Alþýðublaðið - 29.12.1942, Blaðsíða 5

Þriðjudagar 29. desember 1942
ALIÞYPUa|AOi0
ITAXiIR ihaf a verið og geta
enn verið hugrökkustu her-
menn í heimi, ef iþeir berjast
fyrir málstað, sem, þeir trú á.
Fyr.ir minna en hundrað árum
eignuðust ítalir þjóðhetju, iþeg-
apr íltallía var sundiirskápt og
undir oki Austurríkismanna og
afturhalc?as:amra '^rinlsa, þjóð-
hetju, isemj að lokum gat stuðl-
að að 'óförum Austurríkis og
sameiningu og frelsi föðurilands
síns. En slíkum mönnum hætt-
ir oibkur við að gleyma. Við
gleymdum Garibaldi.
En hvers vegna ættum við að
minnast þessarar sögu nú?
Hvers vegna á ég að vera að
endursegja hana? Vegna þess,
að Hitler er Austurríkismaður
Styrj öldin, sem Garibaldi háði,
verður ef til vill endurtekin á
ítalskri grund. ítalirnir fyrir-
líta Þjóðverja. Þegar styrjaldar
svæðið færist nær ilandi ítala,
vekur það þeim vonir ekki isíð-
ur ©n ótta. Ef við ógnum þeim
rrieð því að guma af því. hvernig
sprengjurnar fara með heimili
þeirra, verða þeir bjargarlausir
og ráðþrota milli tveggja elda.
En ef við bjóðum þeírn frelsi,
ef við minnum þá á hiná harð-
vítugu baráttu, sem innvann
þeim virðingu og hrifningu alls
hins frjálsa heifis, mun firin-
ast meðal þeirra hugdjarfar
hetjur, sem eru fúsar á að berj-
ast fyrir frelsi af ekki minni
dirfsku, en Gari'baldahersveitin
í útlendingailiðinu á Spáni. iÞessd
herdeiíld sigraði við Guadalaj
ar.a tvær herdeildir „sjálfboðá-
liða“ frá Mussolini. Það eru til
hundruð þúsunda slíkra manna
á Ítalíu, en hvort þeir rísa upp
til baráttu með okkur eða móti
er undir því komið, hvernig við
búum að þeim.
Ár byltinganna, 1848, voru
ítalir isvo hart leiknir af harð-
stjórum sínum, að utanríkis-
málaráðherra okkar, Palmer-
ston lávarður, skrifaði brezka
sendiherra í Vínarborg eftir
farandi: „Austurríkismenn eru
vissulega þeir mestu grimmdar-
seggir, sem nokkru sinni hafa
skreytt sig með nafninu siðaðir
menn. Skýrzlur þessara tíma
herma frá tíðum húðstríkingum
þar á meðal opinlberum hýðin*;
um ítalskra kvenna. Austur-
rískir herforingjar létu skjóta
af handahófi þá menn, sem þeir
höfðu grun um að væru iipp-
reisnarmenn, stundum þrettán
ára gömul börn. Og ítalska
þjóðin var sundurþykk. Stund-
um átti eitt! héraðið í uppreisn
þegar annað hafði samið frið.
En þá kom til sögunnar ítali
nokkur frá Suður-Áraeríku, sjó
maninssonur, sem strokið hafði
í sigiingar, Giuseppe Garibaldi.
Hann var þegar orðinn fræg-
ur sem skæruhermaður, hafði
barizt fyrir frelsi litla lýðveldis
ins, Urugauay.. Áður en hann
steip á la,nd á ítalíu, höfðu hinir
vopnlausu íbuar í Milano gert
uppíeisn og rekið austurríkska
herforingjann á brott úr borg-
inni ásamt 20,000 hermönnum
hans, en sagnfræðingar kalla
þaðj.hörðustu götubardaga, sem
nokkru sinni hafa verið háðir.“
Þessi'r götubardagar stóðu í
■ Vörumóttaka á hafnir
milli Siglufjiarðar og Seyðis-
fjarðar fi’am til hádegis í dag
og á hafnir sunnan Seyðis-
fjarðar eftir hádegi.
Allt eftir því, sem rúm
I
leyfir.

*
S
s
s
s,
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
V
s
s
's
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
. s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
Augnabliksfrí frá stjómarstörfum.
Þegar Roosevelt forseti fór í L' i ; miklú eftirli.tsferð sína til iðnaðarstöðva víösvegar í
Bandaríkjunum, heimeó.tti hann fjölskyldu Elliotts sonar síns á búgarði hennar í Forth
VVorth í Texas. Á myndinni sést tengdadóttir hans ver.a seta brot í hatt Roosevelts. Börn-
in, isem sjást á myndinni eru barnabörn Roosevelts.
S
var að brjóta sér braut yfir f jölí
miið-ítalíu flýðu þeir frá honuxn
Þegar hann var fcominn hálfa
leið til Feneyja var hann um-
kringdur. Hann brauzt út úr
hringnoim með 180 m©nn og
leitaði til sjávar.
Enn var hann umkringdur,
þetta skipti af austurríska flot-
arairo. Hann slapp í land með
konu sína dauð'Vona í fanginu.
Þúsundir austurrlkskra her-
sveita voru að teita að ihonum.
Kona hans dó í fcofa'kytru,
Anita Garibaldi sem hafði bar-
izt viið hlið honurn í Suður-
Ameríku og hjúkrað hermönn-
um ‘hans á hinum erfiða flótta
frá Rómaborg. Nú virtist fokið
í öll skjól fyrir Gariibaldi, en
á aUri leiSinni úr landi sveik
enginn af þeián, sem hann varð
að leita til, hann í hendur ó-
vinanna.
Ásamt fólaga hans, sem var
haltur eftir byssukúlu var hon-
um smyglað milli 'bæja og þorpa
Ef einhver hefði svikið hann
hefði hann hefði sá hinn sami
orðið stórauðugur maður.
Nú gáfust upp allir þeir, sem
höfðu barist fyrir frelsi Ítalíu.
Hann var einmana flóttamaður,
peningalaus. og yfirunninn. En
hið glæsifega fordæmi, sem
hann hafði gefið, gerði honum
'kleift að hverfa heim aftur
tíu árum seinna sem leiðtogi
ítölsku þjóðarinnar. Þá var
'hann orðinn að þjóðsagna- og
æ vi ntýrahetj u. Hann steig á
land á Ítalíu mieð þúsund il'la
vopnaða sjálfboðaliða til þess
að ráðast á 24,000 manna setu-
lið, ágætlega æft og vopnum
búið. Sigrar haras báru þess vott
að enginn her gæti staðizt hina
'sameinuðu ítölsku þjóð.
Þetta er ævintýri, sem við
ættum ekki að gteyma. Við ætt-
um að minna ítalina á það,
hvort þeir vilji heldur Gari-
baldi eða Hitler. Vali Garitbalda
fylgi'r vonin,, srjlálliflsvirð&ngðin^
og aðdáun og ást annarra þjóða.
Markmið okfcar ætti ekki að
vera það að varpa sprengjum
á þessa þjóð og eyðileggja hana.
Eftirfarandi grein,
sem þýdd er úr Picture
Post og er eftir brezka blaða-
manninn Tom Wintringham,
segir frá afreksvei’kum Gari-
balda, hinnar glæsilegu
frelsishetju líala. Ennfremur
lætur höfundur í ljós í grein-
inni þá skoðun, að banda-
mönnum beri að efla nýjan
Garibalda til dáða á Ítalíu
og stefna honuin gegn íiitler.
fimrn daga. Garibaldi steig á
land ásamt hundrað marna lið-
sveit og tók þátt í bardögunum
—- en seinna samidi konungur
héraðsins frfð og Kkiláði Aúist-
urríkismönnum Milano affcur.
Hinsvegar hafði Garibaldi ekki
samið frið. Ásamt fáeinum
hundi''uðum hermanna hóf hann
skæruhernað gegn Áusturríkis-
raönnum. Sú styrj'öld stóð aðeins
þrjár vikur, en þá var lið hans
hrakig yfir svissnesku landa-
mærin. \
En árið eftir gerðu íbúar
Rómaborgiar uppreisn og þá
var rómverska lýðveldinu lýst
yfir. Af ástæðum, sem 'hér verða
efeki raktar, sendu Frakkar her
á hendur því, Til þess að mæta
þessum þaulæfða her hafði Gari
'baldi 10,000 menn og voru að-
eins 2,500 æfðir hcmmenn. Þrír
fjórðu þessa liðs.- voru sjálfboða-
liðar. Einn liðsforingja hams var
Engtendingur, Hugh Forbes að
nafni.
Nærri því í fyrstu árásinni
náðu Frakkar á vald sitt hús-
um andspæðis vígjunumi. Það
valr nautiÍ-nlegt aði ^íska þá
þaðan, til þe&s að halda borgar-
hliðunum. Garihaldi stjórnaði
sjálfur árásinni. Hann fékk kúlu
í síðuna, en hélt samt áfram að
'berjast.
Þá ^réttiist um annan her,
sem var að nálgast borgina úr
annari átt, og Garibaldi varð að
leggja af stað með rúmlega
2000 niiemn til þess að sigra
10,000 manna einvalalið, sem
konungurinn af Ngapel hafði
sent. Nóttina eftir orrustuna
varð hann að fara með hermenn
s'ína uppgefna til Rómaborgar af
ótta við nýja árás. Frakka.
Frakkar höfðu nú fengið
smjörþefinn af því, hvað Róm-
verj’anir gátu. þótt þeir væru
óæfcir. Þáir biðu og stóðu í
samnin'gum, þahgað tiil þeir
hcifðu fengið viðbótarlið svo að
þéir hcfðu urn 20,00'0 menn.
Þeir gerðu árás: á óvænt að
næturlagi, fáeinum klukkutím-
um áður en þeir hættu sam-
komulagstiilraunuinum. Sjálf-
boðaliðar, 6,000 að tölu, undir
stjórn Garibalda, gerðu harðar
gagnárásir og riðluðu iiðssveit-
um óvinanna hvað eftir arinað.
Gaxibaldi réðist með tuttugu
mönnum á hús eitt sem heil
herdeild. varði, en nauðsynlegt
var fyrir Rómverjaiia að ná
þessu húsi. Með geysilegu hug-
rekki tókst hinni litlu sveit Gari
balda að ná húsinu, en hún gat
ekki haldið því. Þegar það var
farið, var ekki lengur hægt að
verja Róm. og þó héldu íbúarn-
ir borginni í fjórar vikur eftir
þetta.
Loks gafst lýðveldið upp eft-
ir að hafa freistað ails, sem í
manulegu valdi stóð. En Gari-
baldi gafst ekki upp. Meg tæp-
lega 4000 manna lið hóf hann
skæruhernað á ný, sem stóð
yfir í mámið og var tilgangur-
inn sá að komast til Feneyja-
lýðveldisins, sem var umsetið.
Umihverfis hann voru óvinaher-
sveitir, 30,000 Frakkar, 12,000
manna æfður her frá Neapel,
15,000 Austurríkismenn, og
6,000 Spánverjar í þjónustu
Austurríkisma'nna.
Helmingurinn af liði Gari-
balda var einungis að reyna að
komast heim, og meðan hann
Hinsvegar ætti markmið okkar
að vera það, að efla til dáða
nýjan Garibaldi, sem getur
sameimað þjóðina í hinu mikla
ibandailaigi frjálsra þj'óða, sem
byggist á gagnkvæmri virðing
og setja mun svipmót sitt á
framtíðina.
Jóí og snjór. — Jól í friði og kyrrð. — Ferðaslark með
iandpóstunum gömlu. — Jólakveðjurnar í útvarpinu.
Gesíakvöldið og reiðilestur
STÓRU BBANDA-JÓLIN eru
liðin. Alít klæddist í hvítan
skrúða. —. og. einhvern. veginn
finnst okkur, seni erum komin að
miðjum aídri — eða eru eldri, að
engin jól séu, ef snjórinn skrýðir
ekki landið. Þá er allt svo hreint
— og manni finnst jafnvel að
kyrrðin sé meiri.
ÉG ffiTTI PREST á aðfanga-
daginn og flæktist svolítið með
honum um bæinn. Hann var að
heimsækja fólk, sem hann þekkti.
Það eru fleiri prestsverk en að
skíra og ferrria, gifta og jarð-
syngja. —- Hann prédikaði yfir
mér, enda þarf þess með, hvort
sem það ber árangur eða ekki.
En ég var þó sammála honum um
eitt, að við eigum að „lifa litlu
jólin mín“, í einfaldleik og kyrrð.
JÓLIN ERU ORÐIN öðru vísi
en þau voru. Margir eru orðnir út-
slitnir á sál og líkama eftir jólin
af hávaða, skvaldri, boðum,
drykkjum og áti. Þrátt fyrir alla
skemmtunina verður einhverskon-
skáldsns. Það, sem við bar.
ar tómahljóð eftir — eins og jól-
in hafi farið franihjá.
ANNARS SKYLDI ég við prest-
inn eftir skamma stund og var síð-
an á sífelldu ferðalagi um landið
þvert og endilangt með gömlu
landpóstunum. Eg 'lenti. í mörg'-
um svaðilförum, óð vötn, féll í
vakir, braust gegnum famiir, lá
úti og jafnvel hrapaði með þungar
byrðar á bakinu. Þetta eru mestu
svaðilfarir sem ég hef lent í, enda
er ekki til niikils að jafna. En
þessum ferðalögum mínum á jól-
unum 1942 gleymi ég .ekki.
JÓLAKVEÐJURNAR í útvarp-
inu á aðfangadagskvöld eru leið-
inlegar. Það er ekki nema sjálf-
sagt að útvarpið flytji sjómönnum
jólakveðjur, en öllum hinum er of-
aukið. Um þetta fékk ég tvö bréf
fyrir jólin, en ég komst aldrei að
með þau. Þessar sííelldu jólakveðj
ur milli bæja í útvarpinu virðast
fara í taugarnar á fólki, enda álít
ég að þær spilli mikið þeirri gleði,
Frii. á 6. síðu.