Alþýðublaðið - 05.09.1944, Blaðsíða 4

4
ALÞÝPUBLAPIf)
Þriðjudagur 5. september 1944.
p.v')tij5nbUM5
Ötgefandi: Alþýðuflokkúrinn.
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar ritstjórnar: 4*'Ci og 4902.
Símar afer_iðslu: 4900 og 4906.
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Fagnrt sfcal tala...
ÞAÐ eru þungar álhyggjur,
sem sækja að forystumönn
um kommúnista þes.sa dagana út
aif framtíð iands og þjóðar.
Lengi hafa þessir landsfeður
þolað hugraun fyrir aðgerðar-
leysi og isundrung þingsins. En
nú fiá þeir ekki lengur orða bund
izt. „Hvað gerir alþingi?11 spyr
ÞjóðvMjinn í fyrradag í tiiefni
ai því, að 'það er nú aftur sezt
á rökstóla. „Alþýða manna bíð-
ur þess nú bæði með eftirtvænt-
ingu og fevíða . . .“
„t>að,“ bætir í»jóðviljinn við,
,ysem er að geraist með þeirri'
stjórnarstefnu, er nú ríkir, eða
stefnuleysi og aðgerðaleysi, er
það, að verið er að sleppa tæki-
færunum — og með áframhaldi
þessa stjómarfars er komið út
í atvinnulieysi, harðvítugar og
langvarandi vinnudeilur og öng
þveiti láður en menn vita af.
Annaðhvort koma fulltrúar
allra stétta og flokka á alþingi
sér saman >um að nota þessi tæki
færi . . . eða alþýðan meiri hluti
þjóðarinntar, verður að reyna
þetta ein og rannsaka með nýj-
um kosningum>, hvort ekki sé
grundlvöllur fyrir slíka stjórn.“
Svo mörg eru þau landsföður
legu orð Þjóðiviljans,
❖
En miáski einhverj um verði
á að spyrja: >Síðan hvemær bera
kommúnistar slíka umhyggju
fyrir velferð og einingu þjóð-
arinnar? Áttu þeir'ekki kost á
því, þegar fyrir tveimur árum,
að nota „tækifærið“ í stað þess
að „sleppa“ því, með því að
taka þá, ásamt Alþýðuflokknum
og Framsóknaitflokknum, þátt
í myndun vinstri stjórnar í land
inu til að þjóðnýta stríðsgróð-
ann, efla. atvinnuvegina og
tryggja hinu vinnandi fólki
viðunandi lífskjör að stríðinu
loknu? Og neítuðu þeir þá ekki,
þnátt fyrir gefin loforð >frammi
fyrir kjósendum fyrir síðustu
kosningar, að vera með í mynd
un íslíkrar stjómar? Voru það
ekki einmitt forsprakkar komím
únista, sem þá stungu í staðinn
upp á þvi, að þájverandi rfkis-
stjóri yrði beðinn að skipa utan
þmgsstjórn og héldu þar með
í ístaðið fyrir þá menn, sem nú
sitja í stjórnarráðánu? Og hver
ber því ábyrgðina á þeirri
„stjórnarstefnu því „stefnu-
leysi, og aðgerðaleysi“, sem nú
ríkir og Þjóðviljinn er að fár-
ast um, nema forsprakkar
kommúnista sjálfir?
*
En nú þykjast kommúnistar
vilja beita sér “fyrir fjögurra
flófeka istjórn, sem sagt nýrri
þjóðlstjórn, sem iþó væntanlega
yrði undir íörystu stærsta
ffljokksÍTLS, Sjálfstæðisflokksins!
SMkri! þjóðstjórn á nú að vera
bezt til þess trúandi, að nota
tækifærin og tryggja rétt alþýð
unnar í landinu! Það hefði eitt-
hivað verið sagt í Þjóðviljanum
ef Alþýðuflokkurinn hefði gert
sig ls(Vo beran að svikum við
gefiin loforð frammi fyrir kjós-
endum. Eða teliur Þjóðiviljinn
móske nú, að hinir tíu þing-
menn kommúnista hafi umboð
Þorvaldur Árnason:
Ræðan á Skólavörðuholtinu
EG ætla ekki að fara að taka
upp hanzkan fyrir síra Sig-
urbjörn Einarsson, þó að ég með
nokkrum línum svari prófessor
Dungal.
Mér finnst ýmistlegt í bréfi
prófessorsins óeðlilega rökrangt
og barnalegt, og andinn and-
stæður góðu málefni.
Það sem hneykslar mest pró-
fessorinn, að því er virtist, eru
tilfærð orð síra Sigurbjörns, þar
sem hann heitir þeim, sem vinni
gegn kirkju Krists, að þeir
verði að svara fyrir það á sín-
um tíma, og þess heitir prestur-
inn í guðsnafni.
En prófessorinn er ekki ná-
kvæmari en það, að þessi fáu
tilvitnuðu orð eru rangt með
farin. Síra Sigurbjörn segir: „Ég
legg ekki alla andstöðumenn
þessa máls að líku. En þeir, sem
hafa beitt sér o. s. frv.“, Þessu
litla „sem“ sleppir prófessaor-
inn, en við það breytist meining
in talsvert, því að „litlu orðin“
hafa oftast ekki minna gildi enn
„stóru orðin“, og því ekki síður
áríðandi, að hafa þau með.
Þarna gerir prófessorinn sig
strax sekan um ónákvæmni, en
hann sem allt skoðar í smásjá,
ætti að forðast slíkt.
Þá skulum við stuttlega at-
huga þetta „heit“ síra Sigur-
björns. Það virðist sem prófess-
orinn skilji það sem einhverja
voðalega ógnun eða bannfær-
ingu. Og af því að hann gefur
það í guðs nafni, þá véfengir
hann rétt síra Sigurbjörns til
þess, að gefa slíkt heit, og heimt
ar embættisskilríki.
Þetta finnst mér ákaflega
barnalegt.
Heit er sama og loforð, það
sjáum við oft, einkum í sam-
settum orðum, eins og t. d. fyrir
heit, drengskaparheit, hjúskap-
arheit o. fl. Með öðrum orðum,
síra Sigurbjörn lofar í nafni
guðs, að áheyrendur hans, og
aðrir, sem hér koma við sögu,
verði að svara fyrir gerðir sín-
ar, á sínum tíma.
Ég er alveg sammála síra Sig
urbirni. Við hljótum að verða
að standa guði reikningsskap
gerða okkar, ekki síður enn rík-
isstjórninni, sem er húsbóndi
okkar þriggja.
Og embættisskilríkin, eru þau
kannske ekki í lagi? Jú, vissu-
lega. Vígðum presti er hreint
og beint fyrirskipað að tala í
nafni guðs, hann á ekki af préd-
ikunarstóli að tala í nafni neins
annars. Hann á að verða guðs
fulltrúi hér á jörð, og prófessor
inn veit vel, að fulltrúinn þarf
að mæta í stað husbóndans, og
lofa því, sem húsbóndinn ætlar
að efna.
Það væri full ástæða til að
fara fleiri orðum, úm þetta at-
riði, því að það er oft misskiln-
ingur, röng túlkun, sem hindrar
heilbrigða trúarskoðun og trú-
arlíf, bæði hér og annarsstaðar,
og því fer sehi fer.
Forsetinn okkar ráðlagði okk
ur íslendingum, áð lesa Fjall-,
ræðuna daglega, og hann fór
fram á það við blöoin, að þau
birtu hana öðru hvoru, —- þetta
var mjög viturlega og fallega
mælt.
Með því að tileinka okkur
þann boðskap, sem þar birtist,
er oss heitið sælu og velfarn-
aði. Og ef við værum fullir af
þeim anda, seih þar birtist og
iðkum þær dyggðir, sem þar
eru tilnefndar, hversu miklu
betri værum við ekki, og allt
okkar umhverfi.
En það er ekki aðeins fjall-
ræðan, sem væri oss hollur og
góður lestur. Lesum Nýja testa
menntið í heild, lesum Sýrak
og önnur spakleg og göfgandi
rit, en sleppum einhverju af rusl
niu, sem úir og grúir af allt í
kringum okkur.
Það er sagt að Montgomery
hershöfðingi, og fleiri slík mikil
menni lesi ávalt í biblíunni áð-
ur en til hvílu er gengið, og
sæki þangað þrótt og styrk.
Slíkt ættu sem flestir að gera.
Einlægt trúarlíf og göfug sið
gæðisbreytni hljóta að vera
öruggusiu meðulin, til þess að
skila manninum að því marki,
sem honum ber að keppa að.
Það er því ekki sama hvernig
maðurinn breytir, það er því
rétt hjá síra Sigurbirni, að hvert
verk sem vér mennirnir óform-
um og vinnum að, er annaðhvort
gott eða illt, — hugsanir og orð
koma hér einnig til greina, —
aðeins mismunandi, efir því hve
heilla- eða óheillaríkar afleiðing
arnar verða. Og auðvitað gott
og illt þeim, sem verkið vinnur,
þó að þægindin eða óþægindin
komi niður á öðrum. Jafnein-
föld og auðskilin sannindi og
þessi, ættu að vera ^ugljós, fyr-
verandi rektor Háskólans og
prófessor í merkri og umfangs-
mikilli vísindagrein. Hitt er svo
annað mál, að það ber ekki allt
upp á sama daginn.
Annars skil ég ekki vel hugs-
anagang þeirra manna, sem haft
geta á móti byggingu stórrar og
fagurrar kirkju, þótt aðrar fagr
ar byggingar geti einnig komið
til greina.
Það myndi gleðja mig, og ég
vona flesta aðra líka, ef byggð
yrði svo fögur kirkja, að við
sem höfum átt því láni að fagna
að sjá margar fagrar kirkjubygg
ingar annara landa, gætum orð
ið stórhrifnir af fegurð hennar
og tign, því að þá myndu aðrir,
sem minna hafa séð, verða það
líka, en ekkert er eins göfgandi
og fegurðin.
Og þó að „musteri guðs“, hin
fagra og tigna náttúra, sé auð-
vitað öllum kirkjubyggingum
fegurri, þá veit prófessorinn
mæta vel, að veðráttan íslenzka
yrði orsök óþægilega margra
messufalla, og því ekki allskost
ar henntug til slíkrar starfsemi
allan ársins hring.
í því sambandi mætti benda
prófessornum á, að ef síra Sig-
urbjörn þarf ekki kirkju til
þess að messa í, þá ætti mæðu-
læknirinn Níels Dungal ekki
frekar að þurfa sjúkrahús til
þess að lækna í, því að Jesús
Kristur var engu minni læknir
en lærifaðir. Jesús Kristur gat
bæði kennt og læknað, þó hann
kjósenda sinna til þess, að beita
sér fyrir myndun nýrrar þjóð-
stjórnar? Það væri fóðlegt að fá
að heyra það.
Annians má segja, að skörin
sé farin að færast upp í bekk-
innj iþegar forsprakkar kommúu
ista þykjast vera orðnir fröm-
uðir stjórnarsamstarfs og vinnu
friðar í landinu — mienn, sem
frtá því, að þeir 'komu, illu beilli
á alþing, hafa hindrað allt sam
starif, já >næstum því allt starf,
með úheilindum isínum, sagt eitt
í dag og annaö á morgun, enga
ábyrgð viljað á sig tafca, en
kynt að sundrunginni og glund
roðanum í þeirri augljósu von,
að geta sjálfir fiskað því betur
í sem gruggugustu vatni.
Það er, sannast að segja, ó-
líklegt, að alþingi geri nú, frek-
ar en undanfarin tvö ár, mikið
í þeim málum, sem um er að
ræða, með slíka menn innan-
borðs. Þeir munu í lengstu lög
reynast sjálfúm sé, líkir, þó að
fagurt sé nú talað.
hefði hvorki hús né tæki, en
hann var líka meistari. Er rétt
að bera síra Sigurbjörn og Níels
Dungal saman við hann? Að
vísu var til fagurt musteri í
Jerús^lem, en þar fékk Jesús
ekki aðgang, þar hafði Jesús
ekki málfrelsi, frekar en lög-
skilnaðarmennirnir s. 1. vetur í
Stúdentagarðinum 1. des.
Grimmd og mannvonska,
sem oftast er sprottin af
heimsku og þröngsýni, rekur
upp kollinn alstaðar og á öllum
tímum, og svo hefir það einnig
verið hjá kirkjunnarþjónum,
ekki síst fyr á öldum, en verald
legir höfðingjar og embættis-
menn hafa af engu að státa í
því efni, og hafa síður en svo
verið eftirbátar hvað það snert
ir.
En mjög væri það heimsku-
legt og óréttmætt að áfellast
kristna trú þess vegna. Það væri
eins og að áfellast kenningu
Góðtemplarareglunnar, af því
að einhverjir innan hennar
drykkju áfengi, og gerðust þann
ig brotlegir gagnvart sínum
skuldbindingum. Eða að áfella
iæknavísindin, vegna þess að
sumir læknar gera sjúkdóma ná
ungans að féþúfu, í stað þess að
lækna þá.
Slíkt er misbeiting valdsins,
og brot ge^gn trúnaði.
Þó að „æðstu prestarnir og
hinir skriftlærðu,“ hafi ekki
altaf verið starfi sínu vaxnir, og
stundum verið bansettir grimmd
arseggir og þröngsýnismenn, þá
er það með öllu rangt, að kirkj-
Auglýsingar,
sem birtast eiga i
Alþýðublaðicu,
verða að ««r»
komr.ar til Auglý»-
ingaskrifstofumiár
í Alþýðuhúsúm,
(gengið ú_ fré
Hverfisgötu)
fyrir ki. 7 að kvöldl.
Sími 4906
an hafi verið sífeldur farartálmi
hverjum þeim manni, sem færa
vildi heiminum aukna þekkingu
og nýjan sannleika, eins og pró
fessonrinn lætur í ljós, og því
séum við ekki lengra á veg
komnir, en raún ber vitni um,
og prófessorinn veit jafnvel og
ég, að þetta er rangt.
Hvar er fortíðin betur varð-
veitt en í kirkjum og klaustr-
um, bæði bókmenntir, bygging-
arlist og vísindi? Hvergi. Ur
þeim brunni erum við ávalt að
ausa, og ofan á þann grundvöll
að byggja.
Það er sagt, að ekkert sé nýtt
undir sólinni, við erum því altaf
að byggja ofan á það sem var,
. og við eigum sífellt að vera að
I byggja.
| Við þurfum og eigum að
I byggja fagrar og miklar kirkj-
L ramhald á 6. síðu.
MORGUNBLAÐIÐ skrifar í
fyrradag í tilefni af ráðs-
mennsku kommúnista í sumum
verkalýðsfélögunum og heildar
samtökum þeirra, Alþýðusam-
bandinu:
,,Það var sú tíðin að stéttarsam-
tök alþýðunnar voru reyrð í póli-
tískar viðjar Alþýðuflokksins. •—
Hinum raunverulegu hagsmunum
verkafólksins var þá eigi sjaldan
skipaður lágur sess við hliðiná á
flokkshagsmunum Alþýðuflokks-
forkólfanna, og lýsti það sér átak-
anlegast í því að skoðanafrelsi
verkamanna var fyrir borð bor-
ið.
Sjálfstæðismenn risu öndverðir
gegn þessu misrétti og háskalegu
misnotkun séttarsamtakanna og
það var fyrir baráttu þeirra og
þá sjálfstæðisverkamannanna
sjálfra, sem því takmarki var náð
að breyta skipulagi Alþýðusam-
bandsins, þannig að um stéttar-
samtök væri að ræða, þar sem
pólitískar skoðanir manna sköp-
uðu monnum ekki misrétti.
Nú virðist hins vegar, sem yfir
verkalýössamtökunum vofi ný
hætta. Að formi til eru samtökin
að vísu ópólitísks eðlis. En komm
únistar vaða nú uppi innan sam-
takanna og verður af ýmsu ljóst,
að fyrir þeim vakir allt annað en
velferð verkamannanna . . .
Með slíku atferli staðfesta komm
únistar það eitt, að þær grun-
semdir, að fyrir þeim vaki aðeins
að skapa glundroða og upplausn,
eru á rökum reistar, og jafnframt
kemur í ljós nauðsyn þess að enn
muni þörf að endurbæta skipulag
stéttar samtakanna. ‘ ‘
Um þennan harmagrát Morg
unblaðsins nú, eftir að menn
þess hafa haldið í ístaðið fyrii
kommúnista hvar sem þeir hafs
getað í verkalýðsfélögunum
liggur vissulega nærri að segja
að það sé seint, að iðrast eftii
dauðgnn. En meðal annrrt
orða: Heldur dansinn ekki á-
fram á alþingi, eftir sem áður
milli Ólafs Thors og Einars Ol-
geirssonar, þrátt fyrir þesss
augnabliksiðrun Morgunblaðs-
ins?
Dagur, blað Framsóknar-
flokksins á Akureyri, skrifar
31. f. m.:
„Það er alltítt, að sjá í málgögn
um Sjálfstæðisflokksins rætt um
mál út frá þeim forsemdurh, að
samvinnufélög annars vegar og
hlutafélög og fjölskyldufyrirtæki
hins vegár, séu sama eðlis. Þessi
málaflutningur er engin tilviljun.
Hann er þáttur í tilraunum til þess,
að sljóvga tilfinningu almennings
fyrir þeim regin >eðlismun, sem er
á samvinnufélagsskap og einka-
restkri. Þessi áróður er ekki það
máttlausasta, sem komið hefir úr
þeim herbúðum til þess að valda
samvinnufélögunum tjóni. Sljóvg
un dómgreindar almenigns í þessu
efni, er vissulega vatn ó myllu þess
flokks, sem í hjarta sínu vill öl'l
samvinnufélög út í yztu myrkur og
óskorað vald 19. aldar samkeppnis
hyggju í öllum atvinnu- ©g verzl-
unarmálum íslands. Hið íslenzka
íhald er að þessu leyti frumlegt
og eftirtektarvert. Straumar nýrra
tíma, nýrrar félagshyggju, sem
gengið hafa yfir nágrannalöndin
og snortið hafa hin römmustu aft-
urhaldsöfl þar og blásið lífi, hafa
Framh. á 6. síðu.