Alþýðublaðið - 16.03.1947, Blaðsíða 3

Sunnudagur, 16. marz 1947. ;
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Heyrt og lesið.
JOHANNES EDFELT er í
hópi frægustu ljóðskálda ug rit-
dómara Svía, en einnig hefur
hann þýtt f jölda erlendra ljóða á
sænska tungu og getið sér mik-
inn orðstír fyrir þau bók-
menntastörf sín. Síðasta bók
Edfelts, sem kom út í haust, er
safn ljóðaþýðinga og nefnist
Bomben och lyran. Flytur hún
þýðingar Edfelts á kvæðum
heimskunnra skálda slíkra sem
Friedrich Hölderlin, Rainer
Maria Rilke, Richard Dehmel,
George Trakl, Carl Sandburg,
Amy Lowel, Edith Sitwell,
Archibald MacLeish og Robin-
son Jeffers. Þetta síðasta safn
ljóðaþýðinga Edfelts hefur feng
ið mjög góða dóma í sænskum
blöðum og tímaritum.
GILS GUÐMUNDSSON rit-
höfundur vinnur um þessar
mundir að því að semja ýtar-
legt rit um togaraútgerð íslend
inga. Verður bók þessi mikil að
vöxtum og útgáfa hennar með
líkum hætti og rits Gils um
skútuöldina, sem átt hefur mikl
um vinsældum að fagna.
KRISTOFER UPPDAL, sem
er í tölu merkustu rithöfunda
Norðmanna og hefur getið sér
frægð bæði sem skáldsagnahöf-
undur og ljóðskáid, gaf út í
haust nýja Ijóðabók, er nefnist
Kulten.
A ÞESSU- ÁRI kemur út á
vegum Draupnisútgáfunnar ís-
lenzk þýðing hinnar víðkunnu
skáldsögu ameríska læknisins
og' rithöfundarins Frank G.
Slaughter,- That None Should
Die. Nefnist hún í íslenzku þýð
ingunni Líf í læknis hendi, og
er þýðingin gerð af Andrési
Kristjánssyni ritstjóra. Bók
þessi verður gefin út í skáld-
sagnaflokknum Draupnissögur
og verður jólaskáldsaga flokks-
SÆNSKI RITIiÖFUNDUR-
INN Eyvind Jolinson, sem er í
tölu snjöllustu höfunda yngri
kynslóðarinnar þar í landi,
sendi frá sér í haust nýja skáld-
sögu Strándernas svall. Ritdóm-
arar telja þetta beztu skáld-
sögu,- sem Johnson hafi skrifað
til þessa.
DANSKA LJÓÐSKÁLDIÐ
Poul Sörensen hefur nýlega
sent frá sér nýja bók, Det
danske Aar, en það er fjórða
ljóðabók hans. Sörensen er höf-
undur kvæðisins Lýðveldis-
kveðja frá Danmörku, sem ort
var í tilefni lýðveldisstofnunar
innar 1944 og Magnús Ásgeirs-
son hefur þýtt á íslenzku.
Vorhugur að hausinóttum
ÞÓRIR BERGSSON hefur,
ekki látið mikið yfir sér sem
rithöfundur. Þá er hann gaf
út fyrstu bók sína, Sögur,
árið 1939, hafði hann í ára
tugi birt smásögur í tíma- ;
ritum og var orðinn vel met
ið sagnaskáld hjá fjölda
manna. Hins vegar vissi þorr
inn af lesendum hans alls
ekki, að Þórir Bergsson er
ekki hið rétta nafn hans —
og kunni ekki á honum hin
minnstu skil, og ennþá kem-
ur fyrir, að maðúr rékst á
karla og konur, sem hafa les |
ið sögur eftir Þóri Bergsson,
en 'hafa ekki hugmynd um;
að hann heitir í rauninni
Þorstejnn Jónsson.
En eins og Þórir Bergsson
hafði birt sögur, áður en hið
fyrsta sagnasafn hans kom
út, svo hafði hann og birt
kvæði, áður en hann sendi
itil prentunar Ijóðabók þá,
sem út kom fyrir skömmu á
kostnað Helgafells, og kvæð
in höfðu yakið athygli þeirra
sem á annað borð Iesa ís-s
ilenzkan skáldskap eftir fleiri
en annaðhvort dauða menn
eða mannkindur, sem eru
soramarkaðiar hamrað hægra
og sigð aftan vinstra.
Þórir Bergsson hefur val-
ið bók sinni nafnið Ljóða-
kver, og víst er bókin ekki
stór, kvæðin aðeins 40 alls,
35 frumort, en 5 þýdd eða
stæld. Og flest eru kvæðin
stutt. En ég hygg samt sem
áður, að þessi kvæði muni
tryggja skáldinu sæti meðal
þeirra af íslenzkum góðskáld
um, er ort hafa ljóð, sem
ekki var á móti tekið með
bumbuslætti, en menn lesa
þvi oftar, sem þeir eiga þau
lengur, lesa vísu og vísu, eitt
og eitt kvæði — stundum
mörg í senn — annað veifið,
þá er þeir vilja verma úr sér
veraldarhrollinn stund og
stund og láta bjarma bregða
á húmgaðan huga.
Yfirleitt eru ljóðin fáguð
— og þá ekki sízt að orða-
vadi, oig svo að segja undan-
tekningarlaust eru þau hvert
fyrir sig vel gerð sem heild,
en á því hefur einmitt viljað
verða allmikilil misbrestur
hjá mörgum islenzkum skáld
um — og það sumum af góð
skáldunum. Aftur á móti
verður ekki siagt, að kvæðin
séu með áberandi sameigin-
legum einkennum hið ytra,
en þrátt fyri,r það sýna þau
okkur öll til samans — joau
þýddu og stældu eins og þau
frumkveðnu ■— mjög skýra
og eftirminnilega mynd af
eðli og persónuleik skálds-
ins, enda eiga þau sér eitt
sameiginlegt innra einkenni,
en það er óvenju-djúp og
heit einlægni —- og ef til vill
er það þetta, sem fremur
öillu öðru laðar lesandann til
að gripa þessa Ijóðabók aft-
ur og aftur og |esa meira og
minna af kvæðunum.
Það er i rtauninni ómút-
anleg skyldutilfinning skálds
ins gagnvart sannleikanum,
sem er uppspretta þessara
kvæða, þvi að hitinn, sem
þau eru mótuð við, verður
til við árekstrana milli raun-
sæis; skáldsins og skyldunnar
Óperusöngkonan
lann
B r
gur ijoð og armr
í Bæjarbíó í dag kl. 3,15.
Aðgöngumiðar seídir í dag í Bæjarbíó eftir Id. 1.
Ljóð frá ýmsum löndum
Þórir Bergsson
við sannleikann annars veg-
ar og hugsjóna, þrár og
drauma hins vegar. Skáldið
þráir gleðina, elskar fegurð-
ina í litum og l'ínurn, og itign
ar í heimi hugsjóna og i hin-
um áþreifanlega veruleika
réttlæti, fónnfýsi, mannást
og bræðralag. Hann elskar
vorblómið, elskar gróðrar-
magn vorsins, þrótt þess og
viðkvæma dreymni þess —:
og hann getur ekki annað en
dáð hina fögru blekkingu,
sem hver einasta móðir lyft- j
ir í þökk mót himni drottins
sem heilögum sannleika, þá
blekkingu, að einmitt barnið
hennar sé fegurst og bezt af
guði gefið allra barna i ver-
öLdinni. En-svo — svo kem-
ur raunsæið til sögunnar og
skvldan við sannleikann.
Hve oft hefur ekki fórnar-
lund sú, sem kemur fram í
sögunni um Sigyn og Eoka,
verið lofuð, en hve hörmu-
legri tortímingu 'hins bezta,
„sem himinnhtn ætlaði sér“,
veldur hún ekki með þjón- J
ustu sinni við hið illa? Skáld '
ið segir (jötunninn, sem tal-
ar, er Loki, er svarar Sig-
yn): __ |
Mælti jötunn:
„Munu þínir
líkar framtíð fæðast,
gefa fúsar
fegurð, æsku,
soma,
sonum mmum
Eða athugum þau grimmi
legu sannindi, sem allt i einu
myrkva hug skáldsins og
særa hjartað, þá .er hann í
gleði sinni virðir fyrir sér
fagrar rósir, sem honum hafa
verið sendar, og andar að sér
ilmi þeirra:
Með dauðamóðu dregna yfir sig'
þær drekka úr glasi lífsins
hinztu veigar
drúpandi höfðum.-----Rauðar
rósir, íeig'ar, — •—
af rótum slitnar — — til að
gleðja mig.
Svo er það lífsblekkingin,
flóttinn frá hinum alvarlegu
viðfangsefnum, tómlætið
gegn háskanum, sem. yfir
vofir, le'ikurinn á bakka Hfs-
ins elfar. Drengurinn býr sér
til pappirsbáta, fallega hvita
báta, og ýtir þeim út á ána.
Hann grætur, þegar hún ríf-
ur þá sundur, en samt held-
ur hann áfram. Hann gefur
Framhald á 4. síðu.
MÁL OG MENNING hefur
gefið út sem félagsbók úrval
úr Ijóðaþýðingum Magnúsar
Ásgeirssonar, er nefnist
Ljóð frá ýmsum löndum. —
Hefur safn þetta að geyma
116 kvæði eftir 76 nafn-
greinda og ónafngreinda höf-
unda frá 10 þjóðum og er
myndarleg bók, rúmar 17
ark-ir að stærð og snotur að
útliti og frágangi. Var vel til
fundið að gefa út slíkt sýnis-
horn af ljóðaþýðingum Magn
úsar, því að hann hefur unn-
ið íslenzkum bókmenntum
mikið og þarft verk, en söfn
Ijóðaþýðinga hans eru nú
flest uppseld.
Magnús hefur verið af-
kastamikili ljóðaþýðandi. —
Hann er aðeins hálffimmtug-
ur að aldri, en þegar liggja
eftir hann sjö bindi ljóða-
þýðinga og er þá Síðkveld
ekki talin með, en nær þriðj-
ungur hennar voru Ijóðaþýð-
ingar. En Snorri Hjartarson,
sem ritar formála að úrvali
þessu, telur, að Magnús hafi
alls þýtt 320 kvæði eftir 122 i
nafngreinda höfunda frá 15 '
þjóðum. Má því með sanni i
segja, að Magnúsi hafi unn-1
izt mikið og vel sem Ijóða-!
þýðanda á þeim 22 árum, j
sem liðin eru frá því fyrsta
bók hans kom út og þar til
hin síðasta þeirra kom á les-
markaðinn.
En þrátt fyrir það, hvílík-
ur snilldarþýðandi Magnús i
Ásgeirsson er, þegar honum
tekst upp, er því ekki að
neita, að hann hefur verið
nokkuð einhæfur í váli á við-
fangsefnum. Er það þó ekki
tekið fram honum til árnæl-
is, því að það hefur að sumu
'leyti verið styrkur hans, og
það er í senn eðlilegt og
skiljanlegt, að ljóðaþýðandi
taki ástíostri við einstök
skáld og sýni þeim sérstaka
ræktarsemi. Hins vegar hefur
ekki verið tekið það tillit til
þessa og skyldi, þegar safnað
var í þetta úrvdl ljóðaþýð-
inga hans, því að þar er ílögð
ahcrzla á að taka sýnishorn
eftir sem flest skáld og frá
sem flestum þjóðum. En á-
reiðanlega er það í meira lagi
vafasamt að sleppa sumum
þeim Ijóðaþýðingum Magnús-
ar úr sænsku og norsku, sem
hér hefur verið gert, til að
koma öðrum að. Safnið flyt-
ur til dæmis fjórar þýðingar
eftitr Nordahl Grieg, en
Magnús lagði um skeið sér-
staka áherzlu á þýðingu
kvæða hans. En margur mun
sakna kvæðanna Sautjándi
maí 1940, Bréfið heim og
Martin Lingé. Og þó er úr
mun meiru að velja og vand-
inn sízt minni, þegar farið
er að athuga þýðingar Magn-
úsar úr sænsku og gæta að,
hverju þar hefur verið
sleppt. Einnig er vafasamt að
sleppa þarna þýðingunni á
Kvæðinu um fangann eftir
Oscar Wilde, því að það er
meiri skáldskapur og merki-
legra að áhrifum en fjölmörg
þau kvæði, sem þarna hafa
orðið fyrir valinu.
Sýnishornin iaf þýðingum
Magnúsar á ljóðum eftir
frönsk og rússnesk skáld eru
tilkomulítil kynning á ljóða-
skáldskap þessara þjóða, ef
að líkum lætur. Hið sama
verður hins vegar ekki sagt
um þýðinguna á Vögguþulu
spánska skáldsins Federico
García Lorca, því að hún er
ei'nhver allra fegursta Ijóð-
perla bókarinnar. Sumt af
því, sem orðið hefur fyrir val
inu úr Norðurlandamálunum,
er líka vafasamt val, þegar
tekið er tillit til hins, sem
sleppt hefur verið.
Snorri Hjartarson ritar
formála að þessu úrvali ljóða-
þýðinga Magnúsar sem áður
getur. Virðist formálinn
fremur skrifaður og birtur til
að koma þar á framfæri al-
mennum og mjög verðskuld-
uðum lofsyrðum um Magnús
og bókmenntastarf hans en
að þar sé gerð tilraun til
könnunar og mats á Ijóða-
þýðingum hans. Snorri getur
í niðurlagi formála síns þýð-
inga Magnúsar á Uppreisn
englanna eftir Anatole Firan-
ce og-Svartfugl og Aðventu
Gunnars Gunnarssonar. Við
þá upptalningu hefði verið á-
stæða til að bæta þýðingum
Magnúsar á fjórum fyrstu
þáttum Önnu Karenínu eftir
Leo. Tolstoi, Sæ’lueyjunni
eftir August Strindberg og
Undir örlagastjörnum eftir
Stefan Zweig, sér í lagi, því
að sú þýðimg á tvímælalaust
mjög skylt við Ijóðaþýðingar
Magnúsar og tekur sennilega
fram öllu því, sem hann hef-
ur þýtt í óbundnu máli. —
Magnús hefur ekki þýtt marg
ar smásögur, en þær, sem
orðið hafa fyrir viaili hans,
eru áreiðaníega með því
mesta, er hann hefur afrekað
í þjónustu sinni við íslenzk-
ar bókmenntir, og því hefði.
átt vel við, að þeirra væri að
einhverju getið.
Helgi Sæmundsson.