Alþýðublaðið - 25.03.1944, Blaðsíða 4

" aiJhTOUBLAPlO
lAUgardagnr 25. majra 1944..
*

Otgeíandl: AlþýSuflokknrinn.
Ritstjóri: Stefán Pétnrsson.
Ritstjóm og afgreiðsla i Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Bimar ritstjórnar: 4901 og 4902.
Simar afgreiðslu: 4900 og 4906.
Verð i lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h.t
ðrygglð ð sjðnnm og
blað striðsgróðans.
Þáttur morgunblaðs-
INS í þeim alvarlegu um-
ræðum, sem nú um nokkurt
skeið hafa farið fram um öryggi
sjómanna og sjófarenda hér við
land í samhandi við rannsókn
'Þormóðsslyssins, mun lengi í
sninnum hafður.
Mánuðum saman lét Morgun-
blaðið það óátalið, að Einar
Arnórsson dómsmálaráðherra
hélt skýrslu sjódóms um rann-
sókn Þormóðsslyssins leyndri
fyrir almenningi, þótt önnur
blöð krefðust þess, að hún yrði
birt. Og þegar dómsmálaráð-
herrann birti útdrátt sinn úr
skýrslunni og það vitnaðizt, að
í honum var ekki aðeins ýmsu
„vikið“ þannig „við“, að veiga-
mikil atriði hennar voru bein-
línis rangfærð, heldur og að
niðurstöðum sjódómsins, sem
.vitanlega skiftu langmestu
máli, var alveg sleppt, hafði
Morgunblaðið ekkert við það
að athuga. Og þegar dómsmála-
náðherrann varð loksins, fyrir
frumkvæði tveggja alþingis-
manna, Finns Jónssonar og Ey-
steins Jónssonar, til þess knú-
inn, að birta skýrsluna í heild,
og öllum varð Ijóst, hve langt
Þormóður hafði verið frá því,
að fullnægja settum reglum um
haffæri skipa og hve alvarleg-
ar misfellur höfðu verið á skip-
eftirlitinu með honum, lét
Morgunblaðið sig hafa það, að
stinga skýrslu sjódómsins al-
gerlega undir stól, þótt öll
önnur blöð birtu hana!
*
Fátt hefir þó vakið menn til
alvarlegri umhugsunar um það,
hve ábótavant öryggi sjómanna
og sjófarenda hér við land er
enn, þrátt fyrir margháttaða
löggjöf um það, en einmitt
þessi skýrsla sjódóms um rann-
sókn Þormóðsslyssins. Og öll-
um heiðarlegum og hugsandi
mönnum kemur saman um, að
ásigkomulag skipastólsins sé
orðið slíkt, meðal annars fyrir
ýmsar varhugaverðar breyting-
ar á skipunum, að brýna nauð-
syn beri til að herða skipaeft-
irlitið verulega, ef áframhald
eigi ekki að verða á hinum tíðu
og hörmulegu sjóslysum í seinni
tíð.
En Morgunblaðið er ekki í
hópi þeirra, sem vilja horfast í
augu við þennan sannleika.
Það kallar hin alvarlegu skrif,
sem undanfarið hafa birzt um
öryggið á sjónum, ,,sorpskrif“,
og telur að þau séu fram komin
í þeim einum tilgangi að sverta
einstaka menn í stétt útgerð-
armanna. En þeir hafi alltaf
gert það, sem í þeirra valdi
stóð til að tryggja líf og öryggi
sjómannanna. Ef einhverju sé
ábótavant í því efni, þá sé það
skattalögunum að kenna, sem
rýi útgerðarmenn inn að skyrt-
unni og geri þeim ómögulegt
að endurnýja skipastólinn. Og
þeim mönnum, sem undanfarið
hafa verið að skrifa um öryggis
málin á sjónum sé nær, að
beita sér fyrir endurnýjun skipa
stólsins með því að lækka skatt
ana, sem á útgerðinni hvíli,
Stefán J6b. Stefánsson:
Samúðaryfirlýslng alpingls tii
hinna Norðnrlandapjóðanna.
.... 4
i háska hvenær sem er. Efthr
því, sem ég þekki til norrænœ
þjóðanna, þar með talinna í»*
lendinga, hafa þær mjög sterka
frelsisþrá, og allar hafa þær
sýnt, að þær vilja mikið til frela
isins vinna og til varðveizlu.
þess. Það hefur verið mjög mis-
munandi verð, sem þær hafa
þurft fyrir það að greiða, e».
hugurinn er samur hjá þeim öll-
Ræða flntt á alþingi við umræðurnar um hana.
ÞAÐ hafa orðið nokkrar leiðinlegar blaðadeilur eftir á
um bróðurkveðju þá, sem alþingi sendi hinum Norð-
urlandaþjóðunum fyrir hönd íslenzku þjóðarinnar, rétt áð-
ur en því var frestað, og áttu kommúnistar upptök að þess-
um deilum, eins og einnig að þeim ósmekklega ágreiningi,
sem á síðustu stundu var gerður um þessa yfirlýsingu al-
þingis innan þingsalanna.
Kommúnistar, sem þó höfðu verið með í að flytja
þingsályktnuartillöguna um bróðurkveðju alþingis, stofnuðu
til þessa ágreinings með breytingartillögu þess efnis, að gert
yrði þannig upp á milli frændþjóða okkar í yfirlýsingunni,
að Dömun og Norðmönnum yrði sérstaklega óskað sigurs í
frelsisbaráttu þeirra, án þess að minnzt yrði á sjálfstæðis-
baráttu Finna eða þátt Svía í vöm og frelsisbaráttu allra
þessarra þriggja þjóða.
Hin ósmekklega breytingartillaga kommúnista var að vísu
felld; en þeir hafa síðan í blaði sínu haldið áfram að ala á þeim
ágreiningi, sem til var stofnað með henni. Alþýðublaðiriu
þykir því rétt, að birta í dag orðrétt þá ræðu, sem Stefán
Jóh. Stefánsson flutti fyrir hönd Alþýðuflokksins við um-
ræðurnar um yfirlýsinguna á alþingi. Gæti hún máske orð-
ið ýmsum vísbending rnn það, hverjir að bróðurkveðju þess
stóðu af heilindum og hverjir ekki.
G vil fyrst og fremst geta
þess, að ég tel það mjög
vel til fundið fyrir margra
hluta sakir, að alþingi íslend-
inga gefi nú af sinni hálfu yf-
irlýsingu um ákveðna samúð
sina með hinum Norðurlanda-
þjóðunum og lýsi yfir vilja
sínum um náið samstarf við
þær eftir styrjöldina, þegar
samgöngur takast af nýju.
Þetta á að koma fram einmitt
nú. Við höfum verið í nokkur
ár sviptir hinum sterku sam-
böndum sem milli voru, en sá
tími hefði sízt átt að verða til
þess að þau gleymdust. Þegar
rás viðburðanna hefur kastað
okkur út úr einangruninni,
finnst mér eðlilegt, að við
myndum þeim mun betur eft-
ir tengslum, sem við áttum áð-
ur við vinaþjóðir, og sýndum
vilja til að endurnýja þau. Þar
að auki er það mín skoðun sér-
staklega, að það geti horft til
mikils menningarauka og ör-
yggis okkar sjálfstæði, ef við
höfum sem mest og bezt sam-
skipti við hinar Norðurlanda-
þjóðirnar; og þegar við undir-
búum algeran skilnað við eitt
Norðurlandaríkið, finnst mér
næsta nauðsynlegt, að sá at-
burður yrði síður en svo til að
fjarlægja okkur öðrum Norð-
urlandaþjóðum.
Af þessum ástæðum og þeim,
sem fram voru bornar af flutn-
ingsmönnum, tel ég tímabært
og sjálfsagt að tillagan nái ein-
róma samþykki íslendinga.
Um breytingartillögurnar,
sem fyrir liggja, skal ég ekki
vera margorður. Ég tel hvorki
heppilegt né eðlilegt, að verið
sé að magna upp mismunandi
skoðanir, sem menn hafa á mis-
munandi athöfnum og mér
liggur við að segja örlögum
einstakra þjóða. Við eigum ekki
að leggja okkar sérstaka mat
á þá atburði, einmitt af því, að
kunnugt er þar um skoðana-
mun innan alþingis. Þess vegna
virðist mér yfirlýsingin eiga að
ná til Norðurlandaþjóðanna
allra, án þess að farið sé að
að ýfa upp nokkurn skoðana-
mun á framferði einstakra
þjóða fyrr og síðar. Ég og marg
ir þingmenn, sem hafa ekki séð
ástæðu til að nefna í yfirlýs-
heldur en að vera með „dylgj-
ur og róg“, éins og það orðar
það, um skipaeftirlitið og ein-
staka útgerðarmenn.
Þetta er allt og sumt, sem
Morgunblaðið hefir haft um ör-
yggismálin á sjónum að segja í
sambandi við hin hörmulegu
sjóslys: Það á að breyta skatta-
lögunum til þess, að útgerðar-
menn geti grætt meira!
*
En það vill nú svo neyðarléga
til, að þessi skattalög, sem
Morgunblaðið telur ein eiga
sökina á öryggisleysinu á sjón-
um, eru ekki sett af neinum
öðrum en einmitt formanni
Sjálfstæðisflokksins, Ólafi
Thors, meðan hann var forsætis
ráðherra árið 1942, og fjármála
ráðherra hans, Jakob Möller.
Þegar skattafrumvarp þeirra
var lagt fyrir þingið það ár, var
því yfir lýst, að það væri gert
eftir samkomulagi við Fram-
sóknarflokkinn, og fyrir þess-
um tveimur flokkum fengust
engar breytingar á því gerðar
í þinginu. Þannig var það fellt
af Sjálfstæðisflokknum og
Framsóknarflokknum í efri
deild, þegar annar fulltrúi Al-
ingunni tvær tilteknar Norður-
landaþjóðir, höfum e. t. v. engu
minni samúð með þeim þjóð-
um, en þeir, sem berjast nú
fyrir að fá nöfn þeirra tekin
sérstaklega í tillöguna.
Ég er þeirrar skoðunar, að
allar Norðurlandaþjóðirnar heyi
nú frelsisbaráttu, sem geti orð-
ið örlagarík. Ég á ekki við það,
að íslendingar heyi nú frelsis-
baráttu við neina aðra Norður-
landaþjóð, svo að við þurfum
til þess á miklum kröftum að
halda. En ef lega smáþjóðar er
sú, að stórveldi sjái ástæðu til,
með réttu eða af ímyndun, að
telja sér land hennar mikilvægt
á margan hátt, eða þau freist-
ist þar til íhlutunar, er aðstaða
smáþjóðarinhar mjög vanda-
söm, og getur varla hjá þvi far-
ið, að mjög reyni á þrek henn-
ar á ýmsum sviðum. Þrjár
Norðurlandaþjóðarina standa
nú í styrjaldarógnum, og geld-
ur hver þeirra um sig mikið
þýðuflokksins þar, Erlendur
Þorsteinsson, bar fram breyt-
ingartillögu þess efnis, að hið
skattfrjálsa framlag til ný-
byggingarsjóðs yrði hækkað úr
50 upp í 70% af öllu því fé, sem
í varasjóð væri lagt!
Slíkur var áhugi Morgun-
blaðsliðsins fyrir endurnýjun
skipastólsins í þá tíð. Og það var
sannarlega heldur ekki að sjá,
að hann hefði vaxið neitt, þeg-
ar Morgunblaðsliðið tók hönd-
um saman við Framsóknarflokk
inn nokkru fyrir nýjár í vetur
til þess að hindra að tillaga Al-
þýðuflokksins um níu og hálfr-
ar milljón króna framlag úr
ríkissjóði til nýbyggingar
fiskiskipa næði fram að ganga!
*
Þannig er allt á eina bókina
lært fyrir Morgunblaðinu í um-
ræðunum um öryggismálin á
sjónum. Það hefir ekkert haft
til þeirra að leggja annað en
þögn skeytingarleysisins eða
það, sem þrengstu stundarhags-
munir nokkurra auðugra að-
standenda þess hafa blásið því
í brjóst. Það væri ekki ólíklegt,
að sjómennirnir myndu ein-
hvern tíma minnast slíkrar
framkomu þess í framtíðinni.
afhroð, að sumu leyti óbætan-
legti Þó að Svíþjóð standi ut-
an við, leggur það ríki þung-
ar byrðar á herðar þjóðinni til
að vera viðbúið aðsteðjandi at-
burðum, sem geta stofnað því
AÐ hefir í seinni tíð verið j
margra draumur, að ís-
land gæti orðið ferðamanna-
land eins og Noregur og Sviss.
Og vissulega vantar ekki nátt-
úrufegurðina til þess. En það
þarf fleira. Vísir minnist á
þetta mál í aðalritstjórnar-
grein sinni i gær. Þar segir
meðal annars:
„Viðurkenna verður að. flestar
framkvæmdir hér á landi, þótt
stórar séu á okkar mælikvarða,
eru af vanefnum gerðar og ekki
hvað sízt þær, sem stærstar eru.
Þó virðist einnig, sem oft séu aur—
amir sparaðir, en krónunni kast-
að. Það borgar sig yfirleitt ekki
að kaupa ódýrt „skítti“, þegar unnt
er að fá gæðavöru fyrir tiltölu-
lega litlu hærra verð. Slíkt verð-
ur að litlu gagni og vafasamri á-
nægju er frá líður. Gildir þetta
jafnt um viðskipti einstaklinga og
opinberra aðila. Flest röskun á
lífsþægindum almennings, sem við
höfum daglega reynslu fyrir og
dæmin fyrir augum, sprettur af
því einu, að ekki hefir í upphafi
verið vandað svo til opinberra
framkvæmda sem skyldi, — ódýrt
og ef til vill lélegt efni keypt og
verkinu að öðru leyti hagað á
þann veg að framkvæmd þess
yrði sem einföldust og ódýrust, en
kæmi þó að sem skjótustum not-
um. Munu fá opinber fyrirtæki
standast fullan satnanburð við
sambærileg fyrirtæki í öðrum
löndum, sem vandað hefir verið
til og ætluð eru til frambúðar í al-
mennings þágu.
Einnig verður að viðurkenna að
við eigum yfirleitt langt í land til
um.
Ég held því, að tillaga bossi„
sem við þrír höfum flutt, hv.
1. þm. Reykvíkinga, hv. þrn.
Strandamanna og ég, og hefur
verið samin af skilnaðarnefndr
tákni vel þann hug, sem þorri
íslendinga ber til Norðurlanda-
þjóðanna í frelsisbaráttu þeirra.
Þær eiga ekki allar í stríði við
hið sama, enda ráða því ekki
sjálfar, hvemig sú ba-rátta er
hafin, en það er í hverju landi
um sig barátta, sem verður af
heyjast. Við íslendingav, sem
kosið hefðum að hafa engin af-
skipti af styrjöldinni, þar sem
við fáum engu um úrslit ráð-
ið, ættum að hafa næma til-
finningu fyrir þeim fórnum„.
fram í stríði, sem þær hafa
lent í nauðugar.
Ég mun ekki ræða einstaka
atburði, sem á Norðurlöndum.
hafa gerzt þessi ár, þótt til þess
hafi gefizt nokkurt tiiefni. í
raim og veru var samkomulag
um þessa þingsályktunartillögu
í skilnaðarnefnd, og sá flokk-
ur, sem nú berst fyrir að breyta
henni, átti kost á að starfa að
samningu hennar eins og aðrir,
þótt það sé rétt hjá hv. 2. þm.
Reykvíkinga, að hann vildi hafa
á henni annað orðalag en varð.
Ég tel, hvort sem brtt. á þskj.
197 verður samþykkt eða ekki,
að þingsályktunartillagan fell
það í sér, sem segja þarf, eu
breytingartillögurnar, sem úr
samkomulagi geta dregið og
hindrað, að þingsályktunartil-
lagan fái einróma fylgi, eru
skaðlegar.
j þess að lifa fullkomnu menningar-
lífi, þótt skrimt sé og allt komist
af. Gatnagerð og vega er ófuílkom-
iri, gistihús sárafá frambærileg og
lítið um þau lífsþægindi, sem með
öðrum auðugri þjóðum tíðkast.
Menn ræða um að ísland muni
veirða ferðamannaland, og kaom-
svo að reynast, en það verða engir
aukvisar, sem sækja landið heim,
hafi það ekki upp á betri aðbúð
að bjóða en nú er um að ræða.
Þeir, sem eftir þægindum óska
koma hingað ekki, en hinir sem
vilja þreyta kraftana við óblíða
náttúru og lítil lífsþægindi geta
átt hér vísan samastað. íslending-
ar sætta sig vel við margt það,
sem aðrir una ekki. Skal ekki um
það rætt hvort matið sé réttara eða
heilblrigðara, en við verðum að
horfast í augu við staðreyndirnar
og taka lífið eins og það er. Þjóð-
in þarf að læra miklu meira á
flestum sviðum, en hún hefir erm
þá gert, og henni mun reynast
miklu auðveldara að bæta við það,.
sem fengizt hefir, en að byggja
í upphafi frá grunni, svo sem gert
hefir verið. Það væri vanþakklæti
við fortíðina og vanmat á afrekum
síðustu kynslóða, ef þeirra verk
væru að engu þökkuð, en svo er
guði fyrir að þakka, að við get-
um bætt þar við, sem þær hafa
frá horfið og er það ekki einvörð-
ungu rétt, heldur beinlínis skylt.
Kyrrstaða á ekkí að verða hlut-
skipti þeirrar þjóðar, sem þarf að
byggja upp land sit, og reynslaa
mun kenna henni að velja og.
hafna. íslandi er ekkert of gott,.
(Frh. á 6. síSu.)