Alþýðublaðið - 15.08.1942, Blaðsíða 4

4
ALÞVÐUBLAÐfÐ
Laugardagur 15. ágúst 1942,
Fjórða grein Gunnars Stefánssonar:
Húsnæðlsvandræðfn f Reykja-
vík: Hvað er hægt
---....
fUþijðubUðið
Úlcataað: AlþýSunokkurtim
Kltstjóri: Stefán Fjeturseon
Ritfitjóm og afgreiösla i Al-
þýSuhúsinu við Hverfisgötu
Siniar ritstjórnar: 4901 ost
4902
Simar afgreiðslu: 4900 og
4006
Verð 1 lausasölu 25 aura.
AlþýðuprentsmiSjan h. f.
Hið pðlitíska siðferði
Framsðkuar.
EGAít Framsóknarhöfð-
ingjarnir sáu, að <það var
alvara meirihlutans á alþingi,
að samþykkja kjördæmaskipun
arfrumvarp Alþýðuflokksins á
þinginu í vor, uppgötvuðu þeir
allt í einu, að tímarnir og á-
standið væri svo alvarlegt í
landinu, að brýna nauðsyn bæri
til þess að mynda „stríðsstjórn"
til þess að bjarga þjóðinni yfir
ófriðarárin. Og að sjálfsögðu
töldu þeir þá ekki eftir sér, að
fórna bæði sínum dýrmætu per
sónum og flokki sínum fyrir
svo brýna þjóðarnauðsyn. Þeir
skrifuðu því bæði Alþýðuflokkn
um og Sjálfstæðisflokknum og
buðust til þess að mynda með
þeim nýja, þriggja flokka þjóð
stjórn eða ,,stríðsstjórn“, eins
og það var kallað í bréfinu. Að-
eins settu Iþeir eitt skilyrði —
að ihætta yrði við að samþykkja
kjördæmaskipun arfrumvarpið.
Nú hefir þessi leikur endur-
tekið sig. Framsóknaxhöfðingj
arnir hafa, í þeim tilgangi, að
reyna að hindra fullnaðarsam-
þykkt kjördæmabreytingarinn-
ar á sumarþinginu, skrifað hin
um flokkunum á ný, nú einnig
Kommúnistaflokknum, útmálað
fyrir þeim, hvílíkt upplausnar-
ástand 'hér sé að skapast og
hverja nauðsyn beri til, að all-
ir flokkar þingsins taki höndum
saman til þess að bjarga þjóð-
inni. Og þeir eru aftur svo göf
ugir að bjóðast til þess að vera
með í „myndun ráðuneytis“,
sem allir fLokkarnir eigi fulltrúa
í, í þetta sinn einnig kommúnist
ar — aðeins með einu skilyrði:
að hætta við að samþykkja kjör
dæmabrey tinguna!
*
Þessi tilboð Framsóknarhöfð
ingjanna eru mjög einkennandi
fyrir pólitískt siðferði Iþeirra.
Þeir telja þjóðina á yfirvofandi
hættu vegna aðsteðjandi erfið-
leika af völdum ófriðarins. Þeir
telja nauðsynlegt, að allir flokk
ar taki höndum saman um að
mynda stjórn til ,þess að bjarga
þjóðinni á stund hættunnar. En
þeir setja það skilyrði fyrir því,
að þeir sjálfir eigi nokkurn þátt
í því að bjarga þjóðinni, að ekki
sé hreyft við úreltu og ranglátu
kosningafyrirkomulagi, sem
hingað til hefir tryggt flokki
þeirra völdin í landinu, þó að
hann hafi ekki haft nema um
einn fjórða hluta alls kjósenda
fjöldans 1 landinu^ Ef hiniir
flokkarnir vilja ekki beygja sig
fyrir slíku ranglæti og þar með
Niðurlag.
Það eru ef til vill ekki mörg
ráðin, sem hægt er að taka til,
og bæta úr húsnæðisiþörfinni,
en nokkur eru þau þó, og skal
bent á þau helztu Iþeirra, þó
mismunandi auðvelt eða erfitt
sé að koma þeim í framkvæmd.
1. Að herliðin rými þegar í
stað allt' íbúðarhúsnæði
Reykvíkinga og mætti í því
sambandi minna þá á gef-
in 'loforð í þessu efni.
2. Að taka allt, eða að miklu
leyti, það byggingarefni,
sem til landsins f lyzt á ann
að ‘borð til bygginga íbúð-
arhúsa, eða að það skil-
yrði sé sett við byggingar
nauðsynlegra verksmiðju-
verzlunar og annarskonar
húsa, að tiltekinn fjöldi
íbúða sé ihafður í húsinu
ef nokkrir möguleikar eru
á, en það er í flestum til-
fellum. Kunnugt er, að slík
skilyrði.hafa verið sett fyr
ir efnisleyfum til bygginga
húsa til annara nota en
íbúða, en bvort skilyrðin
hafa verið tekin til greina
af þeim, sem 'byggðu, er
annað mál, en fyllilega þess
vert, að það sé athugað og
Iþeim hinum sömu, ef sekir
hafa reynzt, refsað eins og
lög standa til.
3. Að þegar séu gerðar gagn
gerðar ráðstafanir til þess
að hefja byggingu fbúðar-
íhúsa handa hinum húsviltu
í mjög stóum stíl, og ríki og
ibær leggist á eitt um að
hrinda því máli í fram-
væmd nú þegar, því 1 haust,
* þegar enn f jölgar á göt-
unni, er það um seinan.
Ef ibyggingaefni er ekki til,
þá verður að útvega það, og
hefi ég ekki trú á öðru en
að það fáist þegar svo stend
ur á, sem hér er raun á ef
allir aðiljar leggjast á
sömu sveif um útvegun
Iþess.
4. Margir hafa bent á það,
sem einasta ráð til úrbóta,
að taka húsnæði af utan-
bæjarmönnum, sem hér
hafi slíkt á leigu, og ráð-
fyrir áframhaldandi ofríki Fram
sóknarflokksins, þá má þjóðin
fara forgörðum — fyrir Fram-
sóknarhöfðingj unum! Þetta er
andinn og inntakið í tilboðum
þeirra.
*
Og hvað segja menn svo um
þá virðingu fyrir lýðræðinu,
sem fram kemur í hinu síðara
ibréfi og tilboði Framsóknar-
flokksins?
Það er rétt búið að leggja
kjördæmabreytinguna undir
dóm þjóðarinnar við almennar
kosningar. Og það hefir komið
í ljós, að um 40.000 kjósendur
eru því eindregið fylgjandi, að
kjördæmaibreytingin nái fram
að ganga nú á sumarþinginu;
en aðeins 16.000 greiddu at-
stafa á það innabæjarfólki.
Virðist þetta í fljótu bragði
ágæt lausn ef svo reyndist,
að utanbæjarmenn hefðu
það mikið húsnæði hér, að
nægilegt væri handa öll-
um húsviltum Reykvíking-
um. Ef skýrslur þær, sem
oft thafa verið nefndar, eru
teknar til athugunar í þessu
tilefni, þá er ein spurning
in, sem fyrir hina húsvilltu
er lögð sú, 'hvort og þá hvar
ihann eða >hún viti af utan
bæjarfólki í íbúðarhúsnæði
ihér í 'bænum. í einu ein-
asta tilfelli telur einn
skýrslugefandi sig vita um
utanbæjarfólk >í ibúðarhús
nœði, og þegar að er gáð,
er þetta maður, sem flutti
inn í eigin hús sitt, að leigu
taka þar fluttum, Iþrátt fyr
ir það að húsaleigunefnd
Ihafði á s. 1. hausti, úrskurð
að þeim sama leigutaka rétt
til setu í húsnæðinu samkv.
ákvæðum bráðabirgðalag-
anna frá 8. sept. s. 1. Þetta
er allt og sumt. Virðist því
í raun og veru ekki mikið
um það, að utanbæjarfólk
sitji fyrir bæjarmönnum í
húsnæði, þegar hinir vega-
lausu, sem farið hafa um
allan bæinn í leit að hús-
næði, og hafa öll spjót úti
um útvegun þess, kynnast
ihinum ýmsu staðháttum og
heimilishögum í leit sinni
vita svo ekki um nema eitt
tilfelli, þar sem utanbæjar-
maður eða fólk er í húsnæði
bæjarmanna. Það er því
varla mikil ibót að því hús
næði, sem þannig er ástatt
um, að það geti bætt úr
vandræðunUim, enda þótt
það sé álitið og það meira
að segja af mönnum, sem
völdin hafa hér í þessum
ibæ. Að sjólfsögðu er rétt
og skylt að láta bæjarfólk
sitja fyrir því húsnæði, sem
fáanlegt er hér, en hvað á
til bragðs að taka með þá
utanbæjarmenn, sem keypt
hafa hús sín nýlega og í
sumum tilfellum komizt
inn í þau vegna flutnings
svo ótvíræðan úrskurð þjóðar-
innar á þessu, fara Framsóknar
höfðingjarnir fram á það, að
hinir flokkamir hætti við fulln
aðarsamþykkt kjördæmabreyt-
ingarinnar, þ. e. svíki beinlínis
umbjóðendur sína! Öllu greini
legar gátu Framsóknarhöfð-
ingjarnir ekki auglýst virðingar
leysi sitt fyrir þjóðarviljanum
og lýðræðinu á landinu.
Nei, það er sannarlega tími
til kominn að vísa slíkum f lokki
til sætis á sama bekk og öðrum
í íslenzkum stjórnmálum eins
og að er stefnt með kjördæma-
ibreytingunni, sem nú væntan-
lega þarf ekki að báða lengi eftir
úr þessu, að fái fullnaðarsam-
þykkt og komi til framkvæmda.
að gera?
leigutakanna úr íbúðum
sánum, vanskila þeirra, sem
iþá stundum ihafa komið titl
vegna Iþess, að þvx er leigu
takar herma, að viðkom-
andi hefir neitað að taka á
móti greiðslu fyrir hús-
næðinu, og iþegar tiltekinn
tími var liðinn, hafa þessir
sömu húseigendur farið til
fógetans og fengið viðköm-
andi foorinn út fyrir. van-
'Skil, tog leigutakarnir þá
0
ekki getað sannað, að þeir
hafi íboðið greiðsluna fram,
og eru þá bornir út?
Fyrir þessu ætti að stemma
stigu og öðrum álíka heiðarleg-
um tiltektum í húsnæðismálun
um, en það verður hægt, og þó
varla að öllu leyti, með því
einu, að fyrirbyggja brask með
(húseignir á þann hátt að leggja
bann við sölu húsa, nema und-
ir sérstökum kringumstæðum.
Einnig eru mörg dæmi þess, að
húseigendur, sem allt til síð-
ustu tíma hafa búið úti á landi,
fá allt i einu löngun til þess
að flytja til bæjarins og í sín
eigin hús þar. Virðist að sjálf
sögðu hart aðgöngu fyrir leigu-
taka, sem verða að víkja fyrir
(þessu' fólki. þvti; það stendup
KAUPGJALDSMÁLIN eru
nú að staðaldri mikíð rædd
í blöðunum, eins og eðlilegt er,
þegar verið er að afnema kaup-
kúgunarákvæði gerðardómslag-
anna og frjálsir samningar aft-
ur að hefjast milli verkalýðsfé-
laganna og atvin'nurekenda.
Vísir birti forystugrein um
þessi mál í fyrradag og segir
þar meðal annars:
„Um það verður ekki deilt, að
kaupgjaldsmálin hafa lent í óvið-
unandi öngþveiti. Allar hömlur frá
opinberri hálfu, er miðuðu að því
að skapa atvinnulífinu öryggi,
hafa brostið. Grundvöllurinn, sem
byggt var á, virðist hafa verið
rangur, en þá er í iþví efni að skapa
nýja jörð og nýjan himin, þar sem
ófriðarskýjunum er bægt á
brautu.“
Svo langt er Vísir þó kominn,
að foonum „virðist“ grundvöll-
urinn, sem byggt hefir verið á,
gerðardómslögin, hafa verið
eitthvað rangur! Það er þó allt-
af framför.
❖
Nú stingur- Vísir upp á því,
að verkalýðsfélögin og vinnu-
veitendafélögin verði aftur látin
semja í friði fyrir ríkisvaldinu:
„Þessir aðilar verða því að taka
saman höndum um að bjarga því,
sem þjargað verður, en til þess
verða þeir að fá tækifæri. Eina
leiðin er að þessir aðilar semji á
frjálsum grundvelli, án of mikils
aðhalds frá því opinbera, og að
margt í þeirri trú, að ekki sé
hægt fyrir utanbæjarfólk að>
komast inn í hús hér, jafnvei
þó það sé eigendur þeirra. Þetta
er auðvitað ekki tilfellið, en að
sjálfsögðu verður að lita á það,
að hér í 'bæ eru margir húseig
endur, sem (hafa tiltöluiega lít-
inn umráðarétt yfir húseignum
sínum, og segja ef til vill fátt
við því, heldur sætta sig i þögn
og þolinmæði við iþá staðreynd,.
að nauðsyn brjóti lög, en iþeixn.
sömu þykir auðvitað hart, að
ekki skuli vera settar skorður
við flutningi utanibæjarmanna,.
sem þó eiga hús í bænum, foing-
að, og að þeir hinir sömu fái
síðan lítt takmaraðann umráða
rétt yfir ef til vill ný keyptum
eignum, af ýmsum ástæðum.
,Það liggur þvi í augum uppi,,
að öruggsta leiðin til þess að
koma í veg fyrir aðstreymi ut-
anbæjarfólks í bæinn er, afð
setja hemil ,á isölu fasteigna
til handa því fólki, sem flutt er
í bæinn á þessum síðustu og
verstu húsnæðisleysistímum, og:
gefa þyrfti út lög xxm það efni
þegar í stað, ásamt því, að koma
í veg fyrir hið óhæfilega brask
með húseignir, sem komið hefir
mörgum leigutakanxxm út á göt-
una. Ég fullyrði, að eftir því,
sem ég þekki til, þá eru utan-
bæjarmenn mikið harðsvíraðri
gagnvart leigutökum sínum,
heldur en húseigendur, sem
lengi 'hafa í bænum dvalið. Af
ílwaða ástæðu þetta er, veit ég.
ekki, en svona er það.,,
(Frh. á 6. síðu.)
reynt verði að þeirri samninga-
gerð lokinni að . töðva frekara
hrun en orðið er. Vinnuveitenda-
félögin og verkalýðsfélögin eru
þess ein umkomin, að afstýra.
vandræðum í þessu efni, en þó þv£
aðeins, að heilbrigð samvinna
takist með þeim.“
Og enn segir Vísir um þessí
mál:
„Samvinna allra stétta í landinu.
er þjóðarnauðsyn, og ef skynsam-
lega er á málunum haldið, ætti hún
að vera framkvæmanleg. Þjóðirt
hefir sýnt það, að hún getur staði-5
sem einn maður í hinum afdrifa-
ríkustu málum, og sú mun vissu-
lega verða raunin á enn, ef út af'
ber. Til þess að svo rnegi verða má
ekkert misrétti til greina koma, en
fyllsta sanngirni að ríkja varðandi
mál allra stétta og þjóðfélags-
þegna. Það verður bezt tryggt með
frjálsum samningum, en ekki
nauðungarlögum, í hverri mynd
sem þau birtast.“
Þetta hefir Alþýðuflokkurinn
alltaf sagt og enginn skýrar en
Stefán Jóhann, þegar Ólafur
Thors og Hermann Jónasson
tóku höndum saman um að gefa
út gerðardómslögin, þvert ofan
í viðvörun og mótmæli hans í
vetur. En nú virðast að vísu
ýmsir vera farnir að átta sig á
því, að betra hefði verið að
hafa ráð Alþýðuflokksins og má
um slík sinnaskipti segja, að
betra er seint en aldrei.
Framh. á 6. síðu.
kvæði á móti því. Þrátt fyrir