Alþýðublaðið - 26.09.1945, Blaðsíða 4

Alþýðublaðið - 26.09.1945, Blaðsíða 4
4 ALÞiæUBLAÐflÐ Miðvikudagur 26. sept. 1945 Útgefandi: Alþýðuflokkurinn Ritstjóri: Stefán Pétursson. Símar: Ritstjórn: 49*1 og 4962 Afgreiðsla: 4999 og 4996 Aðsetur f Alþýðuhúsinu við Hverf- isgötu. Verð í lausasölu: 40 aurar Alþýðuprentsmiðjan. Njjar fiskniðnrsDðuverksmiöjnr með fnllkomnnstu vélnm ern nanðsyn. Loadon og ioskva F YRIR stríðið, þegar vegur niazismians var sem mestujr, voru íhaldsmenn og auðmenn flestra 'landa farnir að vona, að alíþýðuflokkarnir og jafnaðar- stefnan hefðu þegar lifað sitt foezta. Þeir trúðu því, að fram- tíðin væri nazismans og löluðu digurbarkalega um „deyjandi flokka“ alþýðunnar og jafnað- aústbefnunnar. Og þá létu komm únistár heldur ekki sitt eftir liggja, að foásúna út iþessa sam- eiginlegu von Iþeirra og íhalds- ins, að aiþýðuflokkarnir væru á fallianda fæti>; því aið aLlfe stað ar eru þessir flokkar, sem kunn ugt er, ,að þeirra dómi „Ihöfuðó- vinuxinn.“ Auk þess væntu þeir þess, að hý heimsstyrjöld, sem þá var farið að hilía undir, myndi hafa í för með sér nýtt foyltingatímafoil, sem foæri. þá tupp í hinn langþráða valda- sess; og því vonuðu þeir ©kki síður en ilhaldið og auðvaldið, >að alþýðuflokkarnir befðu nú runnið sitt ske'ið á enda undir ofsóknum og kúgun nazismans, því að Iþá yrðu þeir því að minnsta kosti ekki til fyrirstöðu að hægt yrði að hamra hinn rússneska átrúnað ’á einræðið og harðstj‘órnina inn í fólkið. * 1 En reynslan hefir orðið allt önnur en þessir aðdáendur of- foeldisins og kúgunarinnar, hvort beldur þeirrar brúnu eða rauðu, gerðu sér vonir um. Naz isminn hefir verið barinn niður í hinni folióðugu styrjöld, og þær þjóðir, isiem aftur hafa fengið frelsið, hafa enga Löngun sýnt til þess ,að fá yfir sig rússneskt einræði í stað þess þýzka. Þvert á móti hafa þær fyíkt sér fast ar um ailþýðuflokkana, er ým1- ist áttu að vera „dauðir“ eða „deyjandi,11 en dæmi eru til áð- ur. Það má yfirleitt segja, að þeir hafi farið óslitna sigurför um alla Vestur- og Norður-Ev- rópu á þeim fáu mánuðum, sem liðnir eru síðan friður komst á. Hvarvetna þar, sem þjóðirn- ar miega sjálfar riáða v'<5 frjál!sar kosningar, — kjósa þær jafnaiðármienn tiil þess að fara með mál þeirra. Þær hafa fengið nóg af kúgun og einræði nazismans og kæra sig ekki um að fá komimúnistíska óstjórn og ofbeldi í hans stað. Þær hafa lært að meta frelsið og lýðræð- ið, og vita, að alþýðuflokkarqir eru þeir einu, sem hafa haldið hvorttveggja í heiðri, hvað sem á hefur dunið, og aldrei hafa gengið á miáLa hjá einræðinlui, hvort heidur því nalziísítfelm: eðá kommúnistíska. * Það er sagt, að fréttunum af hinum stórkostlega sigri jafnað arstefnunnar á Bretlandi hafi verið tekið með folendnum til- finningrum í Moskva. Og það er engin fuirða. Eftir fyrri heims- styrjöidina tókst með ‘áróðri og folekkingum að gera Rússland að einskonar hiilingalandi fyr ir verulegan hluta verkalýðs- hreyfingarinnar úti um heim, og Moskva að einskonar Meklca Miflfljóna verómæti fliggur í þeim sjávaraf- ur^um, sem nú eru ekki taldar notfliæfar --------«--------- Viðtal við Ingimund Steinsson fiskiiönfræð- ing, sem verið hefir yfirverkstjórl í einni fúll- komnustu niðursuðuverksmiðju Þjóðverja. ....................— ■ ♦- ■■ ■ VIÐ ÍSLENDINGAR ei'gum enn stórkostlega möguleika ónotaða í fiskiðnaði okkar. Það er lífsnauðsyn fyrir ökkur að eignast fiskniðursuðuverksmiðjur með fullkomn- ustu nýtí'sku vélum og útbúnaði. Hriá'efni höfum við nóg og stöndum allra þjóða bezt að vígi til að geta framieitt fyrsta flokfcs vörur á þessu sviði. Markaðir fyrir allskonar niður- soðnar fiskafurðir eru ótakmarkaðir. Við megum ekki bíða og láta reka á reiðanum. Við töpum milljónum á því.“ Ingimundur Steinsson fiskiðnarfræðingur, sem meðal ann- ars var yfirverkstjórl við eina af fullkomnustu fiskniðursuðu- verksmiðjum Þjóðverja á stríðsárunum, en er nú kominn heim, sagði þetta í viðtali' við tíðindamann Alþýðublaðsins í gær, en þá var hann inýkominn norðan af Siglufirði, en þar hefur hann starfað noldkurn tíma, ásamt dr. Jakobi Sigurðssyni, að niður- suðu síldar og ýnisum rannsóknum á vegum stjórnar síldarverk- smiðja ríkisins. En hvaða fiisk er bezt að laka til niðursuðu? „Állan fisk, svo að segja, en •þó fyrst og fremst þorsk, karfa, keilu, löngu, steinbít og síld.“ — En fiskaifurðir? ,',Já, til dæmi'ls. lifrina og hrognin — og svo ýmislegt, sem við hendum: svilin til dæmiS'. Það má ekki henda n,einu> úr fiskinum, allt er hægt- að nota og við verðum ða nýta allít. Það er fásinna fyrir okkur að foyggja aila affcomumöguileika útgerðar nnar og sjómiannastéttarinnar, já, þjóðarmnar á því að geta seít fiskinn ferskan og ó'Unninn í erlendum foafnarfoorgum. Niðursoðinn fiskur og sfiskafurð ir eru seldar í stórum stíi um alla Suður-Evrópu og jafn vel víðar Stríðið Ihefur kennt fólki líka >að neyta matvæia, sem eru foúin á foorð Iþess öðru vísi en áður var. Vesturlönd og iðnaðúr þeirra er í rústum. Hver og ieinn reynir ‘ að bjarga sér sem foezt. Við verðum að nota tæki- færið — og það fljótt. Apir tal'a hér um nýsköp- un. En það er ekki nóg að kaupa ný skip. Við verðum að tryggja afkomu þeirra. Það gerum við með fjöibreyttri framieiðslu á þeim afúrðum sem þau sækja í gre'/par ægis.“ -— Síldarverksmiðjurniar hafá nýsköpun á þessu sviði í undir- foúningi. Hvað voruð jþijð dr. Jakolb að gera? „Við vorum að gera tilraún- ir mieð niðursuðu siíldar- og höfðum með ihöndum ýmiskon- ar rannsóknir. Annars er þetta mál i höndum stjórnar sildar- verksmiðj'anna og ég get ekki skýrt frá því, Ég hygg, að stjórnin muni s'kýra almenningi frá þessu miá'li, þegar henni þyk ir tímii til kominn.“ Ingimundur Steinsson er Is- firðingur, 35 ára gamall. Hann fór út á vegum fiskimálanefnd- ar árið 1938 til að ‘kynna sér fiskniðursuðu, aðallega í Þýzkalandi. „Ég fór foeint til Hamlborgar, þegar ég fór út og fekk stöðu í fiskirannsóknarstöð dr. Meintzners, en hann er mjög frægur vísindamaður og kunn- ur íslandsvinur. Þar stund- aði ég foakterí'uxannsóknir til dæmis skemdir í dósum, gerjun í þeim o. s. frv., ennfremur rannsóknir á ti'lfoúningi alls konar sósutegunda og 'áhrifa hinna ýmsu efna Iþeirra á sjálft hrláefnið. Þarna var ég í eitt ár. Þá fór .ég til Seastadt-Pillau, en það er gamall fiskifoær í Austur-Prússlandi. Danir og Svíar settu ti'i forna mjög svip- á þennan hæ og enn má sjá glögg merki danskrar og sænskr ar sjómannamenningar þar. Þar er mjög mikil, fisikdniðursuða í mj'ög góðum verksmiðjum. Ég fór að vinna þarna í dinni verk- smiðjunni og ivar soðinn niður alls konar fiskur, siem sjómenn- irnir veíiddu í Eystrasalti:. 11111» I# ' þeirra trúuðu á einræði Lenins og síðar Stalins. En þá studdist þessi áróður að minnsta kosti við sjálfstæð'a uppre.snarhreyf- ingu fóiksins úti um foeim. Nú eru kommúnistaflokkarnir hinsvegar ekkert .annáð orðnir en ósjálfstæðar fdmmítu herdeild ir .hinnar rússnesku einræðis- stjórnar, og í staðinn fyrir bylt inguna, sem boðuð var í lok fyrr] heimsstyrja'ldarinnar, er komin hin rússneska yfirráða- stefna, sem nú liggur eins og mara á hinum litlu nágranna- þjóðum Rússlands. Er það furða þótt Moskva hafi af líkum ástæðum að mestu leyti misst það aðdráttarafl, sem hún- hafði fyrir nokkurn hlu ta verkalýðshreyfingarinnar úti um heim fyrir aldarfjórð- ungi síðan? En því meiri Ijómi' er í dag í augum allra frelsis- unnandi manna, yfir London, þar sem jafnaðarstefnan 'hefur í þessi stríðslófc unnið sinn stærsta sigur hingað tii, á grund velli fullkomins frelsis og lýð- ræðis. Þa'ð er ekki langt s'í'ðan, að brezkir jafnaðarmenn unnu sinn mikla kosningasigur og töku við stjórnartaumunum í Bretlandi; en áhrif hans geta menn meðal annars séð á úrslit um hinna nýafstöðnu héraðs- stjórnarkosninga á Frakklandi, þar sem jafnaðarmannaflokkur inn reyndist á fyrsta sinni sferkasti flokkur landsins. Það er þessi leið hins brezka lýðræðis og hinnar brezku jafn aðarstefnu, sem allar frjáLsar þjóðir foyggja voriir sínar á í dag, en ekki leið hins rússneska einræðis og hins rússneska kommún'lsmia. Það er. London — en ek'ki Moskva! Það er því ekkert undarlegt, þótt fréttunum af hinum stór- kostlega kosningasigri forezkra jafnaðarmanna væri tekið með folendnum tMfinningum austur á Rússlandi. Ingimundur Steinsson Þarna var mik.ið að gera. — Eg man eftir 'því eitt sinn, að forstjórinn frétti af því að ís- lenzkir og þýzk'ir fogarar væru 'í Altona með allmikið af karfa sem þeir foöfðu veitt á Hala- miðum. Hann varð alveg óður og Ihóf tilraunir ti:l að ná í hann. Hann varð að fá leyfi í Berlín til þess að geta fengið karfann og hann fekk það. Svo hófst flutningurinn á þessum kosta- fiski. Hann varð að fara í foraut- arklefum frá Hamfoorg, um PóLsfca hliðið — og þar var greiddux af foonum mikili toll- ur----og svo 'komst hann loksins til Pi'llau, 16 daga gamall með miargtEölduim kostnaði. Fyrst var 'hann hreistraður, svo skor- inn í smlástykki, siðan settur í saltlög og svo soðinn. Þegar hann var orðinn ka'ldur var hann settur á virnet og reyktur. Þegar foúið var að reykja hann var 'hann settur í matarolíu og að lokum settur í 100 gramma dósir. Þetta varð herramanns matur — og var 'hann sendur til markaða í Suður-Evrópu — og rifdnn út —. En okkur vant- aði Ihúáefnið svo að við gátum ekki framleitt meira. Ég vann í tvö ár í þessari verksmiðju, . en þá réðist ég sem yfirverkstjóri á annari stærlstu niiiðursu'ðuVerksmiðju Þjóðverja, en hún var einnig í Pill'au. í þessari verksmiðju unnu erlendir verkamenn: Pól- verjar, Frakkar, Belgíiumenn, Hollendingar, Rússar og j'afn- vel fleiri. Verkstjórlnn, sem áð uir var í þessari verksmiðju hafði verið fantur. Hann barði verkamennina og hagaði sér viö þá eins1 og þeir væru þrælar. Verikamennirnir vom tor- iryggmr, sem eðlilegt var, hræddir og taugavelklaðir af sí feldumí ofsóknum. — Þetta breyttist. — Við urðum öll eins o.g ein fjölskylda. Verkamenn- .irnir höfðu sína félagsskapi, sín Framhald á 6. aáðu nn ÍMINN FLYTUR í GÆR .greinar.gott yfirlit yfir 'kröfur þær, sem nú tJ stri.ðsiok- in eru uppi uim landvinninga og landamæraforeytingair í „Eftir þessa styrjöld eins og [þá seinustu mun verða veruleg rösk- un á landamærunumi í Evrópu. Enn verður ekki ihægt að segja um þær allar til fullnustu, en full vissa er þó þegar fengin fyrir nokkrum þeirra. Eru það landa- .mærabreytingar þær, sem stafa aif landvinningum Rússa, en þeir eru þessir: Kyrjálaeiðið og nokk- ur héruð í Mið- og Norður-Finn- ‘landi, þaltisku löndin þrjú, eystri ihluti* Austur-Prússlands, ésamit Königsber.g, nær hekningur Pól- landis og Bessarahia, isem tekin er af Rúmenum. Yfirráð Rússa yfir þessum landishlutum hafa þegar, heint eða óbeint, verið viður- kennd af hinum istórveldunum, svo að ekki eru honfur á, að þau valdi verulegum deilum í alþjóða- málum, a. m. k. e'kki fyrst um sinn. Auk Rússa hyggja ýmsar aðrar Evrópuþjóðir á landvinninga og er það einkennandi, að mest ber á landamæraikröfunum í þeim l.öndum,þar sem feommúnistar hafa mest ítök í ríkisstj órn'Unú.m. Af landakröfum þeim, sem er kunn- ugt 'Um, eru þessar helztar: Pólverjar heimta þann hluta Austur-Prússlands, . sem Rússar hafa ekki lagt undir Big, og aúk þess allt Austur-Þýzkaland, sem er austan fljótanna Oder og Neis- se, eða alla Slésíu, Pommern og nofefeurn hluta Brandeniburg. Auk þess krefjast þeir ,að fá Tesdhen, sem 'hefur fylgt Tékfeóslóvakíu. Engar átevarðanir hafa enn verið teknar af stórveldunum um þessar landaferöfur Pólverja aðrar en þær, að þeim hefur verið falin her námisstjórn í þýzku héruðunum austan Oder og Neisse, en jafn- framt hefur þó verið tekið fram af stjórnum Bretlands og Banda- ríkjanna, að þær álíti, að fram- tíðarlandamæri Þýzkalands eigi að liggja austar. PóLverjar virðast hins' vegar haga hernámsstjórn- inni eins og þeir telji víst, að hér- uð þessi verði pólsk um alla fram- tíð. Þeir flæma nær alíla Þjóð- verja í burtu þaðan og flytja Pól- verja þangáð í staðinn. Tékkar krefjast þess, að þeir fái stóran hluta af Saxlandi, og verði allir Þjóðyerjar fluttir þaðan og úr Sudetahéruðunum. Kröfur sínar röks'tyðja þeir mieð því, að um- ræddur hluti Saxlands 'og Sudeta- héruðin eigi landfræðlega og fjár- ihagslega saman. Júgóslavar gera kröfur til þess að fá ítölsku borgirnar Trieste og Fiume og nbklkur ítöLsk hénuð' til viðbótar. Þeir krefjast ennfremur nokkurra landamærahéraða, sem hafa tilheyrt Austurríki. Auk þess krefjast þ:eir að fá öll þau héruð Makedoníu, sem hafa tilheyrt Grikkilandi og Búlgaríu. Kröfur sínar til Makedoníu rökstyðja þeir m. a. með því, að þeir þurfi að fá aðgang að Grifeklandshafi. Austurríkismenn gera kröfu til þess að fá Suður-Tyrol, sem ítalir tóku af þeim í fyrri heimsstyrjöM- inni. Þá gera í’rakkar kröfur til nokkurra ítalskra landamærahér- aða. Auk þess þykir víst, að Frakkar muni krefjast breytinga á vesturlandamærum iÞýzkalands, en ekki er fulllséð, ihvort þéir gera til- kall til þess, að þýzk ihéruð verði lögð beint undir Frakkland eða hvort stofnað verði sérstakt ríki úr Bínarhénuðunum. Þá hafa Belgíumenn og Hollendingar lýst yfir því, að þeir muni ferefjaist breytinga á landamærunum við Þýzkaland. Holllendingar munu röifestyðja kröfur sínar með því, að Iþeir verði að Æá þýzkt land í stað þeirra hollenzku héraða1, sem Þjóðverjar hleyptu á sjó og ekki miunu verða þyggileg um alllangt skeið. Danir munu verða eina ná- ÉPamhaM á í. sKSú.

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.