Tíminn - 12.10.1963, Page 2

Hver tekur
í
Forsætisráðherra lndlands,
Jawaharal Nehru, stendur nú
andspænís þelrri miklu spurn.
ingu, hver verðl eftirmaður hans.
— Margsinnis hefur verið vakið
máls á þessari spurningu, bæði
af hálfu blaðamanna og stjórnar
andstöðu og jafnvel flokksmenn
Nehrus hafa tekið þátt í bolla-
leggingunum, en hann færist allt-
af undan að gefa ákveðin svör,
þvl að „í lýðræðlsþjóðfélagi nefn
Ir maður ekkl sjálfur eftirmann
sinn", eins og hann kemst að
orði.
Og enn er málið á dagskrá og
sá sem nú er í sviðljósinu, sem
eftirmaður forsætisráðherrans,
er hlnn 59 ára gamli og vinsæli
húsnæðismálaráðherra Lal Bahd-
ur Shastri.
Nehru náigast nú 74 ára aldur
og þrátt fyrir vífilengjur er
sjálfsagt cngum betur Ijóst en
honum sjáifum, að hann verður
að fara að gera máliö upp við
sig, því hann getur fallið frá,
þegar minnst varir. Ef hann ger
Ir það ekki, gæti Indlandi verið
stefnt í voða við skyndilegt frá-
fall forsætisráðherrans.
Nehru ér óumdellanlega sann-
kailaður leiðtogl þjóðar sinnar,
eins og hann hefur raunar verið
allt frá því landið hlaut sjálf-
stæði úr höndum Breta árið 1947,
eftlr áralanga baráttu og neyð.
Vinsældir hins aldna leiðtoga
komu ekki hvað sízt I Ijós, er
vantrauststtllaga á hann var felld
með yflrgnæfandi meirihluta nú
I sumar, en stjórnarandstaðan
bar hana fram með þelm rökum,
að Nehru hefði staðið sig slæ-
lega í landamærabaráltunni við
Kínverja. Sú staðreynd lá Ijós
fyrir, að englnn var tilbúinn til
að taka við af Nehru. En nú hef
ur Nehru gefið smábendingu um
hugsanir sínar og eru nú fjögur
nöfn undir smásjánni.
Fjórmennlngarnir, sem líkleg-
astir eru taldir til að verða eftir
menn Nehrus eru þessir: Morarji
Desai, fjármálaráðherra; Jagjivan
Ram, samgöngumálaráðh.; Sada-
ekki sízt Lal Bahdur Shastri hús
næðismálaráðh. Tveir af þessum
eru taldir hafa mesta möguleika:
Lal Bahdur Shastri og Sadasiv
Patil.
Fyrir nokkrum árum var Desai
fjármálaráðherra hins vegar tal
Inn líklegasti eftirmaðurinn, mik-
ilhæfur maður að mörgu leyti,
en olli fyrir skömmu félögum
JAWAHARAEL NE'HRU
siv K. Patil, matvæla- og land-
búnaðarráðherra og síðast en
sínum f Congressflokknum mikl-
um vonbrigðum, er hann var
fundinn sekur um að vera gjör-
samlega blindur fyrir almenn-
ingsálitinu. Um Jagjívan Ram er
svipaða sögu að segja. Enda þótt
hann eigi athyglisverðan stjórn-
málaferil að baki er löngu Ijóst,
að hann nýtur ekki sömu vin-
sælda og áður.
Valið er því talið standa á
milli hinna tveggja síðasttöldu,
Shastri og Patil.
Sadasiv Patil er 63 ára gamall.
Hann er talinn mikill skipuleggj
ari og áhrifamikill ræðumaður
og einstaklega mælskur. Hann
er mtkill framkvæmdamaður og
skjótur að taka ákvarðanir, og
vlll skjóta afgreiðslu mála. — Ef
Indverjar vilja „sterkan" mann
eftir Nehru, er Patil rétti mað-
urlnn.
En þrátt fyrir sæmilegt fylgi
innan fiokksCns hafa margir
flokksmenn horn í síðu hans og
þá sérstaklega þeir, sem staðið
hafa traustan vörð um hugmynd
ir og leiðir Nehrus.
Þeir telja Patll mestu hlndrun-
ina f leiðinni tii sósíalismans.
Það er því nokkuð Ijóst, að nauð
syn er á manni, sem á efnhvern
hátt gæti sameinað vinstri og
hægri öfl innan Congressflokks-
ins og til slíkrar málamiðiunar
virðist Lal Bahdur Shastri rétti
maðurinn. Hann er 59 ára að
aldrt, lágur vexti og hefur þann
einstæða hæfileika að virðast
falla öllum vel í geð. Hann er
ættaður frá Allahabad elns og
Nehru og í öllum mikilvægum
málum stendur hann nú næstur
forsætiisráðherranum og sem
stendur er hann aðalráðgjafi
hans.
Hann nýtur ekki einungis hylli
allra flokksmanna sinna heldur
og trausts stjórnarandstöðunnar
að kommúnistum meðtöldum. —
Hann vtll þjóðskipuiag einhvers
staðar mitt á milli sósíalisma og
elnstaklingsframtaks. Samkvæmt
núverandi áætlun mun Nehru
hafa i hyggju að biðja hann að
taka að sér formennsku í Con-
gressflokknum.
Lal Bahdur virðist vera við-
kvæmur maður, en hann getur
verið strangur og jafnvel harður
( horn að taka, éf því er að
skipta.
( stuttu máli má segja, að hann
sé dæmlgerður índverskur „gent
leman". Og nú er að bíða og sjá
hvort og þá hvenær kallið kemur.
Nehru verður að fara að taka
ákvörðun.
BÖRNIN OG
SLYSIN
Framhald af 1. síðu.
sem nú eru daglegt brauð. Við-
talið við skólastjórann fer hér á
eftir:
SKÓLASTJÓRI MeLaskólans,
Ingi Kristinsson, hefur fitjað
upp á þeirri nýbreytni að láta
nemendur sína standa vörð í frí-
mínútum við umferðargöturnar í
kringum skólann, og gæta þess,
að ekkert bamanna fari sér að
voða í liita Ieiksins.
Bj — Ég vil nú helzt ekki kalla
þetta nýbreytni, sagði Ingi Krist-
insson í viðtali við blaðið í dag,
eg held, að aðrir skólar hljóti að
hafa beitt einhverjum svipuðum
ráðstöfunum áður. Ég greip til
bessa ráðs nú í haust, af því að ég
hef alltaf verið logandi hræddur
allan liðlangan daginn um, að börn
in fari sér að voða við þessar sí-
vaxandi umferðargötur hér í kring
um okkur.
Börnin í Melaskóla hafa tekið
þcssari nýbreytni vel, enda beinir
bún athygii þeirra að hættunni,
svo að þau varast hana enn betur.
Ingi skólastjóri sagði, að þetta
fyrirkomulag væri svo nýtt af nál-
ínni. bvrjaði í gær, að það væri
varla komið í fastar skorður. En
ætlunin væri að skipta þessu á
miiíi bamanna, þannig að 8—10
börn hefðu eina gæzluviku, en síð
an tæki nýr hópur við'. Börn úr
öllum bekkjardeildum munu
eggja fram Íið sjtt.
Gæzlubörnin eru einkennd með
hvitum borða um handlegginn, og
þf-ssa tvo daga, sem þetta fyrir-
komulag hefur ríkt, hafa hin börn
ir hlýtt fyrirskipunum þeirra og
ieiðbeiningum af hinni mestu sam
vizkusemi.
Ingi kvaðst ekki vita, hvernig
yrði með framhald á þessari ráð-
stofun, e.i henni yrði a. m. k.
oeitt þar til girðing væri komin
um allan leikvang barnanna. —
Hann sagði. að hin sívaxandi um-
ferð kringom skólann ylli honum
áhyggjum og hann vildi gera sitt
til þess að ekki hlytizt slys af
Amerískir
seija
ssum
JHM-Minneapolis. 3. okt.
Mikil spenna ríkir hér í
miðríkjunum meðal almenn-
ings vegna mögulegrar
hveitisölu til Rússlands. Alla
síSustu viku voru fjórir
hveitikaupmenn á fundum
með rússnesku kaupnefnd-
inni í Ottawa í Kanada;
þsJirri sómu og gerði hveiti-
kaupin frá Kanadamönnum.
Þrfr af þessum mönnum
voru frá hveitiverzlunarfé-
lögum hér í Minneapolis.
Umræði'.r féllu niður nú um
helgina og eins og málum er
háttað nu. stendur aðeins á
stjórninni í Washington að gefa
leyfl til Rússlandssölunnar. Sök-
um skorts á hveiti í Rússlandi er
stjórnin þar í landi fús til að
kaupa hveiti hér í Bandaríkjun-
um umfram það, sem þegar er
búið að festa kaup á í Kanada
og í Ástralíu. Rússar vilja fá
hér 30—60 milljón tonn af hveiti
og vilja liklega fá fyrstu send-
inguna í marz. Bandarískir hveiti
utflytjendur hafa þegar stofnað
með sér sölusamband. sem mun
sjá um söluna í samráði við
stjórnina ; Washington.
Hér í miðríkjunum liggur ó-
trúlega mikiö magn af umfram-
birgðum af hveiti, sem enginn
markaður finnst fyrir, hvorki hér
: landi né annars staðar, nema
þá fyrir austan tjald. Umfram
birgðir bessar Uggja sem þungur
baggi á lsndbúnaðinum í heild
og landoúnaðarráðuneytinu í
Washington, enda niðurgreiðir
bað hveit’ð um 20% til að hæfa
heimsmarKaðnum og verðkröfum
hveitibóndans Bændur og verzl
unarmenn hér eru almennt með
hveitisölu til Rússlands, þótt
þeir hafi verið' algjörlega and-
vígir öllum slíkum viðskiptum
fram að þessu. Tvær ástæður
eru fyrir þessu; í fp-sta lagi
pinnst Bandaríkjamönnum að
slaknað hafi á kalda stríðinu
eftir friðarsamninginn og í öðru
iagi háir landbúnaðinum mikið
allt þetta óseljanlega hveiti, sem
hér er geymt í risastórum hveiti
eeymslum
Sagt er að Rússar vilji ekki
kaupa hve'ti héðan nema þeir fái
það á sama verði og aðrar þjóðir,
sem fá h/eiti héðan, eins og t.d.
Evrópulöndin. Fari svo, að Rúss
•■-r fái hveitið á sama verði, þýð-
•r það, að bandarískir skattgreið
‘ ndur verða að borga mismun-
■ nn, og þykir ólíklegt að það
gangi h'ióðalaust fyrir sig. —
Stjórnir : Washington verður að
ithuga bessa mögulegu hveiti-
=ölu frá öllum hliðum; í fyrsta
iagi þýðir salan 400 milljónir
dollara hörðum gjaldeyri; í
öðru lagi verður stjórnin að gera
sér grein fyrir viðbrögðum al-
mennings vegna kosninganna á
næsta án; f' þriðja lagi getur
þjóðin losað sig við þessar um-
frambirgðir að miklu leyti; og
í fjórða jagi eiga Rússar ekki of
mikið af hveiti á sama tíma og
Bandaríkjamenn vantar mik-
:ð gull, bar sem gullforðinn hef.
ir streymi úr landi s.l. ár. Svo
stjómmálamenn segja hér, hví
ekki sei.ir Rússum hveiti fyrir
gull?“
Eins og málin standa í dag,
ilja bæodur og hveitikaupmenn
l ér í miðríkjunum selja sitt
hveiti t'l Rússa, ef ekki ann-
að, til bess að losna við það
ur geymsum sínum. Það stend-
ur því aðeins á Kennedy og
hann verður að taka skjóta
Framhald á 13. siðu.
^Vinnuþrælkun á
ísiandi“
Dagur á Akureyri segir svo
í smágrein undir fyrirsögninni
hér að ofan:
„Brátt fer sá maður að verða
vandfundinn meða.I almenn-
ings,. sem af einlægni talar máli
ríkiisstjórnariiTinar og ber sér
„v"iSreisn“ í munn sem eitthvað
lausr.arorð, svo sem mangir
gerðu, þegar núverandi stjórn-
arflokka.r fóku við völdum í
uppliafi va.Idaferils þeirra. Svo
áþreifanlega cig alhliða hefur
stjórnarstefnan brugðizt al-
nienningi í þessu landi, svo
ha.'dlaus hafa loforð ríkisstjór.n
ar'innar reynzt í framkvæmd
— þrátt fyrir góðæri og met-
af!a ár eftir ár.
Með hverjum mánuði sem
líður fæst minna af vörum fyr-
ir hverja Vinnustund og lífs-
kjörin bafa farið versnandi,
allt til þessa dags. Þessari
kjararýrnun hefur fólk'ið mætt
með lengri virnudegi. Átta
stunda vinnudagurinn er al-
gerlega afnuminn og þurrkað-
i'r út. Þess í stað má heita, að
fslendinga.r búi við vinnu-
þrælkun cig stingur það í stúf
viS það, sem áðiir var cig þá
þróun, sem í þessu efni ríkir
í nágrEnnalöndum okkar.
Islenzkur verkamaður þarf
að vinna fleiri k'lukkustundir
dag hvern til að ha.fa í sig og
á en i.ífstíðarföngum RáSstjói'n
arríkjanna var ætlag í Síberíu
á dögum Stal'ins".
Fwls:ia fðrdæminu
Alþýðublaðið skrifaði heil-
an leiðara í gær af mikilli
hneykslun um framferði verzl-
unar nokkurrar oig frjálst fram
tak í verðlagningu. Það segir
svo:
„Reið húsmóðir hr'ingdi tW
blaðsinis í gær og kvartaði und-
an matyöruvei’zlun, sem hún
skfiptir við. Kva.ðst hún kaupa
þar öðru hverju erlcnt ávaxta-
mauk og hefði það til skamms
tíma kostað 32 krónur k.rukk-
an. Nú hefði sa.ma vara skyndi-
iega hækka.ð í 40 krónur, o>g
kvaðst hún ekki skilja, hvers
vegna.
Alþýðublaðis kannaði mál'ið
og komst að raun um, að ekki
hefur komið sendmg af þessu
ávaxtama.'ik: i 2—3 inánu<Vi orr
engin breyting orðið á verði
þess hjá heildverzlun. Virð'st
smásalinn bví af óeðlilegum
ástæðum hafa hækkað þessa
vöruteguaid um 25%“.
Það er rétfmætt að taka und
ir Tiessi orð ATbvðnhlaðsins, a.ð
svona háffi?1)?.-: er ekki t.'T fyrir-
myndar. Fn það virðist líka ápð
sæ.tt hvaffan svona menn hafa
fvr.mvnd'r sína.r. Þeim sýnist
m'k'ð frjálsræði ríkja í þessum
efnum, og æffstu stofnani,- rík-
isins, eins og t. d. póstur og
stmi hækka vöra sína hiklaust,
án þess að gera viðhlítandi
grein fyrir því, að hækkunin
sé hárétt álagn'ing.
FöSisrlega mæif
Flestum mun vafalaust þykja
Ólafur Thórs mæla föðurlega,
jiafnvel landsföðurlega, er
hann lætur Vísi hafa effcir sér
eftirfarandi orð:
„Nú sem élla á þjóðin allt
undir sjálfri sér. Vilji hún
hlíta þeim úrræðum, sein ég
tcl vera fyrir hendi, og að
öðru leyti sætta sig við þau
kjör, sein þjóffiirbúskapurinn
bezt getur boðiff, þá er henni
borgið“.
Framh. á 15. síðu.
2
T ( M I N N, laugardaginn 12. október 1963.