Tíminn - 31.12.1963, Blaðsíða 7

*
V*
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvœmdastjórl: Tómas Amason. — Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Frétta-
stjóri: Jónas Kristjánsson. Anglýsingastj.: Sigurjón Davíðsson.
Ritstjómarskrifstofur í Eddu húsinu, símar 18300—18305. Skrif
stofur Bankastr 7 Afgr.sími 12323 Augl., sími 19523 Aðrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 80,00 á mán. innan-
iands. í lausasölu kr. 4.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f —
Aramótin
íslenzka þjóðin þarf ekki að kvarta undan því, að
árið, sem nú er að líða, hafi verið henni erfitt ár. Út-
flutningsskýrslur sýna, að það hefur verið henni eitt
hið hagfelldasta, sem hún hefur búið við. í samfleytt þrjú
ár hefur þjóðin búið við mesta góðæri í sögu hennar.
En hvernig stendur svo hagur þjcðarinnar eftir þessi
þrjú góðærisár? Er hann ekki miklu traustari en áður?
Standa ekki atvinnuvegirnir á traustari grunni? Eru
ekki einstaklingarnir betur undu bað búnir að mæta
erfiðleikunum, sem kunna að bíða þeirra? Hefur ekki
hinum auknu þjóðartekjum verið vel varið? Og hefur
ekki sú velmegun, sem þeim hetði átt að fylgja, gert
þjóðina samhentari og hafa ekki átökin um arðskipt-
inguna orðið minni eftir því, sem ineira kom til skipt-
anna?
Því miður mun það verða svo að svörin munu ekki
verða jákvæð, ef við gerum reikninginn hlutlaust upp.
Staða þjóðarbúsins er ekki eins trausJ í dag og hún ætti
að vera eftir þriggja ára góðæri Afkoma atvinnuveg-
anna er ekki eins örugg og ætla mætti eftir slíkan góðær-
istíma. Og það hefur ekki dregið úr stéttaátökunum,
þótt meira hafi komið til skiptanna. Um það vitna verk-
föllin á dögunum.
Það hefur því áreiðanlega eit'hvað verið að. Okkur
hefur ekki notazt góðærið, eins vel og skyldi.
Því verður ekki neitað, að sú stiórn, sem fer með
völd á hverjum tíma, ræður mesiu um, hvernig þjóðin
notar tækifæri sín. Stefna hennar ræður tvímælalaust
meira um það en nokkuð annað þótt fleira komi til.
Hvernig hefur stjórnarstefnan átt þátt í því, að þjóðin
hqfur ekki notað umrædd tækifæri eins vel og skyldi?
Stjórnarstefnan hefur gert það á þann hátt, að hún
hefur miðazt við það fyrst og fremst að skapa hinum
fáu ríku sem mest frjálsræði og olnbogarúm. Hún
hefur reynt að hlynna að þeim á flestan hátt á kostnað
fjöldans. Þetta hefur ýtt undir stéttardeilur og auk-
in átök um auðinn og arðinn. Þetta hefur valdið því,
að hinar auknu þjóðartekjur hafa ekki nema að tak-
mörkuðu leyti verið hyggilega notaðar. því að hags-
munir einkaauðmagnsins fara oft ekki saman við hags-
muni þjóðarheildarinnar.
Það, sem þjóðinni ber að læra af mistökum undan
farinna ára, er það, að hún þarf að breyta um stefnu.
Það verður að hverfa frá þessari stefnu, sem foringjar
Sjálfstæðisflokksins og Alþýðuflokksins hafa fylgt að
undanförnu, að það sé þjónustan við einkaauðmagnið og
frjálsræði einkaauðmagnsins, er eigi að setja ofar öllu.
Með slíkum aðförum aukum við stéttarstríðið og kljúf-
um fámenna þjóð, sem þarf að standa saman, 1 fjandsam-
legar fylkingar. Það, sem þjóðin þarfnast, er alhliða og
markviss uppbygging á grundvelli stéttarsamvinnu og
stuðnings við framtak og efnalegr s.jálfstæðis sem allra
flestra einstaklinga þjóðfélagsins.
Þetta er viðhorf Framsóknarfiukksins. Þessi stefna
hans hlaut aukið fylgi þjóðarinnar í kosningunum i
sumar, þótt það reyndist hins vegar ekki nægilegt til að
stöðva öfugþróun seinustu ára. Sá sigur Framsóknar-
flokksins gefur hins vegar fyT-irheit og er Fram-
sóknarmönnum góð hvatning til að berjast ótrauðir á-
fram fyrir stefnu uppbyggingar á grundvelli samvinnu
og bræðralags og efnalegs og andlegs sjálfstæðis sem allra
fiestra. f þeirri trú, þakkar Tímmn fyrir liðna árið og
óskar leséndum sínum og landsmönnum öllum farsældar.
T f M I N N, þriðjudaginn 31. desember 1963.
m
Ar mikilla mannaskipta
Áhrifa Kína gætir meira og meira í al|iió3amá!um
UM SEINUSTU áramót var
Kennedy forseti Bandaríkjanna,
Maemillan var forsætisráðherra
Bretlands og Adenauer var
kanslari Vestur-Þýzkalands. Nú
hafa þessir menn ýmsir alveg
horfið af sviðinu eða látið af
völdum. Eftirmenn þeirra hafa
að vísu lofað að fyigja fram
stefnu þeirra, en það þreytir
ekki þeirri staðreynd, að miklu
vel'dur sá, er á heldur, og því
varðar kannske mestu hver
hann er. Persónur þær, sem
komizt hafa til valda á hinum
ýmsu tímum, hafa oft ráðið
mestu um framvindu sögunnar,
bæði vitandi og óafvitandi, og
vegna þess, að sjaldan er hadgt
að sjá fyrir hverjar eða hvernig
þær verða, er erfitt að spá um
framtíðina.
En ílest mannaskipti hafa
einhverjar breytingar í för með
sér. Það eitt er því öruggt, að
við lifum jafnan í heimi óvissu
og breytinga. En oft hafa kann-
ske breytingarnar raunar ekki
önnur áhrif en að halda ríkj-
andi ástandi lítt breyttu, þótt
menn haldi að stórbreytingar
séu að eiga sér stað. Að breyta
til þess að breytast ekki, er
haft eftir frönskum stjórnmála-
manni
EF NEFNA ætti þrjá. helztu
atburði ársins, sem ér að Bða,,.
koma sennilega flestum fyrst í
hug fráfall Kennedys, samning-
urinn um tilraunabannið #g
versnandi sambúð Rússa og
Kínverja Af þessum atburðum
og ]ró einkum tveimur þeim
síðarnefndu, munu menn nú
um áramótin reyna að draga
ályktanir um framtíðina.
Af þessum atburðum er ekki
óeðlilegt að draga þá ályktun,
að heldur muni i framtíðinni
draga úr spennunni milli Banda
ríkjamanna og Rússa. Þó er
enn of snemmt að fullyrða
nokkuð um það sem óyggjandi
staðreynd, þótt mörg rök mæli
með því. Eitt af því, sem veldur
hér óvissu, er það, að «kkert
verður um það sagt, hver muni
erfa sæti Krustjoffs. Hann nálg
ast nú sjötugsaldurinn og er
ekki talínn heilsuhraustur. Það
getur ráðið miklu hver eftir-
maður hans verður.
Ein markverðasta breyting
síðari ára er ef til vill sú, að
Bandaríkin og Sovétríkin eru
ekki lengur eins yfirgnæfandi
tvö aðalveldi heimsins og þau
voru á árunum 1945—60. Við
hlið Sovétríkjanna hefur Kína
risið upp. Þýzkaland og Frakk-
land láta meira og meira að
sér kveða og geta haft veru-
leg áhrif á gang mála, einkum
þó hið fyrrnefnda. Við þetta
bætast svo vaxandi áhrif van-
þróuðu landanna í Asíu, Afríku
og Suður-Ameríu. Allt gerir
þetta ástandið flóknara og ó-
ráðnara en það áður var.
í VESTUR-EVRÓPU hélzt sú
þróun óbreytt á árinu 1963 að
meginlandsríkin héldu áfram
að sameinast. Stærsta sporið í
sameiningaráttina stigu þau nú
rétt fyrir jólin er samkomu-
lag náðist innan Efnahagsbanda
lags Evrópu um skipan land-
búnaðarmála. Það hafði verið
JOHN F. KENNEDY OG KONA HANS
stærsta ágreiningsefnið innan
Efnahagsbandalagsins og því
jafnvel verið spáð, að það
myndi ríða því að fullu. Svo
varð þó ekki, því að þegar til
úrslitanna kom, töldu þátttöku-
ríkin sér, þajjky^pmgsit að semja.
De Gaulle téfldi þétta tafl mjög
djarflega, en Þjóðverjar tóku
nú fastara á móti en áður. Það
kom nú glöggt fram, að Þjóð-
verjar eru og verða forusturíki
EBE.
Það sást á margan hátt á
liðna árinu, að Bandarikin líta
orðið á Vestur-Þýzkaland ; sem
forusturíki Vestur-Evrópu og
kappkosta því sérstaklega góða
samvinnu við það. Þetta sýnái
Þýzkalandsför Kennedys og
viðræður þeirra Erhards og
Johnsons nú um jólin. Mé,ð
þessu mun þó ekki draga úr
óvissunni um vestrænt sam-
starf, sem einkum birtist nú á
vettvangi Atlantshafsbandalags-
ins. í samvinnu sinni við Vest-
ur-Þýzkaland, verða Bandaríkin
að gæta þess vel að gera ekki
Breta og Frakka afbrýðisama,
því að ekki myndi það auka
vestræna samheldni.
VAXANDI athygli hefur
beinzt undanfarna mánuði að
Kína. Það verður nú gleggra
með hverjum degi, að Kína er
að verða eitt mesta stórveldi
heimsins og verður það þó enn
frekar eftir einn til tvo áratugi.
Óttinn við þennan risa, sem
lætur nú meira og minna ófrið-
lega, veldur mönnum vaxandi
uggs bæði vestantjalds og aust-
an. í því sambandi hugleiða
nú margir meira en áður hvern
ig heppilegast muni að haga
sambúðinni við hann. Á að ein-
angra hann, eins og gert hefur
verið að undanförnu, eða að
leita eftir samstarfi við hann,
þótt það verði aðeins gert í smá
um skrefum í fyrstu? Þeirri
skoðun vex fylgi, að einangr-
unarstefnan sé röng og sjálf-
sagt sé að reyna hina leiðina,
því að hún æt.ti a. m. k. engu að
spilla, en gæti ef til vill mildað
hið úfna skap risans eitthvað
Og alltaf verða rökin færri og
lélegri, sem hægt er að færa
fyrir því, að Kína sé haldið
utan Sameinuðu þjóðanna.
ÁSTANDIÐ í vanþróuðu
löndunum svonefndu. veldur
bæði áhyggjum og u?\ Ef til
vill verða átökin miili lýðræðis
og einræðis leidd þar til lykta.
Fátæktin og hungrið eru ein-
ræði og öfgastefnum góður
jarðvegur. Vestrænu þjóðirnar
hafa ekki fundið leiðir til að
styrkja viðreisn þessara landa
á raunhæfan hátt. Ekki sízt
stafar hætta af starfi erlendra
auðhringa í þessum löndum,
þótt það gil'di alveg sérstaklega
um Suður-Ameríku. Vestrænu
þjóðirnar þurfa að skilja, að
þær verða að hjálpa vanþró-
uðu þjóðunum til þess að nýta
sjálfar auðlindir landa sinna.
Annars getur svo farið, að
hringarnir undirbúi aðeins nýja
byltingu gegn erlendu valdi í
þessum löndum — byltingu,
sem gæti þá orðið vatn á myllu
kommúnismans.
Eitt hið alvarlegasta í þess-
um efnum, eru þau viðskipta-
kjör, sem vanþróuðu þjóðirnar
hafa sætt að undanförnu. Með-
an verð hefur hækkað á aðflutt
um iðnaðarvörum, hefur verð-
lag á helztu aðflutningsvörum
þeirra, sem einkum eru hrá-
efni, lækkað. Þetta gerir við-
skipti þeirra við þróuðu lönd-
in stöðugt óhagstæðari. Von-
andi tekst ráðstefnu þeirri, sem
S.Þ. hefur kvatt saman til að
ræða um heimsverzlunina, að
bæta eitthvað úr þessu.
ÞEIR ATBURÐIR, sem gerzt
hafa á árinu, sem nú er að
líða, hafa á ný staðfest, að við
lifum á tímum óvissu og óráð-
inna breytinga. Slíkir tímar
eiga að hvetja litla þjóð eins og
ísl’endinga til að halda vel vöku
sinni og sýna varfærni í.gæzlu
hins endurheimta frelsis. Þess
verðum við alltaf að vera minn-
ugir, að um það standa ekki
aðrir vörð en við sjálfir og þar
þarf jafnt að varast vinmæli
sem hótanir. Þ.Þ.
55