Alþýðublaðið - 15.07.1942, Síða 6

Mlðvikadagu? 15. jiM 1942.
TILKYNNING
Við undirritaðir höfum selt Vélastæðið Odda, Akur-
eyri, Vélsmiðjunni Odda h.f. Um leið og við þökkum við-
viðskiptavinum okkar góð viðskipti á liðnum árum, vænt-
um við þess, að þeir láti hina nýju eigendur njóta sama
trausts framvegis og þeir hafa sýnt okkur.
Akureyri, 8 .júlí 1942.
i
Gunnlaugur S. Jónsson. Jón Þorsteinsson.
Vélsmiðjan Oddi h.f. hefir keypt Vélaverkstaaðið
Odda, Akureyri, af þeim Gunnlaugi S. Jónssyni og Jóni
Þorsteinssyni. Munum vér reka vélsmiðju áfram í Strand-
götu 49, Akureyri, vinna að nýsmíði og aðgerðum á vélum,
og skipum o. fl. Vér munum kappkosta að leysa alla vinnu
vel og vandlega af hendi, og reynast maklegir þess trausts,
sem verkstæðið hefir notið til þessa.
Akureyri, 8 .júlí 1942.
Vélsmiðjan Oddi h.f.
Ég var gísl hjá Þjóðverjum.
Framh. af 5 s.íðu.
kozsk tvíburana, 14 ára gamla
drengi.
Nýjar fimm manna raðir voru
settar að baki okkur. Engmn
sagði orð. Varðmennirnir komu
og fóru, snjórinn marraði undir
fótum þeirra. Við heyrðum ein-
hvem detta og gizkuðum á, hver
það gæti verið. Szabuniewcz,
sem stóð næstur mér, hneig fyr-
ir fætur mér. Hann hreyfðist
ekki, þótt hann væri barinn.
Þegar varðmaður lýsti framan í
harm, sá ég, að hann var látinn.
„Harun hefir haft hjaTtasjúk-
dóm í 20 ár,, og ég hefi haldið í
honum lífinu til ,þess að þessi
yrðu endalok hans.“
Það mun hafa verið um mið-
nætti, þegar okkur var skipað
að breyta röðunum. Ég var enn
4. frá vinstri. Okkur var sagt
að láta hendurnar síga og berja
þeim tíu sinnm í lærin. Svo upp
aftur og spenna greipar að nýju
aftan við hnakkann.
Nú opnuðust dyr lögreglu-
stöðvarinnar, og í Ijósbirtunni
sá ég liðsforingja með svipu.
,,Þið eruð 580,“ sagði hann á
þýzku. „Það er ekki hægt að ná
í fleiri. von Hasse liðsforingi
ætlaði að skjóta 200 gísla, en
lofaði því að aðeins fimmti hver
maður verði skotinn. Þejta lof-
orð ætlar hann að efna. Þið vitið
hvers virði loforð þýzks foringja
eru. í staðinn fyrir 200 verða
áðeins 116 skotnir, ef morðing-
inn finnst ekki. Gíslarnir, sem
skotnir verða, skulu valdir nú.
Gangið fram einn og eitín.“
Einn og einn gengu menn inn
í húsið, voru þar inni nokkrar
mínútur og komu svo út aftur.
Þegar ég gekk upp tröppurn-
ar benti varðmaður inn um opn-
ar dyr í stórt, dimmt herbergi. j
Það var von Hasse sjálfur,
sem spurði: „Hvað heitirðu?
Aldur? — Fæðingarstaður? —
Staða?“ Hann spurði ekki um
fleira.
Ég vissi, að um þetta spurðu
þeir öll fórnarlömb sín. Eftir að
þau höfðu verið tekin af lífi
gáfu Þjóðverjar út skrár með
þessum upplýsingum. Ég þótt-
,ist því vera viss um, að úti væri
um mig.
Ég gekk aftur út í myrkrið og
skipaði mér í röðina. Nú datt
mér fyrst í hug ameríkska vega-
bréfið í skrifborðinu mínu.
Bróðir minn hafði verið í Ame-
ríku í 27 ár og hafði getað út-
vegað það handa mér en ekki
handa mömmu. Hún vildi að ég
yfirgæfi sig.og byrjaði nýtt líf
í Bandaríkjunum. Loks hafði ég
samþykkt það daginn áður, að
gera þetta.
Enn var nokkuð til dögunar,
þegar okkur var skpað að ganga
út á leikvöllinn. Þeir höfðu sagt,
að það ætti að skjóta okkur
klukkan sjö, en ætluðu besýni-
lega ekki að standa við það.
Sex bílar stóðu meðfram skól-
anum, nálægt háum múrvegg.
Þrír S. S. menn komu frá bíl-
unum. Þeir gengu kæruleysis-
lega að fylkingunni og skipuðu
fimmtu mönnunum í fyrstu 20
röðunum að raða sér upp við
múrinn. Nú var kveikt á ljósum
bifreiðanna. Hvell fyrirskipun
gall við og vélbyssuskothríð
hófst.
Við stóðum ekki meira en tíu
metra frá mönnunum, sem bylt-
ust í blóðlitaðan snjóinn. En
þeir dóu ekki allir strax. Þrír
hermenn athuguðu hina föllnu
og skutu úr ‘skammbyssum á
þrjár eða fjóra.
Þeir gengu mjög skipulega til
verks. Fyrst tuttugu og aftur
tuttugu. Skothríð aftur og aft-
ur, sömu þrír hermennirnir at-
huguðu hina föllnu og gerðu út
af við suma. Þeir tóku alltaf
yzta manninn til hægri í hverri
röð. Þegar þeir létu menn ganga
einn og einn inn í húsið og létu
okkur halda alla saman, að við
værum dauðadæmdir, var það
til þess að-ná-sér niðri á. okkur
öllum. Það kom valinu ekkert
við. Michall Poduchowski hljóp
út úr röðinni, þegar hann sá
bróður sinn meðal þeirra 20,
sem fóru upp að veggnum, í
þriðja sinn. Hermaður skaut
hann á staðnum. Og þó átti ekki
að skjóta hann.
Slátrunin stóð í meira en hálf-
tíma. Við hinir stóðunl þarná
hreyfingarlausir í snjónum. Það
var okkar refsing. l ;
Það síðasta, sem, ég þeyrði,'
áður en leið yfir mig, vár skip-
un um að slökkva á bílljósun-
Heilbrigðisástandið i landinu.
Framh. af 4. síðu.
og vanlíðan ýmiss kouar, er ger
„ir nútímamönnum svo tíðförult
til lækna, verður samanburður-
inn erfiðari við liðna tíma, sem
látið hafa eftir sig ófullnægj-
andi gögn um þessi efni. Ekki
fær staðizt að bera saman að-
sókn að lærðum læknum fyrr á
tímum og aðsókn að læknum
n.ú, þegar af þeirri ástæðu, að
áður sóttu menn miklu fremur
ráð til skottulækna við öllum
minni háttar ■ lasleika en hinna
lærðu lækna, sem langflestir
áttu svo ógreiðan aðgang að.
Auk þess ræður tízka og tíðar-
andi miklu um það, hvað menn
telja til vanheilinda. Er nútíma-
fólk vafalaust nákvæmara í
þeim efnum en fyrri tíma kyn-
slóðir, og þarf það engan veginn
að benda á tíðari kvillasemi,
nema síður væri. Ef öll kurl
kæmu til grafar, er ekki ólík-
legt ,að í ljós kæmi, að ekki yrði
ýkjamikið á munum. Til dæmis
um þetta má geta þess, að í sam-
bandi við skottulækningamál
eitt, sem lögreglan í Reykjavík
hafði til meðferðar á þessu ári
(1941), var lögð fram nærri
hálfrar aldar gömul dagbók
smáskammtalæknis úr fámennri
sveit í einni hinni afskekktustu
sýslu hér á landi, og höfðu þá
lifnaðarhættir fólks þar, matar-
æði og annað, fráleitt tekið stór-
vægilegum breytingum frá því,
er verið hafði um langan aldur.
En dagbókin ber engu síður
vitni um þá smákvillasemi í
sveitinni (taugaveiklun og
ýmiss konar vanlíðan, þar á
meðal hægðatregðu og aðra
meltingaróhægð) að áreiðanlega
er ekki um auðugri garð að
gresja í dagbókum kaupstaðarr
lækna nú á tímum.
Þó að mikið hafi á unnizt á.
síðustu mannsöldrum til efling-
ar heilbrigði landsmanna, á það
langt í land, að ekki verði um
bætt, og erú ærin verkefni enn
fyrir hendi. Er í því sambandi
meðal annars sérstök ástæða til
að gefa því gætur, hve ört
barnsfæðingum hér á landi fer
fækkandi, einkum hin síðustu ár
Erum vér þar auðsjáanlega á
sömu leið — þó að því fari
fjarri, að við séum eins langt
leiddir — og sumar menningar-
þjóðanna, þar sem svo hefir
dregið úr barnkomunni, að far-
ið er að horfa til vandræða af ó-
hagstæðri aldursskiptingu
þeirra, er óvinnufærum gamal-
mennum og öðrum öryrkjum
fjölgar í sífellu, en fyrirvinnum
og konum á barneignaaldri
fækkar að sama skapi. Vofir yf-
ir sumum þessara þjóða, að
viðkoman endist þá og þegar
hvergi nærri til að halda við
kynstofninum. Árin 1910 og
1930 skiptist íslenzka þjóðin í
aldursflokka samkvæmt þessum
hlutfallstölum (fyrri tala hvers
aldursflokks hvors árs karlar,
um. „Engin ástæða til þess að
vera $ð eyða úr rafgeymunum.”
Slátruhinni var þar með lok-.
ið. Eitt húndrað og sautján
menn höfðu verið drepnir.
hin síðari konur): 0—5 ára:
128—112 og 120—113; 5—9
ára: 119—105 og 113—105; 10
— 14 ára: 112—102 og 104—95;
15—19 ára: 107—99 og 95—91;
20—24 ára: 83—79 og 88—81;
25—29 ára: 68—66 og 80—74;
30—34 ara: 62—64 og 72—-70;
35—39 ára: 56—58 og 67—67;
40—44 ára: 52—05 og 52—51;
45—49 ára: 53—57 og 43—45;
50—54 ára: 40—46 og 39—43;
55—59 ára: 38—44 og 33—39;
60—84 ára: 28—32 og 30—35;
yfir 65 ára: 54—81 og 62—91.
Síðasta áratuginn mun þó enn
meira hafa munað í hina sömu
átt. Ættum vér að taka hér ráð
í tíma og það, sem líklegast er
til að bera árangur, að hlynna
svo að um muni að barnafjöl-
skyldum, sem nú bera skarðan
hlut frá borði þjóðfélagsins, og
einkum að barnmörgum mæðr-
um, sem eru sannkölluð oln-
bogabörn þess. Verði fyrir þessu
séð, ætti ekki að þurfa að ör-
vænta um frekari framfarir, í
heilbrigðism., þó að þess sé ekki
að vænta, að næstu kynslóðir
lifi aðrar eins byltingar í þeim
efnum og hinar síðustu. Margt í
nýuppteknum lifnaðarháttum
þjóðarinnar bendir vissulega
fram á við til aukinnar heil-
brigði hennar, og má sérstak-
lega tilnefna aukna líkamsrækt
og íþróttastarfsemi, fjallaferðir
og aðra útivist ungs fólks sum-
ar og vetur, bætt mataræði
með aukinni neyzlu nýmetis og
grænm. og stórumaukinni mjólk
urneyzlu almennings í kaup-
stöðum og kauptúnum og yfir-
leitt vaxandi skilning allrar al-
þýðu, lækna og stjórnarvalda á
því, að svo mikilsvert sem það
er að sinna sjúkum mönnum og
leita þeim lækninga, er hitt
hálfu þýðingarmeira, að efla í
hvívetna heilbrigða lifnaðar-
háttu almennings og koma í veg
fyrir sjúkdóma með hvers kon-
ar heilsuverndarstarfsemi. Vér
eigjim nú ekki langt í land til
þess að hafa allra þjóða lægsta
dánartölu, og þarf raunar ekki
annað til en berklaveikinni
verði enn og til frambúðar veru-
lega hnekkt líkt og mörgum
öðrum þjóðum hefir auðnazt,
að ekki sé talað um, ef jafn-
framt tekst að draga, svo að um
muni, úr hinum gífurlega
slysadauða. En meira ætti að
mega ávinnast. Ef vér fáum
aftur náð og haldið sjálfstæði
voru óáreittir af öðrum þjóðum
og ekki bregzt hin fjárhagslega
afkoma þjóðarinnar, ‘sem er
grundvöllurinn undir öllum
raunverulegum framförum,
ekki sízt í heilbrigðismálum, og
haldið verður rökrétt áfram á
braut þess lýðræðis, sem vér fs-
lendingar játumst undir, þann-
ig að tryggður verði sem allra
mestur jöfnuður í lífskjörum
álls almennings, svo að skortur
örbirgðarinnar verði umflúinn
jafnt og óhófslifnaður ofnægt-
anna, þá virðist íslenzka þjóðin
hafa öll skilyrði til þess að
tryggja varanlega sess sinn í.
einu og öllú í tölu hinna heil-
brigðustu þjóða.

AUGLÝSIÐ í AJþýðublaðinu.

mHISIMS
M.b. Liv
til Arnarstapa, Sands og Ól-
afsvíkur.
M.b. Pormóðnr
til Vestmannaeyja.
E.s. Þór
til Fáskrúðsfjarðar og Reyð-
arfjarðar.
Öll skipin eiga að fara á
morgun og verður tekið á
móti flutningi meðan rúm
leyfir til hádegis sama dag.
— Félagsllf. —
Knattspyrnufélagið Víkingur.
Æfingar í kvöld kl. 8.30 hjá
meistara, 1. og 2. flokki. —
Mætið allir.
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN
Framh. af 4. síðu.
mest að þakka óvimsældum þjóð-
stjórnarinnar, sem 611 stafaði af
þröngsým, stirfni og þjösnaskap
Framsóknarflokksins í öllu sam-
starfinu. Ef til vill hefir tilgang-
urinn alltaf verið sá, að gera sam-
starfsflokkana óvinsæla á sam-
starfinu og efla gengi kommún-
ista. Þá geta þeir Tímamenn hrós-
að sig'ri. En samstarfsflokkarnir
hafa þá líka lært nokkuð og geta
hagað sér þar eftir í framtíðinni.“
Það er mikið hæft í þessum
orðum Morgunblaðsins. Á
Framsóknarflokknum hvílir
þung sök fyrir mistök og óvin-
sældir þjóðstjórnarinnar. En er
það nú samt sem áður ekki til
helzt of mikils mælzt af Morg-
unblaðinu, að Framsóknarflokk
urinn taki á sig alla sökina af
axarsköptum hennar? Til
dæmis af gerðardóminum? Átti
ekki Sjálfstæðisflokkurinn sinn
bróðurpart í honum og flestu
öðru, sem að var hrasað, svo
og svikunum á því, sein lofað
hafði verið? Ætli þeir verði
ekki að deila með sér heiðrin-
um af öllu saman?
Heyskaparhorfnr
slæmar vfða nm laad
Fepa fólkseklu og slæmrar
grassprettu.
UM ÞESSAR MUNDIR er
heyskapur að hefjast víð-
asthvar á landinu og sumstað-
ar hafinn. Horfur um heyskap
eru víða taldar slæmar og veld-
ur bæði léleg spretta og fólks-
ekla.
Kuldar hafa gengið í vor og
sumar og sumstaðar hafa þurrk
ar hamlað grassprettu. Á þetta
einkum víð uá tunsprennuna,
en engjaspettá er talin sæmi-
leg, einkum þár sem áveitu-
engjar eru.