framsóknarflok|csins í þess
um ívilnunum við Kveldúlf með
eftirfarandi orðum:
„Eigendur togaranna í Reykja-
vík virtust reiðubúnir að flytja
skipin burtu, ef útsvörin væru
hærri. A. m. k. voru fiokksbræð-
ur þeirra í niðurjöfnunarnefndinni
þeirrar skoðunar, og þorðu því
ekki að haía útsvörin hærri.
Óbreyttum Sjálfstæðismönnum
mætti vera það ærið umhugsun-
arefni, að þessir máttarstólpar
flokksins bera hag bæjarins ekki
meira en svo fyrir brjósti, að þeir
ætla sér að flytja atvinnutækin
burtu, ef það tryggir þeim nokkr-
utm þúsundum króna ineira S
gróða.”
Það eru góðír borgarar, þess-
ir máttarstólpar Sjálístæðisr-
flokksins. En hefir ekki flokk-
ur Tímans kosið þá sér aö
bandamönnum x stjórn lands-
ins? Skyldu þeir vera eitthvað
betri borgarar landsins, en
bæjarfélagsins?
Það eru önnur áhugaroál, en
reykvísk bæjarmál og fslenzb
landsmál, sem fylla dálka 5rNýs
dagblaðs“ iþessa dagana. Rauðá
herinn á Rússlandi á tuttugui
og fjögra ára afmæli. í tilefní
af því birti „Nýtt dagblað“ á
sunnudaginn langa grein, sero
nefndist „Stalin var misskil-
inn“. Þar eru meðal annars eft-
irfarandi orð höfð eftir ein-
hverjum ameríkskum rithöf-
undí:
„Þegar lokasaga þessa hildar
leiks verður skráð, er mjög senni
legt að Stalins verði getið sem
mikilmennisins er frelsaði hinn
siðaða heim frá tortímingu með
glæsilegri herkænsku og dýpii
stjórnvizku en nokkur þjóðhöfð-
ingi hefir nokkru sinni sýnt á dög-
um hættu og þrenginga, þrátt fyrir
margvíslegan andróður.
Hér má vera að fullmikið sé
sagt. En þó sá tími sé enn ekkx
kominn, að samþykkt verði með
öllum atkvæðum að taka Stalin í
helgra manna tölu sem frelsara
mannkynsins, virðast aliar þessar
skýringar gáfulegar og á góðumi
rökum byggðar".
Hversu hressandi, að hafa
von um iþað, að dýrkun helgra
manna verði tekin upp á ný,
svo að ekki sé nú minnst á hittf
að fá Stalin í tölu þeirra!