Alþýðublaðið - 20.01.1944, Qupperneq 6

*___________
ALÞYÐUBLAÐIP
Fimmtudagur 20. jauúar 1944.
Sú var tíðin .. .
AiÞESSUM UNDAÍtLEGU
og viðsjárverðu tímum
er svo komið, að iþað þykja ekki
fréttir nema 100 flugvélar séu
skotnar niður á einum sólar-
h.ring, einhver mikilvæg borg
falli í hendur Rússum eftir
heiftarlega bardaga, eða Banda
ríkjamenn gangi á land á ein-
hverri mjög þýðingarmikilli
eyju í Kyrrabafi, og rnega þetta
þó allt teljist smáfréttir, miðað
við það, sem koma skal, innrás
ina. Allur þessi taugaæsingur og
lýsingar á morðum, blóðugum
orrustum og öðru því, sem er
samfara villimennsku nútímans,
rugl'ar menn, gerir þá nærri
samdauma óþverranum.
En samt er erfitt að rjúfa með
öllu tengslin við fortíðina, ljúf-
■ar endurminningar um friðsam-
,ar borgir og staði, sem ekki voru
vettvangur ihernaðaraðgerða og
efbeldisverka, og það er oft gott
að reyna að gleyma andartak
hörmungum líðandi stundar og
láta hugann reika til þess tíma,
þegar rnenn höfðu eitthvað anji
að að gera en að rannsaka „Gyð
ingavandamár', deila um ýmis-
konar „isma“ eða nýskipan.
Þeir tímar eru að vísu liðnir,
er mannslífið var einhvers virði
og manngildið var metið meira
en nú, en það er von allra hugs
andi manna, að þeir tímar komi
aftur og mönnum takist að læra
að vandamál heimsins verða
ekki leyst með „blóði og járni“.
Sá, er línur þessar ritar
dvaldi allmörg sumur í sveit
í Noregi í bernsku sinni. Það
var ekki alllangt frá Bergen,
þar sem heitir Ós-hérað. — Suð
ur af Bergen, um það bil 30
km frá borginni skerst fjörður
einn inn í landið. 'Hann heitir
Bjarnarfjörður. Handan fjarðar
ins getur að líta snæviþakinn
Folgefonn-jökul og Harðangurs
fjöllin.
Á fögrum sumardögum var
þar margt um kappsiglingabáta
og skein á þanin seglin í sól-
skinjinu. Það var fögur sjón.
Smádrengir voru þar á kænum
sínum og dorguðu, en á klettun
um niður við sjóinn lá unga
fólkið í sólbaði. Þar var lítið
.þorp, sem á máli þeirra Ivar
Aasens og Garborgs netfndist
Osöyri, eða Óseyri á okkar
tungu, Þar voru búðir upp á
gamla móðinn. Þar inni var
þessi einkennilega stemning,
sem einkennir slíkar verzlanir,
eða „landhandleri“, eins og þær
voru nefndar. Þar var eitthvað
unjdarlegt satmlbland af steinr
olíulykt, kryddlykt og vefnað-
arvörulykt. Þar máttj kaupa
sykur, flugnapappír, brauð,
nærföt, skó, heftiplástur, örygg
isnælur og sælgæti, yfirleitt
allt, sem talið var að menn
þyrftu til daglegra þarfa. En
búðirnar voru annað og meira.
Þær voru samtímis fréttamið-
stöð. Þar mátti fá öruggar upp-
lýsingar um, að nú hefði frú
Olsen eignazt tvíbura, að Þórð-
ur á Bjargi hefið unnið 200 kr.
í happdrættinu, eða að hann
Jensen héldi við frú Hansen.
Járnbraut tengdi sveitina við
Nesttun, 10 km. frá'Bergen, en
þaðan voru greiðar samgöngur
við borgina. Járnbraut Iþessi var
undarlegt fyrirtæki. Eimreiðirn
ar voru líkastar því, sem maður
sér í ,,cowboymyndum“, reyk-
háfurinn var eins og olíutrekt
í laginu og þegar hljóðmerki
var gefið, var það líkast blístri
S tekatli. Brautin sjálf var ör-
mjó og vagnarnir áþekkir brúðu
lestum, með gljáandi olíulömp-
um, sem sveifluðust til og frá
er lestin rann eftir brautinni.
Hraðinn var'ekki meiri en svo,
að maður, sem ekki var mikið
yfir fertugt, gat hlaupið lestina
uppi, og það var alsiða meðal
unglinga að leggja af stað á reið
hjóli samtámis lestinni og vera
svo kominn á áfangastað þegar
lestin brunaði inn á stöðinu.
Svo fundu vitrir menn, að
hún hæfði ekki lengur kröfum
tímans og var brautin lögð nið-
ur. Öldurmenn og þorpsvitring
ar ræddu lengi vel um, hvað
hægt væri að gera við eimreið-
irnar og vagnana. Eitt sinn frétt
ist, að íslendingar hefðu í hygju
að koma sér upp járnbraut, og
kom þá til tals, að reyna að
selja 'allt dótið til íslands, en sú
ráðagerð fórst fyrir, og endir-
inn varð sá, að eimreiðirnar
voru sendar til Spitzbergen og
notaðar við kolavinnslu þar, en
vagnarnir seldir sem sumarbú-
staðir fyrir lítinn pening.
í fögrum dal, ekki alllangt
frá ‘ Óseyri, eða 22 km. suður
af Bergen er byggð, sem nefn-
ist Söfteland. Blátær á liðast
efitir dalnum, en á bökkum
hennar vaxa kræklótt birkitré,
en upp af ánni eru engi bænd-
anna í kring. Eitt isinn fengu táp
miklir unglingar bygðarlagsins
þá hugmynd, að rétt væri að
fara að iðka knattspyrnu. Tókst
að aura saman í knött og tókst
þegar hinn fjörugasti leikur á
engi eins bóndans, sómakarls.
En hann misskildi nýja tímann
og sagði að þetta færi illa með
engið, tók haglabyssu sína, hlóð
hana salti og skaut i sitjandann
á nokkrum knattspyrnumönn-
um. Varð þessi atburður til þess
að tefja framgang þessarar göf-
ugu íþróttar um nokkur.t skeið.
Á járnbrautarstöðinni söfnuð
ust menn saman til skrafs og
ráðagerða á sunnudögum og
léku ýmsar listir sér til dund.
urs. Allir unglingar í plássinu
litu upp( til hinna fullorðnu,
rösku manna og þeirra vinsæl-
astur var Leonard múrari.
Hann gat farið á þeysispretti
á reiðhjóli, án þess að snerta
stýrið, staðið á höndunum og
reykt sígarettu, þótti djarftæk-
ur til kvenna og enginn stóð
honum á sporði í poker, lang-
hundi eða tuttugu og eitt. Það
var karl í krapinu. Bræðumir
í Hlíð þóttu ekki eins glæsilegir,
enda tóku þeir svo geyst í vör-
ina að þeir voru áþekkastir peil-
kan-fuglum í framan. Þótti
kvenfólkinu þetta að vonum
mikið lýti á jafnvöskum svein-
pm.
Þá var aldrei verið að æsa sig
út af stjórnmálum, menn kusu
þegar kosningar voru og flestir
kusu vinstrimenn. Hins vegar
var oft karpað um það, hvert
réttlæti væri í því, að áfengt öl
fengist í hverri búð í Bergen,
en ekki í sveitinni. Fannst
Olíúflutningaskip í björtu báli.
Mynd þessi er tekin úr flugvél. Hún sýnir olíuflutningaskip í björtu báli. Skipið rakst á flak
af öðru olíuflutningaskipi, sem orðið hafði fyrir tundurskeyti kafbáts. Hvílir skipið ofan á flakinu.
og sést mastur flaksins yfir skut þess. Við áreksturinn, (undan Floridaströnd), fórust 88 mánns^
mönnum þetta mikið glapræði
af sveitarstjórninni. Árið 1931
—i32 var talsvert rætt um
Quisling, sem þá var landvarna
ráðherra í ráðuneyti Kolstads.
Þá kom það nefnilega fyrir, að
Quisling varð fyrir „árás“ í ráðu
neyti sínu og hélt því fram, að
útlendir menn hefðu viljað ræna
mikilvægum skjölum. Var þetta
uppspuni einn, eins og síðar
kom á daginn. Leonard fullyrti,
að Quisling hefði reynt að draga
konu dyravarðarins í ráðuneyt-
inu á tálar, en hann hefði reiðzt
þessu athæfi, sem vonlegt var
og gefið flagaranum ráðningu.
Féllust menn almennt á þessa
skýringu.
Th. S.
Uppboðið,
sem fram átti að fara við
Arnarhvol síðastl. þriðju-
dag, en frestað var vegna
óveðurs, verður haldið í
dag kl. 10 f. h. og verður
þá seldur ýmis konar verzl-
unarvarningur: ‘ Leirker,
knöll, veski, greiður, penn-
ar, stálhúsgögn, búningar á
8—10 ára drengi, hanzkar
og margt fl. Auk þess verð-
ur einn Radiofónn.
Greiðsla fari fram við ham-
arshögg.
BORGARFÓGETINN
I REYKJAVÍK.
Úfbreiðið Alþýðublaðið.
Sambór Reykjsvfknr
efnlr til firstn söoo-
skeœmtnnar slnnar
ð fimmtsdaoskvöld.
Samtal við söngsíióraim
Jóbatm TrFggvason:
]VT ÝR SÖNGFLOKKUR
^ Samkór Reykjavíkur og
Karlakórinn „Ernir“ efna til
fyrstu sön'gskemmtunar sinn
ar í kvöld klukkan 11.30 í
Gamla Bíó.
Alþýðublaðið átti í gær stutt
samtal við söngstjóra kórsins,
Jóhann Tryggvason söngkenn-
ara, og sagði hann meðal ann-
ars:
„Karlakórinn ,,Ernir“ hefir
starfað í nokkur ár. í honum
eru 30 félagar. Haustið 1942
auglýsti hann eftir söngfólki til
viðbótar, og í marzmánuði 1943
var stofnaður Samkór Reykja-
víkur með um 60 meðlimum.
1 stjórn kórsins eru: Gísli
Guðmundsson formaður, Svav-
ar Erlendsson, Sigríður Sigurð-
ardóttir, Elinhorg Gísladóttir
og Valdimar Leonhardsson.
í stjórn „Arna“ eru: Daníel
Sumarliðason formaður, Gunn-
ar Björnsson og Árni Pálsson.
Ég vil taka það fram, til að
koma í veg fyrir misskilning,
að Ernir eru í Samkórnum, en
þeir syngja auk þess sjálfstætt
á fyrstu söngskemmtun sam-
kórsins, sem haldin verður
næstkomandi fimmtudagskvöld
í Gamla Bíó kl. 11.30.“
— Söngskráin?
„Hún verður fjölbreytt. Sam-
kórinn syngur 8 lög, en karla-
kórinn „Ernir“ syngur fjögur
lög.“
StðadQB saman
Frh. af 4. síðu.
að græða beinbrot manns, sem
væri tryggður, heldur en þess
sem ótryggður væri.
Má af þessu marka það böl,
sem Magnús Jónsson lézt sjá
í tryggingum alþýðumanna til
handa og af einskærri um-
hyggju(I) fyrir almenningi barð
ist hann og aðrir íhaldsmenn
því gegn tryggingunum.
En hvað segir þú nú lesandi
góður? Hefir reyndin orðið sú,
er Magnús Jónsson spáði?
Og á sama hátt hamast at-
vinnurekendavaldið gegn 8
stunda vinnudeginum, gegn or-
lofi verkafólks o.fl. o.fl.
Alþýðusamband íslands hefir
boðið upp á tvær lausnir á
vinnudeginum í vega- og brú-
argerðinni. Annað hvort að 48
stunda vinnuvikan sé unnin á
5 dögum og er það til mikils
hagræðis fyrir þá, sem „liggja
við“ fjarri heimilum sínum*
eða þá að unnar séu 10 stundir
á dag, þar sem þess er talin
þörf og 2 stundir séu greiddar'
með aukavinnukaupi. Og geti
atvinnurekandi vega- og brúar-
vinnunnar, ríkisvaldið, ekki
fallist á þessa lausn málsins,
hljótum við í alþýðusamtökun-
um að væna þennan atvinnu-
rekenda um tilraun til að ónýta
þennan unna sigur alþýðusam-
takanna, en gegn slíku verðum.
við að standa í samtölcum okkar
sem órjúfandi múr, er gerir
slíka tilraun að engu.
Stöndum saman um unna
sigra.
Um borð í Súðinni 11. janúar
1944.
Helgi Hannesson.
Anglia
heldur fund í kvöld að Hótel
Borg. Björn Björnsson cand. mag„
flytur fyrirlestur um Hamlet.
Frú María Eiríksdóttir,
Krosseyrarveg 3, Hafnarfirði,
verður 60 ára í dag.