Alþýðublaðið - 05.05.1942, Blaðsíða 5

Þrtðjudagtu' 5. maí 1&42.

ALÞYÐUBLAÐIÐ
MatvælaskamiEiíariiir i ófrlðar
Iðndonnm á mefginlandi Evrépn
...
Þjóðverjar lifa á kostnað undirokuðu þjóðanna.
........
Venjulegir Erfiðis Verkm. i
neyíendur menn þungaiðju
Hann og hún.
Stúlkan er í snjóhvítri dragt úr ensku ullarefni og með henni
er snjóhvítur verðlaunahundur.
Enn um krakkana sem flækjast í strætisvögmmum. —
Búðarstúlka svarar bréfi „Frú X“ — Hefir hrokinn
aukizt með vaxandi peningaveltu?
ATVÆLASKÖMMTUN
var almennt komið á í
Evrópu árið 1941. Þjóðverjar á
meginlandinu verða einungis að
treysta á sína eigin matvæla-
framleiðslu, sem auðvitað
minnkar bæði að magni og
gæðum því lengur sem stríðið
dregst og hafnbannið varir.
Skorturinn verður enn .þá meira
áberandi vegna þess, að menn
vantar tii matvælaframleiðsl-
unnar. Kvikfjárrækt og akur-
yrkja getur ekki þróazt sakir
þess, að fóðurtegundir og áburð
ur, sem fenginn var handan yf-
ir höfin, fæst nú ekki lengur.
Þjóðverjar hirða afganginn af
landbúnaðarframleiðslu Dónár-
landanna, Hollands, Danmerkm-
og Ítalíu. Matvælaskömmtun
Þjóðverja hefir ekki verið
breytt mikið frá upphafi stríðs-
ins, en í herteknu löndunum, að
Ítalíu með talinni, er matvæla-
skortur tilfinnanlegur.
Næringarþarfir og mataræði
er mismunandi í hinum ýmsu
löndum. Fólk í iðnaðarlöndun-
um þarf kjarngott fæði, svo sem
kjötmeti, viðbit og ávexti. í ak
uryrkjulöndunum er kcrnmetið
aðalfæðutegundin. Loftslag og
veðurf ar hef ir einnig mikla þýð-
ingu í þessu tilliti. í Suður-Ev-
rópu er meðalneyzla kjöts og
viðbits töluvert mínni en í Mið-
og Norður Evrópu. Meðalneyzla
vissra matvælategunda er mjög
mismunandi í hinum ýmsu lönd-
um, þahnig, að samanburður
getur verið villandi. Og jafnvel
innan hvers lands er allmikill
mismunur á neyzlu matvæla;
neyzla iðnaðarmanna er önnur
en landbúnaðarmanna.
Skömmtunarkerfi Þjóðverja
er mjög sundurliðað. Auk mat-
arskammta handa venjulegum
neytendum eru skammtar fyrir
böm, fyrir erfiðisnienn og
verkamenn í þungaiðnaðinum,
fyrir þá, sem vinna á nóttunni
og þá, sem hafa óvenjulega
langan vinnutíma. Mismunur-
inn er einkum fólginn í skömmt
un kjöts, brauðs og viðbits. Um
þessar mundir er skömmtunín,
mæld í únzum, en hver únza er
tvö lóð, á viku sem hér segir:
Brauð 79,0 127,0 162,0
Kjötmeti 14,1 28,2 35,3
Viðbit 8,8 13,4 25,0
BRAUÐSKAMMTUIl bama
imdir 8 ára aldri er 39 únz-
ur, en barns á aldrinum 6 til 10
ára 60 únzur. Þó er allmikill
munur á viðbitsskömmtun
■barna. Sykur- og ost-skammtur
er jafn handa öllum tegundum
neytenda. Öllum öðrum matar-
tegundum, nema kartöflum og
grænmeti, er úthlutað eftir
birgðamagni. Á hverri viku er
úthlutað vissum fæðutegundum,
svo sem marmelaðe, sultu, hun
angslíki, eplum, appelsímmi o.
þ. h. gegn sérstökum skömmt-
unarmiðum. Mjólk er einungis
útbýtt til barna og þungaðra
kvenna. Engin ákveðin skömmt-
un er á eggjum. Kartöflur og
grænmeti er ekki skammtað, en
viðskiptavinirnir verða að láta
skrifa hjá kaupmanni sínum,
hversu mikið þeir fá af þéim
vörutegundum.
Annað skömmtulag gildh’ um
landbúnaðarfólk, það sem kall
að er að framleiði handa sér
sjálft. Það fær stærri skammta
af kjöti, brauði og viðbiti. Auka-
skömmtunarseðlum fyrir erfiðis
menn er úthlutað af verksmiðju
stjórunum, og í veitingahúsum
er aðeins afgreiddur matur gegn
skömmtunarmiðum. Þannig er
raunverulega ómögulegt að ná
í bii gðir án skömmtunarseðla.
í Bretlandi hins vegar eru
flestar skammtanir eins fyrir
alla neytendur. Venjulegur
kjötmeíisskammtur á mann á
viku er 24 únzur móti 14,1, sem
er meoalskammtur í Þýzkalandi,
og 28,2 fyrir erfiðismenn, og
35,3 fyrir verkamenn í þunga-
iðju. En brezkir verkamenn fá
aukaskammt í hinum sameigin
legu eldhúsum sínum og á veit-
ingahúsum. Viðbitsskammtur í
Bretlandi er 8 únzur, en 8,8 í
Þýzkalandi, og brezki sykur-
skammturinn er ofurHtið minni
en sá þýzki. En þrátt fyrir þetta
er ekki ,vafi á því, að í Bret-
landi er meiri matvælaskammt-
ur á mann en í Þýzkalandi, og
gæði matvælanna eru miklu
meiri.
*
SAMANBURÐUR á mat-
vælaskömmtun í hinum
, ýmsu löndum Evrópu er erfiður.
Nákvæmar tölur er að eins hægt
að fá 3rfir brauðneyzlu. Núver-
andi brauðskömmtun, mæld í
únzum, á viku, er sem hér segir:
Veaijulegur Verkamaður
neytandi í þungaiðju
Þýzkaland . . 79 162
Danmörk . . . 75 132
Noregur .... 58 120
Holland .... 71 142
Belgía 56 112
Frakkland . . 58 86
Pólland .... 49 55
.Grikkland . . 47
Ítalía 50 100
Finnland . . . 49 106
Spánn . .... 20 43
Svíþjóð .... 65 97
*
í Ungverjalandi hefir verið
komið á brauðskömmtun í Bu-
dapest og ýmsum fleiri stórum
borgurn. I Slóvakíu, Rúmeníu,
Búlgaríu og ýmsum héruðum
Júgóslavíu er haft eftirlit með
neyzlu kormnatar, en enn þá
hefir ekki verið komið á
skömmtunarkerfi og engar upp-
lýsingar er hægt að fá þaðan
eða skýrslur. Gæði brauðsins
eru mjög mismunandi. Nærri
því alls staðar er brauðið meira
og minna svikið. í hinum norð-
lægari löndum er venjulega
saman við það kartöflumjöl, en
í Balkanlöndunum og í hinum
suðlægari löndum maismjöl og
rísmjöl. í öllum þessum lönd-
um er erfiðara um brauömeti
en í Þýzkalandi. Skammtarnir
eru mjög litlir og erfitt er fyi’ir
neytendurna að bæta það upp
með kartöfluneyzlu.
Það er erfitt að ná í skýrslur
yfir kjöt-, viðbits- og ost-
skammt í hinum ýmsu löndum
Evrópu. í hemumdu löndunum
er skammturinn oftast tilfinn-
anlega naumur. Eftirfarandi
tölur (únzur á viku, eíns og áð-
ur) sýna muninr} á skammtin-
um í Þýzkalandi og fáeinum
öðrum löndum í Evrópu:
Kjöt Viðbit
Þýzkaland — nú 14,1 8,8
Þýzkaland — 1916 8,8 4,0
Danmörk (x) 12,3
Noregur (y) 8,6
Holland 2,5 7,0
Belgía 8,6 3,7
Frakkland 8,8 (z)
Pólland . . 4,4
Finnland 2,5 1,3
Svíþjóð 17,6. 8.8
(x) Kjöt er skammtað þann-
ig, að vissir kjötföstudagar eru
í viku, og fer fjöldi þeirra eftir
birgðamagni.
(y) Slátrararnir skammta
kjötið og úthluta birgðum til
viðskiptavina, en sú úthlutun
er óregluleg.
(z) Kjötskömmtun er aðeins
að nafninu til og viðbit fæst
Frh. á 6. síðu.
EG ER AEVEG sammála frú
sem skrifaði mér í
fyrradag mn hegðun barnanna í
strætisvögnunum. í sannleika sagt
eru krakkarnir að verða plága í
þessum vögnimi. Ég hygg að
krakkar séu í meirihluta meðal
viðskiptamanna strætisvagnanna,
Mér virðist að mjög'mikill fjöldi
barna fari allt af I strætisvögnum,
þegar þau þurfa að fara í IVIiðbæ-
inn í. d. úr Austurbænum eða
V esturbænum.
OFT VERÐA bifreiðastjórarnir
að neita fullorðnu fólki um rúm í
vögnunum vegna þessara krakka.
Þetta er ekki gott og það er óþol-
andi að skítugir smástrákar sóu að
flækjast langan tíma í vögnmium,
en það ber einmitt mjög míkið á
því. Vitanlega er ekki hægt aö
neita börnunum um far, en það á
að neita krökkum um að flækjast
fram og aftur með vögnunum —
og foreldrar ættu ekki að geta
krökkum sínum ayra fyrir strætis-
vagni í hvert skipti, sem þau þurfa
að fara bæjarleið.
.,BÚOAR8TÚLKA“ skrifar mér:
„Mér þykir vera hátt risið á frú
,,X“ beirri, sem skrifar þér, Hann-
es minn, um ókurteisi og hirðu-
leysi okkar búðarfólksins. Hún ber
okkur á brýn, að við séum fliss-
andi að tala um einkamál okkar.
þegar við eigum að vera að af-
greiða. Þá segir hún, að viðskipta-
menin þurfi oft að spyrja um hið
sama til þess að fá svar.“
„ÉG SKAL JÁTA, að ég er ekki
kunnug í öllum verzlunum bæ.iar-
ins, en hérna vinna mjög margar
stúlkvu: og ég fullyrði, að lýsing
frúarinnar getur ekki átt við okk-
ur. Hér erum við líka alltaf önn-
um kafnar svo að við höfum alörei
tíma til neins armars en aö sinna
viðskiptamönnunum. Ég vil geta
þess, að húsbóndi okkar hefir mjög
nákvæmt eftirlit með búðinni.“
„FRÚ „X“ VITNAR í danska
máltækið „Kunden har altid ret“.
Ég þekki þessa heimspeki um að
starfsfólk, verzlanamia skuli alltaf
skríða fyrir viðskiptamönnunum,
hvað sem þeir geri og hvað sem
þeir segi. En ég veit, að „Kunden
har ikke altid ret“ — það er langt
frá því — og reykvíkskar hús-
mæður margar hverjar eru lengst;
frá því. Margar þeirra sýna starfs-
fólki verzlananna dæmafáa ósvifni
og margs konar ónærgætni. En
þetta tala þær ekki um og skrifa
ekki um.“
„ÉG VEIT ÞAÐ, Hannés minn,
að það mætti vera meiri regla í
mörgum verzlunum í bænum, en
ég hygg þó að verzlunarfólk hér í
Reykjavík sé yfirleitt kurteist og
boðið og búið til að gera kurteis-
um viðskiptavinum til hæfis.“
ÉG VEIT, að eitt er alveg rótt
hjá frú „X“: Ókurteisi gagnvart
viðskiptavinum hefir aukizt stór-
kostlega síðan vexzlanimar hættu
að þurfa að berjast um viðskipta-
mennina. Þetta er slæmt, og ættu
kaupmenn að reyna að koma í veg
fyrir það. Hins vegar býst ég líka
við að hroki viðskiptamanna hafi
Frh. á 6. síðu.
Branatryfiglngar
Llfts*fi9giiigar
Yátryggingaskrifstofa
Slgfúsar Sighvatssoiar
L æ k | argotn 2