Alþýðublaðið - 29.07.1944, Blaðsíða 3

LangardAgHr 29. JúM 1944
ALÞYÐUBLA©!9
s
Sóknin tll Eystrasalts:
Rétiur smáþjóðanna
í EINU REYKJAVÍKURBLAÐ
ANNA var meðal annars svo
að orði komizt í gær: „Það
er nú þegar ljóst, að þessi
fimm styrjaldarár mimu hafa
í för með sér róttækar breyt
ingar á þjóðfélagsskipun
margra Evrópuríkja“. Síðan
er skýrt frá því; að ekki verði
unnt að „halda við fasistaríkj
um nokkurs staðar á megin-
landi Evrópu, eftir þetta
stríð, hvort^ sem það er hin
þýzka eða ítalska, pólska,
gríska eða spánska mynd
fasistísks stjórnarfars. Þjóðir
Evrópu hafa lært margt þessi
fimm styrjaldarár. Þær hafa
öðlazt nýjan skilning á gildi
raunverulegs þjóðfrelsis og
kynnin við hið ægilega kúg-
unarvald nazismans hefir
kennt þeim að eira engri kúg
un, hvorki innlendri né er-
lendri“.
ÞETTA LÆTUR EKKI ILLA í
EYRUM. Hvaða íslendingur
er því mótfallinn, að fólk fái
að ráða sér sjálft og sé ekki
mótfallið erlendri íhlutun,
hvað þá heldur kúgun? Þeir
munu að minnsta kosti fáir
og ekki líklegir til þess að
láta á sér bæra. En rétt er að
hafa í huga, þegar talað er
um „róttækar breytiiígar á
þjóðfélagsskipun margra
Evrópuríkja11, með áherzlu á
þjóðfélagsskipun, að hér er
talað um menn, sem bæði í
Kreml og í Reykjavík hefir
fundizt og finnst það sjálf-
sagt að svipta smáríki sjálfs-
forræði þeirra, vegna ein-
hverra yfirskynsástæðna,
sem engar stoðir eiga sér í
veruleikanum. Þessir menn
bollaleggja nú þegar, meðan
hinn geigvænlegi hildarleik-
ur er háður, hvernig landa-
mæri einnar þjóðar, sem orð-
ið hefir að þola hinar ótrú-
legustu þjáningar af vöidum
þeirra, eigi að verá síðar
meir. Þessi þjóð má ekki ráða
sér sjálf, onei, heldur mun
einhver auðvirðileg lepp-
i stjórn, sem sett er upp í
skjóli sigursæls stórveldis
ráða fram úr þeim hlutum.
HÉR ER AÐ SJÁLFSÖGÐU UM
AÐ RÆÐA PÓLLAND, sem
orðið hefir fyrir svo þungum
' búsifjum undanfarin fimm
ár, sem hefur verið hætt og
hrjáð, hrakið og svívirt af út-
sendurum hinna nazistísku
villimennsku. Pólverjar eiga
Það sannarlega skilið að fá
að vera í friði, þeú; eiga það
að minnsta kosti ekki skilið
að verða peð á taflborði of-
beldismanna, hvaðan sem þeir
koma. Það skilja allir Norð-
urlandabúar, sem hafa óspillt
an hugsunarhátt og hafa orð-
ið að berjast langri og þraut-
seigri baráttu fyrir tilveru
sinni.
ÞAÐ ER JAFNVEL ENNÞÁ
SJÁLFSAGÐARA FYRIR
Her ÞJóðveJa í 1 Eystrasaltslöndunum þar
með s¥© tll innikróafSur.
'------—------—
Á af&eins eftlr eieia Járriisraisf fii yndan-
haSds me^fram sfréEnciinni.
STALIN tilkyimti í nýrri dagskipan í gær, að borgirnar
Kaunas (Kowno), höfuðborg Lithauens, og Przemysl
og Jaroslaw í Suður-Póllandi væm nú á valdi Rússa. Þá
hafa Rússar tekið Brest-Litovsk, að því er Berlínarfregnir
hermdu í gær. Sú borg er mikilvæg samgöngumiðstöð, um
það bil 160 km. frá Varsjá. Með töku borganna Jaroslaw og
Przemysl virðist Rússum greiðfær vegur til Krakow, en fall
Kaunas þýðir, að hersveitir Þjóðverja í Eystrasaltslöndun-
um eru svo til iiinikróaðar.
Frá Danmörku:
Reglulegar póslsam-
göngur yfir Eyrar-
susd.
"E* REGNIR frá Kaupmanna-
höfn herma, að nýlega
hafi Gestapolögregla Þjóð-
verja komizt á snoðir um íbúð
þar * borg, sem notuð var sem
ólögleg póststofa. Sagt er, að
Þjóðverjar hafi þarna komizt
yfir nokkur heimilisföng manna
og nöfn, sem leiddu í ljós, að
stundaðar voru reglulegar
póstsamgöngur yfir Eyrarsund.
Margir þekktir Kaupmanna-
hafnarbúar hafa farið huldu
höfði eftir að Þjóðverjum bár-
ust þessar upplýsingar. Þó
hafa Þjóðverjar handtekið
Jerikow, forstjóra Tuborg-öl-
gerðarinnar og saka þeir hann
um að vera við pósísendnigar
þessar riðinn.
Þjóðverjar hafa tilkynnt, að
þeir muni ekki geta sent frek-
ari birgðir af benzíni og hreins
uðum olíum til Danmerkur. —
Hins végar segjast Þjóðverjar
munu reyna að senda 3600 smá
Áður hafði verið tilkynnt, að
Rokossovsky marskálkur, sem
hefir reynzt svo sigursæll að
undanförnu, væri kominn í
fremstu víglínu og myndi hann
þaðan stjórna sókn Rússa til
Brest-Litovsk. Sókn Rússa er af
ar hröð, eins og fréttir síðustu
daga bera með sér. Þeir sækja
fram á 1600 km breiðri víglínu.
Þar sem þeir eru komnir að
Weichsel og næst Varsjá, eru
þeir aðeins um 45 km. frá borg
inni.
í London er bent á, að með
töku i Kaunas, hafi Rússar' nær
því innilokað 30—40 þýzk her-
fylki. Þau eiga sér nú aðeins
undankomu auðið um eina jám
braut með ströndum fram, sem
aðeins er einsporuð og getur
því illa annað miklum herflutn
ingum.
lestir af hráolíu mánaðarlega til
notkunar innanlands í Dan-
mörku. Síðan mun eiga að
hreinsa þessa olíu í Kaupmanna
höfn og Kalundborg. Þjóðverj-
ar viðurkenna, að það sé að
kenna eyðileggingum á olíu-
hreinsunarstövðum í Rúmeníu
og 'Úngverjalandi, að Þjóðverj |
ar geti ekki lengur sent full-
hreinsaða olíu til Danmerkur.
(Frá danska blaðafulltrú- j
anum).
RÚSSA, eða öllu heldur
rússnesku stjórnina, að skilja,
að ein þjóð, hversu smá sem
hún er, verður að fá að ráðr.
hlutskipti sínu sjálf. Það er
þetta, sem Norðurland; búar
almennt álíta að barizt sé fyr
ir og ef svo er ekki, er ekki
allt með feldu.
ÞAÐ ER ALDREI RÉTT, hver
svo sem í hlut á, og hvernig
sem á stendur, að viðurkenna
rétt hins sterkari, bara af því
að hann er sterkur. Við ís-
lendingar værum illa stadd-
ir þá. Við verðum að álíta, að
bæði Pólverjar, Lettar,'Lit-
háar og Eistlendingar hafi
sama rétt til að ráða örlög-
um sínum sjálfir og við ís-
lendingar, en upp á síðkastið
virðist nefnt blað hafa gerzt,
að nafninu til að minnsta
kosti, skeleggur málsvari ís-
lenzks þjóðernis, þótt undar-
legt megi virðast. Enda fer
ekki hjá því, að úlfurinn vilji
gægjast undan sauðargær-
unni.
í LOK ÞESSARAR GREINAR,
sem til var vitnað í upphafi,
segir, að þjóðir Evrópu vilji
ekki nýja kúgunarstjórn og
að það megi öllum Ijóst vera.
En á hinn bóginn verða menn
að vera sjáHfum sér sam-
kvæmir. Engin kúgunarstjórn
á að vera til, hvaðan sem hún
kemur, hvort sem hún er frá
Þýzkalandi, Rússlandi eða yf
irleitt nokkru öðru landi í
veröldinni. Það er þess
vegna, sem margar smáþjóð-
ir berjast hetjulegri baráttu
í dag.
Vígstöðvarnar í Normandie.
Á þessu korti af innrásarströndinni í Normandie, má meðal ann- -
annars sjá borsirnar St. Lo. i(á miðri mynd til vinstri), sem banda-
menn hafa tekið, svo og Lessay, nökkru oifar og -til vinstri og
Cautances, (þar fyrir neðan, en í grennd við þá þ'org er nú barizt
af miklum móð. ,Ek.ki er að marka þýzku fánana, isem sýndu af-
stöðu Þjóðverja fyrir alllöngu síðan.
Herlíni Þjéðverja rofli á SS
km. svæðá á Cherbourgskaga
BandaríEciamesiii 2 táS 3 km. frá C©ytaiices.
O andaríkjahersveitirnar halda áfram sókninni og hafa rofið
u víglínu Þjóðverja á um það bil 55 km. breiðu svæði frá
vesturströnd Cherbourgskaga og inn í land. í gærkveldi voru þær
aðeins 2—3 km. frá Cautances. 1 grennd við St. Lo. Periers og
Lessay hafa þær náð nokkru landsvæði á sitt vald og bætt mjög
aðstöðu sína. Við Caen er kyrrstaða, en Bretar og Kanadamenn,
sem þar berjasí, binda öflugar skriðdrekasveiíir Rommels, sem
apnars yrði beitt annars staðar.
Suður af St. Lo hafa Banda-
ríkjamenn sótt fram allt að
16 km. Bandaríkjamenn beita
þeirri aðferð í sókninni, að þeir
senda fram öflugar skriðdreka
sveitir, sem eru í nánu sam-
bandi við orustuflugvélar, sem
láta þær vita, með senditækj-
um, hvar óvinirnir hafast við.
Síðan koma fótgönguliðar, sem
fluttir eru í vörubifreiðum, en
loks fótgönguliðar, sem hafa
það hlutverk að uppræta þá
flokka óvinanna, sem fram-
sveitirnar hafa sniðgengið.
Flugveður var frekar slæmt
í gær á vígstöðvunum, en þó
var ráðizt á stoðvar Þjóðverja
að baki víglínunni, á birgðalest
ir og herflokka.
TiS að ræla deiPiiináíÍEi ism iasidamæriBi
©i; rússra<Bskis i@p|Sbtiéraiisia i Péilancii.
—I—.. -
HP ILKYNNT var í London í gær, að Mikolajczylt, forsætis-
-S- ráðherra pólsku stjórnarinnar í London og Tadeusz
Romer, utanríkisráðherra, væru konmir tli Kairó á leið til
Moskva til viðræðna við Stalin og aðiia ráðamenn í Rússlandi
um sambúð Pólverja og Rússa. Áður en þeir lögðu af stað
frá London áttu þei tal við Churchill, forsætisráðherra Breta
og Eden utanríkismálaráðherra.
í sambandi við íör hinna pólsku ráðherra skrifar blað-
ið „Manchesrer Guardian“, að pólska stjórnin í London sé
viðurkennd v£ stjórnum Bretlands og Bandaríkjanna og að
hún hafi r gar lagt fram 100 þúsund manna ber og álitlegan
flöUí, sem hafi harizt af hinni rnestu hugprýoi. Þá leggur
blaðið áherzlu á, að fresta verði að ákveða landamæri ríkja,
áður en ófriðinum er lokið, og að deila hessara aðija geti
aðcins staðið um, hvernig fara skuli með stjórnarvöld í Pól- 1
landi meðan á hernaðaraðgerðum stendur. i