Alþýðublaðið - 10.05.1944, Blaðsíða 4

4
alþtðublaðið
Miðvikudagur 10. mal 1044.
flíj)ij$nblaðtð
Mtstjórl: StBÍán Pétursson.
Slmar ritstjórnar: 4901 og 4902.
SUtstjórn og aígreiösla i Al-
öýöuhúsinu víð Hverfisgötu.
Otgefandi: Alþýðnflokkurinn.
Símar afgreiftslu: 4900 og 4906.
Verð f lausasölu 40 aiu:a.
Alþýðuprentsmiðjan h.t
Síðari grein Haralds Guðmundssonar:
/ •
Sjúkratryggingarnar
Sænskar raddir nm
sjáiMæðismðlið.
ÞAÐ gat að sjálfsögðu ekki
hjá því farið, að ýms er-
lend hlöð gerðu undirbúning
lýðveldisstofnunarinnar hér á
landi að umtalsefni, eftir að kon
ungur hafði sent forsætisráð-
herra og íslenzku þjóðinni boð-
skap sinn og hann verið birtur
erlendis. Og sízt var við því að
búast að blöð annars staðar á
Norðurlöndum gætu leitt mál-
ið með öllu hjá sér eftir það.
Hingað hafa nú líka borizt um-
mæli nokkurra sænskra blaða
um hina fyrirhuguðu lýðveldis-
stofnun hér á landi og orðsend-
ingu konungs í tilefni af henni.
Er þar nokkur undrun látin í
Ijós yfir því kappi, sem þeim
virðist hér vera lagt á það, að
ganga formlega frá skilnaðin-
um við Danmörku og breytingu
stjórnarformsins meðan eins er
ástatt og nú er; en því minni á-
stæðu telja þau til þess fyrir
okkur, að þau sjálf eru þeirrar
skoðunar, að við myndum fá
allar okkar óskir í sjálfstæðis-
málinu uppfylltar að undan-
gengnum viðræðum við Dani,
og eitt blaðanna fullyrðir meira
að segja, að konungur sé reiðu-
búinn til þess að segja af sér
konungdómi hér á landi, ef
þannig væri á málinu haldið. En
auk þess, að hin sænsku blöð
harma það, að við skulum ekki
feafa tekið það tillit til konungs
og hinnar dönsku bræðráþjóðar
okkar, sem við hefði mátt bú-
ast á þessum tímum, láta þau í
ljós alvarlegan ótta við þær af-
leiðingar, sem skilnaður okkar
við Danmörku og stofnun ]ýð-
veldis á íslandi á þessari stundu
geti haft fyrir norræna sam-
vinnu í framtíðinni.
Þrátt fyrir allt, sem þessi um-
mæli hinna sænsku blaða kunna
að hafa til síns máls, fer ekki
hjá því, að okkur íslendingum
finnist ýmiskonar misskilnings
gæta í þeim, sem æskilegt væri,
að takast mætti að eyða.
Um sjálfan skilnaðínn við
Danmörku, þ. e. niðurfellingu
dansk-íslenzka sambandslaga-
sáttmálans frá 1918, er það að
segja, að ekki einu sinni konung
ur hefir í orðsendingu sinni
hreyft neinum andmælum gegn
honum, enda ekki af neinum
lengur í efa dregið, að við sé-
um þar í okkar góða rétti og
höfum, með því að fresta þjóð-
aratkvæðagreiðslunni til 20. þ.
m., til hins ýtrasta haldið okk-
ur að uppsagnarákvæðum sam-
bandslagasáttmálans sjálfs.
Hitt er máske éðlilegra, að hin
fyrirhugaða breyting stjórnar-
formsins hér á landi, stofnun
lýðveldisins, valdi nokkrum mis
skilningi á erlendum vettvangi
eftir mótmæli konungs. Eitt
hinna sænsku blaða telur, að
eftir þau hljóti slíkt skref af
okkar hálfu að vera stjórnar-
skrárbrot. En það er af ókunn-
ugleika sagt. Eftir þá stjórnar-
skrárbreytingu, sem hér var
gerð 1942, höfum við fullkomna
stjórnarfarslega heimild til þess
að breyta stjórnarforminu úr
konungdæmi í lýðveldi, hvað
AKVÆÐUNUM um greiðslu
fyrir sjúkrahúsvist, var
breytt mjög verulega um síð-
ustu áramót. Til þess tíma
greiddu samlögin ekki fyrir
lengri spítalavist en 26 eða 32
vikur á ári. Nú ber samlögun-
um að greiða vist á sjúkrahúsi,
sem þau hafa samið við, vegna
flestra sjúkdóma, allan þann
tíma, sem sjúklingurinn dvelur
jþar af nauðsyn og sam-
kvæmt fyrirmælum samlags-
læknis. Undantekning frá þess-
ari reglu eru þó þeir, sem veikj-
ast af alvarlegum langvinnum
sjúkdómum. Fyrir þá greiðir
samlagið ekki nema 5 vikna
sjúkrahúsvist og aðeins í fyrsta
skipti, sem þeir veikjast af
þeim sjúkdómi. Hið sama gildir
um sjúkdóma og ellihrörnun
gamalmenna. Um þessi atriði
verða settar nánari reglur. Hér
er því um mjög mikilsverða
aukningu sjúkrahjálpar að
ræða, sem getur kostað samlög
mikið fé.
En samtímis því, sem ákvæð-
um alþýðutryggingalaganna
um sjúkrahúsvist var breytt,
var og lögum um ríkisfram-
færslu sjúkra manna og ör-
kumla breytt á þann hátt, að
bráðabirgðaákvæði laganna um
takmörkun á greiðslum vegna
annarra langverandi virkra
sjúkdóma en berklaveiki holds-
veiki o. s. frv., var felt niður
Koma því ákvæði laganna um
framfærslu þeirra, sem haldn-
ir eru öðrum langvarandi sjúk-
dómum, til framkvæmda að því
er snertir slíka sjúklinga á sama
hátt og verið hefir til þessa um
berklais júklinga. Ríkiss j óður
greiðir % kostnaðar islíkra sjúkl
inga, en weitarsjóður Vs, nema
um sé að ræða menn sem eru
svo vel efnum búnir að þess sé
eigi talið þörf.
Ef þessi breyting hefði ekki
verið gerð á ríkisframfærslu-
lögunum, hefði verið mjög erf-
itt að fella niður takmörkun á
greiðslu samlaganna vegna
sjúkrahúsvistar. (Sú grein ríkis-
framfærslulaganna, sem um
þetta fjallar, hljóðar þannig:
„Nú hefir sjúklingur veriS úr-
skurðaðuir styrkhæfur samkv. 1.
þessum, og á hann þá rétt á styrk
úr ríkissjóði til greiðslu % kostn-
aðar við nauðsynlega og hæfilega
langa dvöld á sjúkrahúsi eða hæli
við hans hæfi, svo og alla viðeig-
| andi aðhlynningu þar, (þar með
talin nauðsynleg læknishjálp og
lyf), enda sé um að ræða sjúkra-
hús eða hæli, sem ríkið rekur eða
hefir samið við. 1. málsgr. 4, gr.
Viðbótin: „Nú nýtur sjúklingur
styrks úr ríkissjóði skv. 1. máls-
gr. þessarar greinar, og skal þá
framfærslusveit hans greiða 1/5
hluta kostnaðarins.
Ög í reglugerð, sem heilbrigð
ismálaráðuneytið hefir gefið út
fyrir nokkru, er upptalning á
því hverjir sjúkdómar skuli
teljast alvarlegri, langvinnari,
virkir sjúkdómar).
IV. Fæðingarstyrkur.
Skylt er samlaginu að greiða
sængurkonum fæðingarstyrk,
eigi lægri en 40 kr, að viðbættri
verðlagsuppbót. Ennfremur er
samlaginu skylt að greiða dval-
arkostnað sængurkvenna á
sjúkrahúsi eða fæðingarstofn-
un, sem það hefir samið við, ef
samlagslæknir telur það nauð-
synlegt vegna heilsu konu eða
barns, eða af öðrum knýjandi
ástæðum, enda greiðist þá ekki
fæðingarstyrkur.
Röntgenmyndir.
Röntgenmyndir og röntgen-
skoðun skal samlag greiða að Ví
skv. taxta er heilbrigðisstjórnin
setur.
Þá eru upptalin í höfuðatrið-
um þau lágmarksfríðindi, sem
öllum samlögum er skylt að
veita samlagsmönnum og börn-
um þeirra. Til þess að geta full-
nægt þessum ákvæðum þurfa
samlögin að semja við lækna,
lyfsala og sjúkrahús og skal
leita staðfestingar Tryggingar-
stofnunarinnar á slíkum samn-
ingum, Ef samningar ekki
nást við þessa aðila, er sam-
lagi heimilt að greiða læknis-
hjálp, lyf, sjúkrahúsvist og
annan sjúkrakostnað eftir regl-
um, sem Tryggingastagnunin
setur, jafnvel þótt slík greiðsla
nægi ekki til að standa straum
af kostnaðinum öllum.
Þetta ákvæði her að telja eins
konar varúðarráðstöfun, til þess
að samlög séu eigi fyrirfram
skyldug til að greiða jafnan
hvað sem krafizt er, þótt hvorki
væri gætt hófs né sanngirni.
ViðhótarfríSindi.
Auk þeirra lágmarksfríðinda,
sem ég hefi drepið á, er hverju
samlagi heimilt að ákveða í sam
þyktum sínum víðtækari sjúkra
hjálp, þ. e. að tryggingin skuli
taka til fleiri atriða en þar eru
talin, svo sem greiðslur til sér-
fræðinga, fulla greiðslu til hvaða
lækriis sem er, þegar um 'slys
eða bráða sjúkdóma er að ræða,
læknisaðgerðir hjá öðrum en
samlagslækni, styrk upp í út-
sem konungur segir. Hitt er svo
annað mál, að víst hefðum við
íslendingar viljað skilja við
hinn aldurlinigna og æruverða
konung í fullu bróðerni og því
óskað þess að hann legði niður
konúngdóm hjá okkur af frjáls-
um vilja, þegar sambandinu við
Danmörku er slitið. Það hafa
líka margir íslendingar verið að
vona; en þær vonir hafa óneit-
anlega kulnað mikið við hinn ó-
vænta boðskap konungs. Með
bezta vilja getum við íslending-
ar ekki lesið neitt út úr honum
í þá átt, að konungur væri reiðu
búinn til að segja af sér síðar,
ef breytingu stjórnarformsins
yrði nú frestað, og því er okk-
ur lítt skiljanlegt, á hverju eitt
hinna sænsku blaða byggir slíka
fullyrðingu sína.
*
En þó að crkkur íslendingum
finnist þannig gæta mikils mis-
skilnings í þeim blaðaummæl-
um hjá bræðraþjóð okkar í Sví-
þjóð, sem hér hafa verið gerð
að umtalsefni, þá tekur ckkur
það sárast, að um tryggð okkar
við norræna samvinnu skuli
vera efast, eða það gefið í skyn,
að skilnaðurinn við Danmörku
og lýðveldistofnunin hér á landi
hljóti að vekja beizkju í okkar
garð hjá bræðraþjóðunum. Svo
mjög finnum við til þess, hvað
við eigum sögulegum og menn-
ingarlegum tengslum við þær
að þakka, og svo oft höfum við
látið í ljós einlægan vilja okk-
ar til þess, að endurnýja þau
tengsl eftir stríðið og vera á-
fram einn bróðirinn í hinni nor-
rænu þjóðafjölskyldu, að við
teldum okkur gert mjög rangt
til, ef skilnaðurinn við Dan-
mörku og stofnun lýðveldis hér
á landi yrði látin valda nokkr-
um vandkvæðum í norrænni
samvinnu í framtíðinni. Þvert á
móti höfum við vænzt þess, að
geta sem algerlega sjálfstæð
þjóð orðið ennþá virkari þátt-
takandi í henni, svipað og Norð-
menn eftir skilnað sinn við Svía <
1905. Og við trúum því ekki, að
okkur verði af bræðraþi ú*- ’ - ” m
ekki sýndur sami skilningur og
Norðmönnum þá.
fararkostnað, kostnað við lækn-
isvitjanir og hjúkrun utan
sjúkrahúsa o. fl.
Að sjálfsögðu verða samlags-
stjórnir að gera sér grein fyr-
ir því, hvern kostnað slík við-
bótarfríðindi baka samlaginu
og taka jiann til greina við á-
kvörðun iðgjaldanna.
Ennfremur er samlögum heim
ilt að ákveða í samþykktum
sínum dagpeningatryggingu fyr
ir samlagsmenn, sem verða ó-
vinnufærir vegna veikinda.
\ Dagpeningatryggingu er örð-
ugt að koma við nema í kaup-
stöðum og hinum stærri kaup-
túnum, þar sem læknir getur
fylgst með heilsufari og vinnu-
getu hinna tryggðu. í strjálbýli
verður ávallt örðugt að koma
henni við, enda hennar mest
þörf þar, sem samlagsmenn
vinna fyrir ákveðið kaup.
Öll samlögin, sem nú starfa,
hafa ákveðið að greiða læknis-
hjálp vegna slysa og bráðra
sjúkdóma að fullu. í þessu sam-
bandi skal á það bent, að ef um
atvinnuslys er að ræða, sem
slysatryggingunni ber að bæta,
endurgreiðir hún að sjálfsögðu
kostnaðinn. Ennfremur skal vak
in athygli á því, að sé annar að-
ili bótaskyldur, t. d. bílatrygg-
ingin, ef um bílslys er að ræða,
ber samlögunum að ganga eftir
endurgreiðslu þaðan.
Ýms samlög greiða sérfræð-
ingahjálp að einhverju leyti, og
flest sveitasamlögin taka þátt í
greiðslu kostnaðar við hjúkrun
utan sjiúkrahúsa og við læknis-
sen^, birtast eíga í
Aiþýðublaðínn,
verða að vera
komnar til Auglýs-
ingaskrifstofunnar
I Alþýðuhúsinu,
(gengið inn frá
Hverfisgötu)
fyrir kl. 7 að kvöldi.
Síml )06.
vitjanir.
Rétt er að geta þess, að réttur
sjúkrasamlagsmeðlima til að fá
styrki úr Læknisvitjanasjóðum.
skv. lögum nr. 59 frá 1942, er
i hinn sami og þeirra, sem ekki
, eru sjúkratryggðir.
Um þetta segir svo í nefndum
lögum:
Þess skal gætt, að samlags-
menn sjúkrasamlaga innan
læknislhéraðs séu eigi miður
settir að því er tekur til aðstoð-
ar sjóðsins en aðrir héraðsbúar.
Biðtími.
Til þesis að koma í veg fyrir
að menn, sem þegar eru orðnir
veikir, geti fengið greidda
sjúkrahjálp t. d. langa sjúkra-
húsvist, án þess áður að hafa
greitt nokkuð til samlagsins, og
til þess að það geti safnað nokkr
um sjóði áður en greiðslur hefj-
•ast, ákveða lögin, að samlags-
menn skuli að jafnaði ekki eiga
Frh. á 6. síðu.
ISÍÐASTA tbl. Bóndans ræð-
ir Egill í Sigtúnum um mála
Iokin á flokksþingí Framsókn-
arflokksins, sem nú er nýlega
afstaðið. Egill ritar m. a. á þessa
leið:
„Ágreiningurinn innan Fram-
sóknarflokksins, . . . er . . . sá,
að J. J. og við ýmsir fleiri óskum
borgaralegs samstarfs, teljum sam
starf við kommúnista útilokað. En
meiri hlutinn í blaðstjórn ,Tímans‘
og þingflokknum hafa viljað halda
opmum leiðum til samstarfs við
kommúnista, sérstaklega ef þeir
bæta ráð sitt, eins og oft hefur
komið fram í „Tímanum". Þessi
sjánarmið réðu á flokksþinginu.
Vegna þessara sjónarmiða var
„Bóndinn“ bannfærður, að því er
séð verður helzt fyrir þær sakir, að
hann óskar samstarfs bænda og
annarra borgara. Jónas Jónsson
er felldur frá flokksformensku og
penna hans bægt frá fyrir sömu
sakir. Jörundur Brynjólfsson,
margra ára þingforseti, og eini
bóindinn í 15 manna miðstjórnar-
hringnum innsta, felldur og vikið
til hliðar fyrir Þórarni ritstjóra,
sem o£t hefur nefnt kommúnista
ásamt okkur Framsóknarmönnum
„frjálslynda umbótamenn", og á
þeim grundvelli hefur mælt einna
eindregnast með samvinnu við þá.
Eins og allir vita, 'varð því hin
svonefnda „vinstri stefna“ ofan á
í flokksþinginu ,og við því er vit-
anlega ekki annað að segja en það,
að við, sem samvinnu borgaralegu
aflanna óskum, urðum í minni
hluta, og þar sem leikur þessi fer
fram að lýðraeðisreglum, látum við
að sjálfsögðu við svo búið standa,
en lifum í voninnl um, að meiri
hlutinn öðlist sjónarmið minni
hlutans, áður en það er um sein-
an.“
Samkvæmt þessum ummæl-
um Egils ætla þeir Jónas og
hann að halda að sér höndum
og bíða átekta fyrst um sinn.
*
Tíminn hefir ýmislegt að at-
huga við blaðamennsku þá, sem
Morgunblaðið rekur. Farast
Tímanum orð í því sambandi m.
a. á þessa leið:
„Lýðræðinu og andlegu lífi þjóð
arinnar stafar hætta úr ýmsum
áttum. Sá háskinn er ekki minnst-
ur, sem stafar af óvandaðri og
heimskandi blaðamennsku, eins og
þeirri, sem Mbl. rekur. Blöðin geta
unnið stórvirki, ef þau vinna að
uppfræðslu fólksins, rökræða mál-
in og hjálpa mönnum til að hugsa.
En þau geta líka gert hundruð og
þúsundir manna heimskari, þegar
þau vinna markvisst að því að
blekkja þá og villa þeim sýn um
staðreyndir."
Þetta er fallega mælt og rétti-
lega. Enhitt er annað mál, hvort
Tíminn hefir alltaf verið trúr
því hlutskipti, sem hann telur
„hið betra hlutskiptið“ og legg-
ur svo mikla og réttmæta á-
herzlu á í framangreindum um-
mælum.
við afgreiðslustörf. Þarf að
vera ábyggileg.
Ennfremur aðra við eld-
hússtörf.
FEITINGASTOFAN
Vesturgötu 45.