Alþýðublaðið - 09.04.1942, Blaðsíða 2

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Finuntadagiur 9. apríl 1942.
Engar eldspýtnr |
ern fáanlegar. {
Engar eldspytur
voru fáanlegar í verzl-
unum bæjarins síðari hluta
dagsins í gær.
Ruddist fólk í búðirnar í
gærdág og keypti upp ailar
eldspýtur, sem þá voru til. En
um hátíðina barst það út að
lítið myndi vera til af eldspýt-
um og allt benti til að þær
yrðu upp gengnar síðari hluta
mánaðarins.
Kaupmenn vissu því varla
hvaðan á þá stóð veðrið í gær
þegar fólk keypti eldspýtur í
stórum stíl, þeir komust þó
fljótt að raun um hvað á seyði
var.
Eldspýtur hafa undanfarið
verið skammtaðar til kaup-
manna og stafar það vitanlega
af því að einkasalan mun hafa
óttast að þurrð yrði á þeim.
Hefir Alþýðublaðið heyrt að
eldspýtur séu væntanlegar til
landsins seint í þessum mánuði.
Eldspýtnaleysið kemur sér
illa fyrir alla, og þó verst fyrir
þá, sem hafa kolavélar og
gasvélar.
...■•.rfA'
'í&’fi- A;. .; fe(,;■ •-
Fundahöld um málið hafa staðið yfir á
Eyrarbakka, Stokkseyri og Selfossi.
—— —
Framkvæmdir kosta um 900 þúsund krónur.
Kjördæmamál-
ið í nefnd.
PNeffldfn hafðí ný haldið
fyrsta fnnd sinn.
STJÓRNARSKRÁR-
NEFNDIN, sem kosm
var í neðri deild alþingis að
aflokinni fyrstu umræðu kjör-
dæmamálsins, hefir nú haldið
fyrsta fund sinn og kosið sér
formann og ritara.
Formaður nefndarinnar var
kosinn Gísli Sveinsson, en rit-
ari Ásgeir Ásgeirsson.
T T ÍBÚAR á Eyrarbakka, Stokkseyri og Selfossi
hafa mikinn hug á að fá rafmagn til sín frá Sogsstöð-
inui, þegar hún verður stækkuð, en talin eru líkindi til að
stækkun stÖðvarinnar verði lokið á næsta hausti.
Fundir hafa verið haldnir eystra um þessi mál og hef-
ir náðst góður árangur af þeim. Mætti Jakob Gíslason, for-
stöðumaður Rafmagnseftirlits ríkisins á fundunum til að
skýra málin. Fyrst voru haldnir fimdir með oddvitum
hreppsfélaganna og fulltrúum þeirra í sýslunefnd, en síðan
voru haldnir almennir hreppsfímdir. Ákveðið var að halda
áfram undirbúningi svo að málið væri fullkomlega undir-
búið, þegar hægt er að setja þorpin í Ámessýslu í samband
við Sogsstöðina.
Það var almennt álit á fundum þessum, að hreppsfélögin
slægju sér saman um línulagnir. Hér er um mikið fjárhagsmál
að ræða. Talið er að framkvæmdirnar kosti um 900 þúsundir
króna, en í árslok 1938 var áætlun gerð um verkið og var hún upp
á 380 þúsundir króna.
Frægasti sjénleikir Bernard
Shaw syndur hér í hanst?
..... —♦ -
Það er^verið að æfa „Pygmalionu
Viðtal við frú Soffíu Guðlaugsdóttur.
LÍKUR eru til þess, að
fræga leikrit, Pygmal-
ion, eftir Bernard Shaw
verði sýnt hér í haust. Er
það frú Soffía Guðlaugádótt-
ir, sem hefir forgöngu í því
og hefir hún nú þegar fengið
leikritið þýtt. Ekki er enn
ákveðið, hvort Leikfélagið
tekur það til sýningar, en
ef svo verður ekki, hefir frú
Soffía fullan hug á að gera
það á eigin spýtur.
Blaðið átti í gær viðtal við
frú Soffíu um þetta áform
hennar.
„Takmark mitt með sýn-
ingu þessari," sagði frúin, „er
að sýna mönnum hversu slæm
meðferð móðurmálsins getur
orðið og hversu gott það á að
vera, en leikritið fjallar eins
og kunnugt er að mestu leyti
«m mállýti.“
— Hver þýddi leikritið?
„Það gerði Bogi Ólafsson,
yfirkennari, og ég hygg, að
honum hafi tekizt það fram úr
skarandi vel, en einmitt þýð-
ingin er mjög mikilsvert at-
riði, vegna efnisins.“
— Er nokkuð ákveðið, hverj-
ir fara með aðalhlutverkin?
„Nei, ekki , nema hlutverk
Lísu, blómastúlkunnar, en um
það er, þá sögu að segja, að ég
hef fengið 3 ungum og efnil.
.leikkonum það til æfinga, —
og fer síðán fram samkeppni
»m það, hver skuli fá hlutverk
ið. Verður væntanlega að skipa
dómnefnd til að fara með það
máL“
— Þarf ekki að vanda sér-
staklega framburð leikaranna
í þessu leikriti?
„Jú, og það ætti raunar að
vanda hann meira en gert er
í öllum leikritum, sem sýnd
eru. Það er mál, sem taka þarf
til rækilegrar athugunar hér á
landi, því að það er afar mik-
ilvægt, að leikarar hafi rétt-
an framburð á móðurmáli
sínu.“
Eins og kunnugt er, sýnir
Gamla Bíó um þessar mundir
kvikmynd, sem gerð er eftir
hinu fræga leikriti Shaws. —
Voru leikararnir í myndinni
sérstaklega valdir fyrir góða
málsmeðferð. —* Leikkonan
Wendy Hiller, sem fer með
hlutjverk blómasölustúlkunnar,
\
var valin, vegna þess, hve mik
ið vald hún hefir á mállýzkum.
í formála fyrir einni af hin-
um ensku útgáfum á leikrit-
inu segir Bernhard Shaw: —
„Englendingar bera enga virð-
ingu fyrir móðurmáli sínu og
þeir vilja ekki kenna börnum
sínum rétt.“ í þessari sömu út-
gáfu reyndist enska stafrófið
ekki ■ nóg til að færa í letur
mállýtin, þar sem þau eru
verst, og því varð að grípa til
s,érstakra hljóðtákna.
: Má segja, að sýning á Pyg-
málion hér á landi, sé éinmitt
nú þörf áminning.
Þetta mál hefir nú vakið
meiri áhuga en áðuir, vegna
frumvarps, sem þingmenn Ás-
nesinga bera fram á alþingi.
Fjallar það um sérleyfi til þess
að veita raforku til Selfoss, Eyr-
arbakka og Stokkseyrar.
Er svo ákveðið í frumvarpinu
að sérleyfistíminn sé 20 ár. Enn-
fremur segir í frumvarpinu:
„Skilyrði fyrir sérleyfi og
hlunnindi sérleyfishafa til
handa eru þau, er nú skal
greina:
1) Að stofnað verði félag til
að veita rafmagni og reka fyr-
irtækið, sem ekki hafi minna
en 900 þús. króna stofnfé.
2) Að gerð veitunnar sé þann-
ig, að öruggt sé, að hún geti
fullnægt þeim byggðarlögum,
sem ætlazt er til að fái raf-
magn frá veitu þessari.
3) Að ríkisstjórnin gefi út
reglugerð um .rekstur veitunn-
ar. Má þar ákveða sektir fyrir
brot gegn reglugerðinni.
4) Að' ríkið eigi, að sérleyf-
istímanum liðnum, kauprétt á
veitunni fyrir matsverð. Nú
telur ríkisstjórnin nauðsynlegt
vegna hagsmuna almennings,
að kaupa fyrirtækið, og er það
heimilt eftir að 10 ár eru liðin
af leyfistímanum, og fellur þá
sérleyfið niður. Kaupverðið
skal ákveða með mati.
5) Að byrjað sé á veitunni
undir eins og ástæður frekast
leyfa og efni til hennar er fá-
anlegt, að dómi ráðuneytis.
6) Að sérleyfishafi hlíti þeim
skilyíðum öðrum, er ríkiSstjórn
in telur rétt að setja, þar á
meðal viðurlögum.
Ríkisstjórninni er heimilað
að ákveða í leyfisbréfinu:
i a) Að engum sé heimilt að
vinna raforku til eigin! nota á
svæðinu nema með leyfi ráðu-
neytis.
b) Að leyfishafi skuli verá
undanþeginn tekju- og eignar-
skatti til ríkissjóðs og útsvari
til sveitar. Ennfremur skal
hann undanþeginn að greiða
innflutningsgjöld ef efni og
tækjum til veitunnar fyrstu 5
ár leyfistímans, frá því byrj-
að var á verkinu.“
í greinargerðinni er þetta
mál skýrt nánar. Segir þar m.
a.: „Síðan Sogsstöðin var
byggð hafa þeir, er í ofanskráð
um kauptúnum búa, ásamt
mörgum öðrum Árnesingum,
haft mikla ánægju af að horfa
á glampandi rafljósin við stöð-
ina, en meiri gæða og gagns
hafa þeir ekki af henni notið
hingað til. Þetta er langstærsta
rafstöð landsins. Hún er innst
inni í Ámesþingi, en að kalla
enginn Árnesingur hefir henn-
ar enn hin minnstu not. Þó er
aðstaðan ágæt til þess, að
margir Ámesingar gætu feng-
ið yl og Ijós frá þessum afl-
gjafa. En þegar gerð hefir ver-
ið tilraun til að veita þessu
afli út um héraðið, hefir ótal
snörum verið brugðið á loft
málinu til hindrtmar. Hverju
byggðu bóli er þessi aflgjafi
gagnlegur og ánægjuríkur, en
þar, sem þéttust er byggðin,
er auðvitað auðveldast að veita
honum út um byggðina og láta
slíkt fyrirtæki bera sig. Og
fyrir þær sakir verður þéttbýl-
ið enn um skeið að sitja í fyr-
irrúmi um slíkar framkvæmd-
ir. Hvað þessi kauptún snertir,
þá skortir þau tilfinnanlega
rafmagn. Þau hafa bæði lítið
og dýrt mótorrafmagn.
Ýmiss konar starfsemi í
þessum kauptúnum bíður hinn
mesta hnekki við það að hafa
ekki rafmagn, og allur iðnað-
ur í þessum kauptúnum verð-
ur í kaldakoli, unz rafmagn
frá Sóginu er fengið. Nú er
rýmra um peninga manna á
milli en verið hefir oft áður.
Teljum við flutningsmenn
þessa máls, að maígir fram-
takssamir menn mundu vilja
leggja fram fé til að hrinda
þessu nauðsyhjámáli í fram-
Hitaveitnskipið
SKIPEÐ, sem á að taka
hitaveituefniS iré
Ameríku hingað er nú vestza
og mun vera að hlaða. Ek&i
er enn vitað hve nær þaS
mun koma hingað, enda eru
allar ferðir mjög óvissar og
ekki hægt að ákveða neinar
áætlanir um ferðir skipa á
þessum timum.
Talið er að um 800 verka-
menn þurfi til þess að full-
gera hitaveituna fyrir næsta
áramót og mimu ýmsir hafa
áhyggjur riokkrar af þvi
hvort takast muni að fá nógu
marga menn í þær nauðsyn-
legu framkvæmdir.

Nemendnr lennta-
skólans sýna Spansk
Nemendur mennta-
SKÓLANS hafa undan
farið æft leikritið Spansk-
flugan eftir Amold og Bach
og mun frumsýnipg á því
verða á mánudag. Er ánægju-
legt, að nemendur skólans
skuli nú aftur sýna leikrit*
en í fyrra treystust þeir ekki
til þess, vegna hinna erfiðu
aðstæðna, sem skólinn á við
að búa.
Leiðbeinandi við æfingar
þessa leikrits hefir verið Frið-
finnur Guðjónsson. Hafði
Bjami Björnsson tekið það að
sér, og var æfingum 1. þáttar
lokið, er hann lézt.
Frumsýningin verður, eins
og áður er getið, á mánudag,
en sýnt verður aðeins þrisvar
sinnum hér í bænum og nokkr
um sinnum utan bæjarins.
Leikendur eru þessir:
Stefán Haraldsson,
Ólafur Stefánsson,
Hólmfríður Pálsdóttir,
Björn Th. Bjömsson,
Hallgrímur Sigurðsson,
Einar Kvaran,
Kristín Helgadóttir,
Sigriður Sigurjónsdóttir,
Ragnhildur Ingibergsdóttir.,
Helga Möller,
Sigurður Baldvinsson,
Björn Tryggvason.
Karlakórinn Geysir
á Akureyri hélt hljómieika í
Akureyrarkirkju á páskadag.
Söngstjóri var Ingimundur Áma-
son. Lög voru á dagskránni eftir
Björgvin Guðmundsson, Sigvalda
Kaldalóns og ýms erlend tónskáld.
Einsöngvarar vorú Ilermann
Stefánsson, Henning Kondirup,
Jóhann Guðmundsson, Kristima
Þorsteinsson og Guðmundur
Gunnarsson.
Garðyrkjufélag íslands
heldur miðdag með dansleik
fyrir gesti í Skíðaskálanum S
Hveradölum n.k. laugardag k.l
7.30.
kvæmd, ef þeim með lagasetn-
ingu er veitt sæmileg aðstoð til
þess.
*