Alþýðublaðið - 24.07.1945, Qupperneq 6

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Þriðjtidagnrmn 24. júlí 1945
Kona Himmlers og déflir.
I>essi mynd af konu og dóttui’ Gestapoforingjans, var tekin í Bol-
zano á Norður-Ítalíu eftir að þær mæðgurnar. höfðu verið teknar
í gæzlu af Bandaríkjahermönnum. Konan (td hægri) heitir
Margaret Bodin, en dóttirin Gudrun.
Heimsókn í Möllergate 19
Prarnh. af. 5. síðu
‘Þegar Petter Moen hafði
lokið við að skrifa hverja
rúlluna, vafði hann hana eins
þétt saman og hann gat og
stakk henni inn í loftræsting-
aropið í veggnum. Þar féll hún
niður eftir hólfinu innan í
veggnum til hotns. Það hefur
þurft að brjóta upp gólfið í
klefanum, til þess að ná í allar
rúllurnar, sem eru nákvæm-
lega dagsettar og auðveldlega
hægt að setja upp í rétta röð.
Handrit Petter Moens myndi
ekki hafa fundizt fyrr en Möll-
ergate 19 hefði verið rifið til
grunna, ef hann hefði ekki
sagt einum meðfanga sínum
leyndarmálið, áður en hann
'steig um borð í ,,Westfalen.“
Hann sagði:
— í D 35 er handritið mitt
undir gólfinu. Eg mun ekki
lifa svo lengi, að ég sjái það
aftur.
V.
Ferðamaður, sem heimsækir
Möllergate 19 kemst fljótt á
vald tilfinninga sinna. Hann
fylltist í senn hefndarhug,
meðaumkun, viðbjóði, hatri,
blygðun og sálfsásökun. Hon
um finnst sem hann gæti ekki
verið þarna fangavörður eínn
einasta dag, hvað þá lengur.
Sama dag og ég sá Quisling,
lögleiddi Stórþingið dauða-
dóma. En það er af brýnni
nauðsyn, að Norðmenn hafa
leiðst til slíks. Útlendingur
hefur engan rétt til þess að
fetta fingur út í það mál.
Eg finn til mjög mikilla
leiðinda, er ég sé manneskjur
mnan fángelsismúra; en ég
veit einnig, hvað þeir, ssm nú
sitja í Möllergate 19, hafa gert
föðurlandi sínu og þjóð sinni,
er ekki þráði neitt annað en
það, að lifa í sátt og samlyndi
og rækta land sitt.
í klefa A, — „Abteilung A“
— eins og hann nefndist á
fc'mum Þjóðverja, hafa þeir
Arnulf Överland, Refling
Hagen og fjölda margir aðrir
verið pyntaðir. Útgefendur
mínir og stéttarbræður, — já,
svo -fjölda margir, eiga þaðan
daprar endurminningar, — ef
þeir hru þá enn á lífi. Eg hef
aldrei fyrr þekkt jafn marga
menn, sem verið hafa fangar.
Varla er hægt að ræða við
Norðmenn án þess að samtalið
víki að refsingum og lífláti.
Hugur manna er þrunginn af
ásökunum. Einn ásakar annan,
— og sjálfan sig um leið. Naz-
isminn réðist á aðra, — og það
varð sjálfum honum að bana.
Vitanlega er dauðarefsing
mi'klu athyglisverðari og frekar
til viðvörunar, þegair hún er
framkvæmd að aflokinni máls-
rannsókn og dómi, heldur en
morð án dóms og laga.
En sú tilfinning, sem helzt
gagntekur mann, er maður
gengur frá stað slíkum sem
Möllergate 19 er: óbeit á
mannkyninu. Manni er frjálst
að velja: — inn í fangelsið, —
eða út í sólskinið.
— Það er farið eftir lögum
í Noregi núna, sagði hávaxinn
lögregluþjónn, sem gekk við
hlið mér.
Kjófablúiida
5 litir.
Verzlunin Unnur
(Horni Grettisgötu og Bar-
ónsstígs).
Á hvers manns disk ?
frá S
SÍLD & FIS K S
* S
frh. af 4. síðu.
skyni að kenna börnum um-
ferðareglur. Þá er og nauðsyn-
legt að gefa út hentuga kennslu
bók handa 'börnum og ungmenn
um, þar sem gerð sé skil veiga
mestu atriðum um ferðamála.
Leggjum við til að sérstökum
manni sé.fengið það hlutvehk
að hafa stöðugt samband við
blöð og útvarp. Ætti hann að
sjá um, að i blöðúm séu birt-
ar að staðaldri stuttar og gagn
orðar áminningar og fræðsla
um umferð á götum og vegum.
Myndir af slysum tii viðvörun-
ar ætti að 'birta sem oftast í blöð
um. Ef bifreiðarstjóri sér slíka
mynd »í blaði að morgni dags
getur það orðið li.l þess að hann
aki varlega þann daginn.
Nauðsynlegt vir^ist að rýma
stæði hér i bæ bg fleiri bæjum,
þar sem bifreiðar geta staðið,
þegar þær eru ekki í akstri.
Hefir margt ibarnið Ihlotið
dauða eða lemstur, er það
skauzt fram með bifreið, er stóð
við gangstétt og út á götuna.
Gera verður ráðstafanir til' þess
að bifreiðar standi ekki báðu
megin á sömu götu, en af því
stafar mikil slysahætta.
Augljóst er að skoðun bif-
rei.ða, sem fram fer einu sinni
á ári og að undangenginni við-
vörun, er hvergi nærri fullnægj
andi og veitir enga tryggingu
fyrir því að bifreiðar séu í lög-
mætu ásigkomulagi meiri hluta
ársins. Þyrfti'að skoða bifreið
ar sem oftast fyrirvaralaust og
án undanfarinnar viðvörunar
um skoðun, svo sem heimilt er
i bifreiðalögunum 1941.
Hinn mi'kli. bifreiðaakstur hef
ir stóraukið þörfina á vel æfð-
um bifvélavirkjum. Starfs-
mönnum hefir fjölgað mjög í
þessari iðngrein undanfarin
styrjaldarár, en al'lmjög mun
skorta á næga sérkunnáttu í iðn
inni. Fullkomin sérþekking í
þessum efnum fæst vart nema
á erlendum verkstæðum.
Stuðla þarf og að því að til!
séu í landinu nægar birgðir
varahluta í þær tegundir bif-
reiða sem notaðar eru.
Gangskör þarf að gera að þvi
að sjá börnum fyrir leiksvæð-
um til þess að aftra því að þau
leiki sér á akbrautum.
Mikil brögð eru að því, að
fótgangandi menn fara ekki eft
ir hinum afmörkuðu gangbraut
um yfir göturnar, heldur ana
þeir út af götuhornunum, þar
sem umferð og slysáhætta er
mest. Það virðist þvi vera til
örygg'is að setja handrið á
gangstéttahorn við umferða-
mestu götur hér í bæ, svo sem
tíðkazt hefir' i borgum erlend-
is.
Nauðsyn ber til' að fyrirskip-
að sé, samkvæmt heimild i um
ferðalögunum, ' að bifreiðar
skuli staðnæmast að full'u, áð-
ur en þær aka inn á aðalbraut
ir, hvort sem bifreiðarstjóri. sér
til annarra ökutækja e’ða ékki.
Fyrir bæjarráði Reykjavík-
ur liggja tillögur um kaup á
ljósmerkjum til notkunar við
stjórn á umferð. Virðasl slík
ljósmerki gefast vel erlendis, og
er þess að vænta að hér á l'andi
muni einnig leiða af þeim auk-
ið örvggi. Rétl væri að taka
upp skrásetningu á reiðhjólum.
Myndi þá reyhast hægara að
hafa hemil' á hjólreiðamönnum.
Herða verður eftirlit lögreglu
manna með þvi að umferðaregl
um sé hlýtt. Lögreglumenn
þurfa að vera á ferli í öllum
hverfum Reykjavíkur til gæzlu
laga og til' að skerast í leikinn,
Þegar bDrotnar eru umferðaregl
ur. Mega þeir ekki láta undir
höfuð leggjast að kæra brot,
sem þeir verða áskynja. Eins
og nú háttar, sjást sjaldan lög-
reglumenn i úthverfum Reykja
víkur, og ófullnægjandi varð-
gæzla er á aðalgötum. Orsök
þessa er sú, að lögregiumenn
eru of fáir til hinna marghátt-
uðu starfa, sem þeim eru fal-
in i hinum viðlenda 'bæ. Verð-
ur að telja að þeir lögreglu-
menn, sem lúta stjórn íögreglu
stjórans í Reykjavik, megi ekki
vera færri en 2 fyrir hverja
750 íbúa.
Æskilegt er, að borgararnir
slyðji lögregluna og tilkynni
frekleg brot á umferðareglum.
Rétt væri. og að leita meiri sam
vinnu en gert hefir veiúð um
umferðamálin við stjórnendur
vátryggingafélaga Iþeirra, sem
tryggja bifreiðar og bifreiða-
stjóra.
En þótt mikið velti. á athöfn
um lögreglumanna og annarra,
sem eftirlit hafa á götum og
vegum, þá er það ekki veiga-
minni þáttur málanna, sem ber
undir ákæruvaldið og dómstól'a.
Ek'ki er allt fengið, þótt brot sé
kært. Rannsókn verður að fara
fram og dómur að ganga, svo
sem landslög og réttur stendur
til. Og þegar dómur er geng-
inn er eftir að framkvæma
hann.
Haldkvæmt myndi vera að
kveða á um, að skrá skuli á
ökuskírleini bifreiðastjóra
skýrslu um' áminningar, refs-
ingar og önnur viðurlög sem
þeim eru gerð vegna ávirðinga
við akstur bifreiða.
Undanfarin ár hafa allt að
2000 tilkynningar og 'kærur um
umferðaslys borizt skrifstofu
sakadómarans i Rvik á ári.
Liggur það í augum uppi, að
aukið starfslið þarf til' að rann
saka máí þessi og koma fram
viðurlögum á hendur brota-
mönnum. Aukið eftirlit á veg-
um mun leiða til aukinna verk-
efna á skrifstofu sakadómara,
og skapast við það nauðsyn á
auknu starfsliði og húsnæði.
Þess má geta að framangreind
skýrsla er bráðabirgðaskýrsla,
og mun nefndin ætla að láta
ráðherra ítarlegra álit í té síðar.
Skemmfffcr Esperan-
ioíélagsins Auroro.
(Fyrir einstakt línubrengl,
sem orðið hefur í eftirfarandi
grein í blaðinu nýlega, telur
blaðið sér skylt að birta hana
í heild á ný).
ESPERANTOFÉLAGIÐ
„AURORO“ hefur tileink-
að sér fyrstu helgi júlímánað-
ar til skemmtiferðar fyrir fé-
laga sína. í fyrra var farið að
Gullfossi og Geysi.Tókst sú ferð
prýðilega. Nú í þetta sinn var
farið í Þjórsárdalinn. Lagt var
af stað sunnudagsmorguninn 1.
júlí. Fyrst var ekið að Hjálpar-
fossi. Nokkrir óðu út í hólm-
ann, sem klífur fossinn að of-
an. Hólminn er klettóttur, með
fögrum skógarhríslum í smá
hvammi að sunnan. Á einum
stað í hólm.anum hefur myndazt
bogadregið op í einn klettinn.
Er opið vel manngengt. Þegar
félagar höfðu hresst sig á nest-
rnu, var haldið inn að Stöng.
Mjóg undruðust félagar fegurð
dalsins og litbrigði hlíöanna.
Aumt, að svo fögur sveit skyldi
leggjast í auðn. En náttúruöfl-
in íslenzku eru stórkostleg. —
Hinar merku minningar fortíð-
arinnar, rústirnar á Stöng, voru
skoðaðar rækilega. Þaðan var
gengið inn í Gjána. Gjáin er
sérkennilegt fyrirbrigði. Þar
hentust félagar af einum kletta
drang á annan. Sumir léku sér
að því að stökkva undir Gjár-
foss. Vissulega er það ekki al-
►
T I L
liggur leiðia
Dtbreiðið Mbjðnblaðlð
■4KHík>4KHKHHHÍKH
veg hættulaust. Aðrir reyndu
að stikla stórgrýtið fyrir neðan.
Gekk það á ýmsu. Auðvitað
tóku menn bví vel, þó að þeir
vöknuðu.
í bakaleiðinni var staðnæmzt
í skóginum fyrir neðan Ásólfs-
staði. Skemmtu félagar sér þar
góða stund við ýmsa leiki. Varð
þar oft hinn mesti gleðskapur,
ekki hvað sízt, þegar boðhlaup
iö byrjaði, því þátttakendur.
voru eins og gefur að skilja,
þetta upp og ofan. Allt fór það
samt ágætlega, jafnvel þó marg
ir kviðu fyrir morgundeginum.
Síðan var ekið að Ásólfsstöð-
um og drukkið þar kaffi. Til
Reykjavíkur var komið um mið
nætti og voru félagar hinir á-
nægðustu með ferðina.
Esperantofélagið ,,Auroro<£
er stofnað fyrir rúmum tveim-
ur árum. Voru það nokkrir á-
hugasamir esperantistar, er
gengust fyrir því. Ólafur M.
Magnússon kennari. Bergstaða
stræti 30 B var kosinn fyrsti
forseti félagsins og er hann það
enn. Ólafur M. Magnússon
hafði kynnzt alþjóðamálinu hjá
Þorbergi Þórðarsyni rithöfundi
er hann gekkst fyrir námskeið-
um hér í Reykjavík fyrir nokkr
um árum. Varð Ólafur strax
gagntekinn af alþjóðamálinu og
ákvað að helga því krafta sína.
Höfundur alþjóðamálsins ,,Es
peranto", er Pólverjinn L. L.
Zamenihof. Hann skildi glöggt
nauðsynina fyrir því, að allar
þjóðir yrðu ásáttar um ei.tt al--
þjóðamál. Með því yrði ómet-
anlegur tími sparaður, sem
annars færi í málanám.
Kapphlaupið um útbreiðslu
og yfirburði þjóðtungng hinna
ýmsu þjóða hyrfi. Með því
yrði bægt í burtu mikl-
um ótta og öfund. Alþjóðamál-
ið ,,Esperantó“ er einmitt tek-
ið til alþjóða túlkunar. Einn að
ál grundvöllurinn, að minnsta
kósti til þess að mismunandi
sjónarmið séu skýrð og gagn-
kvæmur skilningur öðlist, er, að
málefnin séu rædd. En hversu
mjög er það ekki örðugt al-
mennt, þegar tungumálin eru
svo torskilin og örðug til náms.
Það vérður aldrei nema hlut-
skipti nokkurra enstaklinga að
. nema tungur annarra þjóða.
Hér er einmitt hlutur Esper-
anto. Esperanto er mjög auð-
lært, því allt kerfi þess er svo
r nfalt og án undantekninga.
Þess vegna er það á færi alíra
. að læra það. Engin hætta er á,
' að það spilli tungu nokkurrar
þjoðar, því það er svo hreint
og ákveðið í túlkun/
Alþjóðamál hlýtur að verða
úrlausn framtíðarinnar, að því
hníga öll rök. Því ætti að hefja
kennslu á Esperanto í öllum
skólum landsins, en vissulega
yrði það fyrst að fá viðurkenn
ingu þjóðanna. En fyrsta stigið
til þess, að svo verði, er, að sem
fiestir skipi sér undir merki
þess.
■ G. G.