Alþýðublaðið - 14.04.1942, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 14. apríl 1942.
ALt> YÐUBLAÐIÐ
9
Ameríkskt beitiskip.
...._....

Þetta er eitt af beitiskipum ameríkska flotans, Wichta. Þau hafa nú mikið og erfitt hlutverk, þar sem er fylgd kaupskipa-
lestanna til Ástralíu.
\
Sjóstríðið

UM þessar mundir, þegar
allt er á tjá og tundri í
veröldinni, er erfitt að gera sér
grein fyrir þýðingu hinna ýmsu
viðburða, sem okkur berast
daglega fregnir af. Frá sjóhern-
aðinum, til dæmis, fáum við
þær fregnir eirrn daginn, að á
þessnm stað hafi orðið sjóorusta,
loftárás á skipalest á öðrum stað
og á iþriðja staðnum, þar sem
áður hafði verið talin hættu-
laus siglingaleið, hafði kafbát-
ur gægzt upp á yfirborðið og
látið til sín taka. Við greinum
ljóslega hín einstöku tré, en
allan skóginn gengur okkur
erfíðlega að sjá í réttu ljósi.
Það er ekki fyrri en nokkur
tími er liðinn frá því er atburð-
irnir gerðust, sem við getum
komizt að niðurstöðu um það,
hvaða þýðingu þeir hafa haft.
Það er líkt og þegar menn horfa
á mynd í listasafni og ganga
aftur á bak til þess að fá fjar-
sýn í myndina. Við verður að
hoitfa á atburðina í fjarrsýn
tímans, einkum ■ ef um er að
ræða hernaðinn í Kyrrahafinu,
vegna fjarlægðarinnar milli
hinna ýmsu staða. Frá Pearl
Harbor, aðalflotastöð Ameríku-
manna í Kyrrahafi, til Yoko-
hama í Japan er rúmlega niu
daga sigling. Frá San Francisco
á meginlandi Ameríku til
Sarnoaeyja er ellefu daga sigl-
ing. Frá Tokio til Nýju Guineu
er tíu daga sigling. Frá San
Francisco til Sidney í Ástralíu
er tuttugu. daga sigling. Frá
Pearl Harbor til Fijieyja, flota-
stöðvar Breta í Suður-Kyrra-
hafi, er sjö daga sigling. Og frá
Samoaeyjum til New Zealand
er þriggja og hálfs dags sigling.
Þessi tími áætlaður fyrir
skip, sem sigla 17 mílur á
klukkutíma. Kaupskip eru senni
lega um helmingi lengur.
Japanir hafa reynt að sýna,
að sjóhernaðaraðferðir Amer-
íkumanna og Breta séu orðnar
ureltar. Grundvallarregla þeirra
er sú ,að leggja aldrei af stað
með síóra herskipalest yfir haf,
fyrr en þeir eru orðnir allsráð-
andi á því hafi. í desember-
mánuði síðastliðnum 'sáu Jap-
anir, að hinn takmarkaði floti
Breta hafði nóg að gera á höf-
unum við Evrópu og ekki var
hægt að búast við því, að hann
gæti framkvæmt neinar hern-
aðaraðgerðir í Suður-Kínahafi.
Þeir myndu því, geta náð á
vald sitt öllu svæðinu milli For-
mosa undan Kínaströndinni og
Singapore.
Þetta heppnaðist, jafnvel
betur en Japanir höfðu gert
sér vonir um. Bretar voru brotn
ir á bak aftur í Suður-Kína-
hafi, þegar „Prince of. Wales“
og „Repulse“ var sökkt. Kyrra-
hafsfloti Ameríkumanna gat
ekki notið sín vegna þess, að
Japanir höfðu náð á vald sitt
ýmsum flotastöðvum og hann
var allur á ringulreið eftir hina
djörfu árás Japana á Peai'l Har-
bor. Japanirnir fengu stundar-
yfirráð yfir Suður-Kínahafi og
þeir notuðu sér þau til gífur-
legra hernaðaraðgerða. Á þrem
mánuðum fóru þeir yfir 3000
mílna svæði og' komu sér þar
fyrir. Að vísu var þeim veitt
mótstaða bæði úr lofti og af sjó.
En þeir voru nægilega sterkir
til þess að fá framgengt því,
sem þeir ætluðu sér.
Nú virðist, svo sem nýir, þýð-
ingarmiklir atburðir séu í vænd-
um. Það lítur svo út, sem inn-
rás í Ástralíu sé yfirvofandi
og að Japanir séu að því komnir
að rjúfa samgöngur banda-
manna á Indlandshafi. Þeir hafa
náð á sitt vald stórum land-
flæmum með hráefnum, sem þá
vanhagaði mest um til hemaðar-
framleiðslunnar og þeir halda
opnum siglingaleiðunum til
þessara stáða. Skip, sem flytja
farma frá Singapore til Naga-
saki í Japan, virðast ekki þurfa
að óttast neinar árásir, nema
frá ameríkskum kafbátum.
Hernaðaraðferðir þeirra á sjón-
um virðast hafa borið glæsileg-
an sigur af hólmi yfir hinum
gömlu sjóhernaðaraðferðum.
Og þó ....
Önnur kennig um sjóhernað-
að, er kenningin um tilveru
flotans. Torrington varpaði fyrst
fram þeirri kenningu árið 1692.
Og Kipling gerði almenningi
hana kunna í hinum ágætu
greinum sínum um flotann í
lok Viktoríutímabilsins. Tilvera
flota felur jafnan í sér mikla
ógnun. Það þýðir, að svo lengi
sem óvinurinn á flota, þá hef-
irðu ekki óskoruð yfirráð yfir
höfunum, þó að þú hafir jafn-
stóran flota og jaínvel útbúinn.
Þú getur aðeins haft yfirráð
yfir vissum svæðum um stund-
arsakir. Og ekkert, sem hefir
skeð síðustu mánuðina hefir
hrakið /þessa kenningu. Þrátt
fyrir alla sigra Japana í Kyrra-
hafi er ameríkski flotinn enn
þá orrustufær og getur hafið
árás hvar sem honum þóknast
og hvenær, sem hann vill.
Enn þá hefir ekki komið til
átaka, sem sýna hvor flotinn er
sterkari, sá japanski e'ða hinn
ameríkski. Við vitum ekki,
hvort hægt er að ásaka hern-
aðarfræðingana fyrir það eða
ekki, því að við vitum ekki,
hvaða rannsóknir og athuganir
liggja að baki hernaðaraðgerð-
unum. Allt og sumt, sem við
vitum, er það, að æðisgengin
styrjöld er háð á báðum hvel-
um jarðar.
Ekki er hægt fyrir bandamenn
að bæta aðstöðu sína í Austur-
löndum, nema að vinna algeran
sigur á aðalorrustuflota Japana
I þessari styrjöld hafa menn
lítið orðið varir við mátt hans
undir forustu Yamamoto að-
míráls. Hann hefir ekki verið
nefndur í fréttunum um hern-
aðaráðgerðirnar í Austur-Indí-
um. Og' þó hafa allar hernaðar-
aðgerðir Japana verið gerðar í
skjóli þessa ósýnilega flota.
Flotinn er ekki ýkjamikill að
skipafjölda. Sagt er að hann sé
átta orrustuskip og ef til vill
tvö til vara. Gagnvart honum
er Bandaríkjaflotinn, sem nú er
til í Kyrrahafi og að því er
Knox flotamálaráðherra hefir
sagt, er verið að byggja seytján
orrustuskip til viðbótar og
munu þau verða til búin innan
ekki mjög langs tíma. Það er
vafasamt, hvort Japanir geta
haft meira en fjórðapart þeirr-
ar herskipatölu í smíðum.
*
Ekki megum við heldur
gleyma því, að sigrar Japana
í Malajalöndum hafa kostað þá
töluvert tjón á smærri orrustu-
skipum. Opinberar skýrslur,
bæði hollenzkar og ameríkskar,
sýna, að yfir fimtíu japönsk
beitiskip og tundurspillar hafa
verið eyðilagðir eða skemmdir.
Það er fimmti hlutinn af her-
skipastólnum, sem þeir hófu
með þátttöku sína í heimsstyrj-
öldinni.
Þýðingarmesta stund Japana
í styrjöldinni verður sú, þegar
Yamamoto verður neyddur til
orrustu með flota sinn. Hann
hefir raunverulega allan flota-
styrk Japana undir sinni um-
sjá og á lítið til vara, ef fylía
þyrfti í skörðin .Hann gæti
tapað stríðinu á einu kvöldi.
Ósigur og gereyðing flota hans
myndi þýða það, að sá vamar-
garður ,sem Japanir hafa unnið
sigra sína í skjóli við, væri brot
inn. Það myndi svipta Japani
jdirráðum yfir suðvestur Kyrra-
hafi, sem þeir hafa notað sér
eftir beztu getu. Það er mjög
sennilegt, að hinn japanski
aðmiráll reyni að komast hjá
orrustu svo lengi sem honum er
unnt. Takmark hans hlýtur að
vera það, að hafa flota sinn sem
ógnun gagnvart þeim mögu-
leika, að bandamenn reyni að
vinna upp aftur það tjón, sem
þeir hafa beðið í Suður-Kína-
hafi. Það getur liðið á löngu
áður en 'Nimitz, yíirmaður ame-
ríkska flotans getur neytt
Yomamoto til orrustu, þar sem
hann hefir svo stórt svæði til
þess að leika feluleik sinn á.
Fyrir rúmum tuttugu og fimm
árum síðan lágu brezki og þýzki
flotinn í 500 mílna fjarlægð
hvor frá öðrum í tuttugu og
einn mánuð, áður en hægt var
að neyða Þjóðverja út í orrust-
una við Jótlandssíðu. Fyrir
hundrað og fimmtíu árum lá
floti Nelsons í tuttugu og tvo
mánuði í Toulon, • áður en
franski flotinn gaf honum færi
á sér, og jafnvel þá slapp hann
frá honum.
Niðurstaðan virðist vera sú,
að ef Japanir halda þeim lönd-
um, er þeir hafa tekið, þá hlýt-
ur japanska herforingjaráðið að
hafa fundið upp eitthvert snjall
ræði, sem enginn hefir fundið
upp áður. Margt hefir verið
hægt að læra af sigrum Japana
undanfarið. En ef til vill er
meira eftir að læra og vera má,
að Japanir þurfi líka eitthvað
að læra.
Fermingarnar. Litlu börnin, sem valda truflunum. Vand-
ræðamál fyrir prestana. Orðsending til foreldranna.
Síðasta ástandsvísa Jónasar frá Grjótheimi.
ASUNNUDAGINNN fór fram
fermlng í Hallgrímssókn,
séra Sigurbjörn, og í Nessókn. Það
er alltaf hátíðleg athöfn þegar
ferming fer fram, að minnsta kosti
fyrir börnin, sem fermd eru. All-
ir muna fermingardag sinn, og í
sambandi við hann lifa minning-
ar í huganum, sem seint mnnu
gleymast. Ég held, að allir þeir,
sem ritað hafa æfiminningar sín-
ar, eða hafa látið rita þær, hafi
getið fermingardags síns ná-
kvæmlega og miðað við hann
þáttaskipti í lífi sínu. Theódór
gamli Friðriksson minnist síns
fermingardags á ógleymanlegan
hátt.
EN í SAMBANDI við íerming-
arnar hér í Reykjavík hefir kom-
ið upp vandamál, sem er að
verða æ erfiðara viðfangs með
hverju ári, sérstaklega fyrir
prestana og einnig fyrir ferming-
arbörnin., Það er farið að tíðk-
ast mjög, að hundruð barna
streymi til kirknanna, þegar
fermt er. Hér er ekki eingöngu
um að ræða stálpuð börn, heldur
einnig smábörn, sem raunveru-
lega eru bezt komin á heimilum
sínum.
ÞESSI BÖRN koma af stáð £
kirkjunum mikilli ringulreið og
frá þeim stafar stöðug truflun.
Þau klifra upp á stóla og bekki,
teygja sig upp til að geta séð
það, sem fram fer, ýta við þeim
næsta, reka hann frá, og biðja
bæði önnur börn og fullorðna að
fara frá. Svo detta þau stundum
niður af bekkjunum og meiða sig.
EINS OG GEFUR að skilja
skapar þetta miklar truflanir og
ringulreið. Presturinn áminnir
börnin jafnvel úr stólnum qg
fullorðnir reyna . að þagga niður
í börnunum, en það ber ekki ár-
angur, sem varla er von. Það er
n,auðsynlegt að einhverjar um-
bætur fáist á þessu. Foreldrar
mega ekki láta lítil böm fara í
kirkju, nema þau séu í fylgd með
fullorðnum. Þegar fermingar fara
fram eru kirkjurnar ætlaðar
fermingarbörnunum og skylduliði
þeirra og þó að kirkjan eða
presturinn sé ekki að amast við
neinum, þé er kirkjunni ætlað
sérstakt hlutverk þennan dag og
prestinum einnig — og það verð-
ur að vera hægt að leysa það a£
hendi.
Frh. á 6. síðu.