Alþýðublaðið - 02.12.1944, Blaðsíða 2

.uí'Cí
ÍM:>!: ijiíií tj.v > •'.■.V'/.J'iiíiií':’;!::::-J.

AU»YÐUBtAa»a
iaogardagor 2. desembet 1844

Sambandsþing ungra
jafnaðarmanna
heldur áfram á
morgun
Q AMBANSÞING ungra
^ jafnaðarmanna heldur á
frarn störfum á morgun og
hefst fundur kl. 2 eftir há-
degi í fundarsal F. U. J.
Á fundinum leggur stjóm-
in fram skýrslur sambands-
ins. .: ii
Sfórf rif um skúfuöldina kemur
á bókamarkaðinn effir helgina
Fróðleikur um eiff merkasta límabilið í sigl-
ingasögu þjóðarinnar
Viðtal við höfundinnf Gils Guðmundsson
Fríkirkjuvegur 11:
Þingsályktunartil-
laga um að ríkið
kaupi eignina
JDNAS JÓNSSON flytur í
sameinuðu alþingi tillögu
til þingsályktunar um að ríMð
kaupi húseignina nr- 11 við
Frikirkjuveg. Er tillagan þess
efnis að skora á rákisstjómina
að festa kaup á téðri húseign,
enda heimilist henni til þess fé
úr ríkiBsjóði. Náist ekki sam-
komulag um kaup á eigninni,
er svo ráð fyrir geirt í tillög-
unni, „að xíkisstjámin afli sér
heimildar til að taka húseign
ina eignacrnámi.“
t niðurlagi greinarigerðar-
ar fyrir tillögunni segir á þessa
leið:
„Templarafélagið eða deild
úr þeim félagsskap á nú Frí-
kirkjuveg 11. Húsið er að mestu
leigt ríkinu fyrir opinberar
skrifstofur, og mundu þær
verða gersamlega búsvilltar, ef
nýr eigandi tæki húsið til sinna
þarfa- Um nokkurra vikna
skeið hefir erlendur aðili leit-
azt eftir að fá húseign þessa
keypta til sinna þarfa, og munu
einstaka áhrifamenn meðal
templara beita sér allfast fyrir
sölunni. Hér er lagt til, að rik-
ið kaupi eign þessa, af því að
staðurinn eigi að vera í eigu
þjóðarinnar, en ekki seldur ein
•stökum mönmrn og allra sízt
út ur ilandimiu.“
EFTIR HEGINA kemur út fyrra bindi af stórmerkilegu
ritverki, san líklegt er að verði vinsælt meðal bóka-
manna og allra, sem unna þjóðlegum fróðleik. Þetta rit-
verk er Skútuöldin, höfundur þess er Gils Guðmundsson
kennari, s^n á imdanfömum árum hefir aflað sér mikilla
vinsælda, sem rithöfundur og útvarpsfyrirlesari.. en hann
hefir aðallega haft með höndum söfnun innlends fróðleiks
um menn og atvinnuhætti — og þá fyrst og fremst við sjó
og á sjó. Hefir ein bók áður komið frá hendi Gils Guð-
mundssonar „Frá ystu nesjum“ —* og seldist hún upp á
skömmum tíma. Bókaútgáfa Guðjóns Ó. Guðjónssonar gef-
ur út þetta nýja ritverk Gils Guðmundssonar.
Spegrillinn
21,tölublað þeasa árgaings er
nýkominn út.
Alþýðuhlaðið sneri sér í gær
til Gils Guðmundssonar og
spurði hann um „skútuöldina".
Mælti hann á þessa leið:
Fyrir nokkrum árum tók ég
að safna ýmsum fróðleik um
atvinnulíf og aðra háttu manna
á Vestfjöarðum, einkum frá sið
ari hluta 19. aldar. Var þetta
eingöngu tómstundavinna án
akveðins miarkxnAðs eða tál-
gangs. Brátt fkom þar, að söfn-
un þessi beindist einkum að
sjósókn Vestfirðinga og skráði
ég þá ýmsar frásagnir og end-
urminningar aldraðra sægarpa-
Snemjma vors 1943 kom Guð
jón Ó. Guðjónsson að máli við
mig og fór þess á leit að ég
skrifaðd æit um þ ilskipaútgesrð
ina á íslandi. Þóttist ég þess
vanbúinn, en þó varð úr að ég
tók að mér starfið. Hófst ég
handa í maimánuði 1943 og
hefi nýlega lokið við ritið, en
það mun alls verða 1200 bls. í
tveimur bindum-
Fyrra bimdi, s0111 út keamir
innan fárra daga, er um 600
bls. að stærð og hefir að geyma
yfirlit um sögu þilskipaútgerð-
ar frá nppihaifi tii loka hennar.
Er leitazt við að rekjia efnið í
tímaröð eftir þvá sem við verð-
ur komið, en þó er saga hvers
útgerðarstaðar rituð sem mest
í samhengi.
Meginhlúti fyrra bindis fjall
ar um þilskipaútgerð á Vest-
fjörðum og Norðurlandi. Eins
og ég skýri frá í formála er
væntanilega anmað rit, siem eimik
Horfur á því að leigublSreilar
sföðvisf vegna hjólbarðaskerf
Fargjöld hækka urci miðjan þennan mánuð
RÁÐGERT er að taxti leigu
bifreiða í Reykjavík hækki
um miðjan þennan mánuð,
þannig að daggjaldið hækki úr
15 kr í 20 kr. á klukkustund.
Næiturgjaldið verður ikr. 25
á klukks'tund, isn er nú 22.50.
Heligidagataxiti verður Bá sami
og næturtaxti.
Staifar hækkun þessd meðal-
aamars af hækkuiðu kaupi bif-
reiðastjÓTa og fleiri ástæðum.
'Mikilil skontur er nú á hjól-
börðuim og bafa þogar orðið
að hætta akstri aif iþeim sök-
um á milli 40 og 50 bifreiðar,
Og má búiast við að fLestar bif-
reiðar verði að hætta aksitri í
náimni fnamtíð, ef ekkiert ræt-
iislt úr meö hjóibarðiana. Hins-
vegar er von á hjólbörðum
bnáðlega, og verður þeim þá
vænitianfega fyrst og fr-emst út-
Mu.tað itil ieigubifneiða.
Tbor Jensen gefnr 30
þúsund kr. til V. R.
NÝLEGA hefir Thor Jensen
•gefið Verzlunarmannafé-
lagi Reykjavíkur 30 þúsund krt
Er iþetta önrnux stóngjöfin, sem
fél'agmiu berst frá Tlhor Jensien,
en á fyrra gaf hann þvi 50 þús.
Fjórar merkar bækur
frá Bókfellsútgáf-
unni
um fjallar um útgerðaTsögu
Faxaflóa- Er það samið af.Vilhj.
Þ. Gislasyni og mim korna út
á vegum ísafoldarprentsmiðju.
iFyrxa íbinidi SfcútuaMar hiefir
að geyma 200 myndir af skip-
um, skipstjórum, útgeæðarmönn
um og útgerðarstöðum. En
mjög margir koma við sögu hjá
mér leinis og eðQiLeigt er.
Ég hefi skipt fyrra bindinu
*í tfjórum meginjþætti og kalla
þá: Brautryðjendur, Vestfirð-
ir, Norðurland og Austfirðir-
Síðara biindið, sem verður
um 600 bis. kemur út síðari
hluta vetrax. í því verður mik
ið af myndum, m. a. heilsíðu-
myndir, einkum af skipshöfn-
um og skipum- Þessu bindi
ákipiti ég í þrjá meginþætti.
Skip og veiðar, Slysaannáll, en
á þeim kafla, er sagt frá öllum
slysum, sem vitað er um að
orðið hafa á seglskipum og at-
'vifcum iýst að svo miikiLu lieyti,
sem hjeitmildir iLeyfa, og jþriðja og
lengsta þáttinn nefni ég: Skútu
mannaSögu:
Þar birtast margar frásagnir
úr Mfi þilskipamanna, sem
eiga að bregða upp myndum af
starfi þei^ra og stríði. Sagt er
frá afburðaskipstjórum, slyng-
um stjótmendum og fiskimönn
um, baxáttu við storma, stór-
sjóa, ihafxis, hiríð og myrkur.
Lýst er margri svaðilför, þar
sem á ýmsu valt um leikslokin
og sumir komu sigri hrósandi
úr Ihættunni, en aðrir moluðu
fley sín á feigðairhjargi.
Fyrírsagnir á þessum hluta
bókarinnar eru meðal annars:
Milli landa- Skúta sigld í kaf.
Samtíninigur um Þorstein á
Skipalóni. Á hákarlaveiðum við
Jan Mayen. Sjöhrakningur til
Grímseyjar. Hrakningux kríng-
um land. Þegar Fanny hrakti
til Færeyja- Frá Andrési Pét-
urssyni. Ölafur Pétursson og
Mary. Frá Bjarna og Sæmundi
Kxisitjánssynd. Jóbann á Sel-
áxbaíkka. Á Iskútum Geirs
Zoega- Hrakningur á sjó. Hrakn
inigur Gunnlaugs á Skipalóni.
Capella. Þáttur af Magnúsi Öss
urarisyni. Þrjiár eyfirzkar skút
ur. Slysavorið 1906- Krossj-
messugarðurinn 1922. Talisman
slysið. Endurminningax Her-
manns frá Flatey, Sigurðar
Hólfssonar, Sigurðaæ Sumar-
liðasonar, SkúLa Skúlasonar,
Gunnlaugs Sveinssonar, Jóns
Bergssonar o. fl- skútuskip-
stjóra og sjómanna.
Síðaist ,1 þessu bindl verða
skrár: myndaskrá, nafnaskrá
og efnisskrá.
Mér er óhætt að segja að frá
hendi útgefenda er vel vandað
til útgáfunnar.
Meðal þeirra Ferða-
bók Pufferins Ká-
varðar
FJÓRAR nýjar bæfeur koma
innan skamms út frá Bók
fellsútgáfúnni og má gerá ráð
fyrír að þær muni allar vekja
mikla athygli. Helsta bókin er
sjálfsævisaga Einars Jónssonar
myndhöggvara og hefir áður
verið sagt frá þeirri bók hér
í blaðinu- Hefir undanfarið ver
ið safnað áskrifendum að þessu
mikla verki og hafa þúsundir
pantað hana.
„Dalurinn,“ sem íslending-
urinn, Þorsteinn Stefánsson,
Igatt vér fræð fyrir í Dammörku
kemur innan fárra daga í þýð
ingu hróður skáidsins, Friðjóns
Stefánssonar. Dalurinn lýsir ís-
lenzku þjóðLífi, en aðalpersón-
an er farandsali sem selux bæk
ur. Þorsteinn Stefánsson fékk
fyrir þessa sögu sína H- C. And
ersen verðlaimin, en þau skulu
veitt ungum rithöfundum, und
ir 35 ára. Höfðu verðlaunin
ekki verið veitt í 4 ár, er Þor-
steini voru veitt þau. Bók þessi
er afllisitiár, 24 artkir.
Þá er verið að I júka að gamga
frá Ferðabók Dufferins lávarð-
ar, en hann ferðaðist hér um
landið um miðja 19- öldina og
er í Ihenini máklll fjöldi mynda
og upipdTlátta. 'Hersteinm Páls-
son rítstjiórí Ihefiir þýtt þessa
bók.
Þá er Bókfellsútgáfan með
nýja og sérkennilega barnabók.
Heitir hún Sætabrauðsdrengur
inn. BÓk þessi er mjög, sér-
kennifleg- Hún er gerð að öllu
leyti í AmexÆku, með hreyfan-
legum litmyndum og bundin
með sellófanhringhandi.
Fimm nyjar bækur
frá ísafoldarprent-
smiðju
Þar á meSal „Byggð
og saga^, eftir ÖEaf
Lárysson prófess
or
IGÆR komu á bókamark-
aðinn fimm nýjar bækur
frá ísafoldarprentsmiðju h. f.
Sú þessara bóka, sem mun
vekja mesta athygli er „Byggð
og saga,“ eftir Ólaf prófessor
Lámuisisiom. Er bók ihams í 12 köfl
um og nefnir hann þá: Úr
byggðarsögu ísland's, Eyðing
Þjórsárdals, Hversu Seltjarnar
nes byggðist, Kiirknatal Páls
' úiskups Jómssonar, Undir jökli
(ýmiisllQgt um Bárðar sögu Snæ
fellsáss, Árland, þing Þórólfs
Mostraskeggs, Elsta óðal á ís-
landi, Guðmundur góði í þjóð-
trú íslendinga, Nokkur byggð-
axmöfin, Kirkjuiból og Hítará.
Þá kemur ný bók frá Þór-
unni Magnúsdóttur, heitir hún
Evudætur og eru í henni 8 sög-
ur. Hefir Tryggvi Magnússon
gert myndir með sögunum.
Þá er Krástín Sváadrottning,
ævisaga þessarar merku konu
í þýðingu Sigurðar Grímsson-
ar.
tÞöigul viifcni er skófldsaga en
fimmta bókin er eftir séra Krist
in DamiíeLssom, isvar til Nor-
dals og var nokkur sikýrt frá
þessari bók hér x blaðinu í gær-
Sfórgjöf fll bamabæl;
is í Reykjavík j
¥ GÆR afhenti frú Sigríður
Einarisdóttir, ÁsvaRagötu
1, bargarstjára að gjöf fcr. 50.
000. til minningar um látinn
mamrn.' hemmar, Magnús sál.
Benjamínsson úrsmáðamedstara
og skal verja þessari rausnar-
legu tfjárhæð til byggingu
barnahælis-
Maður handleggs-
brofnar í áreksfrl
¥ GÆRDAG varð slys af á-
meibstrí á Tryiggviagötu.
Maður á' rtedðhjóíli, sem
var að fara heim úr vinnu sinni
ók á bifreið og stejrptist á göt-
una með þeim afleiðingum að
hann handleggsbrotnaði
Var hann fluttur í sjúkrahús
til læknásaðgarðar.
Hifaveifa fyrir Húsa-
vík
/ —— ■
Þingsályktunartil-
lagá um rannsókn
á skilyrðum
J ÓNÁS JÓNSSON Hytur í
saimeinuðú alþiintgi tillögu
tdd Iþinigsálybtiumar uma „að
sbora á róikisisltjiÓTmina. að Mta
'fara fram raomsókn á því, hve
maikið trnumá bosfa að hiita
Reytkjahvanfi og Húsavík með
hedibu vartmi frá Uxaflwiar.“
í igxieánargierð tillöguminar
segir m. a. á þessa leið:
„Uxahveæ í Reykjahverö. er
milkil hdltasitöð. Er talið að þar
íkomi úr jörðu um 70 lítrar af
sjóðandi vatni á hverrí Sek-
úndu. Aðsitaða er einkar 'hent-
ug ,tál að vinkja hverimm, því
að jþægilegur vatntslhalli er það-
am um onestan (hlutta Reykj a-
hverfis, Laxamýri til Húsavík-
ur. Þarf hvorld að bora eftir
nægiLegu vatni né beita dæl-
um til að kioima þessari hita-
veitu í framkvæimd. Ytri skil-
yrði eru Iþví fhin bezitu til að hita
á öruggiain háittt 'allLt Húsavíkur-
flcaiuptún og maiiga nænLigganjdi
isiveitalbæd.“
Mikið om bifreiiaá-
rekstra í bænum
MJÖG mikið er um bifreiða
\ árekstra héir í bænum
um þessar mundir.
Mun það stafa af því að bif-
reiðastjórar aLlmargir van-
raékja að setja keðjur á bifreið
ar sínar. Áður hefir það tíðk-
ast að þær bifreiðar, sem ekki
hafa .fceðjiur, þegar háit er á
igötunum/ væri tekmiar úr um
ferð, en það mun ekká hafa
verið gert að þessu sinni.
Skíðafélag Reykjavíkur
ráðgerir að fara skíðaíör upp á
Hellisheiði næstk. sunnudags-
morgun, Lagt á stað kl. 9 frá
Ausfcurvelli. Farmiðar hjá Möller
í dag fyrir félagsmenn til kl. 4, en
utaafélags kl. 4 til 6.