Alþýðublaðið - 02.04.1944, Blaðsíða 3

Snuttdagar 2. apríl 19414
Jiy í II ‘| i III 1^1 flmm&mrnm i i | jl" niipiinisiiiraw**

FYRIR NOKKRUM ÁRUM,;
j. eða nánar tiltekið, haustið
!•' 1937 var sá, er línur þessar
ritar staddur í Varsjá, höf-
uðborg Póllands. Það sem hér ;
fer á eftir er sennilega tæp-
ast í frásögur færandi, en
í orsök þess, að grein þessi
fjallar um Varsjá í dag er
sú, að í fyrrakvöld var flutt
erindi í brezka útvarpið, þar
sem brugðið er upp stemm-
r ingsmynd, ef svo mætti segja
; af Varsjá og lífinu þar um
þessar mundir. Það vaeri því
ekki mjög fjarri lagi, þótt
sagt yrði svolítið frá Varsjá,
eins og hún birtist íslendingi
á þeim dögum, er menn töldu
styrjöld og hryðjuverk ó-
hugsandi fyrirbrigði, eða að
aninnsta kosti lítt hugsanleg.
VARSJÁ ER, EÐA VAR, með
skemmtilegri borgum Ev-
rópu. Þar var undarlegt sam-
íbland gamals og nýs. Sums-
staðar mátti sjá. fornfrægar
hallir, þar sem Napoleon
hafði dvalið í forðum daga,
ýmsar menningarsögulegar
foyggingar frá tímum Rússa-
ieisara og dýrindis listasöfn.
Á hinn bóginn gat að líta ný-
tízku verzlunarhús í ,,funk-
is“-stíl, sem báru þess glöggt
merki, að Pólland var Iand
á framfarabraut. Þar voru
skemmtigarðar og barnahæli
<ekki lakari en gerðust víða
í Vestur-Evrópu, þar sem
menningin þykir komin á
fovað hæst stig, en líka mátti
,sjá staði, þar sem Rússastjórn
til forna lét taka af lífi pólska
föðurlandsvini, sem áttu erf-
itt með að sætta sig við vald-
fooðin frá St. Petersburg, sem
þá var höfuðborg Rússlands.
t ÞANN TÍÐ mátti heyra hina
svonefndu „lírukassamenn“
leika án afláts ýmis lög, svo
scm „An der Donau, wenn
. der Wein blúht“ og þess hátt-
ar þægileg þýzk þjóðlög og
, síðskeggjaðir Gyðingar gengu
óhræddir um göturnar, með
sítt skegg og hinn sérkenni-
lega höfuðbúnað, klæddir
skósíðurm, svörtum kuflum.
Það var skrítið að aka um
Gyðingahverfið, eða Ghetto,
; og sjá þetta undarlega fólk,
. sem virtist hafa sína sérstæðu
siðu, sem haldizt hafa öld
í fram af öld. Stundum gat
manni dottið í hug, að menn
þessir gætu verið „klipptir
út úr Biblíunni.“ Það var
eins og tíminn hefði liðið,
en ekki markað nein spor með
þessu fólki.
EITT GLÆSILEGASTA veit-
ingahúsið í Varsjá og raun-
ar í allri Evrópu hét og heit
ir „Adria.“
»
ÞAÐ VAR geysistórt fyrir
tæki með fjölmörgum sölurn
og vistarverum. Það var allt
fyrir sérhvern smekk. í ein-
um sal var dansað og þar
voru menn prúðbúnir sam-
kvæmt nýjustu Parísartízku
og gnótt fallegra kvenna. Þá
var þar veitingasalur í eins
konar „Tyrolar-stíl“, þar
sem jóðlað var, leikið á har-
moniku og þjónarnir gengu
úm með fjaðurhatta og á
grænum stuttbuxum.
Á myndinni sést ný gerð Lightning-flugvélanna amerísku, sem farið hafa í margan árás-
arleiðangurinn yfir Þýzkaland, jafnvel allt til Berlínar. Flugvélar þessar eru geysihrað-
fleygar og þykja liprari í vöfum en flestar aðrar flugvélategundir. Ekki hefir verið greint
nákvæmlega frá hraða hinna nýju flugvéla, en talið er, að hann muni vera yfir 640 km. á kl
Birger Ruud látinn
Voru aðeins iæoa 50 km. frá borginal I gær.
----------♦---------
RÚSSAE sækja enn fram á suðurhluta austurvígstöðv-
anna og er sókn þeirra með ódæmum hörð. Nálgast
þeir nú óðum Odessa við Svartahaf og voru í gæh 50 km.
frá borginni. Nú þegar hafa rússneskar stórskotaliðssveit-
ir byrjað að skjóta á útvirki borgarinnar af langdrægum
fallbyssum. Berlínarútvarpið greinir frá því, að Þjóðverjar
eigi í tvísýnum bardögum í Suður-Rússlandi, svb og við
Tarnopol og olíubæinn Stanislawow í Pollandi og Pskov
í Norður-Rússlandi.
við Stanislawow, sem fyrr get-
ur, og um járnbrautina til
Lwow (Lemberg). Má vænta
úrslitaátaka þar á næstunni.
Ef Rússum tekst að hertaka
Odessa nú á næstunni, er að-
staða þýzka setuliðsins á Krím
talin því nær vonlaus og bíður
þess uppgjöf eða alger tortím-
ing. Odessa varðist öllum árás-
um Þjóðverja um þrigja mán-
aða skeið, áður en borgin féll í
hendur Þjóðverjum.
Það eru hersveitir Malinov-
skys, sem hraðast sækja fram
á suðurhluta austurvígstöðv-
anna, en auk þess brjótast her-
menn Konevs hershöfðingja
fram í áttina til Odessa frá
Dniestr-fljóti og eru taldar
horfur á, að borgin verði um-
kringd með öllu innan skamms.
í Rúmeníu geisa skæðir bai'-
dagar við fljótið Pruth og
sækja öflugar, rússneskar her-
sveitir fram í átina til Yasi. Þá
er einnig mikið barizt í grennd
ÞAR GAT OG AÐ LÍTA eins
konar „rólega deild“ fyrir
hina þunglyndu. Þar var
engin tónlist önnur en að
úti í horni stóð maður og
lék angurvær lög á fiðlu.
Hann var i sjón eins og það,
sem útlendingar hafa nefnt
,,maestro“, með mikið og sítt
hár, snjóhvítt að lit, sem
flaksaði til er hann lék. Þar
inni sátu allmargir karl-
menn, en fáar konur, og
röktu raunir sínar við Bakk-
us. Yfirleitt var veitingahús
þetta rekið á mjög hagsýnan
hátt, þannig, að eitthvað
væri fyrir alla. Sumir vildu
dansa, aðrir vildu bergja
bjór og enn aðrir höfðu orð-
ið fyrir einhverju mótlæti i
lífinu og kusu heldur að
hlýða á fiðluleik hins aldna
„maestros“. ’
NÚ ER ÞETTA BREYTT. í
stað hinis glaðværa og á-
hyggjulausa hóps, sem fyllti
sali „Adria“ árið 1937, úir
og grúir þar af gráklæddum
og hörkulegum fulltrúum
„yfirþjóðarirmar“, sem nú
vinnur að því baki brotnu
að uppræta pólska þjóðar-
vitund. Menn eins og Frank,
yfirböðull Þjóðverja í Pól-
landi, vaða þar nú um salar-
kynnin, en Pólverjar sjálfir
koma þar hvergi nærri.
GYÐINGARNIR GANGA ekki
lengúr um götumar sem
óhræddir og prúðir borgar-
ar þessa lands. Þeir eru
hundeltir og svívirtir, ekki
fyrir glæpi eða afbrot, held-
ur fyrir það eitt að vera af
öðrum kynflokki en lýður-
inn frá Potsdam. Fjöldi
pólska þegna er landflótta,
meðan erlendur ofbeldisher
dvelst í landinu og leitast
við að ,,mennta“ þá, sem
heima sitja og venja þá við
nýskipan í sínu eigin landi.
En bráðum er höimunga-
saga Pólverja á enda, og
brátt verða hinir óboðnu
gestir hraktir úr la.ndinu, en
þeir, sem landið eiga, munu
aftur taka við arfi feðranna.
Þýzkaland í gær.
A MERÍSKAR flugvélar af
*"*■ Liberator-gerð hafa enn
gert harða hríð að ýmsum
skotmörkum í Suðvestur-
Þýzkalándi. Margar Thunder-
bolt- og Mustang-flugvélar
voru í fylgd með þeim. Var
árás þessi gerð fyrir hádegi í
gær. Áður höfðu hinar hrað-
fleygu Mosquito-flugvélar
Breta ráðizt á ýmsa staði í
Vestur-Þýzkalandi. Nákvæm-
HINN heimskunni skíðamað-
ur, Birger Ruud, sem hing
að hefir komið til íslands, var
í fyrra fyrir þátt-
„ólöglegu slkiíðamóti,“,
var látinn laus í febrúar, að því
segir í fregn til norska blaða-
fulltrúans í Reykjavík.
Engar breyftagar á
AF Ítalíu em þær fregnir
helztar, að á Mið-Ítalíu
hafa bandamenn náð á sitt
vald fjallstndi einum, um 1500
m. háum, sem talinn er hafa
mikilvæga hernaðarþýðingu.
Hann er rúma 20 km. frá Cas-
sino. í borginni sjálfri hafa
Ný-Sj álendingar hmndið þýzk-
um árásum.
Við Anzio var árásum Þjóð-
verja einnig hrundið, en amer-
ískir tundurspillar héldu uppi
skothríð á strandvirki Þjóð-
verja þar í grennd. Þá var sagt
frá því í Lundúnaútvarpinu í
gærkveldi, að bandamenn
gerðu ýmislegar ráðstafanir til
þess að fá ekki mýraköldu
(malaríu), en mjög er hætt við
þeim sjúkdómi. Fær sérhver
hermaður sérstakar töflur við
sjúkdómi þessum, og unnið er
að því að uppræta klakstöðv-
ar moskito-flugunnar, sem ber
sýkina milli manna.
Loftárás á dönsk her-
skip á vaidi Þjéðrerja
"O LAÐASKRIFSTOFA Dana
í Stokkhólmi greinir frá
því, að herskipin „Niels Juel“
og „Peder Schram“, sem Þjóð-
verjar náðu á vald sitt og fluttu
til Kiel, hafi orðið fyrir loftá-
rásum Breta. Var „Niels Juel“
sökkt, en „Peder Schram“ lask-
aðist.
ar fregnir um árásirnar hafa
enn ekki verið birtar.
Paasikiri í Hoskva, segir Siokkhéimsfregn
.........................■» ....
IFREGNUM frá Stokkhólmi til norka blaðafulltrúans
hér segir, að finnski stjórnmálamaðurinn Paasikivi sé
nú í Moskva til viðræðna við rússneska áhrifamenn um sér-
frið. Þá er og greint frá því, að í Helsinki hafi verið birtar
tilkynningar, þar sem finnskir hermenn í orlofi eru kall-
I
aðir til stöðva sinna þegar í stað.
Sumir setja fregn þessa í samband við sænska fregn
um að finnska þingið eigi að koma saman á morgun til
mikilvægs fundar. Er talið, að nú reki að því, að örlaga-
þrungnar ákvarðanir verði teknar í Finnlandi í sambandi
við styrjöldina. f finnskum fregnum er þess getið, að mann-
tjón Þjóðverja á austurvígstöðvunum sé gífurlegt, og erfitt
sé að trúa því, að þeir séu á skipulegu undanhaldi, held-
ur sé hér um að ræða flótta. Hefir þetta vakið mikla at-
hygli, bæði í Finnlandi og í hlutlausnm löndum og talið
bera vott um, að Finnar hyggi nú alvarlega á frið.