Alþýðublaðið - 22.09.1944, Blaðsíða 6

6
fiTöstttdagur 22. sept. 1944.
Kona við glug'ga: Málverk eftir Jóhann Briem.
Lisfsfning Jóhaniis Briem og
Mðríeiii Suimundsiðnar
TVEIR kunnir myndlista-
menn, Jóhann Briem og
Marteinn Guðmundsson. halda
nú sýningu á listaverkum sín-
um, hvor í sinni grein, Jóhann
sýnir málverk, Marteinn högg-
myndir.
Festa og ihygli einkenna list
Jóhanns Briem. ÍÞað er þv íekki
tilviljun, að meiri kyrrð og há-
tíðleiki býr í sumum myndum
hans en í verkum flestra ann-
arra íslenzkra málara. Þannig
er t. d. myndir eins og „Sunnu-
dagskvöld“, „Kerling’með fötu“,
„Haustský“ o. fl. Litir hans hafa
oftast verið dökkir og kyrrir,
rauðbrúnt, grátt o. s. frv., og
hafa þeir drottnað í fyrri sýn-
ingum hans. En nú h-efir Jóhann
aukið tilbresytni listar sinnar
með nýjum litum, björtum og
skærum, og tekizt þar víða vel.
Bezta mynd sýningarinnar er
tvímælalaust „Skip með hvítu
segli“ (nr. 36). Byggingin er föst
og einföld, en þrauthugsuð, og
helzt þar í hendur jafnvægi
forms og lita. Litir eru mjúkir
og hófstilltir og rauðbrúnt, efti-r
lætislitur Jóhanns, hefir hvergi
náð öruggari og fyllri blæ en
hér.
„Jónsmessunótt11 (35) er mál-
uð aneð Ihinmi nýju litahögun,
seatn áður var minnzit á. Það er
merk mynd, una þjóðsagnaefni,
en bygging hennar er flóknari
en í „Skipi með hvítu segli“.
„Frá Hveradölum“ (20) er
líka með björtum, skærum lit-
jum, ólík eldri landslagsmynd-
unum, en skemmtileg og líkleg
til vinsœlda. Nlágranni hennair
„Kerling með fötu“ (22) er ein
hin viðfeldnasita mynd sýningar
innar, sem lýsir ró og mýkt í
línum og litum íslenzkrar nátt-
úru eins og hún er friðsælust.
Ein athyglisverðasta myndin,
þótt hún sé hér seint talin, er
„Kona við glugga“ (29), sem hér
birtist mynd af.
Myndirnar ,,Halastjaman“
og „Dják’/'nn á Myrká“ hljóta
að sjálfsögðu að draga að sér
athýgli sýningargesta, en erfitt
mun flestum 'að sætta sig við
þær, þótt þær séu vel byggðar
á margan hátt.
Marteiitn Guðmuhdsson sýn-
ir átján höggmyndir, og eru sex
tán þeirra mannamyndir. Feg-
urst þessara mynda og merkileg
ust er „Torso“ (7), og munu
sýningargestir óska þess, að
fleiri væru af þeirri gerð. And-
litsmyndirnar eru og margar
prýðisgóðar, en „Drengur“ (3)
og „Gamall hóndi“ (2) standa
þó fremstar í þeim hópi.
R. J.
Þóra Sigríður Eiiiarsdóttir,
ekkja, Bræðraborgarstíg 12, nú
sjúklingur að Vífilsstöðum er sex-
tug á morgun. iÞóra hefir alla tíð
verið hin mesta dugnaðarkona og
alls staðar verið annáluð fyrir
reglusemi og trúmennsku.
Drengurinn: Brjóstlíkan eftir
Martein Guðmundsson.
íslemkl ellibeimili
vestan hafs.
Frh. af 4. síðu.
spyr Kaja og lítur á mig spyrj-
andi. Svo hallar hún sér aftur
1 ruggustólinn. „En það er
fallegt í Ólafsvíkinni, jess-sör.
Ég sat yfir kindum og elti hesta,
sjáðu, og þegar ég náði í þá,
bá fengu þeir nú. á baukinn,
þegar ég var komin á bak — og
stundum þurfti maður að hnýta
sokkabandinu upp í — já — þú
mátt taka ,þetta niður, blessað-
ur strákurinn.“ Svo hló Kaja,
en sagði allt í einu: „En hvað
hann er fljótur að skrifa! Ég
gekk nú aldrei í skóla, j'áhá.“
Þá hlógum við ibæði. ■
Þannig gekk það, ég fór úr
einu herbergi/í annað, drakk
,kaffi og meira kaffi, talaði um
liðna tíð við gamla fólkið, glett-
ist til við karlana á svölunum og
sagði þeim frá íslandi nútímans.
Það fer vel um gamla fólkið
okkar á þessum stað. Það hefir
þægileg herbergi og vistlegar
setustofur. Þar er allmikið af
myndum að heiman og fjöldi
íslenzkra hcka. folenzka er að
sjálfsögðu töluð nær eingöngu,
og sumir igömjlu landnemamir,
sem allatíð hafa búið í alíslenzk
um byggðum, hafa aldrei lært
enskuna að ráði.
Það var Dr. B. J. Brandson,
hinn merki vestur-íslenzki lækn
ir, nú nýlátinn, sem mestan þátt
átti í stofnun og viðhaldi heim-
ilisins. Um margra ára skeið
hefir Inga Johnsson verið for-
stöðukona, en nýlega fór hún
frá vegna heilisubrests. Fannst
gamla fólkinu sem það missti
þar sinn föður og móður í einu,
er Dr. Brandson ‘og hún hurfu
samtímis. Nú er Margrét Sveins
son forstöðukona. .
ALWUBUflHP
Leynivopnin
Framh. af 5. síðu.
á vettvangi vopnaframleiðsl-
unnar. Og Þjóðverjar leggja of-
urkapp á að komast að raun
um ýmsar nýjungar banda-
manna, enda þótt slíkt sé eng-
inn leikur.
Hinn léttu vopn Japana komu
þeim að góðu gagni, þegar orr-
ustur í frumskógunum voru háð
ar. En þegar berjast átti á ber-
angri, urðif þeir að sjálfsögðu að
grípa til þungahergagna. En
þetta varð^að sjálfsögðu til þess,
að Japanar urðu að tvískipta
æfingum sínum og vopnafram-
leiðslu. Bandamenn hafa hins-
vegar lagt áherzlu á framleiðslu
þungahergagna, enda er nú svo
komið, að Japanar eru farnir að
framleiða riffla, sem eru eftir-
líkingar af stórrifflum banda-
manna. Þó eru japönsku riffl-
arnir engan veginn eins vel
úr garði gerðir. og stórrifflar
bandamanna, að minnsta kosti
ekki enn sem komið er. Her-
menn Þjóðverja, sem vörðu
Cassino., höfðu eftirlíkingar stór
riffla bandamanna einnig að
vopni. En styrjöldin verður efa
laust til lykta leidd áður en
Þjóðverjar hafa fullkomnað þá
uppgötvun sína og hafið þá stór
framleiðslu þessa vopns, sem
nauðsyn ber til.
Bandamenn hafa og fengið
þá uppgötvun, að senda sjálf-
virk neyðarskeyti að láni frá
Þjóðverjum, en hafa hins vegar
aukið hana og endurbætt. Þessi
nýjung veldui; því, að fjöldi
flugmanna og skipverja kemst
nú lífs af, sem ella hefði verið
bráður bani búinn.
Bandamenn hafa og hafið
framleiðslu á fjölmörgum
sprengjutegundum, sem þeir
upphaflega hafa fengið hug-
myndir að frá Þjóðverjum. Og
þegar bandamenn skjóta flugvél
ar Þjóðverja niður, rannsaka
þeir brenni þeirra af kostgæfni
til þess að komast að raun um
það, hvort þær brenni olíu fra
Þýzkalandi eða Rúmeníu. Vit-
neskja þessa efnis er mjög mikil
væg fyrir bandamenn, því að
hún færir þeim sanninn um það,
hvert þeir eigi að einbeita loft-
sókn sinni. Og rannsóknir þess
ar hafa Ieitt það í ljós, að olíu-
tékjan í Þýzkalandi er svo að
segja úr sögunni.
Þegar bandamenn rannsaka
skriðdreka og flugvélar Þjóð-
verja, komast þeir og að raun
um það, hvaðan efnið í þær er
komið. Og þegar auðséð er, að
efni þeirra er mestmegnis að-
flutt, vegna þess að verksmiðj-
ur Þýzkalands hafa verið lagð-
ar í rústir, einbeita bandamenn
sér að því að koma í veg fyrjr
slíka aðdrætti Þjóverja. Sainn-
ingar bandamanna við Svía og
Tyrki eru veigamikill þáttur
þeirrar starfsemi.
Bandamenn- komust og að
raun um það, að einhverjar sam
göngur áttu sér stað milli Þýzka
lands og Japan, þótt ótrúlegt
mætti virðast. Flotar banda-
manna fundu mörg skip, er
sigldu milli Þýzkalands og Jap-
an undir fánum ýmissa þjóða.
Bandamenn náðu skipum þess-
um á vald sitt, og þannig féllu
birgðir hergagna og hráefna,
sem Þjóðverjum voru ætlaðar,
þeim í hendur.
Þjóðverjar undirbjuggu styrj
öldina í tuttugu ár, meðan
bandamenn sátu auðum hönd-
um. Það var mikið forskot. Og
möndulveldin stálu mikilvæg-
um upplýsingum frá banda-
mönnum, sem urðu þeim að ó-
Mór fannst, er ég talaði við
þetta gamlg fólk, sem það hefði
í raun og veru aldrei farið frá
íslandi. Þar heima hafði hugur
þess verið alla tíð, þrátt fyrir
mörg ár, og erfiðið hér vestra.
Benedikt S. Gröndal.
í styrjöldinni
metanlegu gagni við styrjaldar-
undirbúninginn. En þegar banda
menn hófust handa um her-
gagnaframleiðslu og skipulagn-
ingu stríðsrekstursins, gengu
þeir að þeirri iðju af kappi og
kostgæfni, sem lengi mun í
minnum haft. Og nú er svo kom
ið, að yfirburðir bandamanna
eru augljósir á öllum vettvöng-
um.
Bandamenn hafa enn yfir að
ráða fjölmörgum leynivopnum,
sem þeir hafa ekki tekið í notk
un til þessa. Sum þeirra eru
ekki tekin í notkun vegna þess
hversu ægileg þau eru. Önnur
verða tekin í notkun, þegar tal
ið er, að þau komi að mestum
notum. Bandamenn hafa lært
margt í þessari styrjöld, en fátt
hetuír en að halda hernaðar-
leyndarmálum sínum vandlega
leyndum og taka vísindamenn
sína og iðnað í þágu landvarn-
anna og stríðsrekstursins.
Brú yíir Hvítá
á Iðuhamri.
AÐ mátti greina saknaðar-
hreim í röddinni er menn
hittust þann 6. þ. m. og dagana
næstu á eftir og maður sagði
manni fréttirnar sem að öfan
greinir, og „þessu mátti búast
við“ og „jafnvel enn sorglegri
fréttum.\“'
Það var eins og rnenn væru að
sakna vinar eða félaga.. Marga
hafði brúin flutt yfir elfina
straumþungu um aldarhelming,
jafnlegni hafði hún tengt sveit
við sveit á einni fjölförnustu
leið landsins. í augum flestra
sunnlendinga hafði hún verið
sú samgöngunauðsin sem sízt
mátti án vera auk þess sem hún
var veglegt minnismerki hins
ósérplægna athafnamanns er
stóð fyrir .smáði hennar. Jafruvel
það eitt var næg ástæða til að
vernda brúna frá að brotna og
falla í ána.
Mönnum gremst að vonum
við ráðamenn vegamálanna, því
öllum sjáandi mönnum mátti
vera ljóst, að svona eða verr
hlytj að fara, ef ekki væri að
gert, enda þótt við og við væri
„barið í bresxina“; þá sem aug.
ljósastir voru.
Eitt er það, sem mörgum hef
ir orðið að orði í þessu sam-
bandi: „Nú hefði verið gott að
brú hefði verið á Hvíta á Iðu-
hamri, þá hefði mátt öllu.
bjarga“. Þannig hafa orð fall-
ið, og er það að vonurn, enda
þótt ^kki tjái að sakast um
orðinn hlut.
Það er ekki hægt annað en
að harma það, að hin fyrirhug-
aða Ölfusárbrú var ekki byggð
áður en hinni eldri var ofboð-
ið, svo sem raun varð á.
Og Skálholtsvegurinn svo-
nefndi að mestu leyti aðeins
pappírsgagn þrátt fyrir brýna
nauðsyn. Og þrátt fyrir almenn
ar áskoranir og ótvíræða nauð-
syn, oft lífsnauðsyn, er Hvítá
óbrúuð enn á þessari leið.
Ef brú væri nú á Iðuhamri,
þá væri tiltölulega auðvelt að
laga svo veginn að sæmilegur
væri og þannig hafa opna leið
án þess að verulegir örðugleik-
ir væru.
Það sýnist víst flestum meiri
nauðsyn að bæta og fullkomna
vegakerfið í hyggðum landsins
heldur en að leggja mikið fé
í að gera bílfæra vegi upp um
öræfi og óhyggðir, sem aðeins
eru nokkrum mönnum til gam-
ans fáa sumardaga.
Einar Si<~"''^:—~—
; i
Auglýsingar,
sem birtast eiga l
Alþýðublaðinu,
verða að vera
komnar til Augiýs-
iiiííaskrifstofunnar
í Alþýðuhúsími,
(gengið ii_4 frá
Hverfisgötu)
ffyrir ki. 7 að kvöldB.
SlÉnl 4906
KANNESA HOENINU
Frh. aí 5. siðu.
„ÉG ER I»ÉR þakklátur fyrir
það, að þú mmntist af skilningi á
viðleitni, er við höfum hafið, með
það fyrir augum að bgeta og auðga
íslenzkar barna- og unglingabók-
menntir. í sambandi við brotið á
bókinni „Ungur var ég“ viljum
við taka það fram, að brotið er ein
mitt valið með tilbti til þess að
hér sé um framhaldsútgófu að
ræða.“
„ÞÉR FINÍVST ÞAÐ óheppilegt,
mér virðist það snoíurt, og sér-
staklega miðað við frambaldsút-
gáfu. Eitthvert, vinsælasta ritverk
meðal sænskra unglingabókmennta
er safn úrvals æfintýra og þjóð-
sagna, sem gefið er út undir nafn-
inu „Blant tomtar ocb troll“, er ein
mitt í þessu broti, óg virðist sem
fralmbaldsrit sóma sár prýðilega.
Úrval úr þessu ritverki hef ég' séð
í norsltri þýðingu (Blant nissar og
troll) og þar er þessu broti hald-
ið.“
Hannes á borninu.
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN
jFramhald af 4. síðu.
falbð stendur, er hagnaðurinn 240
þúsund krónur. Ef verkfallið stend
ur til áramóta, mundi gróðinn
verða um ein milljón krónur.“ —•
Þessar upp1ýsingar Vísis
munu vissúlega vekja nokkra
eftirtekt. Eða skyldi mönnum
ekki, eftir að hafa lesið þær,
finnast, það hafa setið vel á
Einar Olgeirssyni og félögum
hins að tala af vandlætingu um
olíusalana og gróða þeirra, eins
og þeir hafa gert hingað til?
Það er svo annað mál, hvort
upplýsingar Vísis styðja mikið
málstað olíufélaganna í því verk
falli, sem yfir stendur. Svo
sæmilegan gróða virðast þau að
minnsta kosti hafa, að þau ættu
að standa sig sæmilega við það,
þótt kaup starfsmanna þeirra
yrði lítillega hækkað.