Alþýðublaðið - 04.05.1944, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 4. maí 1944

' Næturlæknir er í Læknavarð-
Stofunni, sími 5030.
: Næturvörður er í Reykjavíkur-
apóteki.
Næturakstur annast Hreyfill,
sími 1633.
ÚTVARPIÐ:
12.10—13.00 Hádegisútvarp.
15.30—16.00 Miðdegisútvarp.
18.30 Dönskukennsla, 2. fl.
19.00 Enskukennsla, 1. fl.
19.25 Hljómplötur: Söngdansar.
19.45 Lesin dagskrá næstu viku.
19.50 Auglýsingar.
20.00 Fréttir.
20.20 Útvarpshljómsveitin (Þórar-
: inn Guðmundsson stjórnar):
a) Forleikur að „Ali Baba“
eftir Cherubini. b) Laga-
flokkur úr „Elverhöj" eftir
Kuhlau. c) Rússneskur dans.
eftir Tschaikowsky. d) Flug
mannamars eftir Gottfred
Madsen.
20.50 Frá útlöndum( Bjöm Franz-
son).
21.10 Hljómplöttur: Lög leikin á
, cello.
21.15 Spurningar og svör um ís-
lenzkt mál (Björn Sigfús-
son).
21.40 Hljómplötur: Létt sönglög.
21.50 Fréttir.
Aff gefnu tilefni
vil ég taka það fram, að um-
mæli þau, sem höfð voru eftir mér
í Alþýðublaðinu hinn 29. apríl sl.,
eru ekki alls kostar rétt. Eg sagði
ekki við blaðamanninn, að fjöldi
kvæða, sem bárust dómnefndinni,
væru með „miklum snilldarbrag."
Komst ég þannig að orði, að ali-
mörg kvæðanna væru snotur eða
laglega ort.
Símon Jóh. Ágústsson.
Viffskiptaskráin,
7. árgangur, kom út í gær. Skrá-
in er að þessu sinni nokkuð auk-
in. Bætt hefir verið við fasteigna-
mati Hafnarfjarðar — lóða- og
húsamati — og sömuleiðis upp-
drætti af Hafnarfjarðarkaupstað.
Útgefandi Viðskiptaskrárinnar er
Steindórsprent. Ritstjórnina ann-
ast Steindór Gunnarsson. Verð
hókarinnar er að þessu simii kr.
30,00.
Ævisap Bjarna
Frh. af 2. síðu.
lags oq ríkis. Landnáma kallar
Ingólf frægastan „allra land-
námsmanna, því að hann kom
hér að óbyggðu landi og
byggði fyrstur landið.“ Með
sömu rökum má telja Bjarna
Pálsson merkastan allra ísl.
lækna, þvi að hann var hér
fyrstur læknir í læknislausu
landi.“
Bjarni Pálsson er tvímæla-
laust í röð mætustu sona ís-
lenzku þjóðarinnar. Hann va_r
mikill baráttumaður og ævi-
starf hans hefur borið mikinn
og góðan ávöxt. Er það vel,
að minningu hans skuli vera
sómi sýndur.
447 Siiii greitt ai-
kvæði Htan kjörsiaðar
ígær
KLUKKAN níu í gærkveldi
höfðu alls 447 manns
greítt atkvæði hjá^ borgarfó-
getanum í Reykjavík í utan-
kj örstaðaratkvæðagreiðslunni
um skilnaðinn við Dani og
lýðveldisstofnunina. Af þeim,
sem þá höfðu greitt atkvæði,
voru 330 utanbæjarmenn, en
117 búsettir Reykvíkingar.
Rcifveita fyrir Ausffirði
Frh. af 2. síða
Kílówattstundin kostar
þannig með 4000—5000 stunda
notkun á ári 12.1—15.1 eyri. (í
greinargerðinni hér á eftir
verður alltaf átt við 4—5000
stunda notkun á ári, þegar
reiknað er út hvað kílówatt-
stundin kostar).
Sé reiknað með að allt efni
verði helmingi ódýrara, þegar
verkið verður framkyæmt, en
vinnukostnaður einum fjórða
hluta minni,' verðiur kostnaður-
inn:
Virkjanir kr. 2.710.000
Aðalorkuflutnings-
línur — 3.560.000
Aðalspennistöðvar — 375.000
Dreifing orkunnar — 3.230.000
Kr. 9.875.000
Árlegur reksturskostnaður,
fyrning og stofnfjárkostnaður
9V2%.
Árskílówattið kostar kr.
375.00.
Kílówattstundin kostar 7.5—
9.4 aurar.
Gert er ráð fyrir, að virkjuð
verði Gilsárvötn, með því að
stíflá frárennsli þeirra (Bessa-
staðaá o. fl.) í rúmlega 600 m.
hæð (628 m.) og leiða vatnið
í pípu úr Eyrrselsvatni niður í
stöð hjá Egilsstöðum í Fljóts-
dal (sfrutt ufran við bæinn). Að-
rennslissvæðið er talið 75—80
ferkm. Háspennulínan liggur
út Fljófrsdal yfir Lagarfljót
(Jökulsá) á móts við Skriðu-
klaustur, út með Leginum að
austanverðu út undir Mjóanes.
Þar greinist línan. Önnur grein-
in liggur suður Skriðdal, Þóru-
dal og Þórdalsheiði til Reykjar
fjarðar. Greinist hún þar í suð-
ur-álmu, sem liggur austur
með Reyðarfirði sunnanverð-
um, um Staðarskarð, vestur
með Fáskrúðsfirði að Búðum,
en norðurálman liggur út með
Reyðarfirði norðanverðum fyr-
ir Eskifjarðarbotn, um Odds-
skarð til ’ Neskaupsstaðar í
Norðfirði. Frá Mjóanesi liggur
önnur aðalgreinin norður með
Lagarfljóti að Egilsstöðum á
Völlum. Þaðan liggur álma yf-
ir Fjarðarheiði til Seyðisfjarð-
ar, en önnur lína liggur frá
Egilsstöðum 'beina leið út að
Eiðum.
Til þess að fyrsta fram-
kvæmdin geti orðið heppilegur
grundvöllur fyrir framtíðar-
aukningar, yrði heppilegast að
byggja iínurnar til Reyðar-
fjarðar og Egilsstaða á Völlum,
60 þús. volta í stað 30 þús. volta
og væri þá strax hægt að flytja
sem svarar 1000 wöttum á mann
eftir þeim (í stað 500). Aukinn
stofnkostnaður vegna þess
myndi verða um 1 miljón og 80
þús. kr., en 670 þús. kr. reikn-
að með lægra verðinu. Þannig
yrði lítilsháttar hækkun á kíló-
wattstundinni eða með hærra
verðinu (12.7—16.2 aurar, en
reiknað með lægra verðinu 8—
10 aurar kílówattstundin.
Sé hins vegar gert ráð fyrir
raforku 1000 wöttum á mann
verður ný virkjun í Gilsárvötn-
um 7700 hestöfl og lcostar árs-
kílówattið þá kr. 436.00 miðað
við núverandi verðlag, en kíló-
wattstundin 8.7—10.9 aura.
Reiknað með lægri verðunum
kostar árskílówattið samkvæmt
þe.ssri áætlun kr. 267.0:0, en
kílówattstundin 5.4—6.7 aura.
Sé hins vegar um stærstu
virkjun og rnestu fyrirhugaða
dreifingu að ræða á raforku til
almenningsþarfa á Austur-
landi (miðað við 1000 wött á
mann) verður mannf jöldinn sem
raforku frá virkjuninni er ætl-
* að að ná til fyrst um sinn:
í kauptúnum:
Mannfjöldi
Þórshöfn 313
Höfn 1 Bakkafirði 50
Vopnafjörður 250
Bakkagerði 142
Seyðisfjörður 850
Norðfjörður 1082
Eskifjörður 708
Reyðarf jörður 365
Fáskrúðsfjörður 591
Stöðvrfj. (St.hreppur) 188
Djúpivogur og nágr. 270
eða samtals 4809 manns.
Mannfjöldi
í sveitum:
Svalbarðshreppur 137
Sauðaneshreppur • 130
Skeggjastaðahreppur 170
Vopnafjarðarhreppur 320
Hlíðarhreppur 100
Tunguhreppur 110
Fellahreppur 60
Fljófrsdalishreppur 150
Hjaltastaðahreppur 130
Borgarfjrðarhreppur 100
Seyðisfjiarðarhreþpur 100
Eiðahreppur 180
Vallahreppur 210
SkriðudalEhreppur 80
Norðfjarðarhreppur 200
Helgustaðahreppur 60
Roy ðarf j arðailhreppur 110
Fáskrúðsfjarðarhr. 294
Breiðdalshreppur 250
Beruneshreppur 100
2991
eða samtals 7800 manns.
Er gert ráð fyrir nýrri virkj-
un við Egilsstaði í Fljótsdal
(Gilsárvötn) 12400 hestöfl en
að raforkan verði 1000 wött á
mann eða alls 7800 kílówött.
Reiknað með núverandi verð-
lagi kostar árskílówattið 458
krónur, en kídówattastundin
9.2—11.5 aura. Sé reiknað með
helmingi lægra efniskosínaði
en einum fjórða minni vinnu-
kostnaði, er áætlað að árskíló-
wattið muni kosta 280 krónur,
en kílówattstundin 5.5—7 au.
Háspennulínan 'liggur frá virkj-
uninni við Egilsstaði út Fljóts
dal yfir Lagarfljót (Jökulsá) á
móts við iSkriðublaustur, út
með Leginum austanverðum út
undir Mjóanes. Þar greinist
línan. Ónnur greinin liggur
suður fíkriðdal, Þórudal og
Þórdalsheiði til Reyðarfjarð-
ar, greinist hún þar í suður-
álmu, sem liggur um Stuðla-
heiði til Búða í Fáskrúðsfirði,
en norðurálman liggur út með
Reyðarfirði norðanverðum fyr
ir Eskifjarðarbotn til Eskifjarð
ar og þaðan um Oddsskarð til
Naskaupstaðar í Norðfirði. Frá
Búðum í Fá'skrúðsfirði liggur
línan út með Fáskrúðsfirði að
sunnan, um Hafnarnes til
Stöðvarfjarðar. Frá Stöðvar-
firði meðfram ströndinni til
Breiðdalsvíikur. Þaðan út með
Breiðdalsvík að sunnanverðu
inn með Berufirði að norðan
yfir Berufjörð í sæstreng (neð-
an við Fagrahvamm) að Teiga-
tanga og loftlína þaðan, til
Djúpavogs. Frá Mjóanesi ligg-
ur önnur aðalgreinin norður
með Lagarfljóti að 'Egilsstöð-
um á Vö>rjum. Þaðan liggur
álma yfir Fjarðafrheiði til
Seyðisfjarðar, en önnur lína
liggur frá Egilsstöðum beina
leið út að Eiðum. Frá Eiðum
liggur lína út að Hreimsstöð-
um. Hliðarlína þaðan um
Siandadal og fíiandaskarð til
Borgarfjarðar og Bakkagerðis.
Frá Hreimsstöðum liggur lína
út að Lagarfljóti, þvert yfir
Hróarstungu, yfir Jökulsá inn-
an við fíileðbrjót út Jökulsár-
hlíð, yfir Hellisheiði, vestur
með Vopnafirði að sunnan til
Vopnafjarðarkauptúns. Frá
Vopnafirði 'liggur línan um
Sandvíkurheiði til Bakkafjarð-
ar. Þaðan innan við botna Mið-
fjarðar og Finnafjarðar um
Brekknaheiði til Þórshafnar.
Sumarfagnaffur
Breiðfirðingafélagsins verður
haldinn í Listamannaskálanum
föstudaginn 5. maí kr. 9. Skemmti
atriði: Upplestur (Jón Thoraren-
sen og Lárus Pálsson), leikþáttur,
söngur og dans. Aðgöngumiðar
verða seldir í verzluninni Grund-
arstíg 2, rakarastofunni Ingólfs-
stræti 3 og Hattabúð Reykjavíkur,
Laugavegi 10.
Maðurinn mirrn, faðir okkar og tengdafaðir,
Daníel Bjarnason trésmiður,
verður jarðsunginn frá Dómkirkjunni föstudaginn 5. maí.
Athöfnin hefst með húskveðju á heimili hans, Aðalbóli vi5
Þormóðsstaðaveg kl. 1. e. h.
Athöfninni í kirkjunni verður útvarpað. Jarðað verður í
Fossvogi,
Eiginkona, börn og tengdaböm.
Hátíðahöldin við stofnun lýðvelésins
Frh. af 2. síðu.
að mannfjöldinn taki þátt í
söng þjóðkórsins. Þá verður
flutt a. m. k. ein ræða til minn-
ingar um látna forvígismenn í
sjálfstæðisbaráttunni, og ef til
vill flytja skáld þarna kvæði
sín.
Þá fara fram fjölþættar
íþróttasýningar. Taka þátt í
þeim úrvalsflokkur 16 stúlkna,
flokkur 200 karlmanna og úr-
valsflokkur 16 karlmanna.
Þarna lýkur einnig íslands-
glímunni, sem byrjuð verður í
Reykjavík. Er búizt við, að í
glímunni á Þingvöllum taki
þátt 6—8 glímumenn. Milli
íþróttasýninganna verður
skemmt með miklum söng. Er
búizt við, að þessi þáttur há-
tíðahaldanna standi til kl. 8 að
kvöldi eða þar um bil. — Síðar
verður e. t. v. dans stiginn, en
þó ekki lengur en til kl. 12 á
miðnætti.
Hátíðahöldunum á Þingvöll-
um verður útvarpað, og er gert
ráð fyrir að þeim verði útvarp-
að með hátölurum á almanna-
færi í Reykjavík. Þá verða há-
tíðahöldin kvikmynduð og tal-
að orð tekið á hljómplötur.
Verða þær síðan felídar inn í
myndina, þegar frá henni verð-
ur gengið til fullnustu.
Síðari efagtarlnn.
Sunnudaginn 18. júní er fyr-
irhugað að hátíðahöldin haldi
áfram í Reykjavík. Hefjast
þau þar að j Ííkindum með
stórri skrúðgöngu kl. IVi e. h.,
sem leggi á stað frá háskólan-
um. Verður farið fram hjá al-
þingishúsinu, þar sem gert er
ráð fyrir að forsetinn standi á
svölunum. Verður hann hyllt-
ur af mannfjöldanum.
Gangan staðnæmist fyrir
framan stjórnarráðshúsið, en
mannfjöldinn tekur sér stöðu í
nærliggjandi götum og á Lækj-
artorgi. Geta þarna safnazt
saman þúsundir manna. Þegar
gangan hefir numið staðar,
flytur forseti íslands ræðu
tii þjóðarinnar, sem bú-
izt er við að taki a. m. k. 20
mínútur. Verða þetta aðalatriði
hátíðahaldanna 18. júní.
SaraBe|©ra«j«s* vlð l»Irag-
toII o|j viðMnaður
par.
Með því að hátíðahöldin á
Þingvöllum eiga aðeins að
standa yfir í einn dag, og
nefndin hefir haft nauman
tíma til starfa, er ekki gert ráð
fyrir víðtækum undirbúningi
að fyrirgreiðslu vegna hátíða-
gestanna, sem þangað sækja.
Mat verður t. d. ekki hægt að
fá þar keyptan þenna dag, og
verður gistihúsið Valhölí að
öllu leyti tekið til afnota fyrir
alþingismenn og gtesti þingsins.
Hins vegar er gert ráð fyrir,
að almenningur eigi kost á að
káupa á Þingvöllum kaffi, öl,
gosdrykki, tóbak o. þ. u. 1.
Nefndin vill því brýna fýrir
því fólki, sem hátíðina sækir,
að hafa með sér nesti að heim-
an, brauðpakka og jafnvel
kaffi.
Nefndin gerir ráð fyrir, að
teknir verði leigunámi með
bráðabirgðalögum allir
leigubílar, þar með taldir
flutningabílar ,til að anna
flutningaþörfinni til og frá
Þingvöllum. Telur nefndin,
að hægt muni verða að
flytja um 15000 manns
austur með því að fara 2
ferðir að morgninum.
Fyrri ferðin yrði að vera
hringferð. Gamli Þingvallaveg-
urinn er ófær á 20 km. löngum
kafla og óvíst með öllu, að
hann verði endurbættur vegna
hátíðarinnar. Yrði því að aka
um Sogsfossa í heimleiðinni og
tæki ferðin þá 3—4 klukku-
stundir. Þá má og búast við
því, að allmargir leigubílar
verði ónothæfir vegna gúmmi-
skorts. Nefndin gerir því ráð
fyrir talsverðum flutningaörð-
ugleikum og vill eindregið'
mælast tij. þess, að þeir, sem
þess eiga kost, og þá einkum
ungt fólk, fari austur kvöldinu
áður og gisti í tjöldum um
nóttina. Verður ákveðinn sér-
stakur tjaldstaður, þar sem
fólk getur reist tjöld sín.
Hátfðahold áti á landi
Þjóðhátíðarnefndin hefir lagt
til v.ið sýslunefndir og bæjar-
stjórnir úti á landi, að þær efni
til hátíðahalda 17. júní, hver í
sínu umdæmi.. Hafa þegar ver-
ið kosnar neíndir í flestum
kaupstöðum landsins, og senni-
lega víðar, til að undirbúa há-
tíðahöld. Þjóðhátíðarnefndin
hefir svo hugsað sér, að at-
höfnin að Lögbergi verði felld
inn í dagskrá hátíðahaldanna
úti um land, þannig að hún
verði sameiginleg öllum þeim,
er þátt taka í hátíðahöldunum,
hvar sem er á landinu.
Meðal hátíðahalda úti á landi
í tilefni af lýðveldisstofnuninni
verða hátíðahöld að Hrafns-
eyri, fæðingarstað Jóns Sig-
urðssonar.
Þjóðhátíðarnefndin vill
engan veginn hvetja fólk úti
um land til að sækja há-
tíðahöldin að Þingvöllum.
Hún getur ekkert verulegt
gert til að greiða fyrir þvf
fólki um húsaskjól og aðra
aðhlynningu. Telur nefndin
því ekki ráðlegt fyrir aðra
en þá, sem eiga vísa fyrir-
greiðslu vina eða vanda-
manna í Reykjavík, að
sækja hátíðlna á Þingvöll-
um. Enda getur svo farið,
Vegna veðurífúlyrða, að
miklu minna verði úr henni
en ætlað er. Mætti þá svo
fara, að þangað yrði lítið að
sækja, og alls ekkert annað
en það, sem útvarpað verð-
ur.