Alþýðublaðið - 23.09.1944, Blaðsíða 3

rja)oig<**4aipur 23. tsépíi, i'Mf.
ífíéltimar frá Dm-
" morin.
¥ T Í.'DAN|'ARNA DAGA hafa
verið að berast fréttir af
aufe íum ofbeldi&ráðstöfuxi-
um bjóðverja í Danmörku..
Aðalííðindin ir ega heíta bau,
að f>jóðverjí.r virðast bafa
tekið í ;:rar bendur lóg-
gæzlu í landinu, fangalsað
hátt á annað þúsund danskra
lögr^glumanna og flutt úr
landi, en drepið noldcra í götu
bardögum. Fregnir af atburð-
um þessum kafa samt verið
það óljósar, að ekki er unnt
að gera sér glögga grein fyrir
| þvfg kmxmg ástandið er í
landinu, hvort þar ríki ringul-
reið og upplausn og að Þjóð-
verjar séu í þann veginn að
mfessa stjórn á sjálfum sér, —
eða haía jjiegar gert það.
Sennilegt er, að það valdi
rnestu um óljósan fréttaflutn-
ing, að Þjóðverjar hafa rofið
skeytasamband við Svfþjóð.
MARGIR hafa velt því fyrir sér,
hvers vegna Þjóðverjar hafi
gripið til nýrra ofbeldisráð-
stafana í Danmörku, þar eð
þeír hafa til skamms tíma
lagt sig í lima um að hafa
Dani „góða“, að gera landið
að einhvers konar „fyrir-
myndar verndarríki." Þjóð-
. verjum var það ljóst, eftir at-
burðina 29. júlí í fyrra, er
Danir sökktu herskipum sín-
um, að „fyrirmyndar vernd-
arríkið“ var ekki til nema í
hugarórum þýzkra nazista og
að tilgangslaust var að tala
fagurt við Ðani og skjalla þá
á ýmsa lund. Þá fóru Þjóð-
verjar I£ka óhönduglega að
( þvi að reyna að ná hylli
Dana. Þeir leituðu sem sé
fulltingis Schalburgmann-
anna svonefndu til þess að
„halda uppi lögum og reglu í
landinu," en í flokk þennan
völdust aðeins stórgallaðir
menn, ofstækisfullir fantar og
bófar, sem þegar í stað hlutu
fyrirlitningu og hatur sam-
landa sinna. Meira að segja
er fullyrt, að Gestapomenn-
irnir þýzku séu öllu viðmóts
þýðari piltar en ■ hin dönsku
handbendi Himmlers og má
af því marka, hvers konar
lýður hér hefur verið á ferð-
inni.
EIN skýringin á framferði
Þjóðverja undanfarna daga
getur verið sú, að Þjóðverjar
hafi ekki, og vafalaust með
réttu, treyst dönsku lögregl-
unní, þegar til kastanna
kæmi, þ. e. a. s. uppreisn
hæfist í landinu. Þeir hafa
viljað tryggja sér það, að lög
reglan danska gæti. ekki snú-
izt gegn þeim með vopn í
hönd eins og til dæmis lög-
reglan í París. Svo virðist,
sem danskir lögreglumenn
háfi almennt viljað gegna
störfum til þess eins, að reyna
eftir megni, að halda uppi
reglu í landinu, eins og títt er
með siðuðum þjóðum, en
harðneitað að reka erindi
nazista og aðstoða þá við
fantabrögð þeirra, eins og til
dæmis Gyðingoafsóknir. Hins
vegar urðu Þjóðverjar lengst
AZJ&'
V ;iar:
mmm

Bllllllilfc m.

TiaiUlinn (Reval), böfuðborg Eiatlands, er inú á valdi Rússa eftir
hraða isókn íþeirra þatngað fró Narva. Myndin sýnir gömul borg-
arhlið í Taliiim, ien þar eru margar fomar og merkilegar bygg-
ingar. Borgin stemdur á norðurströnd Eistlands við Finnlands-
flóa, anxispænis HeíLsinki.
Hanmörk:
Þfóðverfum tókst ekki aÖ ná þeim á sitt vald
ÞJÓÐVERJUM tókst ekki, eins og til var ætlazt, að hand-
taka danska lögregiumenn á þriðjudaginn vax. Samkvæmt
fregnum, sem borizt hafa frá Ðanmörku, komust um 6000 lög-
regluþjónar undan Þjóðverjum og fara nú huldu höfði um land-
ið. Upplýst er, að um 1680 lögregluþjónar voru fluttir í skip
í Fríhöfninni í Káupmannahöfn og þaðan til Þýzkalands. Líklegt
er talið, að þeir verði settir í fangahúðir, þar sem danskir kom-
múnistar eru í haldi. Þjóðverjar eru nú að opna lögreglustöðv-
amar að nýju og mynda nýja lögreglu. Aðallega eru það þýzkir
lögregluþjónar og GÍestapomenn, sem nú taka til starfa, auk
manna úr Schalburgflokknum danska.
Síðan allsherjarverkfalliiiu í
Danmörkú lauk í fyrrdag, eins
og frelsisráðið hafði boðað. Fór
það samkvæmt áætlun. Þjóð-
verjar reyna að vekja sundrung
og ugg í landinu, meðal annars
með því að reyna að fá menn til
þess að gera ný verkföll. Verka
lýðssamtökfn dönsku hafa var-
að við fölskum fregnum og skor
að á merni að hafast ekkert að,
sem skaðað getxrr málstað Dana.
Nánari fregnir hafa nú borizt
um bardagana við Amalienborg
s. 1. þriðjudag. Danskir logreglu
menn börðust undir stjóm Henn
.ingsens höfuðsmanns í lífverði
Iconungs, en hann gat sér einn-
ig góðan orðstír í bardögunum
29. júlí í fyrra. Laust eftir há-
degi komu þýzkir SS-menn að
Amalinborg, en óbreyttir börg-
arar, sem þar voru á ferli, tóku
strax að hlaða götuvigi. Gripu
menn það er hendi var næst og
snerust til vamar. Eftir nokk-
urra klukkustunda bardága
hurfu Þjóðverjar frá og skildu
eftir allmarga dauða menn og
særða. Síðan komu SS-menn
af að þola dönsku lögregluna
til þess að egna ekki almenn-
ing um of á móti sér.
NÚ ER HINS VEGAR svo að
sjá, sem Þjóðverjar hafi
komizt að raun um, að rétt-
ast sé að hætta skrípaleikn-
um og gera þá menn ófkað-
lega, sem hættulegastir
kynnu að reynast, ef til
vopnaviðskipta kæmi í land-
inu, hvort heldur bandamenn
gerðu innrás í landið eða al-
menningur sjálfur gripi til
vopna. Þjóðverjar hafa í
sjálfu sér engu að tapa í á-
liti almennings í Danmörku,
þótt þeir fangelsi nokkur
hundmð Dani í viðbót eða
gangi af þeim dauðum. Naz-
isminn þýzki hefur þegar
hlotið sinn dóm í Danmörku.
Sretar komnír háifn leið til Arnhem frá Riii
Setulið Þjó?verja í Bologne gafsfupp í gær
Stoiberg á valdi bandamanna.
1 ' ' ....■■■..
p REGNIR frá aðalbækistöð Eisenihowers seint í gæav
kveldi hermdu, að fallhlífarherinn við Amhem ætti £
mjög hörðum bardögum við Þjóðverja og væri við ofurefll
liðs að etja. Bretar, sem sækja þangað frá brúarstæðinu á
Rín við Nijmegen, hafa ekki náð sambandi við hann, en voru
komnir hálfa leið þangað, er síðast fréttist. Mótspyma Þjóð-
verja fer harðnandi, en taka þeir nú á því, sem 'þeir eiga til í
Hollandi. Við Maastricht hafa amerískar hersveitir sótt frans
um 8 km. inn í Þýzkaland.
Borgin Stolherg, skammt frá Aachen, sem mikið hefir veiiff
barizt um undanfama daga, er nú á valdi Bandaríkjamanna,
Þýzka setuliðið í Boulogne gafst loksins upp í gær. Um 7000 fang-
ar voru teknir, þar á meðal yfirmaðtu" setuliðsins. Enn er barútt
um Calais og hefir verið varpað niður núklum fjölda flugmiða
með áskorunum um að gefast úpp.
Harðar orrustur geisa nú norð
ur af Nijmegen, þar sem 2. her-
inn brezki sækir fram í áttina
til Arnhem, til hjálpar hinu að-
þregnda fallhlífarliði. Flugveð
ur hefir verið óhagstætt og ekki
unnt að koma þeim liðsauka loft
leiðis, sem nauðsynlegur hefði
verið til þess að brjóta á bak
aftur mótspyrnu Þjóðverja á
þessum slóðum. Þjóðverjar berj
ast af hinu mesta harðfengi og
tefla fram öllu því liði, er þeir
eiga á að skipa. Gagnáhlaup
um þeirra hefir þó verið hrund-
ið og sækja Bretar fram, en mið
ar þó hægt áfram.
BOULOGNE FALLIN
Eftir margra daga götubar-
daga gafst þýzka setulið í Bou-
logne upp í gær. Yfirmaður setu
liðsins gaf sig bandamönnum
á vald, ásamt 7000 hermönnum
sinna. Borgin má lieita sundur
skotnar rústir, enda hefir varla
linnt á loftárásum bandamanna
og stórskotahríð undanfarna
daga. Bandamenn kreppa æ
meir að Calais og Dunkerque
og Pólverjar hafa náð á sítt vald
nokkrum smábæjum við
Schelde ósa.
Á NANCYSVÆÐINU
Hersveitir Pattons eiga nú í
hörðum skriðdrekaorrustum við
ÞjóGverja norðaustur af Lune
ville. í gær eyðilögðu þáar um
fyrir fallbyssum á Larsens torgi
og vörpuðu Kprehgjuni og við
það kviknaði í húsinu nr. 34
við Amaliegötu. Að lokum
hurfu Þjóðverjar á brott.
í Árósum notaði danska iög-
reglan vélbyssur til varnar á
lögreglustöðinni og víðar í smá
bæjum Damnerkur komr til
snarpra átaka. Sums staðar
tókst að eyðileggja öll skjöl áð-
ur en Þjóðverjar náðu lögreglu
stöðvunum í sínar hendur.
Sum sænsk blöð eru harðorð
í garð Þjóðverja og láta í ljós
mikla samúð með Dönum. Með
al annars segir „Dagens Nyhet
er“ á þá leið, að Danmörk sé
nú ofurseld böðulssamtökum.
60 skriðdreka. Sveitir úr 7. her
Bandaríkjamarma hafa samein-
azt liði nokkru sunnar og verð
Ur þeim vel ágengt.
Tallinn í Eisllandi á
valdi Rússa.
O TALIN tilkynnti í dagskip-
an í gær, að Leningradher-
in.n, undir stjórn Guvoros hers
höfðingja, hefði tekið Tallinn
ÍReval), höfuðborg Eistlands
efí ir hraða sókn. Á einum sól-
arhring sóttu Rússar fram milli
70 og 80 km. og tóku á leið
sinni Lolda smærri bæja og
þorpa bjóðverjar hafa nú að
mestu ver'ð hraktir á brott af
svæðinu r.qest vestan við Peip-
usvatn og iregnritarar segja, að
vörn Þjóðverjsr í Eistlandi sé
nú öll i moiuat. Þá sækja Rúss
ar einnig hratt fram á landa-
mærum Eistlands og Litháen í
áttina til Riga og verður vel
ágengt.
Epreiraglsíg I Bcrgen:
Þýzkl IsIfíÉip sekfeur
INN íl. þ. m. varð mikil
sprenging í Bergen. Var
það 17.000 smálesta floikví í
skipasmíðastöðinni í Laksevaag
þar í borg ,sem sprakk í loft
upp. Þýzka beitiskipið „Königs-
berg,“ sem er 600,0 sm 'úestir að
stærð, var í flotkvínni til við~
gerðar —- og sökk það.
Ekki er enn vitað með vissu,
hve mikið manntjón varð við
sprenginguna, en quislingablöð-
in í Bergen segja, að 7 menn
hafi farizt. Ekki er talið, að um
skemmdarverk sé að ræða.
Brezkar flugvélar sökktu
„Königsberg“, þar sem skipið
lá á höfninni í Bergen í apríl
1940. Síðar tókst Þjóðverjum
að ná skipinu á flot og var það
— sem fyrr getur — til við-
gerðar í Laksevaag, er spreng-
ingin varð.