Alþýðublaðið - 26.03.1942, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 26. marz 1942.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
r' ,***#! r,-^' *
Hvar eru orustuskip Japana?
ÍX"/ ' n
■*
J
*■
Þótt Japanir hafi háð margar sjóorustur í stríðinu og floti þeirra hafi víða farið, hefir enn mjög lítið borið á orustu-
skipum þeirra, og er talið, að þeir geymi þau, ef Bandamenn vilja knýja þá til mikillar sjóorustu. Aðeins einu japönsku
orustuskipi hefir verið sökkt, Haruna, og var það við Filippseyjar,

Nazistar viirna sMpnlefa að pvl að út~
rýma geðveikrasjúklingum i Þýskalandi
EFTIRFARANDI grein er tekin úr bókinni „Dagbók frá
Berlín“ eftir ameríkska fréttaritarann William L.
Shirer. Starfaði hann lengi í Berlín sem fréttamaður
fyrir ameríksk blöð, en síðast fyrir Columbia útvarps-
félagið. Hann var í Berlín fram á stríðstíma, en hætti þar
störfum, þegar hann gat ekki lengur starfað eftir eigin höfði
fyrir ritskoðuninni. ■ ,
LOKS hefi ég komizt til
botns í þessum „marmúðar-
morðum“ Þjóðverja. Það er ljót
mál.
Þýzka leynilögreglan, í sam-
ráði við þýzku stjórnina, hefir
látið drepa þá, sem á einhvern
hátt eru andlega sjúkir eða
veiklaðir. Hversu margir hafa
verið drepnir, veit sennilega að-
eins Himmler og fáeinar naz-
istaleiðtogar. Afturhaldsamur
og sannorður Þjóðv. áleit, að
þeir væru um hundrað þúsund-
ir, en ég held, að sú tala sé of
há. En áreiðanlegt er, að fjöldi
þeirra skiptir þúsundum, og
þeim fer stöðugt fjölgandi.
Hugmynd þessi átti upptök
sín rétt eftir fall Frakklands,
þegar nokkrir nazistaleiðtogar
stungu upp á þessu við Hitler.
í fyrstu átti ,,foringinn“ að gefa
út tilskipun um þetta efni, þar
sem með lögum væri svo fyrir
skipað, að menn, sem væru geð-
bilaðir að vissu marki, væru
sviptir lífi.En seinna var horfið
frá því ráði, þar eð það gæti
valdið Hitler óvinsældum, ef
það bærist út. Loks skrifaði
Hitler Gestapo og heilbrigðis-
yfirvöldunum bréf, þar sem
hann lét í ljós, að æskilegt
væri „í nafni mannúðarinnar“,
að menn, sem þjáðust af ólækn-
andi andlegum sjúkdómum,
væru sviptir lífi,
Um þetta leyti kemur við
sögu mótmælendaprestur einn,
að nafni Friedrich von Bodel-
schwingh. Ilann nýtur mikilla
vinsælda bæði meðal kaþólskra
og mómælenda í Vestur-Þýzka-
landi. í Bethel hafði hann hæli
fyrir andlega vanheil börn.
Þjóðverjar hafa sagt mér, að
þetta hafi verið fyrirmyndar-
hiæli í þessari grein og þekt um
víða veröld. Það virðist svo, sem
von Bodelschwingh hafi verið
skipað að láta af hendi börn,
sem verst voru haldin. Senni-
lega hefir hann haft grun um
það hvað biði þeirra, að minsta
kosti neitaði hann harðlega að
verða við þessari skipun. Yfir-
völdin héldu kröfu sinni til
streitu og von Bodelschwingh
flýtti sér til Berlínar til þess að
mótmæla. Hann hitti þar að
máli frægan skurðlækni, sem er
persónulegur óvinur Hitlers.
Skurðlæknirinn, sem vildi ekki
trúa sögunni, flýtti sér til yfir-
valdanna. „Foringinn“ sagði,(
að við þessu væri ekkert hægt
að gera, Því næst fóru þeir,
læknirinn og presturinn, til
Franz Gurtner, dómsmálaráð-
herra, og lofaði hann að kvarta
yfir þessu við Hitler.
Séra von Bodelschwingh fór
aftur til Bethel, en þegar þang-
að kom, skipaði yfirmaður naz-
ista þar á staðnum honum að
láta af hendi eitthvað af sjúk-
lingunum. Hann neitaði því
aftur, og kom þá skipun frá
Berlín um að taka hann fastan.
En þá neitaði yfirmaður naz-
ista á staðnum. Presturinn var
nefnilega vinsælasti maðurinn
þar, og hann vildi ekki bera á-
byrgð á því. Þá var gerð loft-
árás á hælið, og var því auð-
vitað haldið fram, að Bretar
hefðu gert hana, en til voru þeir,
sem leyfðu sér að hafa aðra
skoðun á því máli. ^
Seinna vöktu ýmsir kunningj-
ar mínir athygli mína á ein-
kennilegum dánarauglýsingum
í blöðunum. Það er siður í
Þýzkalandi, að setja smáauglýs-
ingar í blöðin um andlát manna,
úr hverju þeir hafa dáið, aldur
hins látna og greftrunarstað og
stundu. En það, sem var ein-
kennilegt við þessar auglýsing-
ar var það, að dánarstaðurinn
var allt af einn af eftirfarandi
þremur stöðum: (1) Grafeneck,
afsíðis kastali nálægt Munzing-
en, sextíu mílur suðaustur af
Stuttgart, (2) Hartheim, nálægt
Linz og (3) Sonnenstein, hæli í
Pirna nálægt Dresden.
Að því er Þjóðverjar 'sögðu
mér, fóru „mannúðarmorðin“
fram aðallega á þessum þremur
stöðum.
Mér hefir einnig verið sagt,
að þegar ættingjar og vanda-
menn fá heimsenda ösku þess-
ara fórnardýra, séu þeir alvar-
lega varaðir við því að spyrja
nokkurs í sambandi við andlát-
ið, og ekki skyldu þeir heldur
bera út neinar „slúðursögur“ í
tilefni af því.
Ég set hér örfá dæmi um dán-
arauglýsingar, er breyti auðvit
að nöfnum og slíku:
Leipziger Neueste Nachricht-
en, 26. okt. 1940: „Jóhann Diet-
rich, hermaður frá 1914—1918,
fékk þar mörg heiðursmerki,
fæddur 1. júní 1881, dáiim 23.
september 1940. Eftir að ég
hafði engar fregnir fengið af
honum vikum saman, barst mér
loks sú óvænta fregn, að hann
hefði látizt í Grafeneck í Wúrt-
enberg og þar hefði farið fram
bálför hans.“
Úr sama blaði í október: „Eft-
ir eftirvæntingarfulla bið vik-
um saman barst mér loks sú
fregn, að hjartkær sonur minn,
Hans, hefði dáið skyndilega 17.
september í Pirna. Jarðarför
hans fer fram 10. október.11 (
Enn ein „Við höfum fengið þá
óvæntu fregn, að hjartkær son-
ur okkar, Rudolf Múller, vél-
fræðingur, hafi látizt skyndi-
lega og óvænt í Linz. Bálför
hans fór fram þar á staðnum.“
Og loks: „Eftir margra vikna
óþreyjufulla bið í óvissu feng-
um við loks þær hræðilegu
fregnir þann 18. september, að
ástkær dóttir okkar, Mariame,
hefði dáið skyndilega 15. sept-
ember í Pirna. Okkur hefir ver-
ið send askan, og verður hún
jarðsett x heimagrafreit.“
STÚL.KA, sem fékk nýlega
„swagfger“ skrifar mér á
þessa leið: „Ég vildi mjög gjarnan,
að þú vildir minnast á dálítið, sem
mér liggur á hjarta. Ég bað sauma
stofu eina fyrir nokkru að sauma
á mig „swagger". Það var allt í
lagi og verðið á honum ákveðið.
Ég varð að borga 35 krónur um
leið og ég pantaði hann og gerði
ég það án nokkurra athugasemda,
enda er ekki nema von að sauma-
stofur vilji tryggja það að fólk
sæki föt, sem það hefir beðið um.
SVO KOM að því að „swagg-
erinn“ var tilbúinn, en ég varð
ekki lítið undrandi, þegar mér var
sagt að hann kostaði 60 krónum
meira, en um hafði verið samið.
Út úr þessu varð mikið stapp, en
svo fóru leikar að ég varð að
borga þessar 60 krónur til við-
bótar, en verða að flíkinni ella.
Þetta finnst mér alveg óþolandi
framkoma og væri réttast, að ég
nefndi nafn saumastofunnar, því
að fólk á að vara sig ó svona lcaup
mennsku.
MÉR ER SAGT að mikil brogð
séu að því að svona vörur séu seld
ar dýrari þegar á að taka þær, en
Þessi síðasta dánartilkynning
er dagsett 5. október og sýnir,
að viðkomandi yfirvöld hafa
látið það dragast í þrjár vikur
að senda öskuna heim. Mér er
sagt, að tuttugu og fjórar slíkar
auglýsingcu* sem þessar hafi
birzt í blöðunum í Leipzig í
fyrra helmingi októbermánaðar
1940.
Þeir Þjóðverjar, sem kunna
að lesa á milli línanna, hafa
sennilega orðið undrandi, þegar
þeir lásu athugasemdir, sem
þessa: „dó skyndilega“ og „ó-
vænt“. Og hvers vegna voru
líkin brennd? Hvers vegna voru
þau ekki send heim, eins og
venjulega er gert?
Ég hefi séð það form bréfa,
sem notað er, þegar vandamönn-
um eru tilkynnt andlátin. Þau
eru á þessa leið:
„Því miður verðum við að til-
kynna yður, að N. N., sem ný-
lega vsr flutt(ur) til hælis okk-
ar samkvæmt skipun yfirvald-
anna, dó skyndilega-----. Allar
lækningatilraunir reyndust ár-
angurslausar,
Með tilliti til þess, að sjuk-
dómurinn var alvarlegur og ó-
læknandi, verður að líta svo á,
sem andlátið hafi verið kær-
komin lausn frá ævilöngum
þjáningum.
Vegna ótta við óheilnæmi af
völdum rotnunar, skipaði lög-
reglan okkur að brenna líkið
strax.“
Slík bréf sem þessi eru ekki
sérlega sannfærandi fyrir ætt-
ingjana, og fyrir hefir það kom-
ið, að þeir hafa, er þeir hafa
fengið bréfið, tekið sér ferð á
hendur til þess að spyrjast fyrir
Þeir hafa þá komizt að raun um,
að S.-S.-menn hafa staðið á
þær voru sagðar þegar þær voru
pantaðar. En mér datt í hug,
hvernig fólk getur tryggt sig gagn
vart svona „svindli". Þegar það
borgar fyrir fram á það að láta
skrifa reikning fyrir allri upp-
hæðinni, færa inn á hann, það
sem borgað er fyrirfram og láta
það standa á reikningnum að flik-
in sé ekki afgreidd. Þennan reikn-
ing á að hafa í tveimur samritum
og heldur hvor sínu, kaupandinn
og seljandinn. Með þessu móti er
svindlið alveg útilokað.
FYRSTI DAGUR einmánaðar
var á mánudagiim, og góuþræll-
inn því á sunnudag. Jón gamli frá
Hvoli hefir sama sið og skáldin
í gamla daga, að kveða um merk-
isdaga og gefa um leið lýsingar
á veðurfari og árferði. Hann vakti
mig eldsnemma núna einn morg-
unihn og fékk mér þessar vísur,
sem hann kallar: „Góa 1942“:
,,Eigi sjaldan ýtum hjá
orku vald er lægra,
þegar faldinn þrýsta á
þytir kaldra dægra.
Góta ýtum ornaði.
— Öllum nýt sem sólin,
(Frh. á 6. síðu.)
(Frh. á 6. síðu.)
Bréf frá stúlku um „svindl“ í saumastofum og ráðlegg-
ingar hennar um, hvernig aðrar stúlkur geti varið sig
gegn því. — Vísur frá Jóni á Hvoli um góuna 1942.