Alþýðublaðið - 13.01.1944, Blaðsíða 5

Fimmtudagxir 13. janúar 1944.
ALÞYÐUBLAPIÐ
«
Gröf flotaforingjans.
Á mynd þessari sést hin hátíðlega athöfn, er ösku jaröneskra leifa Sir Dudiey Pound var
varpað í hafið af brezku herskipi. Sir Dudley Pound, er var yfirmaður brezr.a flotans lézt
s. 1. haust, svo sem getið hefir verið í fréttiira.
¥eyBBOn Barflett:
Geturlstríðið tryggt
framtíðarfrið?
|
REIN ÞESSI er útvarps-
erindi eftir hinn kunna
brezka blaðamann og þing-
.
j mann Vernon Bartlett. Fjall-
ar hún um skipulag friðarins
| í framtíðinni, hversu unnt
muni reynast að koma í veg
fyrir styrjaldir. Lýsir hann
'i einkum vel viðhorfunum í
; Þýzkalandi fyrir stríð, svo og
um þessar mundir. Greinin
S er þýdd úr útvarpstímarit-
inu The Listener.
G MUN HÉR ræða mál-
efni, sem margir hugsa
um og telja miklu skipta, en
lausn þess er þó hulið dul verð-
andarinnar. Það er skipulagn-
ing friðarins eftir styrjöldina.
-— Ég tel það eigi síður mikils-
vert að unnt reynist að koma
varanlegum friði á en vinna
skjótan og algéran sigur í hild-
arleiknum. Verði ekki friður
tryggður, megum við vera þess
fullvissir, að þess mun skammt
að bíða, að ný styrjöld komi til
sögu eins og raunin hefir jafn-
an orðið til þessá.
Ég er þeirrar skoðunar, að §
vígbúnaður þjóðanna sé orsök 3
styrjaldarinnar. Ég tel því, að j
engri einni þjóð sé um að
kenna, þótt ófriðurinn hafi til
komið. Vissulega hníga fjöl-
margar orsakir, sögulegar og
annars eðlis, að því, að þýzka
þjóðin leggur slíka áherzlu á
styrjaldarstefnu og stórveldis-
drauma og raun ber vitni.
Sömu sögu er að segja um Jap-
an, en ég læt mér nægja, að
þessu sinni, að gera Þýzkaland
að umræðuefni. Þýzkaland
varð fyrst eitt ríki árið 1871,
þegar Bismarck gerði ýmis ríki
að einni heild, með Berlín að
höfuðborg. Þá höfðu Bretar.
Spánverjar og Portúgalir þeg-
ar átt sér mikla sögu sem stór-
veldi. Á sextándu öld eignuð-
ust Englendingar fjölmargar ný
lendur, er orðið hafa þýðingar-
mestir hlutar brezka heims-
veldisins. Mörg þessi lönd eign-
uðust Bretar með friðsömum
hætti, en sum þeirra unnu þeir
með hernaði. Það var Þýzka-
landi ógæfa, að það komst svo
seint í tölu stórvelda og raunar
alls heimsins, því að nýlendu-
skortur þess er ein orsök styrj-
aldar þeirrar, er nú geisar. En
hins vegar er vart hægt að saka
aðrar þjóðir um það, þótt
Þýzkaland yrði svo síðbúið
fi’am á sjónarsvið sögunnar
sem stórveldi.
En til þess að unnt reynist
að tryggja friðinn í heiminum,
ber nauðsyn til þess að koma á
nýrri stjórnskipun í Þýzka-
landi og Japana og öðrum
þeim löndum, þar sem einræði
hefir ríkt og ofríkismennirnir
mátt sín mest. Það verður að
mennta og manna þessar þjóð-
ir, fá þær til þess að tileinka
sér nýjar stefnur um stjórnmál
og félagsmál. Að öðrum kosti
mun ógerlegt reynast að láta
þær hverfa frá villu síns vegar.
— Enn verður þess í engu vart,
að hin yngri kynslóð þessara
landa, sem berst á vígvöllunum
og mun takast á hendur for-
ustu um stjórn landanna áður
en langt um líður, hafi glatað
trú sinni á öfgastefnur þær,
sem stjórnskipulag þeirra ein-
kennist nú af. En eitt er að
segja og annað að framkvæma.
Hvernig mun unnt reynast að
’koma þessari nýskipun á þannig,
að slíkar tilraunir verði ekki til
þess að vekja viðnám og and-
úð?
Eftir að heimsstyrjöldin hin
fyrri hafði verið tii lykta leidd
ferðaðist ég nokkuð um í Þýzka
landi. í nær hverri borg lands-
ins dvöldust starfsmenn af-
vopnunarráðs bandamanna, sem
höfðu þann starfa með hönd-*
um að granda hinum þýzku
vopnum. Menn þessir ræktu
starfa sinn af mikilli kostgæfni.
En jafnframt því, sem þeir
grönduðu vopnum Þjóðverja,
sannfærðust þeir um það,
hversu mjög verk þeirra voru
fyrir gýg unnin. Þeir sáu fram
á það, að þeir voru að granda
vopnum, er myndu verða ónot-
hæf löngu áður en jafnvel hinir
áköfustu hernaðarsinnar Þýzka
lands gátu gert sér vonir um
að efna. til nýrrar styrjaldar.
Þeim duldist eigi, að fyrr eða
síðar mvndi þýzkur her halda
vígreifur út á vígvellina einu
sinni enn.
Slík voru viðhorfin þegar ár-
ið 1920. Þýzka þjóðin var þess
óðfús að efna til nýrrar styrj-
aldar. Ég er þeirrar skoðunar,
að ef Þýzkaland hefði ekki ver-
ið svo grátt leikið við friðar-
samningana og raun var á,
myndi hafa reynzt auðið að fá
þjóð þess til að hverfa frá hern-
aðarstefnunni og taka þá afstöðu
til stríðsæsingamannanna og
vert hefði verið. Þýzka þjóðin er
ekki svo skyni skroppin; að ekki
sé unnt að sannfæra hana um
það, að styrjaldir munu aldrei
leysa vandamál né skapa betri
heim. En sannleikurinn er sá
að bandamenn eiga sök á því
að mestu leyti, að þýzka þjóðin
sagði ekki sltilið við hernaðar-
stefnuna. Þetta eru mistök, sem
bezt fer á að játa hreinskilnis-
lega. Verði ekki horfði frá
þeirri stefnu, sem fylgt var við
friðarsamningana eftir heims-
styrjöldina fyrri, munu allar
friðarráðstefnur framtíðarinn-
ar reynast árangurlausar. En
þess ber að minnast, að friður-
inn verður ekki trygður án
nokkurrar fyrirhafnar. En hann
er vissulega þeirrar fyrirhafnar
verður.
Þegar við stóðum með höndurnar í buxnavösunum og
gláptum ráðþrota á skaflana. — Nýtízku skafrenningur
Hvar er kennd barátta gegn skafrenningi? — Bannið
gegn veðurviti — og skipið sem getur sprungið í loft upp.
'E' FTIR AÐ ÉG minntist á nauff-
■“-d syn þess, aff Hellisheiði væri
haldið opinni með snjómokstri,
vgtu Ameríkanar fengnir til aff
moka heiffina. Þeir hreinsuffu
hana, svo aff hún varff fær, en þeir
íu'einsuðu eklti Svínahraiuiiff og
þess vegna kom engin mjólk í
bæinn. Hvernig stendur á því, aff
við getum ekki sjálfir haldið þess-
ari nauffsynlegu leiff opinni, fyrst
affrir geta þaff? Höfum viff ekki
tæki til þess? Ég man ekki betur
en aff keyptir hafi veriff snjóplóg-
ar. Eru þeir orffnir ónýtir? Höfum
viff eyffilagt þá meff öfugum klón-
um, eins og virðist fara fyrir flest-
um vélum, sem viff snertum á? Og
hvernig fer, þegar „blessaff setu-
liðiff“ fer héffan meff allar sínar
maskínur?
OG AF ÞVÍ að Svínahraun var
ekki mokað og við létum okkur
nægja að standa með hendurnar
í buxnavösunum og glápa á hel-
vítis skaflana, þá fengum við þær
enga mjólk í fyrradag og í gær!
Já, við erum karlar í krapinu! Við
kunnum að búa í landinu. Við
kunnum að búa okkur í landinu,
bæði til fæðist og klæðis! Skaf-
renningurinn virðist vera orðinn
miklu hættulegri en hann hefur
nokkru sinni verið áður. Hann er
bara ókunnugur! Einhver béaður
nýmóðins skafrenningur! Bezt að
kenna setuliðinu um hann! Raf-
magnið stopp! Hitaveitan stopp!
Allt bókstaflega stopp! Niður með
skafrenninginn!
EFTIR AÐ ÉG skrifaði þetta
hefir vegamálastjóri komið með
skýringar á því hvers vegna ekki
var hægt að halda austurleiðinni
opinni. En skafrenningurinn er
jafn ótrúgjarn samt!
ER EKKI TIL einhver háskóli
í Ameríku, sem kennir hvernig
berjast eigi gegn skafrenningi?
Vill ekki formaður upplýsinga-
stofu stúdenta, hinn hugmynda-
ríki skólastjóri Handíðaskólans,
Lúðvíg Guðmundsson, spyrjast fyr
ir um þetta vesturí Ameríku. Og
ef hann finnur einhvern slíkan há-
skóla, segjum í hinni sólríku Kali-
forníu, þá getum við sent svona
20 stykki af stúdentum vestur til
að nema fræðin. Sérfræðingarnir
okkar hérna standa hvort sem er
á gati gegn þessum nýtízku skaf-
renningi, sem allt setur í stopp hér
heima. Það sjá allir sjálfir, að eitt-
hvað þarf að gera fyrst við höfum
ekki tok á að vekja upp drauga
einhverra forfeðra okkar, sém
grófu sig út úr kotunum sínum í
gamla daga, kveðandi rímnalög
sín, þegar skafrenningurinn lagð-
ist að dyrunum á kotunum þeirraí
BRÁÐUM VERÐA sérfræðing-
arnir mínir vondir út úr þessum
skrifum og þá steinhætti ég að
skrifa um þá, því að þó að þeir
séu ekki miklir sérfræðingar, þeg-
ar skafrenningurinn og önnur slík:
meinvætti eiga í hlut, þá er ég enn
minni sérfræðingur!
ÞAÐ ER harðbannað að minnast
á veðrið, eins og ég hefi margsagt.
Það er skrítið bann. Allir vita, að
(hér á voru landi, Islandi, skiptir
tíðar um veðurfar en í öðrum lönd
um veraldar. Við skulum segja að
í fyrradag hafi verið brunagaddur
og bylur, í gær hafði verið slagveð-
ursrigning, í dag frost. Svona geng-
ur það dag frá degi — og hvernig
eiga svo bannsettir nazistarnir að
átta sig á öllum iþessum breyting-
um, þó að við samkjöftum ekkí
um veðrið í útvarpi og blöðum?
ÉG VAR NÝLEGA að tala um
þetta við togaramann. Hann sagði:
„Þetta er alveg óskiljanlegt, og
það er fleira sem er óskiljanlegt.
Við skulum segja að skip mitt væri
á siglingu og við yrðum varir við
tundurdufl. Ennfremur vissum við
af skipi rétt á eftir okkur. Við
megum ekki aðvara skipið, en við
megum hins vegar senda skeyti í
land og svo má útvarpið aðvara
skipið. Meðan á þessu stendur get-
ur svo fariö, að skipið, sem á eftir
okkur var, hafi sprungið í loft upp
á tundurduflinu.“
JÁ, HVERNIG EIGUM viff a5
skilja þetta, sem ekki erum sér-
fræðingar í hernaði, hvorki á sjó
né landi, ekki einu sinni sérfræð-
ingar í baráttu við skafrenning-
inn. Mér finnst að það væri alveg
óhætt að lofa okkur að tala svo-
lítið um veðrið. Það myndi ekk-
ert gerast. Yfirleitt finnst mér ekki
ástæða til að hafa jafn strangar
reglur nú, og eitt sinn var talið
nauðsynlegt. Ég álít þetta af sömu
ástæðu og ég vil láta rífa loft-
varnabyrgin og hreinsa allt draslið
burtu. Þetta er til einskjs gagns,
en aðein stil leiðinda og armæðu.
Hannes á horninu.
Unglingar óskast
strax til aS bera blaðiS til kaupenda víðs vegar una
bæiim. Talið strax viS afgreiðsluna.
Áskriflanfeii er 1900.
Frk. af 6. síðu.