Alþýðublaðið - 10.05.1944, Blaðsíða 6

ftLbYÖUBUÐm
Miðvikndagur 10. maí 1944,-
Tveir skæruliðar frá Júgóslavíu
Það eru stúlkur, sem særst hafa í bardögunum við setulið
Þjóðverja og njóta nú hjukrunar og hvíldar hjá Bretum
suður á eynni Malta.
Hann lék á
Frh. af 5. sí&u.
og við settumst aftur. Næst lá
fyrir að opna annan hinna
tveggja glugga. Það var ekki
auðvélt, en mér tófcst það með
því að taka k allri þolinmæði
minni. Ég mældi út hraða lestar
innar í einni sjónhending og á-
kvað að stökkva út úr henni eft-
ir að hún hefði lagt af stað frá
stöðinni en áður en hún hefði
náð.. f ullum hraða.
Klukkan var um eitt. Lestin
var á þrjátíu og fimm kílómetra
hraða. Ég smeygði handjárn-
unúm af úlnliðnum og fól þau
í hægra lófa mínum, svo að yörð
urinn skyldi ekki veita því afo
hygli, að ég væri kominn úr
hle|fcjunum, .Svo -gpeip ég.í hjll-
una,- yfir sæíi mínu og varpaði
mér út um mjóan gluggann. 'Ég
snejist í lþftinú og- fcpm ;niður
fór margar veltur, reis á fætur
og hljóp eins nálægt lestinni og
hægt var til þess að verða ekki
fyrir skothríð Þjóðverjanna. Ég
hljóþ eins hratt og ég gat, en
gat ekki að því gert, að ég datt
þrem eða f jórum sinnum, því að
ég var hungraður og illa á mig
kominn. En svo bar leiti milli
min og lestarinnar, til allrar
hamingju fyrir mig.
*
BRÁTT NAM lestin staðar
með ýskri og skrölti og ég
hugöist forða mér burtu. En fæt
unir vildu ekki hlýðnast mér.
Ég sá götuslóð,sembugðaðistupp
að lítilli brú handan járnbraut-
arinnar. Ég var lafmóður, þegar
ég komst þangað, og leit við.
Lestin hafði nú numið staðar,
og þrír Þjóðverjar voru á hæl-
um mér.
Ég hafði ekki krafta til þess
að stökkva yfir runna, og ég
féll til jarðar. Ég sá strax, að
mérryrði veitt eftirtekt, ef ég
fylgdi þjóðveginum, fór því yfir
hann og varpaði mér niður í þétt
an runna, sem þar voru. Mér
var Öllum lokði. Ég gat hvorki
hlaupið né gengið, en samt hafði
ég vit á því að ýta burtu hrísl-
um, sem líkami minn hafði bælt
og ég lá þarna og flatmagaði
mig. Mér fannst eins og hjarta
mitt væri hætt að slá. Síðan náði
ég andanum og horfði. á það.
sem fram fór.
ÞARNA komu þeir, með
jskammbyssur í höndum
sér. Ég sá andlit þeirra og vissi,
f áð' ég yrði ékki handtekinn lif-
1 apdi. Ég ákvað að selja líf mitt
sem dýrmætustu verði.EinnÞjóð
verj'inn gekk skammt fíá mér
án þess að sjá mig. Tveir aðrir
Þjóðverjanna voru að leita ör-
skammt frá. Lestin hélt áfram
efitir tíu mínútur, en Þjóðverj-
arnir þrír urðu eftir. Tvær
klukkustundir liðu, og tveir
Þjóðverjanna voru örþreyttir og
sátu á brú una tvö hundruð
metra frá mér. Ég ákvað að færa
mig til. Mér tókst það með því
að skríða. Ég þurfti að skríða
um þrjátíu metra á berangri. Ef
einhver Þjóðverjanna hefði snú
ið sér við, myndi hann hafa séð
mig. Síðan komst ég í skjól við
limgerði og hélt svo áfram ferð-
inni. Ég fór yfir þjóðveginnogsá
bónda og konu hans vinna úti
á afcri. Ég spurði, hvar ég gæti
leitáð hælis, því að Gestapo-
menn væru á hælum mér. Mað-
urinn benti í átt til skógar.
„Þangað getur þú farið, þar ertu
óhultur“. Og í þessum franska
skógi vissi ég, að þeir myndu
ekki finna mig. Ég var eins og
óður af fögnuði yfir tilverunni,
yfir því að hafa sloppið. Mér
hafði tekizt að komast undan.
Einhvern veginn tókst mér að
draga fram lífið í nokkra mán-
uði og vann hér og þar. Og nú
er ég feginn því að vera aftur
kominn í herbúning og vinna
í þjónustu fiöðurlandsins.
[ZlOjXD
nxntmoo"
„ESJA“
Austur um land til Siglufjarð-
ar föstudaginn 12. þ. m. Flutn-
ingi til hafna milli Langaness
og Fáskrúðsfjarðar veitt mót-
taka á morgun (fimmtudag).
Pantaðir farseðlar sækist í dag.
„ÆGBR“
Fer til Vestmannaeyja kl. 1.0
í kvöld. Tekur'póst og farþega.
„FagrikSettúr"
Vörumóttaka til Vestmanna-
eyja eftir hádegi í dag.
Frh. af 4, síðu.
rétt fií styrks fyrr en 6 mánuð-
ir eru liðnir frá því trygging
þeirra og iðgjaldagreigsla hófst.
sjúkrasamlög greiða ekki sjúkra
kóstnað, sem öðrum aðilum er
skylt að greiða, samkv. sótt-
varnalögum eða öðrum einstök
um lögum.
Sjúkrahjálp utan samlags-
svæðis.
Ef samlagsmaður verður fyrir
slysi eða veikist “og verður að
leita læknis meðan hann er á
ferðalagi eða dvelur utan sam-
lagssvæðis síns, á hann rétt til
• sjúkrastyrks frá samlagi sínu
en þó eig hærri en ef hann hefði
verið á samlagssvæðinu.
Sérstakar reglur gilda um
flutning samlagsmanna úr einu
samlagi í annað og um greiðsl-
ur, þegar sjúkratryggður máð-
ur nýtur sjúkrahjálpar hjá
öðru samlagi en hann er með-
limur í.
Missir réttinda.
Ef samlagsmaður ekki greiðir
iðgjald sitt skilvíslega missir
hann rétt til sjúkrahjálpar. Séu
mikil brögð að vanskilum verð-
ur. hann að taka biðtímann að
nýju til að öðlas réttindi á ný.
Hver greiðir iðgjöldin?
Aðalreglan er auðvitað sú, að
hver samlagsmaður greiðir sjálf
ur iðgjald sitt. Þó greiða útgerð-
armenn iðgjöld lögskráðra skip
verja, enda tekur samlagið á sig
kostnað útgerðarmanna vegna
veikinda skipverja skv. sjó-
mannalögunum, að svo miklu
ieyti, sem samþyktir samlags-
ins ákveða. Iðnmeistarar greiða
iðgjöld iðnnema skv. lögum um
iðnnám. — Sveitarstjórnir
gréiða iðgjöld þeirra manna,
sem eru á föstu framfæri, og
skulú setja reglur um greiðslur
vegna manna, sem fyrir fátækt-
ar sakir eigi geta greitt iðgjöld.
Skylt er launagreiðendum að
haldá eftir af kaupi fyrir iðgjöld
um launþega og greiða sam-
laginu ef það æskir þess.
Iögjöldin.
Iðgjöldin skuli ákveðin í sam
þykktum hvers samlags, og ber
að miða upphæð þeirra við það,
að heildartekjur samlagsins
nægi til að standa straum af
skuldbindingum þess, þar með
talin myndun nauðsynlegs vara
sjóðs.
Miklir erfiðleikar eru á því
að sjá fyrir, hve há iðgjöldin
þurfa að vera. Fer það mjög
eftir ýmsum staðháttum og eft-
ir því, hve mikil viðbótarfríð-
indi samlagið veitir. Og eins og
áður er sagt, eru iðgjöld sam-
iaganna mjög misjöfn.
Samkvæmt þeirri reynslu,
sem fengin er, virðast iðgjöld í
sveitum ekki mega vera lægri
en 3 kr. á mánuði (36 kr. á ári),
miðað við þau fríðindi, sem lög-
in ákveða, og varla lægri en 5
kr ef um kauptún er að ræða,
og er þá miðað við núverandi
verðlag. — Ríkissjóður og
hlutaðeigandi sveitarsjóður
greiða hvor um sig styrk til sam j
laga, sem nemur Vs (33 Vá %)
greiddra iðgjalda, þó ekki yfir
12 kr. með verðlagsuppbót á ;
ári, þ. e. miðað við núverandi j
vísitölu rúmlega 30 kr. Sé því j
iðgjaldið ákveðið t. d. 36 kr. á j
ári, nemur ríkisstyrkur 12 kr. |
og styrkur hreppsins öðrum 12 :
kr. eða samtals 24 kr. Sé ið-
gjaldið 60 kr., verður styrkur-
inn 20 + 20 kr., eða 40 kr.
Ég vil þó mjög eindregið ráða
samlagsstjórnum til þess að
ákveða iðgjöldin heldur of en
van, einkum nú, þegar almenn-
ingur hefir rýmri fjárráð en oft
áður og meðan samlögin eru að
safna nauðsynlegum varasjóð-
um. Teldi ég því rétt að hafa ið
gjöldin heldur hærri, t, d. 4 kr. í
sveitum og 6 kr. í hinum stærri
þorpum. Ef svo væri, ætti að
vera hægt að veita nokkur við-
foótar hlunnindi án verulegrar
áhættu fyrir samlögin.
Mér þykir líklegt, að ýmsum
þyki þetta há upphæð, og 'skal
því ekki neitað, en 48 kr. á ári
er þó ekki nema rúmlega 90
aurar á viku.
Fleira ber og á að líta í þessu
sambandi. Hver legudagur á
sjúkrahúsi kostar nú 15—20 kr.,
eða mánaðardvölin 500—600,
auk þess gréiðist sumstaðar
læknisaðgerð eða stundun sér-
staklega í viðbót. Fyrir venju-
legan botnlangaskurð greiðist
nú Samkv. gjaldskrá héraðs-
lækna 120 krónur og 40 krón-
ur fyrir læknisstundun í 10
daga. En samkv. gjaldskrá L.
R. kostar botnlangaskurður
300 kr. og sérfræðingum er heim
ilt að bæta 50% við þá upp-
hæð. Fyrir hvert viðtal á lækn-
ingastofu héraðslækna skal
greiða samkv. gjaldskrá þeirra
4 kr. og meira ef um rannsókn
er að ræða. Samkv. taxta L. R.
mega þeir taka fyrir viðtal á
lækningastofu 13 kr. og sérfræð
ingar .50% meira. Lyfjaverðið
þekkja flestir eitthvað og vita
hve mjög það hefir hækkað.
Rétt er að geta þess, að sam-
lögin greiða yfirleit.t ekki lækn-
um samkvæmt þessum gjald-
skrám. Flest sveitasamlögin
hafa samið um nokkurn afslátt
frá gjaldskrá héraðslækna, og í
stærstu kaupstöðunum er víð-
ast samið um ákveðið gjald á
mánuði fýrir hvern samlags-
mann fyrir heimilislæknisstöri,
svo og um afslátt gjaldskrárinn
ar fyrir meiri háttar læknisað-
gerðir.
Læknisvitjanir og sjúkra-
flutningur einkum í strjálbýli,
þar sem lengst er til læknis, er
víða mjög tilfinnanlegur kostn
aðarliður. Algengt er að ferða-
kostnaður lækna sé 150—300
kr. hver vitjun, og 800 kr. er
tryggingastofnuninni kunn-
ugt um að læknisvitjun hafi
kostað. Þótt Læknisvitjanasjóð-
ur létti víða mjög undir í þessu
efni, verður varla hjá því kom-
izt í strjálbýli, að samlögin taki
éinhvern hluta þessa kostnaðar
á sig, þegar um bráða nauðsyn
ér að ræða. Rétt er þó í byrjun,
meðan samlögin eru að komast
á legg, að fara gætilega í skuld-
bindingar í þessu efni.
Ég hefi vakið athygli á þess-
um útgjöldum vegna þess, að
mér finnst mjög eðlilegt, að
margur spyrji sjálfan sig, þeg-
ar til atkvæðagreiðslunnar kem
ur: Borgar það sig fyrir mig að
kaupá sjúkratryggingu?
Ég ætla ekki að reyna að
svára þessari spurningu. Það
verður hver og einn að gera
sjálfur. Ég vil aðeins minna á
þetta:
Enginn veit, hvenær slys eða
sjúkdóma ber að höndum né
hve langvarandi og kostnaðar-
sama. Og fæstir fjölskyldu-
menn, sem eiga fyrir börn-
um að sjá, eiga litlar eða
engar eignir og lifa á launum
eða handafla, megna af eigin
rammleik að standa undir kostn
aði við langvarandi veikindi t. d.
sjúkrahúsvist svo mánuðum
skiptir, sjálfra þeirra eða fjöl-
skyldu. Þess eru ófá dæmi, að
heimili hefir farið á vonarvöl
vegna veikinda, og ýmsir átt
þung spor til fátækrastjórna af
sömu ástæðum. Og jafnvel fyrir
einhleypt fólk geta veikindin
orðið mjög tilfinnanlegt fjár-
hagslegt áfall. Dýr læknisað-
gerð, löng sjúkrahúsvist og.
engar tekjur, slíkt verður flest-
um þungbært. Styrkur sveitar-
félags og ríkiis er nú orðinn svo
hár, % af iðgja'ldagreiðslu
mamisins sjálfs, að verulegur
hluti sjúkrahjálpar saralags-
manna er greiddur af þessum
aðilum,
En hvernig Íítur þá málið út
frá sjónarmiði sveitarstjórnar?
Borgar sig fyrir hreþpinn að
leggja fram styrk til samlags-
Opinbert uppboð verður
haldið við skrifstofu saka-
dómará Fríkirkjuveg 11 mið-
vikud. 17. þ. m. kl. 1 e. h. og
verða þar seldir ýmsir óskila
munir, reiðhjól, fatnaður, úr,
veski, buddm-, o. m. fl., enn
fremur dagstofuskápur, gólf-
teppi og myndir. Greiðsla
fari fram við hamarshögg.
B©rgarfégetinsi
I ReyBcJaviku
1 herbergi og eldhús við
Elliðaár er til sölu. — Verð
kr. 6000,00. Uppl. að Sand-
Eelli, Blesagróf við Elliðaár.
ins, sem nemur Vs af iðgjöldum
samlagsmanna ?
Víðast mun örðugt að segja
um það með vissu, ef litið er á
tölumar eingöngu, enda ber á
fleira að líta. Þó má gera sér
nokkra hugmynd um þetta,
með því að setja upp dæmi, t. d. .
'þannig:
Samlagsmenn eru 200 I
hreppnum. Iðgjöld 36 kr. eða
styrkur hreppsins 12 kr. sinn-
um 200 = 2400 kr. á ári. Það
lætur nærri , að svari til 4.
mánaða sjúkrahúsvistar fyrir
einn mann. Er ólíklegt að slík
byrði geti fallið á hreppinn, ef
þár er engin sjúkratrygging?
En auk þess er þess að gæta, ,
að hagur hrepps 'sáns er hagur
hreppsbúa í heild. Aukið öryggi
þeirra, er aukið öryggi sarnfé-
lags þeirra allra, sveitarfélags-
ins.
Enginn má skilja það, sem ég
hef hér sagt, á þá leið, að ég
telji, að sjúkratryggingum
verði komið í fullkomið endan-
legt horf, þótt samþykkt verði
að stofna samlög í flestum eða
öllum hreppum landsins.
Tryggingarlöggjöfin verður
sífellt að breytast með breytt-
um tímum, ef hún á að ná til-
gangi sínum. Og tímarnir breyt-
ast stöðugt.
Höfuðtilgangur alþýðutrygg-
inga og opinberrar forsjár er, ;
og hlýtur að verða, að vinna
bug á öyggisleysinu og bölv-
ijn þess, skortinum, og þar með
afleiðingum hans — og óttan-
um við hann. 1
Margt bendir í þá átt, að
þessu marki verði bezt náð með
því, að steypa hinum ýmsu
greinum alþýðutrygginganna:
slysa-, sjúkra-, elli- og örorku
tryggingum saman í eitt heild-
artryggingarkeríi, ásamt með
tryggingum gegn atvinnuleysi.
Því atvinnan, framleiðslustarf-
semin, hlýtur að vera grund-
völlur allra annarra trygginga.
Vinnuaflið, starfsorkan, er
dýrasta verðmæti hverrar þjóð
ar. Hún má ekki ónotuð vera.
Og hún má heldur ekki glatast
að nauðsynjalausu, végna
skorts á læknishjálp, sjúkra-
húsvist og annarri umönnun,
til verndar heilsu og starfs-
kröftum þjóðarinnar.
Sjúkrasamlögunum er ætlað
að afstýra slíkum skorti og forða
þjóðinni frá afleiðingum hans.
Inn í fyrrihluta þessarar grein
ar í blaðinu í gær hefir siæðst
meinleg prentvilla. í kaflanum
um lyf og umbúðir stóð: Öll
nauðsynleg lyf skal greiða að
% hlutum — en átti að vera: !
Önnur nauðsynleg lyf.