Alþýðublaðið - 04.07.1945, Blaðsíða 7

Miðvikndagur 4. júlí 1945
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Bœrinn í dag.
Næturlæknir er í Læknavarð-
stofunni, BÍmi 5030.
Næturvörður er í Lyi'jabúðinni
Iðunn.
Næturákstur annast B. S. í.,
sími 1540.
ÚTVARPIÐ:
8.30 Morgunfréttir.
12.10—13.00 Hiádegilsútvarp.
15.30—16.00 Miðdagsútvarp.
19.25 Hljómplötur: Óperulöig.
20.00 Fréttir.
20.25' Útvarpssagan: „Jónsmessu-
hátíð“ eftir Ailexander Kiel
land (Sigurður Einarsson).
21.00 Hljómplötur: íslenzk lög úr
leikxitum.
21.15 Erindi: Frá BBandarikjun- J
um (frú Rannveig Scmidt.)
21.35 Hljómplötur: Amierísk lög.
21.40 Hljómplötur: Tónvrek eftir
Sibelius.
22.00 Fréttir.
Dagskrárlok.
Thor Thors sendiherra
verður til viðtals í róðherrabú-
staðnum í Tjarnargötu á morgun
kl. 10—12 f. h.
Höfðingleg gjöf til Neskirkju.
Nú má segja, að stutt fari að
verða stórra gjafa milli til kirkj-
unnar okkar, og munar 'hana
drjúgt, ef margar koma slíkar.
Þessi síðasta gjöf er að upphæð
5000 —* fimm þúsund krónur —
og má nokkuð marka vinarhug
þessa stórhuga gefanda til Nes-
kirkju á því, að hann er alls ekk-i
búsettur í Nessókn.-----Ef líkt
heldur ófram sem undanfarið, verð
ur þess vonandi ekki langt að bíða,
að þessir menn og aðrir unnendur
kirkjunnar sjái þá von sína ræt-
ast, að unnt verði að hefjast handa
um byggingu hinnar nýju Nes-
kirkju. Fyrir hönd kirkjunnar
færi ég hinum ónafngreinda gef-
anda hérmeð innilegar þakkir fyr
ir þessa höfðinglegu gjöf, sem er
sú stærsta, sem Neskirkju hefur
enn verið færð. -— Guðm. Ágústs-
son (pt. féhirðir).
I
HVAÐ SEGJA Hl-N BLÖÐIN
, frh. -af 4. síðu.
daðrað við hann og veitt villi-
mennskunni brautargengi.
En Laxness gleymdi alveg einu
atriði þessara rnála — daðri Stal-
ins við nazismann, vináttusamn-
ingnum fræga við Hitlers-Þýzka-
land og stuðnin-gnum við það til að
ráðast á lýðræðisríkin í vestri. Var
sál Gorkis líka þar að verki? Og
var það líka sál Gorkis, sem fyllti
Laxness og alla kommúnistahala-
rófuna hér úti á íslandi þ-egar þeir
fundu það upp, að það væri bara
„smekksatriði" hvort maður væri
með eða móti nazismanum.“
Það væri fróðlegt að fá svör
við þessum spurningum.
Sllfurpleff
Matskeiðar
Desertskeiðar
Kökugafflar
Fiskgafflar
Kjötgafflar
Smjörhnífar.
Mjög vandað, nýkomið.
Ka Eisiarssou &
BJörnsson h.f.
Bankastræíi 11.
BræðslusíldarverðiÖ
Þökkum innilega auðsýnda samúð og vinarhug við fráfall'
og jarðarför konu minnar og systur okkar,
Herciísar HíeSsdóttur.
Magnús Guðjónsson.
Borghildur Níelsdóttir. Helga Níelsdóttir.
Torfhildur Níelsdóttir.
—msmmm
Guðriín Níelsdóttir.
Maðurinn minn, íaðir okkar, tengdafaðir og afi,
B-enecSikt ÞorSáksson frá Höfða,
andaðist í dag í Elliheimili Hafnarfjarðar. — Jarðarförin verður
auglýst síðár.
Steinunn Jónsdóttir.
Guðjón Benediktsson, Elinborg Jónsdóttir og börn.
Inniiegar þakkir fyrir auðsýnda samúð við fráfall og jarðarföc
Aðstandéndur.

Frh. af 6. si6u.
kvæma víðtækt viðhald á verk-
smiðjúnum eins og undanfarin
ár, er þess sízt að vænta, að
viðhaldskostnaður verði minni
en áætlað er, og mætti frekar
búast við, að hann færi fram
úr áætlun, samkvæmt reynslu
undanfarinna ára.
Vinnulaun hafa verið áætluð
kr. 4.80 á mál. Verksmiðju-
stjórnin hefur reiknað, hverju
vinnulaun mundu nema á mál
miðað við sama síldarmagn og
fékkst í fyrra með þeirri hækk
un, sem leiðir af hækkaðri vísi-
tölu frá fyrra ári og hækkuðu
grunnkaupi á Raufarhöfn og
Húsavík og er það kr. 4.68.
' í fyrra var hæsta aflaár í
sögu síldveiðanna miðað við
þann skipafjölda, er þátt tók í
veiðunum, og SR barst meiri
afli en nokk-urn tíma áður, en
því meiri, sem aflinn verður,
því minni verða vinnulaunin á
hvert mál. Sé reiknað með
meðal bræðslusildarafla, er
þess ekki að vænta, að vinnu-
iaun á hvert mál v-erði m-inni
en kr. 4.80, heldur þvert á
móti, að bau verði meiri.
3. Þóroddur Guðmundsson
gerir ráð fyrir, að lækka megi
afborganir, en gætir þess ekki,
að lögákveðið er, að umsamd-
ar afborganir af stofnkostnaði
Síldarverksmiðja ríkisins á
Ihverjum tíma eiga samkvæmt
verksmiðjulögunum, sbr. lög
nr. 1 1938 um SR, að dragast
frá bræðslusíldarverðinu. Fyrn-
ingargjald verksmiðjanna á
! vélum er og helm-ingi lægra en
- liiá öðrum fyrirtækjum, senni- -
J )ega með hliðsjón af 'því, að
SR draga umsamdar afborgan-
ir frá bræðslusíldarverð-inu. -—
Breyting á þessu verður ekki
gerð nema með hreytingu á
jögum verksmiðjanna. Það er
og rangt hjá Þóroddi Guð-
mundssyni að telja fyrningar-
sjóðinn til eignaaukningar
verksmiðj unum.
Að lokum minnist Þóroddur
Guðmundsson á, að á síðast
iiðnum árum, að tveimur und-
ant-eknum, hafi vérið áætlað
lægra en það reyndist við end-
anlegt uppgjör, og að útkoman
síðast liðið ár hafi verið betri
en áætlað var.
Þóroddur Guðmundsson gef-
ur sjálfur skýringu á því,
hvernig á því stóð, en það var
vegna þess, að SR barst meiri
sild en nokkurn tíma áð-ur og
að síldin var fitumagnsmeiri
og meira mjöl fékkst úr henni
en í meðallagi, en vér erum
sammiála framkvæmdastjóra
verksmiðjanna um það, að á-
ætlun um móttekið bræðslu-
síldarmagn og afurðamagn.
verði að miða við- reynslu und-
anfarinna 5 ára, en ekki við
það ár, sem hagstæðast hefur
verið í sögu verksmiðjanna.
Ef lakasta árið, hvað viðvík-
ur fitu-magni á s.l. 5 árum, er
lekið til samanburðar við með-
altalið, sem vér hö-fum reiknað
með, kemur í ljós, að afurðirn-
ar úr hverju máli eru þá ca.
kr. 2.@0 verðminni en við höf-
um áætlað og mundi það lækka
þáð verð, sem hægt yrði að
greiða, úr kr. 18.OG niður í kr.
15.40 eða með öðrum orðum
baka verksmiðjunum tap, er
næmi ca. kr. i.820.000,00 með
700 þús. mála vinnslu.
Athugasemdir Þórodds Guð-
mundssonar við áætlun fram-
kvæmdastjóra og stjórnar Síld-
arverksmiðja ríkisins um rekst
ur verksmiðjanna á þessu ári
hafa nú verið raktar lið fyrir
lið og sýnt fram á, að engar
þeírra fá staðizt.
Vér viljum sérstaklega benda
á það, að gera má ráð fyrir, að
saltað verði í sumar allt að 200
þús. tunnur síldar, og verður
söltunin framkyæmd að mestu
leyti. í ágústmánuði, þegar
síldin er feitust, og jafnan
valin til söltunar feitasta og
bezta síldib. Þessi góða og ó-
skemrr da síld dregst að sjálf-
sögðu frá beirri síld, er að öðr-
um kosti hefði borizt verk-
smiðjunum, Undar.-:arin 5 ár
hefur, svo sem kunnugt er,
ekki verið saltað nema sáralít-
ið magn. Þessi breyting veldur
því, að gæði og fitum-agn þeirr-
ar síldar, sem verksmiðjunum
berst, rýrnar til muna, en í á-
ætlun vorri er ekki tekið til-
lit til þess atriðis, heldur eins
og áður segir suðzt við 5 ára
meðaltal um fitumagn og mjöl
magn síldarinn'ar.
Afurðir verksmiðjanna hafa
verið seldar fyrirfram fyrir
sama verð og í fyrra, og síðan I
hefur ekki orðið breyting á út- I
gjaldaliðum nema til hækkun-
ar, en hækkuð útgjöld stuðla
að lækkun á bví verði, sem
hægt er að greiða fyrir síldina.
í fyrra var meðstjórnandi
vor, Þóroddur Guð-mundsson,
sammála oss um, að ekki væri
rétt að áætla verðið hærra en
kr. 18,00. Þar sem þær breyt-
ingar, sem síðar hafa orðið, m.
a. vegna kauphækkana, miða
allar að því að a-uka tilkostn-
að og þar með lækka bræðslu-
síldarverðið, væntum vér þess,
að meðstjórnandi vor muni, er
hann hefur kynnt sér þær at-
hugasemdir, sem vér höfum
gert við tillögu hans, taka þær
lil greina og falla frá tillögu
sinni um hækkun átælunar-
verðsins.
Vér teljum mjög varhuga-
vert að áætla bræðslusíldar-
verðið hærra en rök standa til,
,.og að t-ap á verksmiðjunum
yrði til þess að veikja starfsemi
þeirra i framtíðinniv en við því
mega verksmiðjurnar sízt nú,
þegar verið er að tvöfalda af-
köst þeirra, þrátt fyrir dýrtð-
ina.
Búast má við, að innan
skamms, jafnvel á næsta ári,
komi til þess, að ekki verði
hægt að selja afurðir verksmiðj
anna fyrirfram fyrir viðunandi
verð, og að SR verði þá að á-
ætla verðið eftir líkum. Ef
eitthvað ber út af, þegar svo
er komið, er nauðsynlegt, að
fjárhagur verksmiðjanna sé
sem beztur, en það verður ekki
tryggt, nema verksmiðjurnar
séu reknar samkvæmt verk-
smiðjulögunum, og áætlanir um
rekstur þeirra séu miðaðar við
fyrri reynslu.
\ Að lok-um viljum vér henda
á, að álíti ein-hver af viðskipta
vinum verksmiðjanna, að áætl-
un framkvæmdastjóra og verk-
smiðjustjórnar um - bræðslu-
síldarverðið, kr. 18.00 hvert imál
sé of lág, þá á hann völ á því
að leggja síldina inn til vinnslu
og f-á sannvirði hennar, samkv.
verksmiðjulögunu-m. Getur
hver og einn látið, hvort sem
hann óskar hel-dur, allan afla-
hlut sinn eða hluta aflans til
vinnslu hjá SR gegn þyí að
segja til um það áður en síld-
armóttaka hefst.
Verksmiðjustjórnin leyfir sér
að vænta þess, að þér, hæst-
virtur ráðherra, heimilið verk-
smiðjunum að kaupa síldina
iostu verði fyrir kr. 18.00 hvert
•rnál, svo sem vér höfum áður
farið fram á, en af hinum, sem
þess óska heldur, munu SR taka
við síldinni til viinnslu gegn
greiðslu á 85% af -áætlunar-
verðinu kr. 18.00 við afhend-
mgu, þ. e. kr. 15.30 hvert mál,
og endanlegu uppgjöri síðar.
Virðingarfyllst,
Stjórn Síldarverksmiðja
ríkisins.
Sveinn Benediktsson. Jón L.
Þórðarson. Þormóður Eyjólfs-
son.“
Þá barst stjórn SR hréf frá
atv-innumálaráðherra siðdegis í
fyrradag (2. júli). í bréfi þessu
heimilar atvinnumá-laráðherra
starfrækslu SR í sumar og að
verksmiðj urnar kaupi hræðslu
sild föstu verði, kr. 19,00 pr.
mál og taki. við síldinni til
vinnslu af þeim, sem óska þess
heldur, gegn greiðslu á 85% af
kaupverðinu. Samkvæmt þessu
hefur stjórn SR ákveðið að reka
verksmiðjurnar í sumar og
nota verðheimild ráðherrans tii
greiðslu á föstu verði kr. 18,50
pr. mál bræðslusíldar og enn-
fremur að hækka áætlunarverð
ið upp í kr. 18,50. — Sendi,
meir-ihluti stjórnar SR atvinnu
málaráðherra bréf um þetta.
Finnur Jónsson, dómsmálaráð-
herra hefur lýst sig andvígan
því að notuð verði heimild at-
vinnumálíaráðherra til þess að
kaupa síldina fyrir kr,-19,00 pr.
mál. Hafði ráðherrann ekki í
gær, vegna anna, tekið afstöðu
til bréfs meirihluta stjórnar SR,
sem er svohljöðandi:
„Reykjavík. 2. júlí 1945.
Atvimiumálar'áðherra,
Reykjavík..
Vér höfum móttekið bréf yð-
ar, hæstvirtur ráðherra, dags. í
dag, þar sem þér heimilið að
rek.a Síldarverksmiðjur ríkisins
í sumar og að þær kaupi
bræðslusíld föstu verði á kr.
19.00 pr. mál og taki vjð síld-
inni til vinnslu af þeim, sem
þess óska heldur gegn greiðslu
á 85% af kaupverðinu.
Stjórn Síldarverksmiðja rík-
isin:s álftur að í bréfaviðskipt-
um og umræðum, sem fram
hafa farið um síldverðið í sum-
ar, hafi ekkert komið fram, sem
haggi gr-undvelli upphaflegrar
tillögu verksmiðjustjórnarinnar
sur. bréf dags. 22. júní s. I.
Stjórnin treystir sér því ekki til
þess að nota verðheimild yðar
að fullu, en hefur ákveðið, —
þar sem þér, hæstvirtur ráð-
herra, hafið, með bréfi dags.
í dag heimilað Síldarverk-
smiðjum ríkisins að kaupa síld-
ina hærra verði í sumar en vér
höfum farið fram á, að fara
meðalveginn milli upphaflegr-
ar verðtillögu meirihluta verk-
smiðjustjórnar og þess verðs,
sem þér hafið heimilað oss að
greiða, og nota heimildina til
þess að kaupa síldina fyrir kr.
18,50 málið og ennfremur að
hækka áætlunarverðið upp í
kr. 18,50.
Verksmiðjustjórnin hefur á-
kveðið að hefja móttöku síldar
8. júlí n.k. og að viðskiptamenn
verksmiðjanna skuli í síðasta
lagi 10. júlí n.k. hafa sagt til
urn hvort þeir óski að selja
síldina föstu verði, eða leggja
hana inn til vinnslu gegn
greiðslu á 85% af áætlunar-
verðinu, b. e. kr. 15,73 pr. mál
og endanlegu uppgjöri síðar.
Þeir af föstum viðskiptamönn-
um, sem engin tilkynning hef-
ur borizt frá að kvöldi 10. júlí
teljast selja síldina föstu verði.
Virðingarfyllst,
Stjórn Síldarverksmiðja
ríkisins.
Sveinn Benediktsson. Þormóð-
ur Eyjólfsson. Jón L. Þórðar-
son.“
A fundi verksmiðjustjórnar,
2. júlí, var samþykkt með 4
samhljóða atkvæðum, Sveins
Benediktssonar, Þormóðs Eyj-
ólfssonar, -Jóns L. Þórðarsonar
og Þórodds Guðmundsson-ar, að
birta svohljóðandi. tilkynningu
frá SR:
„Síldarverksmiðjur ríkisins
hafa ákveðið að hefja móttöku
bræðslusíldar 8. júlí n.k. Síldin
verður keypt föstu verði af
þeim, sem þess óska fyrir kr.
18,50 málið, en þeim, sem óska
heldur að leggja síldina inn til
vinnslu, er það heimilt, og
ve.rður þeim greitt 85'% af á-
ætlunarverðinu Ijr. 18,50, þ. e.
kr. 15,73 pr. mál við afhend-
ingu, og fá þeir endanlegt upp-
gjör síðar. Skulu viðskipta-
menn verks-miðjanna segja til í
síðasta lagi 10. júlí, hvort þeir
kjósa að selja síldina föstu
verði eða leggja hana inn til
vinnslu. Ef engin tilkynning
hefur borizt frá samnings-
hundnum viðskiptamanni að
kvöldi 10. júlí n.k., telst hann
selja síídina föstu verði.
Þeir, sem lofað hafa ■ Síldar-
verksmiðjum ríkisins ölluna
bræðslusíldarafla sínum í sum-
ar, ganga fyrir öðrum um við-
skipti, enda hafi þeir undirrit-
að samninga við verksmiðjurn-
ar eigi síðar en 11. júlí n.k.
Áheit
á Hal-lgrímskirkju kr. 11,00 fró
N. N. afbent bl-aðinu.