Alþýðublaðið - 12.09.1944, Blaðsíða 4

«
ALÞYÐUBLAÐIÐ ___________ Þriðjudagur 12. septemljer 1944!
Jón Blöndal:
Bylting vorra tíma
CTtgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
t-ýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar ritstjórnar: 4°C1 og 4902.
Símar afgrciðslu: 4900 og 4906.
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðu orentsmiðj an h.f.
Ný vinnubrögð í verka
lýðshreyíingunni
EIGA töluð orð, gefnar yfir-
lýsingar og gerðir samning
ar að hafa gildi?
Hversu oft hefir þessari
spurningu ekki verið varpað
fram 1 veröldinni síðustu fimm
árin? Og hversu margir góðir
drengir eru ekki á þessum ár-
um búnir að láta lífið í barátt-
unni fyrir því, að fá henni svar-
að á þann hátt, sem siðað mann
kyn getur unað við?
Hvernig nazistar hafa viljað
svara þessari spurningu, vita
allir. Þeir hafa rofið orð og
eiða, hvar og hvenær, sem þeir
hafa séð sér hag i því. En jafn
kunnugt er hitt, að verkalýðs-
hreifingin hefir hvarvetna um
heim staðið fremst í fylkingu
þeirra, sem barizt hafa fýrir
því, að orð og yfirlýsingar yrðu
látin gilda og að gerðir samn-
ingar yrðu * *haldnir. Það liggur
yfirleitt í tilgangi verkalýðs- •
hreifingarinnar, að ganga á und
an öðrum í því, að skapa sið-
uð viðskipti manna á meðal.
En hvað eigum við þá að
segja um framferði þeirra
manna, sem nú eru að reyna
að 'leiða verkalýðshreifinguna
hér á landi út af þessari braut
orðheldninnar og fastheldninn-
ar við gefnar yí’irlýsingar og
gerða samninga?
Fyrir aðeins örfáum dögum
síðan lýsti stjórn Alþýðusam-
bandsins, sem eins og kunnugt
er, er nú í bili að meirihluta
skipuð kommúnistum, sig því
meðmælta, að bundinn væri
endi á þær deilur og þann glund
roða, sem undanfarið hefir ríkt
á vinnumarlkaðinum og valdið
vaxandi dýrtíð og vandræðum,
með því að festa með heildar-
samningum það kaupgjald, sem
nú er greitt, í ein tvö ár, — að
undanfarinni nauðsynlegri og
eðlilegri samræmingu þess þó,
— ef festing fengizt um 'leið
og jafnlengi á núverandi af-
urðaverði innanlands.
Menn skyldu nú ætla, að
slíkri yfirlýsingu hinnar komm
únistísku forystu í stjórn Al-
þýðusam'bandsins fylgdu nokkr
ar skuldbindingar í reynd, og
að meðlimir sjálfrar sambands
stjórnarinnar að minnsta kosti
myndu ekki gera sig seka um
það, að brjóta þvert í bága við
það, sem hún hefir sagt. En
hvað 'kemur í ljós? í vinnu-
deilu þeirri, sem nú stendur yf
ir í Hafnarfirði, hefir Hermann
Guðmundsson, einn af komm-
únistunum í stjórn Alþýðu-
sambandsins, yfirlýsingu henn-
ar að engu, hafnar tiiboði um
fulfbomna samræmingu kaup-
gjalds í Hafnarfirði við kaup
verkamanna í Reykjavík, þó að
hún myndi þýða mjög veruleg
ar kjarabætur fyrir hafnfirzka
verkamenn, og heimtar meira,
sem vitanlega myndi draga á
eftir sér nýja samræmingpr-
kröfu af hálfu ‘kommúnista í
Reykjavík og svo koll af kolli!
EIR, sem nú hafa lifað i
rúman aldarfjórðung, hafa
alizt upp á viðburðaríkum
tímum. Síðustu 30 árin hafa |
verið háðar tvær heimsstyrjald
ir í samtals meira. en 9 ár. Á
því tímabili hefur orðið kom-
múnistísk bylting í einu af
stærstu og fólksflestu ríkjum
heimsins og fasistísk eða naz-
istísk bylting í fjölda mörgum
öðrum. Ríkjaskipun og flokka-
skipun breyttist mjög verulega
í síðasta stríði víða um heim.
Hásæti keisara og konunga
hrundu í mörgum íöndum. í
þessu stríði hafa mörg ríki í
bili misst sjálfstæði sitt og
starfsemi pólitískra flokka þar
verið bönnuð eða fallið niður að
mestu leyti. Fyrirsjáanlegt er,
að mörg þessara ríkja muni
heimta aftur sjálfstæði sitt úr
höndum þeirra, sem kúgað hafa
þau 'í stríðinu, og að einlhverju
verulegu leyti mun hið gamla
skipulag, sem ríkti fyrir stríð-
ið, rísa upp aftur, en að hve
miklu leyti? Um það er nú
ýmsu spáð.
*
Upphaf fyrri heimsstyrjald-
arinnar táknaði að ýmsu leyti
aldahvörf. Öldin, sem þá var að
kveðja, var öld kapítalismans,
í hinni frjálslyndu mynd hans.
Á þeirri öld hafði orðið geysi-
leg þróun á sviði framleiðslu-
tækninnar, meiri en menn
höfðu látið sig dreyma um áð-
ur. Samhliða þessari þróun
urðu miklar menningarlegar
framfarir, aukin þekking,
meiri mannréttindi, fyllra lýð
ræði, sjálfstæði þjóða og
sjálfstjórn.
En jafnhliða þeim framför-
um, sem voru samfara auð-
valdsskipulaginu, kom veik-
leiki þess áþreifanlega í ljós og
ör-lög þess fengu ekki dulizt
þeim, sem rannsökuðu eðli
þess og framþróunarlögmál
með mestri skarpskyggni.
Eitt1 aðaleinkenni auðvalds-
skipulagsins, eins og kapítal-
isminn hefur verið kallaður á
íslenzku, er skipulagsleysið.
Hinum skipulagslausa kapítal-
isma tókst að leysa .vandamál
framleiðslunnar á nærri því
undursamlegan hátt. En hon-
um tókst ekki að leysa vanda-
mál neyzlunnar eða dreifing-
arinnar, áð nota mlöguleika
framleiðslunnar. til hins ítr-
asta og dreifa ávöxtum henn-
ar á meðal barna jarðarinnar
Hvað eiga menn að segja um
slíkt farmferði? Og hver get-
ur lengur treyst gefnum yfir-
lýsingum verkalýðssamtakanna,
ef kommúnistum á að haldast
(það uppi að gera þau jafnharð-
an ómerk orða sinna?
*
Tökum annað dæmi úr þeim
vinnudeilum, er nú standa yfir,
sem er jafnvel ennþá furðu-
legra.
Verkamannafélagið Dagsbrún
i Reykjavík, sem stjórnað er af
kommúnistum, á í deilu við
olíufélögin um kaup og kjör
verkamanna, sem 'hjá þeim
vinna. Svo vel tókst þó til strax
í upphafi, að eitt af oliufélög-
unum, Nafta, féllst á allar kröf
ur Dagsbrúnarstjórnarinnar og
undirritaði hún því nýja samn-
inga við það. En. hin neituðu
og hófst því verkfall hjá þeim.
Hingað til hefir það aldrei
þótt lítils virði fyrir verka-
menn, að geta þannig sundrað
samtökum atvinnurekenda í
vinnudeilum. En það er eins og
kommúnistar séu komnir á aðra
skoðun um það; því að nú ný-
réttlátlega eftir þörfum þeirra.
Hugtakið offramleiðsla varð
til. Ofnægtir af framleiðslu-
vörum, en samtímis ömurleg-
ásti skortur á brýnustu lífs-
nauðsynjum hjá milljónum
manna. Annars vegar alls-
nægtir, hins vegar' skortur, ó-
teljandi hungraðir rnunnar,
annars vegar óþrjótandi verk-
efni og auðlindir, hins vegar
óteljandi starfslausar hendur.
Þetta var fjarstæða auðvalds-
skipulagsins, sem hlaut að
verða því að falli, fyrr eða
.síðar.
Höfundur nútíma-sósíalism-
ans, Karl Marx, gaf skýringu
á lögmáli offramleiðslunnar,
sem í öllum aðalatriðum var
rétt og hefur staðiz.t dóm
reynzlunnar. Vitanlega skjátl-
aðist honum um mörg einstök
atriði og þróunin hefur engan
veginn orðið á ölluim sviðum
eins og hann. taldi líklegast.
Honum skjátlaðist um margt,
eins og hverjum þei'm, sem
þorir að hugsa djarfar og
frumlegar hugsanir og hefur
djörfung til þess að segja fyr-
ir óorðna hluti. )
Aðrir hafa fetað í fótspor
hans og bætt við steinum í
bygginguna, lagað kenningar
hans eftir reynslu samtíðar-
innar. Má t. d. nefna J. A.
Hobson, enska hagfræðinginn,
og Rudolf Hilferding, þýzka
jafnaðarmanninn, sem nýlega
hefir verið kvalinn til dauða í
fangabúðum nazista. Hinn
síðarnefndi lýsti því í bók
sinni, ,,Finanzkapital“, sem út
kom árið 1910, með spámann-
legri framsýni, hvernig þróun
kapítalismans hlyti innan
skamms að leiða til blóðugra
heimsstyrjalda, og dró upp
mynd af hugmyndakerfi naz-
iismans, isem er svo greinileg,
að furðulegt má heita, Hinn
fyrrnefndi er einn þeirra hag-
fræðinga, sem hvað mest hef-
ur aukið skilninginn á eðli og
orsökum atvinnuleysisins.
Þetta mun þó ekki almennt
viðurkennt, utan hóps þeirra
hagfræðinga, sem telja sig
jafnaðarmenn. Hitt er víst, að
á síðustu átta árum hefur
orðið bylting í skoðunum
margra hagfræðinga og fjár-
málamanna á orsökum at-
v'innuleysisins. Yfirleitt rekja
þeir skoðanir sínar til enska
hagfræðingsins J. M. Keynes,
sem núær einn af bankastjór-
lega hefir stjórn Dagábrúnair
birt þann óvænta og furðulega
boðskap, að hún ætli í þessari
vilku' að 'hefja samúðarvinnu-
stöðvun hjá Nafta, þrátt fyrir
gerða samninga, sem færðu
verkamönnum hjá því fyrirtæ'ki
allar þær kjarabætur, sem far-
ið var fram á!
*
Hvaða vinnubrögð eru það,
sem ikommúnistar eru hér að
taka upp í íslenzfcri verkalýðs
hreifingu? Skyldu verkamenn
sjálfir vera þeirrar skoðunar,
að slífc og þvílík frumhlaup,
sem aðeins geta orðið til þess
að þjappa atvinnurekendum
saman i vinnudeilunum, séu
lífcleg til þess að færa þeim
sigur og bætt kjör? Og skyldi
það vera vilji þeirra, að töluð
orð, gefnar yfirlýsingar og gerð
ir samningar í þeirra nafni séu
að enigu Ihafðir, hvenær sem
ábyrgðarlausum kommú nista-
sprautum býður svo við að
horfa? Þá þekkir Alþýðublaðið
illa dómgreind og siðmenningu
íslenzkra verkamanna, ef þeir
kæra sig um slíka forystu.
um Englandsbanka og senni-
lega frægastur núlifandi hag-
fræðinga. En kjarninn í at-
vinnuleysiskenningum hans er
hinn sami og í hinum gömlu
kenningum jafnaðarmanna, •—
sem hinir borgaralegu hag-
fræðingar létu sér fátt um
finnast, þangað til Keynes
klæddi þær í hinn hávísinda-
lega búning sinri árið 1936.
Hér skulu þessar kenningar
ekki raktar eða þær ályktan-
ir, sem af þeim hafa verið
dregnar, til þess að finna ráð
við atvinnuleysisvandamálinu.
En eitt er sameiginlegt með
öllum þeim, sem aðhyllast
þessar skoðanir, og þeim fjölg-
ar óðfluga, bæði í hópi hag-
fræðinga, stjórnmálamanna og
fjármálamanna: Hin skipu-
lagslausa auðvaldsframleiðsla
hlýtur að hafa í för með sér
atvinnuleysi og kreppur í
stórum stíl með öllum þeirra
afleiðingum. Því verður aðeins
afstýrt með skipulagningu
(planökonomi)*). Hins vegar
kann leiðir að skilja, þegar
rætt er um hversu djúptæk
*) Hér er ekki átt við skipu-
lagningu, af því tagi, sem al-
gengust hefur verið hér á
landi, t. d. mjólkurskipulag-
ið eða skipulagning Við-
skiptaráðsins.
VINNUDEILUR þær, sem
nú standa yfir, vekja að
vonum mikið umtal í blöðun-
um. En sérstaklega er það þó
hið boðaða samúðarverkfall
kommúnista hjá Nafta og hin
nýja Hafnarfjarðardeila, sem
'Undrun vekur, svo ábyrgðarj-
laust, sem samtökum verkalýðs
ins er beitt í báðum þeim til-
fellum. Visir skrifar í gær um
hið boðaða samúðarverkfall hjá
Nafta, en við það félag var bú-
ið að semja með því að það
féllst á allar kröfur Dagsbrún-
arstj órnarinnar:
,,Með hverjum deginum verður
mönnum ljósara hvílík stiga-
mennska er nú ráðandi í verka-
lýðsmálunum undir forustu komm
únista. Örfáir menn skipa fyrir og
ráða iþessum aðgerðum, sem stefnt
er gegn þjóðfélaginu í heild, eins
og sjá má af þyí, að til þess að
styrkja 30 menn í verkfalli, er
Dagsbrún látin hefja samúðarverk
fall er raunverulega stöðvar allar
samgöngur í miklum hluta lands-
ins.
Stöðvun Dagsbrúnar á allri ben-
zínsölu stöðvar jafnframt alla
mj ólkurflutninga til bæjarins og
þótt hægt væri að koma einhverri
mjólk hingað á höfn, þá er dreifing
hennar um bæinn ógerleg. Bæjar-
búar verða því að búa'st við því,
að eftir fáa daga verði börn þeirra,
sjúklingar og gamalmenni, að vera
án mjólkur. Hverjar afleiðingar
það getur haft fyrir heilsu og líf
bæjarbúa getur enginn sagt að svo
stöddu en þetta eru alvarleg tíð-
indi og mun flesta hugsandi menn
furða á því, að nokkur sé svo
kaldrifjaður, að vilja taka á sig
byrgð á þessum ráðstöfunum. Hér
er beint verið að setja líf og heilsu
barna og sjúklinga á metaskálarn-
ar
um hvað að honum snýr og þeirri
áuglýsingar,
.
sem birtast eigv S
Alþýðublaðicu,
verða að ver*
komr.ar til Auglýa-
iapraskrifstofunnar
í Alþýðuhúsípu,
(gengið ii— frá
Hverfisgötu)
fyrir ki. 7 að kvöidil.
sú skipulagning þurfi að vera„.
En hvað kemur þetta allt:
saman við fyrirsögn greinar-
innar, bylting vorra tíma? —
Bylting vorra tíma er fólgin í
því, að upp er runnin ný öld
á sviði framleiðslunnar, öld
hinnar skipulögðu framleiðslu.
Þetta er nú fleiri og fleiri
stjórnmáíamönnum um heim
allan að verða ljóst, einnig
íþeiim, isem áður tnúðu ó yfir-
burði hins gamla auðvalds-
skipulags.
Alexander Herzen sagði
1848, eftir að Parísaruppreisnin.
hafði verið kæfð: „Þið hafið
Frh. af 6. dEðu.
stiga mennsku, að svelta börn og:
sjúklinga, á ekki að svara nema á
einn veg — á þann veg að almenn
ingur og'bæjarfélagið í heild verð
ur að vernda börn sín og sjúklinga..
Það er glæpsamleg athæfi að
ætla sér að stöðva mjólkurflutn-
inga til borgar með 40 þús. íbúa.
Þær þúsundir verkamanna, sem
eru í Dagsbrún og sjálfir eiga börn
eða sjúklinga, sem verða að hafa
mjólk, geta engu ráðið um þessa
fáheyrðu stigamennsku. Þetta er
gert í þeirra nafni án þess að þeir
séu um spurðir.“
Því verður og sannast að
segja vart trúað, að það sé vilji
verkamanna*, að samtök þeirra
séu notuð til sliks verknaðar,
svo að ekki sé nú tala,ð um hitt,.
hve ólíklegt það ejr, að þeir
vænti sér sjálfum nokkurs góðs
af þvílíkum bardagaaðferðum.
*
Um Hafnarfjarðarverkfallið
skrifar Vísir einnig í gætr:
„Eitthvert einkennilegasta verk:
fall, sem nú er háð, stendur yfir £
Hafnarfirði þessa dagana. Verka-
mannafélagið Hlíf sagði þar upp
samningum og fékk uippsögnina
samþykkta á þeim grundvelli að;
samræpia ætti kaup og kjör hafn-
firzkra og reykvískra verk; manna.
Atvinnurekendur voru fyrir sitt
leyti reiðuþú'nir til samninga á
þeim grundvelli, sem i agsbrún
nýtur nú, en með viðeigandi br< yt
ingum að öðru leyti eftir j ví, se m
hafnfirzkir verkamenn kynnu að
óska vegna ólíkrar aðstöðu á vinnu
stöðum. Stjórn Hlífar þóttist ekki
geta sætt sig við tilboðið og fékk
það fellt. Krefst félagið nú marg-
víslegra kjarabóta umfram það,
sem Dagsbrúnarmenn eiga við að
( búa. Eru aðalkröfurnar þær að
En almenningur sér stund J næturvinna hefjist kl. 7 að kveldi
Frh. af 6. síðu.
(