Alþýðublaðið - 27.01.1944, Blaðsíða 2

a
Sjómenn krefjast anktns
eftirltts með skipnnnm.
Sampykktir aðalfnndai* Sjó-
mannafélagsins fi fyrrakvöld.
AÐALFUNDUR Sjómannafélags Reykjavíkur, sem hald-
inn var í fyrrakvöld tók til umræðu öryggismál sjó-
manna og þau slys; sem orðið hafa á sjónum upp á síðkastið.
Eftirfarandi samþykkt var gerð á fundinum í einu
hljóði:
„Aðalfundur Sjómannafélags Reykjavíkur, 25. janúar
1944, samþykkir:
1. Að fela stjórn félagsins að beita sér af alefli fyrir auknum
ráðstöfunum gegn hinum tíðu og stórfeldu sjóslysum, er
mjög færast í vöxit, sam^nber Max Pembertonslysið.
2. Að leita samvinnu við önnur stéttarfélög sjómanna í
Reykjavík og Hafnarfirði um þessi mál eins og tíðkast
hefir frá styrjaldarbyrjun.
3. Að leita aðstoðar ríkisstjórnarinnar og alþingis um setn-
ingu hverskonar löggjafar, sem að haldi megi koma til
öryggis mannslífunum á sjónum.
4. Að framkvæmdavaldið og eftirlitið með öryggismálunum
verði skerpt fr á því sem nú er og það fái ákæruvald
jöfnum höndum.
5. Að sjómannastéttin sé vel á verði um, að öllum settum
öryggisreglum sé framfylgt og aðvari rétta hlutaðeigend-
ur, þar með stjórnir stéttarfélaganna, um allt, sem vanrækt
kann að vera um borð í skipunum, er að öryggi lýtur.
6. Að gera sitt ýtrasta til að koma í veg fyrir að skipin séu
ofhlaðin, jafnt við veiðarnar sem á ferðum til hafna og á'
milli landa, enda leiti sjómennirnir aðstoðar stéttarfélag-
anna í hvert sinn, ef um árekstur er að ræða út af þessum
málum.

Dýðingaimikill Arsknrðnr
félagsdóms fyrir sjómenn.
Með honum er skorið úr þrætumáli
um orlofsfé hlutarsjómönnum til handa.
FÉLAGSDÓMUR kvað í fyrradag upp dóm, sem hefir
mikla þýðingu fyrir alla hlutasjómenn í landinu. Er
með dóminum skorið úr þrætumáli um orlofsfé, sem staðið
hefir milli sjómanna og útgerðarmanna.
í úrskurði félagsdóms segir:
.,Mál þetta er höfðað hér fyr-
ir dómi með stefnu, dags. 6. des.
f. á., af Alþýðusambandi íslands
f h. Sjómannafélags ísafjarðar
vegna Hannibals Einarssonar
gegn Vinnuveitendafélagi Is-
lands f.h. Vinnuveitendafélags
Sigluf jarðar vegna Friðriks Guð
jónssonar til greiðslu á orlofsfé,
kr. 228,72, ásamt ársvöxtum frá
stefnubirtingardegi til greiðslu
dags og málskostnaði eftir mati
dómsins.
Stefndi krefst sýknu af kröfu
stefnanda og málskostnaðar úr
hendi hans eftir mati dómsins.
Tildrög máls þessa eru þau,
að Hannibal Einarsson var skip-
verji síðastliðið sumar á mót-
orskipinu Birni austræna, sem
gert var út á síldveiðar af Frið-
riki Guðjónssyni útgerðar-
manni á Siglufirði. Stundaði
skipið eingöngu herpinótaveið-
ar meðan Hannibal var á því.
Hannibal var ráðinn með þeim
kjörum, er getur í kauptaxta
sjómannadeildar verkamanna-
félagsins Þróttar á Siglufirði,
en samkvæmt honum skyldu
skipverjar fá 35% af veiðinni,
er skiptist í 16 staði. Skipsverj-
ar áttu að fæða sig sjálfir. Salt
sem notað væri til þess, ,,að
salta með lausa síld í lest eða
á dekki um borð í skipum“,
skyldi greiðast af óskiptum
afla, samkv. 8. gr. kauptaxtans
en annan kostnað við útgerðina
greiddi útgerðarmaðurinn. Út-
gerðarmaður skyldi annazt sölu
á aflahlut, en honum var óheim-
ilt að gera samning um sölu
á óveiddum afla, án samþykkis
skipverja eða trúnaðarmanns
þeirra, og ávallt áttu skipverj-
ar að njóta þess verðs, sem
veiðin seldist fyrir.
Andvirði aflahluta Hanni-
bals nam kr. 5718.06. Telur
hann að sér beri, samkvæmt
4. gr. laga nr. 16/1943 um or-
lorf, 4% af þeirri upphæð í or-
lofsfé, eða hin umstefnda upp-
hæð kr. 228.72. Stefndur telur
hinsvegar að hér eigi við ákvæði
b-liðs T. gr./orlofslaganna, og
eigi stefnandi því aðeins rétt á
2% af andvirði aflahluta sins í
orlofsfé, eða kr. 114.36, og hef-
ir hann boðið fram greiðslu á
þeirri upphæð.
Samkvæmt 1. gr. b-lið laga
nr. 16/1943 um orlof, eru und-
anteknir frá ákvæðum laganna
um rétt til orlofs „starfsmenn
fiskiskipanna, sem ráðnir eru
Frh. á 7. síðu.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Fimmtudagur 27. janúar 1944»
Verðnr Krísnvikurvegnrinn
fnligerðnr á næsta snmri?
Sú leið virðist vera mikiu heppilegri en
gamla ieiðin.
Fjárveitinganefnd alþingis á ferðalagi í
svörtum byl á báðum leiðunum.
O INS OG KUNNUGT ER hefir aldrei — á síðustu tutt-
ugu árum — verið eins erfitt um samgöngur milli
Reykjavíkur og Suðurlandsundirlendisins og á þessum vetri.
Hefir þetta meðal annars komið oft mjög áberandi í
ljós hér í Reykjavík vegna skorts á mjólk — en mikill meiri-
hluti mjólkurinnar, sem Reykvíkingar nota, er fluttur hing-
að austan yfir fjall.
LoksiDS í pær var
alþinpi skýrt frð
bréfi ríkisstjórans!
Þingfundir voru baldnir í
gær að nafuinu til.
Y OKS í gær skýrði forsetí
A-d sameinaðs þings þingheimi
frá bréfi ríkisstjóra. Ekki las
hann bréfið upp heldur lét sér
nægja að geta þess, að forseta
sameinaðs alþingis hefði borizt
bíréf ^frá ítjíkisstjóra og hefði
það verið afhent skilnaðarnefnd
til athugunar. Taldi forseti ekki
ástæðu til að lesa bréfið fyrir
þingmönnum, með því að það
Frh. á 7. síðu.
Jón Ivarsson dæmdur í
gær í hæslarélli.
í 400 króina sekt og greiöslu alls sakar og
málskostnaöar.
Undanfarin ár hefir mjög ver
ið rætt um það, að hin svokall-
aða Krísúvíkurleið væri miklu
heppilegri sem samgönguleið
milli Reykjavíkur og austur-
sveitanna en gamla leiðin um
Hellisheiði.
Undanfarið hafa verið birtar
fregnir um það, að meðan
Hellisheiðarleiðin væri alger-
lega ófær, þrátt fyrir snjóýtur
okkar og ruðningsmenn, snjó-
bíla o. s. frv. væri Krísivíkur-
leiðin fær.
Mjólkursölunefnd hefir haft
þessi mál til athugunar undan-
farið og meðal annars komið
að máli við fjárveitinganefnd
alþingis og farið þess á leit að
hún áætlaði nægilegt fé til þess
að fullgera Krísuvíkurveginn á
næstu fjárlögum.
Eins og kunnugt er var lagð-
ur nokkur hluti Krísivíkurveg-
arins árin 1936—1940 og hefir
þegar verið lagður vegur, hérna
megin, sem er um 14 km. á
lengd. Ölfusmegin er búið að
leggja veg sem er um 11 km. á
lengd. Þá er eftir að leggja veg,
sem er um 50 km. á lengd og
er gert ráð fyrir að hann muni
kosta nokkrar milljónir króna.
En þó að þetta sé mikið fé,þá
ber þess að gæta, að þegar
samgöngur á þessari leið tepp-
ast þá tapast tugir þúsunda
króna.
Mjólkursamsölunefnd bauð
í gær blaðamönnum, samgöngu
málaráðherra, samgöngumála-
nefndum alþingis og fjárveit-
inganefnd í ferðalag um Krísi-
víkur- og Hellisheiðarleiðirnar.
Veður var ákaflega slæmt, á-
kafur bylur og austanátt, eða
eins og skilyrði geta verst orðið
fyrir Krísivíkurleiðina.
Ferðafólkið komst alla þá
leið, sem vegur liggur Krísi-
víkurleiðina. Voru þó allmikil
þyngsli í ,,skarðinu“ en þó ekki
svo að ekki yrði yfir þau kom-
ist. — Um þann kafla leiðar-
innar, sem ekki hefir enn verið
veglagður, skal ekkert sagt um
hér, en kunnugir menn full-
yrða, að hann myndi vel fær,
þrátt fyrir fannkingið.
Eftir að hafa farið þessa
leið var reynt að komast aust-
um«á Hellisheiði, en bifreiðarn-
ar komust aðeins að Baldur-
haga — og urðu þar að snúa
við aftur heim til Reykjavíkur.
Fréttir bárúst þó um það að
snjómoksturinenn og vélar
væru í Svínahrauni. Var þó
talið mikið óráð að gera til-
raunir til að brjótast austur
yfir.
Að sjálfsögðu er öllum ljóst,
að lífsnauðsyn er á því að sam-
göngur séu sem greiðastar milli
Reykjavíkur og austursveit-
anna. Ef fjárveitingavaldið tel-
ur að Krísivíkurleiðin skapi
skilyrði fyrir öruggum sam-
göngum, þá er vitanlega æski-
legt, að nægilegt fé verði veitt
til að vegleggja hana, og það
sem fyrst.
[ GÆRMORGUN var
*■ kveðinn upp í hæstarétti
dómur í máli Jóns ívarssonar
fyrverandi kaupfélagssijóra
í Höfn í Homafirði.
Var hann dæmdur í 400
kr. sekt, eða 10 daga varð-
hald og greiðslu alls sakar-
og málskostnaðar.
Niðurstöður og dómur hæsta
réttar eru á iþessa leið:
Ár 1944. miðvikudaginn
26. janúar, var í hæstarétti í
málinu mr. 59/1943:
Valdstjórnin
gegn
Jóni Ivarssyni
uppkveðinn svohljóðandi
dómur:
Þegar lög nr. 99 19. des. 1942
og auglýsing sett samkvæmt
þeim sama dag komu til fram-
kvæmda, voru í gildi ýmis á-
kvæði um hámarksverð á vör-
um og hámarksálagningu á vör
um er sett höfðu verið af dóm-
nefnd í .verðlagsmálum, sbr. 5.
gr. laga nr. 79/1942 og ákvæði
itil íbráðabirgða í þeim lögum. í
nefndri auglýsingu 19. des. 1942
er lagt bann við því að selja
í heildsölu eða smásölu á landi
hér nofckra vöru innlenda eða
erlenda við hærra verði en
lægst var á henný á hverjum
stað 18. des. 1942. Ákvæði þessi
skyldu gilda til og með 28. febr.
1943
Nú kom það í ljós, að verðfag
sömu vöru á sama verzlunar-
stað þann il8. des. 1942 var mis
hátt, og það á vörum, er verð-
lagðar höfðu verið í samræmi
við ákvæði dómnefndar í verð-
lagsmálum. Þessu olli misjafnt
innkaupsverð. Virtist þó dóm-
nefndinni hæpið að banna verzl
unum að sélja vörur iþví verði.
sem dómnefndin hafði áður á-
kveðið, og verzlanir því höfðu
löglega á þær sett. Dómnefndin
lagði þetta mál fyrir ríkisstjórn
ina, og varð það að ráði, að
ekki skyldi ferajfi^t lækkunar
vöruverðs fram yfir áður aug-
lýst hámarksverð, enda færi á-
lagning eigi. fram úr leyfðu há-
marki. Samkvæmt þessu aug-
lýsti dómnefndin 23. des. 1942
hámarksákvæði þau, e)r giltu
fyrir 18. s. im. og lýsti því jafn-
f-ramt, að áður auglýstar ákvarð
anir um hámarksálagningu skuli
vera áfram í gildi. Þessar á-
kvarðanir ríkisstjórnarinnar og
dómnefndar tilkynnti Samband
íslenzkra samvinnufélaga kærða
ií símskeyti 31. des. 1942 og;
bréfi 2. jan. 1943.
Hefir nú verið lýst ákvörðun
verðlagsyfirvalda um fram-
kvæmd ákvæða auglýsingarinn
ar frá 19. des. 1942, og skal þá
<vikið að einstökum kæruatrið-
um.
1. Kolin. Svo sem í héraðs-
dómi segir, keypti kærði fyrir
hönd Kaupfélags A.-Skaftfell-
inga 62 smálestir of kolum frá
Norðfirði. Var uppskipun kol-
anna á Hornafirði lokið 12. jan.
1943. og reyndist kos tnaðarverð
iþeirra kominria i hús þar, kr.
242,52 hver smálest. Kaupfélag
ið.átti fyrir um 30 smálestir af
feolum, en það hafði fyrir 18.
des. 1942 selt feolasmálest
hverja á 175 krónur. Kærði
verðlagði nú nýju og gömlu kol
smálestina og hélt þeim í því
in sameiginlega á 220 krónur
verði til 20 jan. 1943. Seldist af
kolabirgðunum á tímabifinu frá
13.—20. janúar 9425 kg. til 39
•kaupenda. Á þessum tíma hafði
kærði gert ítrekaðar tilraunir
tl þess að fá samþykki dóm-
nefndar og ríkisstjórnar til þess
að selja kolin kostnaða'rverði
eða vilyrði ríkisstjórnarinnar
um bætur úr ríkissjóði, ef feol-
in væru seld fyrir 175 kr. smá-
lestin. Hvoriugu þessu fékk hann
framgengt. Tók hann þá þann
20. janúar það ráð að lækka
verð kolanna niður í 175 krón-
ur smálestina og endurgreiða
vérðmuninn þeim, er keypt
höfðu kolin hærra verðinu. Er
þeirri greiðslu talið lokið. Sala
kolanna 13.—19. jan. við því
verði, er að framan greinir,
varðaði að vísu við auglýsingu
nr. 100/1942, en íþar sem mál-
inu var svo háttað sem áður er
lýst, og ofgoldið kolaverð hefir
verið. endurgreitl samkvæmt á-
kvörðun kærða, er hann tók af
sjálfsdáðum og áður en hann
fékk vitneskju um kæruna á
hendur sér, þá þykir refsing fyr
ir þann verknað, er hér greinir,
eiga að falla niður samkvæmt
8. tölulið og síðustu málsgreinar
74. gr. laga nr. 19/1940.
2. Kornvörur og sykur. Hér
verður að greina á milli tvenns
konar vöru:
a. Fyrst kemur til atbugun-
ar vara. er kærði fékk í nóvem-
ber 1942, verðlagði í des. s. á.
■og seldi ekki fyrr en eftir 12.
jan. 1943. Verð vöru þessarar
var hærra en verð sömu vöru-
tegunda haifði verið í Kaupfé-
Frh. á 7. síðu.