Alþýðublaðið - 16.09.1944, Blaðsíða 6

AUÞYDUBLAÐIP
ILaugardagur 16. sept. 194#.
Tilkynning
um kartöfluverð
Verðlagsnefnd garðávaxta hefir tilkynnt ráðuneytinu
að hún hafi ákveðið að heildsöluverð á 1. fl. kartöflum skuli
frá og með 16. þessa mánaðar vera kr. 120,00 hver 100 kg. og
smásöluverð frá sama tíma kr. 1,50 hvert kg. og gildir hvort
tveggja fyrst um sinn þar til öðruvísi verður ákveðið.
Með skírskotun til þingsályktunar frá 14. þ. m., um verð
lækkun á vörum innanlands og samkvæmt heimild í lögum
nr. 42 1943 um dýrtíðarráðstafanir, hefir ráðuneytið ákveðið
að smásöluverð á 1. fl. kartöflum skuli fyrst um sinn vera það
sama og greinir í auglýsingu ráðuneytisins 29. ágúst þ. á.,
smásöluverð kr. 1,30 hvert kg. og heilsöluverð kr. 104,00
hver 100 kg.
Jafnframt hefir ráðuneytið falið grænmetisverzlun rík-
isins að kaupa eftir því sem markaðsástand og aðrar ástæður
leyfa, eða semja við aðra um að kaupa þær kartöflur, sem
framleiðendur .í landinu kunna að vilja selja af þessa árs
uppskeru.
Grænmetisvefzlunin getur sett nánari ákvæði um vöru-
gæði, móttöku og annað, er við kemur kaupum á kartöflum.
Atvinnu- og samgöngumálaráðuneytið, 15. september 1944
Ámerlka í þýzkum spéspegli
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐlN
Frh. á 4. síðu.
brigðrar umbótasamvinnu, heidur
munu öll verk hans miða að nið-
urrifi og eyðileggingu þjóðfélags-
ins.“ , £ £ • I'
Þetta er harður dómur. En
hnígur ekki öll reynsla að því,
að 'hann sé fullkomlega réttur?
Bygglisg ölfusárbrúar-
innar
Frh. af 4. síðu.
einkar umhugað um, að brúin
kæmist upp, og þóttust vilja
mikið til vinna. Lofuðu þeir að
flytja ókeypis 300, hestburði að
brúarstæðinu, frá Eyrarbakka,
og leggja til 200 dagsyefk við
brúarvinnuna. Eg sá, að hér
var áhugi — en því miður virt-
ist hann hafa dofnað er til fram
kvæmdanna kom síðar.“ Þessar
gjafir, sem „Árnesingar höfðu
lofað,“ segist Tryggvi aldrei
hafa fengið. ,,Eg heyrði enn-
fremur á tal bænda. sem fluttu
fyrstu trjáviðarhestana frá
Eyrarbakka að Selfossi, að þeir
sögðu sín í milli, að það væri
fjandi hart, að fá ekkert fyrir
þetta.' Borgaði ég þeim því fullt
verð, og enginn minntist á það.
framar, að ílytja ókevpis. Þann-
ig borgaði ég alla hestburði og
verkalaun.“
Leiíréfliíig
IALÞÝÐUBLAÐINU 31. ág- j
er skýrt frá nýafstöðnu
læknaþingi og störfum þess.
I sambandi við umræður um
sjúkrahústmál Rvíkur, á eftir
því, að hafa verið komist svo
að orði, á þinginu að bærinn
eigi ekkert sjúkrhús, nema Far
sóttarhúsið, „þar til nú nýlega
að hann yfirtók Sjúkrahús
Hvítabandsins.“
Þar sem okkur Hvítabands-
konum finnst þetta ómaklega
sagt, og af litlum velvilja í okk
ar garð, viljum við taka þetta
fram:
Sjúkrhúsið er byggt fyrir tíu
árum. Þar áður höfðu konur fé-
lagsins starfað ötullega í mörg
•ár að fjársöfnun, á erfiðum
krepputímum. Áttu þær þá á-
litlega upphæð i sjóði, þegar
tekið er tillit til þess, að frem-
ur fámennt félag stóð þar að
baki. Að vísu nægði það hvergi
nærri til að koma stofnuninni
á fót, en með hjálp góðra manna
tókst að fá lánað það fé, er til
vantaði, og má þar fremstan
telja Harald Árnason, stórkaup
mann, sem alltaf hefir verið fé-
laginu velviljaður.
Sjúkrahúsið varð þegar vin-
sælt, enda svo 'heppið að til
þess völdust ágætir læknar og
starfsfólk. Hins vegar hefir það
ekki alltaf getað staðið straum
af rekstri sjúkrahússins, enda
þótt félagið hafi lagt allt sitt
fram, þar sem miklar skuldir
hvíldu á eigninni, og hefir þá
hærinn hlaupið undir bagga og
borgað reksturshalla, einkum
seinni árin.
Undanfarin ár hafa komið
fram raddir í félaginu um að
það væri of mikið fyrir ekki
íjölmennara félag, að vasast í
sjúkrahússrekstri. Var þáð
samþýkkt á fundi félagsins
haustið 1942, að gefa ba r.um
sjúkrahúsið, gegn því, að hann
sæi um greiðslu á áhvílandi
skuldum ca. 140.000 þús. kr.
Eftir núgildandi verðlagi á
húsum og áhöldum sjúkrahúsa,
verður ekki annað séð, en að
þetta hafi verið nokkur gjöf, og
hefðum við selt allt hæstbjóð-
anda hcfðum við áreiðanlega get
að borgað allt sem við skuld-
um, og líka styrk þann er bær-
inn hefir látið okkur í té frá
upphafi, og átt samt þó nokk-
urn afgang. Hitt var annað
mál, að við ætluðum okkur
aldrei að græða á þessu, enda
var ógerningur að leggja sjúkra
húsið niður, eins og sakir stóðu.
Og þó að margt mætti betur fara
um híbýlakost og staðhætti
sjúkrahússins, eru þeir margir
sem hlotið hafa þar heilsubót
og bera hlýjan hug til stofnun-
arinnar. Og okkur Hvítabands-
konum er ekki sízt annt um
sjúkrahúsið og vildum við gjarn
an í framtíðinni hlýnna að því,
ef við væmrn bess megnun'í’r.
þó eiganda skipti hafi orðið.
Að þessu athuguðu, vonum
við«ð okkur verði virt til vork
unnar þótt okkur þyki leitt, þeg
ar sagt er að bærinn hafi „yfir-
tekið“ sjúkrahúsið.
Stjórn Hvitabandsins.
Fríkirkjan í Reykjavík.
Messað á morgun fel. 2 e. h.
Séra Ámi Sigurðsson.
Frh. af 5. siöu.
blöðum b.ernumdu þjóðanna.
Það varð mikið vatn á myllu
Þjóðiverja, íar þt'jjm tófest að
skjóta niður ameríska flugvél,
sem ihaifðd verið skírð í spaugi
„Morðvargur“, og stóð það heiti
skráð á ibol íflugvélarinnar.
Bandaríkjamönnum er að sjálf-
sögðu um það kunnugt, að
amerísku fluigmiennimir velja
flugvélum sínumi hin hjákát-
legustu nöfn. En nafnið „Morð
vargur“ var Þjóðverjum sönn-
un þess, að hlutverk flugmanna
bandamanna ,væri íjnst og
fremst það að-myrða konur og
börn í iÞýzkalandi.
Áhöfn flugvélar iþessarar var
ljósmynduð. Nafnjdð „Morð-
vargur“ sást í baksýn á mynd-
inni. Mynd iþjessi vár 'birt í
öllum tolöðum Þýzkalands. Einn
maðurinn af áhöfn flugvélar-
innax var svo ygldur á svip á
myndinni, að hann var líkari
apa en manni. Þetta varð rit-
• stjórum þýzku blaðanna tilefni
þess að komast svo að orði, að
Bandaríkjamenn veldu eigi að-
eins flugvélum sínum villi-
mannleg nöfn heldur sæist það
og á fluigmönnum iþeirra, að hér
væri um villimenn að ræða.
Blöð og .myndatímarit Þjóð-
verja gera mikið að því að
birta skopmyndir, er fjalla um
Bandaríkjamenn og Banda-
ríkin. Og Þjóðverjar hafa hið
meafta yndi ai þessum skop-
myndum.
Þó er sá áróður Þjóðverja
gegn Bandaríkjunum, ,sem er
einna hvimleiðastur, mynda-
bækur þær, er gefnar eru út
og stefnt er gegn Bandaríkun-
um og miða að því að gera
þau skopleg í augum þýzku
þjóðarinnar. Þar er áherzla
lögð á allt það, sem miður fer
í Bandaríkjunum, og mynda-
bækur þessar seljast í risaupp-
lögum í Þýzkalandi.
Ég hef séð marga-r þessara
bóka, og um aHar þeirra er sömu
sögu að segja. Þar er vitnað í
þau ummæli fréttastofu Banda-
ríkjanna, áð Bandaríkin séu
það land heimsins, þar sem
hagur fólksins sé beztur og
fraim,tíðarmöguleikarnir flestir.
Svo kom myndir af bardögum
bófaflokka ,og lögreglumanna í
Chicago, fátækrahverfum og al-
menningseldhúsum í New York
og blökkumannahverfum þar í
borg. Það þarf að sjálfsögðuekki.
að fjölyrða um það, að þessi
kynning Bandarríkjanna með
al Þjóðverja sé engan veginn
æskileg jafnframt því, sem hún
er f jarstæð og öfgafull. í
myndabókum þessum er. skop-
azt að því, að Bandaríkjamenn
boði Evrópu ný trúarbrögð, en
svo eru birtar myndir frá
margs konar skemmtistöðum
Bandaríkjanna, þar sem glaum-
urinn gengur úr hófi fram. Sum
ar þeirra birta gagnrýni Ðanda-
ríkjamanna á Hitleræskunm, en
því næst eru birtar myndir af
æskumönnum í Bandaríkjunum
sem. er.u ofurölva eða maður hef
ur ástæðu til þess að ætla að séu
glæþ'plmenn, kyruvjinin.ga'r eða
annar slíkuæ óþjóðalýður. Þjóð-
verjar le;sa engar amerískar
hókmenntir nerna slíkar sem
Þrúgur reiðinnar eftir Jphn
Steinheck, er gagnrýna harð-
lega ástand í Bandaríkjunum.
Göbbels leggur mikla áherzlu
á að sannfæra þjóð sína um það,
að ástandið í löndum þeim, er
bandamenn hafa náð á vald
sitt, sé hið hörmulegasta. Hann
klifar sífellt á því, að mikill
skortur matar, lyfja og annarra
naúðsynja sé í Afríku og á ít-
alíu. Hann hefur haldið því
fram, að matarskortur sé nú
mun meiri í Afríku en áður en
bandamenn jýáðu henni á vald
sitt. Hann hefur og þrástagazt
á því, að Parísarborg hafi ver-
ið mun betur birg að matar-
forða, meðan Þjóðverjar höfðu
hana á valdi sínu, en borgir þær
í Norður-Afríku, sem banda-
menn ráða. Myndir, sem birzt
hafa í amerískum tímaritum af
hungruðum konum og börnum
á Ítalíu innan um rústir fyrri
heimkynna sinna, eru birtar í
blöðum og tímaritum Þjóðverja
sem sönnun um bölvun . her-
náms bandamanna": Og það er
klifað á því, að betra væri fyr-
ir ítali að njóta blessunar hinn-
ar þýzku „nýskipunar“ en bölv
unar þeirrar, er fylgi kommún-
ismanum og stjórnmálaöng-
þveiti því, er hann og hernám
bandamanna hafi leitt yfir þjóð
þeirra.
Vinir mínir í Bandaríkjunum
komast oft þannig að orði í
samræðum við mig, að Þjóð-
verjar myndu þegar í stað
breyta um skoðun á Bandaríkj-
unum og bandamönnum, ef
þeir ættu þess kost að kynna sér
Atlantshafssáttmálann og boð-
skap Roosevelts forseta um hið
fjórþætta frelsi.
Eg verð að hryggja þá og
aðra með því, að Þjóðverjar
kunna glögg skil á Atlntshafs-
sáttmálanum og boðskap Roose-
velts um hið fjórþætta frelsi.
Það er siðvenja Göbbels að
birta þýzku þjóðinni öll slík
plögg bandamanna. En það
þarf að sjálfsögðu ekki að taka
það fram, að hann túlkar þessi
plögg jafnframt þannig þjóð
sinni, að það þarf ekki að ótt-
ast það, að hún tengi miklar
vonir við þau. Öðru nær. Hún
er þess fullviss, að hér sé að-
eins um blekkingar og lygimál
að ræða.
Göbbels hefur þráfaldlega
haldið því fram, að um Atlants-
hafssáttmálann sé sömu sögu
að segja og hina frægu punkta,
sera Wilson Bandaríkjaforseti
bar fram í lok heimsstyrjaldar-
innar fyrri. „Bandamonnum
tókst að blekkja okkur árið
1918,“ segir hann, „en þeim
tekst ekki að blekkja okkur
öðru sinni.“
Þjóðverjar henda óspa'iJ gam
an að boðskap Roosevelts um
hið fjórþætta frelsi. Þeir segj-
ast þegar njóta fjórþætts frels-
is: frelsis frá kapítalisma, frels-
is frá heimsvaldastefnu Engil-
saxa, frelsis frá kommúnisma
og frelsis frá Gyðingum. Boð-
skapurinn um hið fjórþætta
frelsi er ekki síður víðkunnur
í Þýzkalandi en Bandaríkjun-
um. En munurinn er bara sá,
að Bandaríkjamenn tengja
framtíðarvonir sínar við hann,
en Þjóðverjar hafa hann að
háði og spotti. Og sömu sögu
er að- segja um flugmiða þá,
sem bandamenn varpa tik jarð-
ar yfir Þýzkalandi.
Göbbels hefur rekið rógsiðju
sína meðal þýzku þjóðarinnar
um tíu ára skeið. Hann hefur
mótað hugsunarhátt allra Þjóð-
verja, sem eru yngri en tuttugu
og fimm ára. Og á þessum tíu
árum hefur Göbbels tekizt að
sannfæra iþýzku þjóðina um tvö
þýðingarmikil atriði.
I fyrsta lagi er nú svo kom-
ið, að Þjóðverjum er fjarri
.skapi að þrá og berjast fyrir
„Iýðræði“ og „frelsi.“ Þjóð-
verjum kemur ekki til hugar
að telja „lýðveldi“ æskilegt
stjórnarform, Þegar á lýðveldi
er minnzt, minnast Þjóðverjar
aðeins atvinnuleysisins og öng-
þveitisins, er ríkti á síðustu ár-
um Weimarlýðveldisins.
Leiðtogar Þýzkalands eru svo
sannfærðir og öruggir um þetta,
að ávarp þeirra Churchills og
Roosevelts til ítölsku þjóðarinn-
ar, sem dreift var af flugmönn-
um bandamanna yfir Ítalíu fyr-
ir innrásina á Sikiley, var birt
í blöðum Þýzkalands og þar
komizt þannig að orði, „að
SHIP/tUTCEWÐ
ÉÉi4R ■ HjÍ'gBl W 5C f -H
E.S. „SVERRIR"
Tekið á móti flutningi í næstu
áætlunarferð til Breiðafjarðar
fram til hádegis á dag.
„ÞðR“
Til Austfjarða í kvöld. Farþeg
um til Hornafjarðar er ráðlagt
að fara með Þór þar eð viðkoma
Esju er óvissari.
Ægir
Til Vestmannaeyja í kvöld. Far
þegar, sem ætla með skipinu láti
skrá sig á skrifstofu vorri, fyrir
hádegi í dag.
Roosevelt og Churchill teldu
það ekkl svara kostnaði að
miðla þýzku þjóðinni slíkum
þvættingi.“
í öðru lagi hefur Göbbels
tekizt að sannfæra þýzku þjóð-
ina um það, að hún hafi ekkert
af útvarpi bandamanna að læra
og ekkert að taka sér til fyrir-
myndar þeirra meðal. Þjóðverj-
ar telja sig öndvegisþjóð
heimsins og þeim er fjarri
skapi að hrífast af öðrum þjóð-
um.
Bandamenn skyldu gera sér
þess ljósa grein. að þeirra bíð-
ur mikið hlutverk eftir að sig-
ur er fenginn á vígvöllunum.
Þá mætir þeim sú staðreynd,
að Þjóðverjum hefur verið
kennt um tíu ára skeið að fyrir-
líta lýðræðið, óttas.t Rússland
og vantreysta Bretlandi og;.
Bandaríkjunum. Og það mun
þurfa meira en fögur orð og
áróður, til þess að breyta hugs-
unarhætti þýzku þjóðarinnar.
Bandamenn verða með heiðar-
leik og skynsamlegu fordæmi
-að færa þýzku þjóðinni heim
sanninn um það, að spéspegill
Göbbels hafi birt he'nni fárán-
lega afskræiismynd af Banda-
ríkjunum og þjóðinni, er þau.
byggir.
Jón Sen
tók myndina af Marlene Die-
trich, sem birtist á 2. síðu blaðs-
ins í gær.
Áttræð
er í dag, 16. sept., frú Guðrún.
Magnúsdóttir frá Stokliseyri, nú'.
til heimilis í Tjarnargölu 47.
Ármenningar.
Munið að koma munum á hluta
veltu félagsins í í. R.-húsið í dag
kl. 1—8.
Innritun í dag og næstu daga
í Barnaskóla Miðbæjar kl. 5—7
og 8—9 síðdegis. Þessar náms-
greinar verða kenndar: íslenzka
danska, enska, reikningur, bók
færsla, lestur ísl. bókmennta,
skrift, upplestur, handavinna
^túlkna, garðrækt og notkun
heita vatnsins til ræktunar.
Þátttakendur geta tekið þátt
í einni námsgrein eða fleirum
eftir frjálsu vali. — Kennslan
fer fram á kvöldin.
Nánari upplýsingar við inn-
ritun.
Ófbreiðið Áiþýðubiaðið.