Alþýðublaðið - 11.08.1943, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 11. ágúst 1943,
AL8>YÐUBLA«HÐ
Af hverju stafar skalli?
ASÍÐASTA ÁRI stráöu
karlar og konur milljón-
um króna í þeirri von að fá
þéttan og mikinn hárlubba á
gljáhvítan og vindstrokin skall-
ann á sér. En peningum þess-
um var öllum eytt fyrir gýg.
Vísindin eru um þessar mund
ir að rekja orsakir skalla. En
engin læknisaðferð, sem enn
hefir verið uppgötvuð, er til-
raunarinnar verð.
Er þá engin von til þes’s, að
hinir sköllóttu fái bót meina
sinna? Eða, sem er hagkvæm-
ara, geturðu lesið auglýs. um
lækningu á skalla á þann hátt,
sem á að lesa þær — þér til
hjartanlegs hláturs að fávizku
mannanna og fjarstæðukennd-
asta þvaðri þeirra.
Læknisrannsóknir hafa leitt í
Ijós fjölmargt í sambandi við
skalla, og eigi síður þótt engum
hafi dottið í hug að gefa þeim
einn eyri af öllum þeim mill-
jónum, sem eytt er fyrir með-
ul við skalla.
Hárið er myndað úr efni, sem
heitir Keratin Það eru hársell-
urnar, sem framleiða það með
ýmisk. efnasamestningu úr blóð
inu, en það fær aftur hráefnið í
það úr matnum, sem við borð-
um. Keratin birtist ekki aðeins
sem silkimjúkir lokkar á barns-
höfði, heldur einnig sem stinnar
burstir á dýrum af kattarkyni
og jafnvel sem nautshorn og
fiður á fuglum. Ef til vill finnst
stúlkunni, sem stjórnar hár-
bylgjunarvélinni, þetta undar-
legt, en lífefnafræðingum, sem
hafa rannsakað þetta nákvæm-
lega, kemur það ekki á óvart.
Blóðið flytur keratinefnin til
hárpokanna, en þeir eru grafnir
<djúpt niður í hársvörðinn og
þar er hárið framleitt. Hárkirtl.
arnir sjúga hið nauðsynlega hrá
efni úr blóðinu og úr því fram-
leiða þeir keratin. Því næst er
keratinið sent til hárrótárinnar,
sem er efst í hárkyrtlinum, og
úr rótinni sprettur svo hárið.
segja mætti .að rótin breýti
keratini í hár og ýtti svo hárnu
hægt og hægt upp í loftið.
Samt sem áður er hárið ekki
einfaldur keratinþráður, heldur
er samsetning þess fremur flók
in. Þráður hársins er mjög
mjór, aðeins tvær raðir af hár-
sellum. Kringum þær liggja svo
S T7S FTIRFARANDI. grein, J
^ . sem er eftir Dyso Cart- ^
^ er, birtist upphaflega í The S
S Magazine Digest, f jallar um )
hvers vegna menn fái ‘
S^það,
, S
^ skalla og hvernig hægt sé að s
S koma í veg fyrir hann. b
í _____________________________S
sellurnar, sem efnið er í, sem
gefur hárinu litinn, en yzt, eins
og börkur á tré, er gagnsæ húð
úr hornkenndu efni. Svo sterk-
ur er þessi börkur og endingar-
góður, að í gröfinni geymist
hann lengur en beinin.
Fyrsta blekkingin, sem menn
gera sig seka um í sambandi við
hárið, er sú, að það sé „lifandi“.
I því er dautt keratin. Og það er
ekki hægt að hafa áhrif á hár-
vöxtinn með því að svíða enda
hársins.
Og um bylgjað og hrokkið
hár er það að segja, að þú verð-
lir að gera þig ánægðan með
það hár, sem guð hefir gefið þér.
Það er tilgangslaust að reyna
að breyta því. Það eru hárpok-
amir, sem hárkirtlarnir liggja
,í sem stjórna lögun þess og
legu. Úr beinum hárpoka kem-
ur slétt hár, en liggi hárpokinn
í fellingum, eins og á svertingj-
um, verður hárið hrokkið. Milli
þessara öfga eru svo bylgjurn-
ar, sem framleiddar eru í hár-
greiðslustofunum.
Þegar hárið er fullvaxið er
auðvitð hægt að slétta það eða
bylgja upp að vissu marki. En
nýja hárið, sem kemur, hefir
auðvitað þá lögun, sem því var
upphaflega sett í hárpokunum.
Þú ert fæddur með þessa hár-
poka. Vera má, að í framtíðinni
geti vísindin fundið aðferð til
þess að breyta sléttum hárpoka
í hárpoka með bylgjum, en enn
sem komið er, verður þeim ekki
breytt.
Nú hefirðu dregið þá ályktun
af hinum gömlu, vísindalegu
staðreyndum, að úr sérhverjum
hárpoka komi hár, eða að svo
hafi að minnsta kosti verið þeg
ar þú varst ungur. Hárið vex
út úr hárpokunum um að
minnsta kosti hálfan þumlung
á mánuði. Eftir vissan tíma mun
heilbrigður hárpoki fella hár
Di Maggio og frú.
V
S
]
Þessi maður er einn þekktasti íþrótamaður Bandaríkjanna.
Hann 'heitir Di Maggio og leikur baseball betur en fólk
flest. Baseballhetjur eru lengur í heiðri hafðar í Vestur-
sitt. Ef hárlos er á þér, skaltu
vera harla glaður við. Af heil-
brigðu hári falla tuttugu og
fimm til hundrað hár á dag.
Kemmdu þér og athugaðu þetta
atriði.
En nú komum við að því fyr-
irbrigði, sem nefnt er skalli.
Hann á ekkert skylt.við fyrir-
brigðið að ganga úr .hárum
Maðurinn þinn varð sköllóttur
vegna þess að hárkirtlar hans
og hárpokar hættu að láta hár
spretta í stað þeirra hára, sem
þú sást á treyjukraganum hans,
eftir að hann hafði greitt sér á
morgnana.
' Getum við fundið aðferð til
þess að láta hákirtlana halda
afram að framleiða keratin-
þræði? Eða öfugt: Getum við
•fundið aðferð til þess að láta
þá hætta að framleiða keratin?
Þessum spurningum gætu vís-
indin vafalaust svarað og leyst
þannig vandræðamál sköllótta
mannsins, ef svona mliklu fé
væri ekki eytt árlega í skottu- )
lækningar. En hér eru nýjustu )
kenmngar um skalla.
Að skalli sé arfgengur og þar
af leiðandi ólæknandi, er þvað-
ur út í bláinn, sem enginn ætti
að ljá eyru. Við fáum að erfðum
ymsa galia, sem hægt er að
lækna, og hvers vegna ætti þá
ekki að vera hægt að lækna
arfgengan skalla. Innisetur og
höfuðföt geta orsakað skalla.
Veikindi og taugaáföll geta líka
orsakað .skalla, en þetta eru
ekki hinar venjulegu orsakir
skalla. Sumir halda því fram, að
menn fái skalla af því, að þeir
klippi hár sitt of snöggt og trufli
þannig starfsemi hárpokanna.
Hagskýrslur styðja þessa kenn-
ingu, því að vissulega eru fleiri
karlar sköllóttir en konur.
Margar hinna nýju kenninga
gefa góðar vonir um að sköllótt
ir menn fái bót meina sinna. En
allra síðasta kenningin gefur
vissulega mjög litlar vonir. Hún
er kennd við Dr. Fredrick
Hölzel.
Doktor Hölzel er lífeðlisfræð
ingur og hóf rannsóknir sínar á
innanverðum höfuðkúpunum.
Hann rannsakaði höfuðbeinin,
samskeyti þeirra og göngin, sem
blóðæðarnar liggja eftir út að
höfuðleðrinu.
Eitt einkenni var öllum sköll-
óttum mönnum sameiginlegt.
Höfuðbein þeirra voru mjög
kölkuð og kölkunin hafði stífl-
að ýmsar smáæðar, sem lágu
að hárpokunum, og truflað
þannig blóðrásina að hársverð-
inum.
Ályktun hans er á þessa leið:
Það er ekki einungis, að þetta
fyrirbrigði skýri orsök skallans,
heldur einnig það, hvers vegna
karlmönnum hættir fremur til
þess en konum að fá skalla, það
að beinum karlmannanna er
hættara við kölkun en beinum
kvenna.
Þó er ekki eins vonlaust og
‘viírðist vera um lauSn þessa
vandamáls. Kenning Dr. Hölzelz
er aðeins kenning. Ekki er úti
lokað, að á grundvelli þessarar
kenningar sé hægt að finna
lækningu við skalla, eða að
minnsta kosti aðferð til þess að
koma í veg fyrir skalla. Það er
undir því komið hvort við finn-
um aðferð til þess að koma í
veg fyrir kölkun eða ekki.
Til eru mörg læknisfræðileg
vandamál, sem krefjast skjót-
ari úrlausnar en vandamálið um
skallann. Ættum við ekki að
bíða rólegir eftir þeirri lausn
Sannleikurinn er, að eina ráð-
ið, sem hægt er að gefa í þessu
efni, er það að forðast andlega
og líkamlega ofreynslu og gæta
fyllsta hreinlætis. Á þann hátt
er hægt að vernda það keratin,
senti eftir er í hárpoka þínum.
Synir Roosevelts.
Roosevelt forseti á fjóra syni, sem allir eru í þjónustu hers •
eða flota, og birtist hér mynd af þeim. Efst til vinstri er S
Elliot Roosevelt ofursti, sem er í Norður-Afríku og kom hing- ^
að 1941. T. h. er elzti sonurinn, James, sem er í landgöngu- S
liði flotans. Neðri myndirnar eru af Franklin yngri (t. v.) jj
og John, yngstu sonunum, sem báðir eru í flotanum. S
Enn um tómatana. — Mótmæli kaupmanna. — Engin
bruggun! — Um Lögberg og Lækjarbotna. — „X-12“
gefur skýrslu af næturvaktinni.
Tómatapistillinn minn
í gær virðist helður en ekki
hafa vakið athygli — og reiði.
Bréf „Vinkonu minnar“ sætir á-
kaflega misjöfnum dómum. Allir
kunningjar mínir í tómatsala-
stétt — og meðal þeirra eru ekki
ómerkari menn en Guðmundur,
formaður matvörukaupmanna,
Gústi í „Drífanda“ og Valdi í
,Silla og Valda“, fullvissa mig um,
að hréf hennar sé á algerðum mis-
skilningi byggt. Þeir kaupa alls
ekki, og hafa aldrei keypt þriðja
flokk, og upp á síðkastið forðast
þeir að kaupa annan flokk.
ÞEIR SEGJA: „Fólk vill ekki
nema fyrsta flokks tómata, enda
er mikill meirihluti framleiðslunn-
ar fyrsta flokks. Það þýðir ekki að
bjóða fólki þriðja flokks tómata
og helzt ekki annars flokks tóm-
ata. Blöndun á tómötunum kemur
alls ekki til greina. Enginn tómata-
sali fremur slíkt brugg. Framleið-
endurnir selja þriðja flokks og
annars flokks tómata til veitinga-
húsa. Þau nota þriðja flokks tóm-
atana í súpur og sósur, og þeir eru
fullkomin vara til þeirra hluta.
Við kaupum fyrsta flokks tómat-
ana og seljum þá með álagningu,
sem fullkomlega stenzt alla gagn-
rýni.“
Tómatsalarnir bæta við: „Vin-
kona þín hlýtur að vera töluvert
græn. Þriðja flokks tómatarnir
eru rusl, sem ekki þýðir að sýna
fólki. Það neitar að kaupa þá, og
við erum sannfærðir um, að ef
þeir vseru seHdir heito töl þess, þá
myndi það senda þá aftur. Hún
hlýtur að vera svo skyni skropp-
in, að hafa ekkert vit á því, sem
hún kaupir. Ef einhverjir væru,
sem vildu svíkja þessa vöru, þá
væri víst auðvelt að svíkja vin-
konu þína. — Þú getur sjálfur
sannfærzt um það, hvort við höf-
um ekki á réttu að standa með því
að snúa þér til forstöðumanns
þeirrar stofnunar, sem selur tóm-
atana í heildsölu, og fá að sjá
reikningana. Þar muntu sjá,
hvernig þessi sala fér fram.“
„Það getur vel verið, að til séu
einhverjir menn, sem vilja svíkja
vörur inn á fólk, en það gera ekki
kaupmenn, sem er annt um verzl-
un sína. Öll svik eru áhættusöm.
Aðalatriðið er, að verzlunin vinni
traust almennings og þess vegna
vanda kaupmenn vöru sína, leita
eftir þvi, sem fólk óskar eftir, og
reyna svo að uppfylla þær óskir.
Þessi regla gildir um tómatasöl-
una eins og allt annað.“
„ANNAJR HORNKARL“ skrifar:
„í greinum þínum í dag er minnzt
á „veginn frá Lögbergi í Mosfells-
sveit“, en í Mosfellssveit er ekki
Lögberg, og hvergi nema að Þing-
velli við Öxará, eins og allir ís-
lendingar ættu að vita. Að vísu
hefir íbúðarhúsið á Lækjarbotnum
í Seltjamarnesshreppi stundum í
síðari tíð verið nefnt Lögberg, en
það ætti enginn athugull maður að
hafa eftir. Lögberg er fomhelg-
asti sögustaður landsins, og ætti
það nafn að vera friðhelgt á sin->
i. FSfli. á 9.. sifSu.