Alþýðublaðið - 10.12.1944, Blaðsíða 2

ftLwreuBUBie
Sunnadagnr 18 deserober I9#|
I
Orka úlvarpsstöðvar
innar aukin upp í
100 kw.
Hefur aðeins út-
varpað á 16 kw.
orku síðar í
stríðsbyjun
rf"5.ÆTIÐ þess að „stilla“
^ útvarpstækin ykkar að
nýju og „spenna þau ekki
eins hátt og áður.
í morgun var orka útvarps
stöðvarinnar aukin upp í 100
kw„ en síðan í stríðsbyrjun
hefur hún aðeins haft 16 kw.
orku.
Um leið og þetta er gert og
orka stöðvarinnar eykst þann
ig svo stórkostlega útilokast
truflanir á ýmsum stöðum t.
d. á Akureyri og auk þess
heyrist betur og lengra í stöð
inni en áður.
ueg
uð hér í banu
Bókagerð hefir farfð mikið fram á slríðsárunum
Margskonar fé^ieikur um bókagerH, prent-
lisf, úfgáfustarfsemi og fieira
opn-
M
IKIL OG VEGLEG BÓKASÝNING verður opnuð í
dag að Hótel Heklu. Standa að sýningu þessari 15
bókaútgáfufélög og 1 bókmenntafélag.
Á sýningunni, sem er í mörgum deildiun er komið fyrir mikl-
um fjölda af bókum og vekur það strax athygli, er maður lítur
yfir hana, að útgefendur hafa valið beztu og fegurstu bækur sínar
til sýningar.
Sýningunni er komið fyrir
fram með veggjunum, í stúk-
um, á borðum og um veggi, en
þeix eru prýddir fjölda mynda.
Vekur sérstaklega athygli geysi
mikið safn uppdrátta af íslandi
á einum veggnum, en þessir
200 án minnini Jóns Þorlíks
sonar skálds á Bægisá 13. þ.
Guðmundur G. Hagalín flytur af því tilefni
fyrirlestur í bátíóasal háskóians
NÆSTKKOMANDI miðvikudag, 13. þ. m„ eru 200 ár
liðin frá fæðingu Jóns Þorlákssonar, skálds á Bægisá.
Verður afmælisins minnzt að tilhlutun háskólans með því
að Guðmundur G. Hagalín, rithöfundur flytur erindi í há-
tíðasal háskólans um Jón Þorláksson, skáldskap hans og
þýðingar.
Ennfremur mun Landsbókasafnið efna til sérstakrar sýning-
ar á verkum Jóns Þorlákssonar, og ritum, sem um hann fjalla.
Verður bókasýning þessi haldin í Landsbókasafninu.
Jón Þorláksson var eitt merk
asta skáld íslendinga á 18. öld,
og má rekja áhrif hans á mörg
beztu skáld þjóðarinnar. Auk
Ijóðmæla Jóns, sem eru mikil
að vöxtum og gefin hafa verið
út í tveim bindum, liggur eftir
hann geysimikið verk í þýð-
ingum og eru þeirra merkastar
Messíasarkvæði, Klopstocks og
Paradísarmissir Miltons.
Eins og áður getur mun
Guðmundur G. Hagalín, rit-
höfundur, flytja fyrirlestur um
Jón og verk hans í háskólanum
næstkomandi miðvikudags-
kvöld. í tilefni af því átti tíð-
indamaður blaðsins stutt viðtal
við Hagalín í gæír og fórust
honum meðal annars orð á þessa
leið:
„Háskólinn vill láta minnast
Jóns Þorlákssonar, þó að aðrir
aðilar hafi ekki verulegan hug
á slíku, þó skal Landsbókasafn
ið undanskilið, og mér finnst
gott til þess að vita að háskól-
inn vill sýna það á 200 ára af-
mæli séra Jóns, að ekki sé
hann gleymdur eða sú þakk-
arskuld, sem íslenzk menning
á honum að gjalda.“
—„ Það hefur ekki 'vakið
mikla athygli þetta 200 ára af-
mæli?
„Nei, ekki svo að ég hafi orð
ið þess var. Raunar minntist
Jón Helgason blaðamaður á það
einhverntíma í vor eða vetur,
en annars — nei. Raunar hefur
mikilvægi Jóns Þorlákssonar
verið viðurkennt, en aldrei af
honum geipað eða almennt
vakin mikil athyglí á verkum
hans. Ég hef 'hátt fjölda mennta
manna, sem enga hugmynd hafa
um mikilvægi hans. Hins veg-
aæ hafa þó menn eins og Jón
Sigurðsson og dr. Jón Þor-
kelsson sýnt minningu hans
sóma, og sonur Jóns Þorkels-
sonar, prófessor Guðhrandur
Jónsson, hefur skrifað fyrir all
mörgum áæum grein sem ber
vitni um góðan skilning á menn
ingarlegum afrekum Jóns Þor-
lákssonar. Eggert Ólafsson
mæddist á brákuðu og dönsku
skotnu máli, yfir meðferðinni
á íslenzkunni, en Jón Þorláks-
son þýddi svo blaðsíðu eftir
blaðsíSu af stórvirkjum Miltons
og Klopstocks að hvergi skeikar
um hreinleik og þokka málsins
— og er hann sá íslenzkra
skálda, sem fyrst og fremst er
lærifaðir Jónasar Hallgríms-
sonar, enda eru þeir auðsýni-
lega mjög andlega skyldir.“
Svifflugfélag’ íslands
heldur hlutaveltu í KR-húsinu
í dag og hefst hún kl. 2 síðdegis.
Margir ágætir munir verða á hluta
veltunni, þar á meðal flugferðir
um þvert og endilangt landið, pen
ingar og málverk eftir marga
kunna málara.
80 ára
varð í gær Sigríður Pálsdóttir,
Smáragötu 4. Hún er ættuð úr
Rangárvallasýslu, af Víkingslækj-
arætt.
uppdrættir eru fengnir úr hinu
kunna safni Þorsteins Scheving
Thorsteinssons, en það er alveg
eipstætt í sinni röð.
Á miðju gólfi stenduir gömul
prentvél, sú elsta sem til er hér
á landi og er hún eign Hins ís-
lenzka prentarafélags. Fylgja
henni skýringar um notkun
hennar og sögu og eru þær
næsta fróðlegar. Á horðum eru
og myndir úr prentuðum bók-
um, titilblöð og fleira og eru
þær frá ýmsum löndum. Er úr
þessum myndum hægt að lesa
sögu bókagerðarinnar og jafn-
framt sögu prentlístarinnar.
Fremst við dyrnar eru stúk-
ur Víkingsútgáfunnar og Helga
fells. Eru þeraa margar fagrar
bækur, 6n fegurst er Heims-
krfngla. í þessum deildum er
málverk af Tómasi Guðmunds-
syni eftir Gunnlaug Blöndal
og bækur skáldsins og einnig
af H. K. Laxnes og bækur hans.
Næst er sýning Isafoldarprent
smiðju h. f. Er þar mikið safn
bóka af ýmsu tagi og meðal
annars nýjustu bækur félag-
sins: Minrtingar Sigurðar
Briem, í fallegu bandi, Byggð
og saga, Byron o. , fl. Þá er
bólcaútgáfan „Bókfell“ með
margar fallegar báekur, og þó
vantar Minningar Einars Jóns-
sonar, aðalbók Bókfells á þessu
ári, en mynd er þar af Einari.
Kristján Friðriksson sýnir ís-
lenzka myndlist og skýrir frá
fyrirhugaðri útgáfu Vídalíns-
postillu, þeirri 14. í röðinni. En
mest er Bókaútgáfa Guðjóns Ó.
Guðjónssonar með Skútuöldina,
sem er mjög fögur bók, Ritsafn
Jóns Trausta og margar aðrar
bækur. Þá er Skálholtsprent-
smiðja með Katrínu, eftir Sal
minen, nokkar myndarlegur
drengjabækur o. fl. — í öðrum
sal er svo Mál og menning og
Heimskringla með sínar bæk-
sem er mjög fögur bók. Tónlist-
arfélagið með Passíusálmana
og fleira. Norðri með sínar
bækur og þar á meðal mikla
nýja bók: Glitra daggir — grær
fold eftir Söderholm. Þá er
Bókaútgáfa Pálma H. Jónssonar
með nokkrar bækur sánar og þar
á meðal Don Quixote, Ham-
ingjudaga heima í Noregi eftir
Undset og ýmsar fleiri, og loks
Þorsteinn M. Jónsson með
mynd af Dayíð Stefánssyni og
bækur hans, Guðm. Danielsson,
Elinborgu Lárusdóttir, Horn-
strendingabók og fleira.
Maður fæir hugmynd um það
við að skoða þessa sýningu að
á meðal stærstu bókaútgefend
anna sé vaxandi áhugi fyrir
því að vanda sem allra mest
allan frágang bóka sinna. Má
og segja að þarna sé mörg á-
gæt listaverk frá sjónarmiði
bókagerðarinnar og verður það
ljóst, að bókagerð hefur farið
Frh. á 7. síðu
Mikið sænskf skáld-
verk á íslenzku
Giifra dagglr, grær
fold, eftlr Margit
Söderhólm
IVT ÆSTU DAGA kemur á
■*■ *• bókamarkaðinn frægt
skáldæit, sem hlaut hæstu bók-
menntaverðlaun í Svíþjóð árið
1943. Þetta er skáldsagan
„Glitra daggir, grær fold“, eftir
sænsku skáldkonuna Margit
Söderholm. Þetta er geysimikið
ritverk, 528 blaðsíður í stóru
broti og er henni skipt í þrjá
hluta og 26 kafla.
Til þess að gefa fólki nokkra
hugmynd um efni bókarinnar
skal hér skýrt frá heiti kaflanna:
í fyrsta hlutanum heita kaflam
ir: Spilarinn, Geirþrúður á
dansleik, Flóttinn, Geirmimdur
er meðal ókunnugra, Geirmund
ur sér Sigríði, Geirmundur er í
heimsókn hjá ívari, Heimkoma
Geirmundaar og Ein dauð og
önnur lifandi.
í öðrum hlútanum eru þessir
kaflar: Dóttirin, Marit sér
Friðlu-Jón fyrst, Kirkjuferðin,
Fundur við fossinn. Jónsmessu-
vaka, Skógurinn logar, Jón
sefur í símaskálanum, Jón berst
um Marit, Marit fer sínu fram,
Maút rúmföst, Marit á flótta og
Einmana,
í þriðja hlutanuxh éru þessir
kaflar: Presturinn, Fundurinn i
skóginum, Erfðir, Komin að
Lárusargarði, Barnið, Hjá foss-
inum og Skímarveizlan mikla.
Bók bessi kom út á Akureyri
í gær og seldist upp á svipstundu
það sem kom í búðimar. Norðri
h. f. gefur bókina út.
Bók um sjómennsku
og svaðilfarir
Sjómenn eftir Peter
Tutein
T^T ÝLEGA er komin á mark-
aðinn í íslenzkri þýðíngw
bók danska rithöfundarins Pet»
ers Tutein, Sjómenn. Hún fjalf-
ar um selveiðar í norðurhöfvu®
og eru það selveiðar Norðmann®
á þessum slóðum, sem lýst ear I
bókinni.
Norðmenn ráku miklar seÞ
veiðar í norðurhöfum, áður em
styrjöldin hindraði það, svo
sem alkunnugt er. Sá þáttux sjé>
sóknar þeirra hefir löngum haft
yfir sér mikinn ævintýrablæ og
ekki þótt heiglum hent að
stunda þann veiðiskap. Hins veg
ar hafa mannraunirnar og svafS
ilfarimar, sem honum eru sam
fara, löngum freistað ungra og
tápmikilla manna. Hefir því al-
drei verið hörgull á mönnum
til selveiðanna, heldur hið gagœ.
stæða.
í bók Peters Tutein er lýst
veiðiferð á norsku selveiðiskipl,
daglegum störfum skipshafnar
innar, erfiðleikmn hennar, vos-
búð, hættum og mannraununy,
spenningnum, sem veiðunum er
samfara, heimkomunni, gleíÞ
skap, dansi og drykkjum eftir
vel heppnaða veiðiför. Er þessl
lýsing ákaflega lifandi og fjör-
leg, svo að lesendanum finnsfe
sem hann hafi raunvemlega vet
ið sjálfur þátttakandi í þessu
ævintýri.
Bókin er prýdd nokknuœ
skemmtilegum teikningum o@;
snoturlega gefin út. Hannes Sig*
fússon hefir snúið henni á ís-
lenzku en útgefandi er Bókaút-
gáfa Pálma H. Jónssonar, Akur-
eyri.
Útgáfubækur SkálSioStsprentsmiðju;
ogíjöldi barna- og unglingabóka
SKÁLHOLTSPRENT-
SMIÐJA H. F. er ungt
útgáfufyrirtæki, sem ekki hef
ir starfað nema rúmt ár. En
það er athafnasamt í útgáfu
starfi sínu og hefir þegar gef
ið út fjölda margvíslegra
bóka.
Af þýddum skáldsögum eft-
ir nútímahöfunda, sem þetta
útgáfufyrirtæki hefir gefið út,
má nefna Hótel Berlín eftir
Vicky Baum, eina af nýjustu
sögum skáldkonunnar; Katrín,
verðlaunaskáldsögu Sally Sal-
minen. Hetjur á heljarslóð eft-
ir ameríska rithöfundimi Er-'
skine Caldwell; Qg dagar koma
eftir Rachel Field, sem nú mun
vera um það bil uppseld, og
Regnbogann eftir Wanda Wass
ilewska. Loks má nefna Ra-
mónu, skáldsöguna, sem alkunn
samnefnd kvikmynd er gerð
eftir.
Væntanleg er skáldsaga eftir
Cronin, hinn vinsæla brezka rit
hofund, sem íslenzkum lesend-
um er að góðu kunnur, m. a.
af skáldsögunni Borgarvirki,
sem M. F. A. gaf út i þýðingu
Vilmundar Jónssonar landlækn
is. Sagan, sem Skálholtsprent-
smiðja ætlár að gefa út eftir
Cronin er ein frægasta bók
höfundarins og nefnist á frum-
málinu The Keys of the King-
dom, en mun verða nefnd Lykl
arnir á íslenzku. Þá er einmg
væntanleg önnur skáldsagá effe
ir Rachel Field, Allt þetta —
og himinninn með (AU this
and heaven too).
Ennfremur gefur Skálholts-
prentsmiðja út mikinn fjöldæ
barna- og unglingabóka. Mé
þar ekki sízt tilnefna tvær
drengjabækur eftir hinn, víð-
kunna og síunga höfund Mark
Twain, Söguna af Tuma litl»
og Stildlberja-Finnur og ævin-
týri hans, bók eftir Marryat
kauptein, Jón miðskipsmaður
(Mr. Midshipsman Easy) og
Hróa hött í nýrri þýðingu eft-
ir Gísla Ásmundsson. Fyrir
stúlkurnar er saga eftir Jó-
hönnu Spyri, Veronika, ný
prentun á Yngismeyjum eftir
Louise M. Alcott, og Meyjar-
skemman. Aðrar barna- og ung
lingabækur Skálholtsprenfr-
smiðju eru t. d. Most stýrimað
ur, framhald af Pétri Most,,
Indiánasaga eftir Cooper, sem>
heitir Hjartabani, Vinzi eftir-
Jóhönnu Spyri, Robinson
Krusoe og endurprentun á
Gulliver í Putalandi. Fyrjr'
yngstu lesendurna er bókin
Litli svarti Sambo. Að endingu1-
má nefna Ævintýrabókina,
safn æfiijtýra, prýtt fjölda
mynda, sem ætlazt er til a®
börndn liti sjálf.