Alþýðublaðið - 27.02.1945, Blaðsíða 4

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Þriðjudagur 27. febrúar 1945
fUf><jðnblaðlð
tHgefandi Alþýðuflokkuriim
Ritsjóri: Stefán Pétursson.
Ritsjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu
Sfmar ritsjórnar: 4901 og 4902
Simar afgreiðslu: 4900 og 4906
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h. f.
Harki Noregssðfnun-
arinnar náS
Fyrir nokkrum dögum
var það tilkynnt af hálfu
norræna félagsins, að það hefði
nú náð því xnarki, sem upp-
runalega var sett, er Noregss-
söfnunin hljóp af stokkunum:
að safna að minnsta kosti einni
milljón króna til hjálpar bág-
staddri bræðraþjóð. Ritari nor-
ræna félagsins skýrði. frá því
s. L fimmtudag, að alls hefðu
safnazt í reiðu fé yfir ein millj.
króna, auk ýmislegra fatagjafa,
sem næmu um 300 þúsund krón
um að verðmæti.
*
Þegar fyrst var hafizt handa
um fjársöfnunina til handa
Norðmönnum, var útlitið allt
verra og háskalegra í Noregi;
en sem betur fer, virðist nú
vera að rofa til með bræðra-
þjóð okkar, og margt bendir til
þess að brún hins nýja dags,
sem boðar frelsi og frið sé einn
ig þar í nánd. Við íslendingar
höfum getað lagt nokkurn skerf
fram til hjálpar Norðmönnum,
og það mun óhætt að segja, að
engin fjársöfnun á lslandi,
hvorki fyrr né síðar, hafi. bor-
ið jafn glæsilegan árangur, né
verið jafn innileg og almenn.
Nú fyrir skemmstu hafa söfn-
unarnefndinni hér borizt þakk
ir frá norska rauða krossinum
í London fyrir 10 þúsund ster-
lingspund, sem þangað höfðu
verið send til þess að kaupa
fyrir ýmis sjúkragögn og lyf.
Mætti þetta síðastnefnda ef til
vill verða til þess að rifja upp
fyrir mönnum andúð þá, sem
kommúnistar hér í fcæ sýndu
Noregssöfnuninni á s'ínum tíma
er þeir létú í veðri vaka, að fé
það sem safnazt kynm, myndi
ekki geta komið Norðmönnum
að þeim notum, sem skyldi.
Þakklæti norska rauða krossins
í London ber vctt um annað.
*
Fáar þjóðir hafa lagt hlut-
fallslega jafn mikið af mörkum
í baráttunni fyrir frelsi sánu og
sjálfstæði og almennum mann-
réttindum og Norðmenn. Hundr
uð manna hafa verið tekin af
lífi, ýmist af böðlum erldsvikar
ans Quislings eða Terbovens,
hins illræmda landstjóra Hitl-
ers í Noregi. Öllum er kunn hin.
karlmannlega barátta norskra
verkamanna, kennara, presta
og raunar allra stétta hins fá-
menna norska þjóðfélags fyrir
öllu því, sem þeir telja satt og
rétt. Engin þjóð á frekar skilið,
að henni sé sýnd samúð og x-étt
hjálparhönd.
❖ /
Við íslendingar ge+um því
fagnað því, að svo vel tókst ti.l
með Noregssöfnunina, að vxð
skulum hafa gétað náð því
marki,.sem norræna féla^Ú hér
setti sér. Allar fregnir utan úr
heimi benda til þess, að óðum
fari' að styttast kvalatími
bræðraþjóðar okkar og við skul
Þórður Jónsson:
Verkalýóssamfökin á Fáskrúðsfirði
og ráðsmennska kommúnisfa í fseim
ÞAÐ fer að verða tímabært,
að varpa þeirri spurningu
fram, hvað verkalýðssamtökin
verða lengi starfhæf, ef komm
únistar ætla að halda áfram því
undirróðurs og baktjaldamakki
innan verkalýðssamtakanna, er
þegar er orðið eitt hið alvarleg
asta hneyksli. Má víða grípa
upp dæmi þessu til sönnunar,
til dæmis áróður þeirra, og und
irróður fyrir síðusta Alþýðusam
bandsþing, samanber trúnaðar-
bréf Brynjólfs o. fl.
Hér á Fáskrúðsfirði eru vinnu
brögð með þeim 'hætti, að fá-
dæmum sætir, og skal hér að-
eins stiklað á því stærsta.
Hér á Fáskrúðsfirði ' hafa
kommúnistar verið öllu ráðandi
í verkalýðssamtökunum síðast
liðin þrjú ár, jafnt í stjórn
sem trúnaðarráði, og sýnir það
bezt félagsþroska kommúnista
og samstarfsvilja, að þeir hafa
notað sér það að Alþýðuflokks
menn á Fáskrúðsfirði hafa al-
drei. 'haft neinn sérstakan undir
búning undir kosningu í stjórn
eða annað innan verkalýðsfé-
lagsins.
En það væri hins vegar synd
að segja, að kommúnistar hafi
sliðrað sverðin eins og þó var
samþykkt á 16. þingi Alþýðu-
sambands íslands. Þeir hafa allt
af haft viðbúnað fyrir hvern að
alfund og hverja aðra kosningu
og reynt að koma svo ár sinni
fyrir' foorð að félagssmtöknin
gætu verið rekin sem einka-
fyrirtæki i þágu nokkurra
manna og fyrirbyggt rækilega
að atvinna væri fáanleg fyrir
vinnuþurfandi menn eða allan
almenning. Eins hefir lika ver
i.ð svo óhöndulega unnið að
kjarabótum fólksins að í stað-
inn fyrir óverulega kauphækk
un nokkurra manna hafa þeir
á sama tíma svift aðra öllum
rétti til að njóta þeirrar atvinnu
sem þeim var áður frjás, og
má þar nefna ákvæðisvinnu
kvenna og unglingspilta á ferm
ingaraldri og til að'vinna á út-
gerðarstöðvum við beitingar og
fleira.
Hér skal tekið eitt dæmi af
vinnubi’ögðum kommúnista þar
sem þeir eru einir í stjórn í
verkalýðs- og sjómannafélögum
og það er af síðastu fundinum
sem haldinn hefir verið i Verka
lýðs- og sjómannafélagi Fáskr-
úðsfjarðar.
Sá sem þetta ritar hefir ekki
verið í félaginu nokkrur ár, en
var áður i félaginu rúman ára-
tug og gekk þá félagið undir
ýmsum nöfnum fyrst „Verka-
mannafélag11, síðan „jafnaðar-
mannafélag“, og nú s'íðast
„Verkalýðs- og sjómannafélag
Fáskrúðsf j arðar1 ‘, og skal ekki
vikið meira að því nú, að þessu
sinni, sem á undan er gengið.
Þó gæti svo farið, að fróðlegt
væri, ef tilefni gæfist til, að
rekja þá sögu síðar, ef þurfa
þætti. Verður því aðeins að
þessu sinni lýst fundarhaldinu
að nokkru leyti, eins og það
gekk til.
Þetta var aðalfundur árið
1945 og var haldinn 14. janúar.
Ég var einn af þremur, sem sótt
höíðu um inntöku í félagið með
skriflegri umsókn, undirritaðri
af tveimur góðum og gildum fé-
lögum, og hafði hún verið lögð
fyrir íundinn á löglegan hátt.
Fundprinn byrjaði seinna en
ætlast var til með fundarboði,
og var það sýnilega gert í von
um meiri fundarsókn. Þó mun
fundurinn ekki. 'hafa verið lög-
mætur, eins og síðar verður vik
ið að.
Formaður félagsins, Valdi-
mar Bjarnason, leitaði samtals
við mig í fundarbyrjun og sagði,
að sér hefði borizt hér inntöku
beiðni. mín, og liti hann svo á,
að ekki væx’i rétt að taka mig
inn í verkalýðsfélagið, þar sem
sýnilegt væri, að mér gengi
ekki það til, að koma þar sem
venjulcgur verkamaður, og vildi
hann helzt ráðleggja mér að
ganga út og taka aftur umsókn
mína, þar sem ég væri einn af
þeim sem væru í feitum em-
bættum, og bar mig þar saman
við kaupfélagsstjórann hér á
staðnum. En til skýringar þeim,
sem ekki þekkja til um þessi
mál, vil ég segja það, að ég hefi
undanfarin 9 ár gegnt því starfi
hér í kauptúninu, að hafa á
hendi bókhald og innheimtu
fyrir rafveituna hér, og launin
hafa verið frá 300 krónum öll
árin nema tvö síðustu, þá 1000
krónur, og er þefta nú eitt af
þessum feitu embættum mín-
um. En nú um áramótin var
mér veitt ei.tt embættið enn og
er það nú feitasti foitinn, sem
mér hefir hlotnast; það er for-
staðan fyrir sjúkrasamlaginu,
sem hér er nýstofnað og er laun
að með 4000 krónum á ári.
Þá er ekki mieira um þetta, og
v'íkur sögunni aftur til fundar-
ins, sem var nú að byrja, og
varð ég sjálfur að snúa mér ti.1
fundarins um leyfi til að fá að
sitja fundinn, í von um, að ske
kynni, að mér hlotnaðist inn-
taka. En svo dásamlega var þá
raðað niður, að inntaka nýrra
félaga var að þessu sinni síðasti
dagskrárli.ðurinn, eða í fundar
lokin. Það var vissara að sjá
fyrir því í byrjun, að maður
hefði ekki kosningarétt á þess-
um fundi, því alltaf getur gamla
sagan um hann Adam endur-
tekið sig, og farið gat svo á þess
um aðalfundi, að sjálfir komm-
únistahöfðingjarnir hefðu held
ur .ekki setið lengi í ró og makt
í henni paradís, enda kom það
seinna í ljós, þegar kom að
þeim lið dagskrárinnar, að kjósa
nýja stjóm, að ekki ætlaði
þeim af að veita, því eftir mikl
ar áeggjanir og kænskubrögð,
varð ekki meiri munur á nýjum
manni, sem kom til greina sem
formaður félagsins og hinum
gamla og þjálfaða foringja en
ei.tt atkvæði, og er iþá ijóst, að
ekki er tryggilega umbúið, þeg
ar baggarnir eru svo lausir í
reipunum, að þeir springa við
fyrsta átakið. Næst var kosið
um ritara félagsins og var þar
jafntefli, svo að hlutkesti réði
úrslitum og féll þá sá, sem fyrir
var, fyrir nýjum manni, og
sama er að segja um vararitara;
jafntefli var og við kosningu
trúnaðarráðs.
Þetta mætti. kannske tákna
það í framtíðinni, að farið gæti
svo, að ekki þyrfti sá smánar-
blettur að loða við stéttarsara-
tök verkalýðshreyfingarinnar,
að nokkrir uppvöðslusamir og ó
fyrirleitnir kommúnistar fengju
að ráða í fjölmennum verka-
lýðsfélögum um kosningar, til
dæmis á Alþýðusambandsþing,
og telja svo, að það sé vilji allra
löggiltra félaga; því að það kom
til dæmis fyrir hér á þessum
stað á undanförnum þremur ár
um, að fulltmavalið á Alþýðu-
sambandsþing var ekki í sam-
ræmi við atkvæðamagnið í fé-
laginu. Eins og allir vita, sem
fylgjast með því, sem gerst hef
ir á síðasta ári, og jafnvel fyrr,
hefir einn pólitískur flokkur,
Kommúnistaflokkurinn, leyft
sér að vaða uppi innan stéttar-
félaganna og reka þar svívirði-
legan áróður og i'áðast þar á
„höfuðóvin“ sinn, sem hann
kallar svo, en það er Alþýðu-
flokkurinn, samanber trúnaðar
bréf Brynjólfs til sinna út-
völdu.
Geta menn á því séð, hvern-
ig unnið hefur veri.ð að því að
trvggja það réttlæti, sem gert
var á Alþýðusambandsþinginu
1940, um að stéttarfélögin
skyldu vera óháð pólitískum
deilum.
En nú skal vikið að því, að
á þessum umtalaða fundi var
að minnsta kosti einn félags-
maður, sem staðið hafði í verk
falli undanfama daga fyrir
Auglýsingar,
sem birtast ®lg» I
Alþýðnblaðicu,
verða að vera
Hverfisgötu)
komnar til Auglýfe-
iiuraskrifstofunnar
í Alþýðuhúsmu,
fyrlr kl. 7 að kvSldL
Sími 4906
fundinn, ekki látinn kjósa; viffc
ist þvi, að þar væri uín eitt-
hvert afbrot að ræða. Einnig siá
ég við þetta hátíðlega tækifærsi
annan félagsmann koma inö,
þegar verið var að byrja for-
mannskosningu, og var hontmii
einnig neitað um þátttöku á
þeirri kosningu, sem hafin var,
og er þetta gott sýnishorn af
þeirri einingu fyrir verkalýðs-
stéttinni, sem alltaf er flagga®
með á áberandi stundum.
*
Ég gat þess áður, að fundur-
inn mundi ekki hafa verið lög-
mætur, og styðst þar við það,
að mér hefir verið sagt, að lög
Framh. á 6. síðu.
um vona, að skerfur sá, er við i svo Iitilf, sem hann er, hjálpa
öfum getað lagt fram, megi, * til þess að græða sár hennar.
MORGUNBLAÐIÐ skrifar á
sunnudaginn í tilefni af
hinu nýja hörmulega mann-
tjóni, sem íslenZka þjóðin hef-
ur orðið fyrir við árásina á
Dettifoss:
„Samkvæmt upplýsingum Slysa
varnafélagsins hafa frá érinu 1940
farizt 118 íslendingar sannanlega
af styrjaldarorsökum og 131 af á-
stæðum, sem allar likur benda til
að séu sama eðlis. Samtals hafa
þá 249 íslendingar farizt á þessum
fimm árum af völdum styrjaldar
innar,
Þetta manntjón okkar íslendinga
svarar til þess, að af t. d. Ba'nda-
ríkjaþjóðinni hefðu 250 þúsund
manns failið í styrjöldinni. Tölur
sem nýlega hafa verið birtar um
manntjón Bandaríkjamanna í styrj
öldinni herma hins vegar, að rúm
lega 123 þúsundir hafa fallið og
rúm 70 þúsimd týnst. Samtals
verða fallnir og týndir úr liði
Bandaríkjanna eftir þessum tölum
tæp 200 þúsund.
Af þessum samanburði á mann-
tjóni íslendinga og einnar stærstu
styrjaldarþjóðarinnar, sézt greini
lega, hversu mikið tjón íslending
ar hafa beðið á mannslífum af
völdum yfirstandandi styrjaldar.
Það verður af honum auðsætt, að
manntjón okkar er ekki aðeins
eins mikið, heldur jafnvel meira
en þeirra þjóða, sem senda syni
sína á vígvellina.“
Það er að minnsta kosti ekki
úr vegi, að minnast þessara
mannfórna okkar, þegar verið
er að tala um það, að við höf-
um ekkert gert annað, en að
græða á þeim grimma hildar-
leik, sem nú er 'háður.
*
Útvarpshlustandi gerir í Morg
unblaðinu á sunnudaginn hið
hneykslanlega útvarpserindi
Sverris Kristjánssönar um borg
axastyrjöldina í Grikklandi að
umtalsefni og segir meðal ann-
ars:
„Finnst mér það furðu djarft af
sagnfræðingnum Sverri Kristjáns-
syni, að takast á hendur það verk-
efni, að skýra fyrir íslenzkum út-
varpshlustendum orsakir grísku
borgarastyrjaldarinnar. Hann hlýfc
ur þó að þekkja mörg dæmi þese,
hversu erfitt mönnum hefur jafn-
an reynst, að skýra atburði líðandii
stundar, bæði orsaltír þeirra, rauia
verulega viðburðarás og væntaB-
legar afleiðingar. Það mun þvá
varla ofmælt, að í þessu máli hafi
sagnfræðinginn skort áreiðanleg
gögn í málinu, til þess að geta skýrt
það til hlítar. Tilgangur hans me8
erindinu hefur því vart verið sá»
að gefa hlutlausa lýsingu é borg-
arastyrjöldinni, heldur hefur meiia
ingin frá upphafi verið sú, að út-
varpa skoðunum sagnfræðingsins,
undir yfirskyni fræðimennsku, §t
fjarlægum, nýafstöðnum viðburð-
um, sem valdið hafa pólitískuns
sótthita í sál hans.
Erindið, sem heild, var sviplaust
og bar ekki vott um neina sér-
þekkingu á málefninu. í því var
svo miörgu sleppt, sem verulegu
máli skiptir, að mér hefði fundist
höfundurinn mega geta þess, að
ekki væri unnt að gera þessu full
skil í einu erindi. Það má og gera
ráð fyrir því, að útvarpsráð hefði
verið fegið að fá a. m. k. eitt erindi
í þessum sama flokki, svona rétt
til þragðbætis.
Höfundurinn minntist á „brezka
innrásarherinn“, hvort sem þetta
orð kann að hafa staðið í hand-
riti hans, eða þá að honum hefur
orðið „fótaskortur á tungunni“.
Máltækið segir, að það sé tung-
unni tamast, sem sé hjartanu kær-
ast; ætla ég að vonast þess í lengstu
lög að sagnfræðingurinn leiðrétti
slíkt mismæli. Slík ummæli erra
ekki viðeigandi um her, sem fóm-
að hefur ca. 40.000 mönnum og ó-
grynnum hergagna frá því að hanw
kom Grikkjum fyrst til hjálpar
árið 1941.
Ég vil svo að lokum mælast tffi
Framh. á 6. síCu.